Wnioski z raportu ewaluacji końcowej VII edycji projektu Żyj finansowo! czyli jak zarządzać finansami w życiu osobistym,

Transkrypt

1 Wnioski z raportu ewaluacji końcowej VII edycji projektu Żyj finansowo! czyli jak zarządzać finansami w życiu osobistym, zrealizowanego w roku szkolnym 2014/2015 przez Stowarzyszenie Krzewienia Edukacji Finansowej Opracowanie: Mariusz Mówka

2 Wnioski Celem badania ewaluacyjnego jest ocena wpływu zajęć zrealizowanych w ramach VII edycji projektu Żyj finansowo! czyli jak zarządzać finansami w życiu osobistym na stan świadomości finansowej uczniów, tj. wiedzy i umiejętności z zakresu planowania finansów osobistych oraz postaw uczniów wobec oszczędzania. Analiza danych zgromadzonych w trakcie badania pozwala stwierdzić, że poziom świadomości finansowej uczniów biorących udział w VII edycji projektu Żyj finansowo! czyli jak zarządzać finansami w życiu osobistym znacznie się poprawił. Dowodzą tego wnioski płynące z analizy odpowiedzi na szczegółowe pytania ewaluacyjne. W jakim stopniu zajęcia wpłynęły na stosunek uczniów wobec oszczędzania? Ponad 62% ogółu uczniów zadeklarowało, że posiada pieniądze wyłącznie na swoje własne wydatki. 33,42% zadeklarowało, że dysponuje takimi pieniędzmi od czasu do czasu. Tylko 4,47% wybrało odpowiedź: Nie. 15,72% uczniów zadeklarowało, że oszczędza regularnie. 11,03% uczniów wskazało, że nie oszczędza w ogóle. Odsetek mężczyzn (20%) deklarujących regularne oszczędzanie był wyższy niż u kobiet (13,11%). Więcej kobiet (76%) niż mężczyzn (68,73%) stwierdziło, że oszczędza nieregularnie. Odsetek kobiet i mężczyzn deklarujących, że nie oszczędzają wcale był zbliżony (10,89% kobiety i 11,27% mężczyźni). Porównując powyższe z wynikami ewaluacji poprzednich edycji projektu, można stwierdzić, że odsetek osób deklarujących regularne oszczędzanie pozostaje na poziomie między 16% a 21%. W dotychczasowych badaniach odsetek osób deklarujących, że w ogóle nie oszczędza, zmniejszył się prawie dwukrotnie z poziomu 21% w 2010 r. do poziomu 11 % w tegorocznym badaniu. Prawie 60% uczniów uważa, że są typem osoby, która planuje swoje wydatki. Niespełna 27% wskazało, że dokonuje wydatków pod wpływem chwili. Ponad 13% uczniów było niezdecydowanych. Co ciekawe nie było dużych różnic w strukturze odpowiedzi pomiędzy kobietami a mężczyznami. Nieco mniej mężczyzn zadeklarowało dokonywanie wydatków pod wpływem impulsu. Bardzo zbliżony był odsetek kobiet i mężczyzn, którzy nie zgadzali się z obydwoma opiniami. Uczniowie szkół ponadgimnazjalnych są aktywnymi konsumentami rynku usług finansowych. Ponad 28% uczniów zadeklarowało posiadanie własnej karty płatniczej. Wśród respondentów deklarujących posiadanie własnej karty płatniczej dominują (ponad 91%) uczniowie techników (111) i liceów (75). Warto zwrócić uwagę na bardzo wysoki (ponad 69%) odsetek uczniów deklarujących posiadanie karty w klasach pierwszych (rocznik 1998). Ponad 24% uczniów zadeklarowało, że często robi zakupy przy użyciu karty płatniczej. Taką deklarację złożyło więcej kobiet (26,92%) niż mężczyzn (19,23%). Częste płacenie kartą zadeklarowali uczniowie z rocznika 1998 (1 klasy) oraz najstarsi w grupie badanej słuchacze szkoły policealnej (rocznik 1994 i starsi). Jednym z elementów świadomości finansowej uczniów jest znajomość instytucji rynku usług finansowych. Jedną z nich jest BIK S.A. Kwestionariusze ankiet przed rozpoczęciem zajęć zawierały pytanie dotyczące rozpoznawalności wśród uczniów nazwy BIK S.A. Zadaniem uczniów było rozwinięcie akronimu BIK S.A. Przystępując do zajęć, 41,52% uczniów poprawnie rozwinęło skrót BIK S.A. Kobiety nieco częściej (42,11%) niż mężczyźni (40,56%) udzielały prawidłowej odpowiedzi. 96,08% ogółu uczniów po zakończeniu projektu potrafiło trafnie wskazać zakres informacji gromadzonej przez BIK S.A. Częściej prawidłowych odpowiedzi udzielały kobiety (96,93%) niż mężczyźni (94,72%). 2 S t r o n a

3 Ponad 91% uczniów po zakończeniu projektu znało przysługujące im prawo wglądu do informacji gromadzonych przez BIK S.A. 2,79% % udzieliło błędnej odpowiedzi, a ponad 6% nie wiedziało, jak odpowiedzieć na to pytanie. Odpowiedzi mężczyzn i kobiet na to pytanie były zbliżone. Na pytanie o to, czym jest dla uczniów oszczędzanie, większość (ponad 78%) odpowiedziała, że oszczędzanie jest dla nich odkładaniem pieniędzy na realizację zaplanowanego celu. Dla 7% i 8% to odkładanie pieniędzy bez określonego celu lub unikanie zbędnych wydatków. Prawie 5% uczniów nie miało własnego zdania. Zdaniem ponad 88% uczniów zajęcia Żyj finansowo! mogą przekonać uczniów do oszczędzania. Tak pozytywna opinia była szczególnie widoczna wśród kobiet (90,77%). Mężczyźni byli nieco mniej optymistyczni (85,37%). Przeciwnego zdania było zaledwie 1,06% uczniów, a 10,23% nie miało zdania. W jakim stopniu zajęcia wpłynęły na poziom samooceny uczniów w zakresie wiedzy dotyczącej oszczędzania i inwestowania, kredytów oraz umiejętności planowania osobistego budżetu? Porównanie wyników uzyskanych przed rozpoczęciem i po zakończeniu zajęć pokazuje znaczący wzrost średniej samooceny uczniów w zakresie ich wiedzy o oszczędzaniu i inwestowaniu. Średnia wartość samooceny dla ogółu uczniów po zakończeniu zajęć wzrosła o 24,59% z poziomu 3,66 do 4,56. 90,60% ogółu uczniów oceniło swoją wiedzę jako dobrą i wyżej. Tylko 0,79% uczniów oceniło zakres swojej wiedzy jako mierny lub niedostateczny. Żaden z mężczyzn nie wskazał oceny miernej lub niedostatecznej na koniec zajęć. Porównanie średnich ocen uzyskanych przed rozpoczęciem i po zakończeniu zajęć pokazuje znaczący wzrost średniej samooceny uczniów w zakresie wiedzy o kredytach. Średnia samoocena uczniów ogółem wzrosła o 31,90%, z poziomu 3,26 do 4,30. Po zakończeniu zajęć 83,58% uczniów oceniło zakres swoich umiejętności jako dobre i wyżej. 16,42% uczniów oceniła swoje umiejętności w zakresie kredytów jako dostateczne, mierne lub niedostateczne. Nie odnotowano znaczących różnic w strukturze odpowiedzi mężczyzn i kobiet. Porównanie średnich ocen uzyskanych przed rozpoczęciem i po zakończeniu zajęć pokazuje znaczący wzrost średniej samooceny uczniów w zakresie ich umiejętności planowania osobistego budżetu. Średnia samoocena uczniów ogółem wzrosła o 12,97%, z poziomu 4,24 do 4,79. Na koniec zajęć 92,80% uczniów oceniło zakres swoich umiejętności jako dobre i wyżej. 7,20% uczniów oceniła swoje umiejętności w zakresie planowania finansowego jako dostateczne, mierne lub niedostateczne. Poziom samooceny uczniów w zakresie ich wiedzy i umiejętności w obszarze oszczędzania i inwestowania, kredytów i planowania osobistego budżetu okazał się, podobnie jak w poprzednich edycjach, znacznie wyższy niż faktyczny poziom ich wiedzy zweryfikowany z ocenami za odpowiedzi dotyczące znajomości pojęć (test wiedzy). 3 S t r o n a

4 W jakim stopniu zajęcia wpłynęły na poziom wiedzy uczniów w zakresie tematyki zajęć test wiedzy? Wzrostowi samooceny uczniów towarzyszył wzrost poziomu ich wiedzy. Na zakończenie zajęć różnice między deklarowaną samooceną a odsetkiem prawidłowych odpowiedzi na pytania testu wiedzy pozostała bardzo duża. Analiza wyników testu pokazała znaczący wzrost odsetka prawidłowych odpowiedzi na pytania testu w skali całej grupy. Wyjątkiem był niewielki wzrost odsetka poprawnych odpowiedzi na pytanie o budżet domowy. Przed rozpoczęciem zajęć prawidłowej odpowiedzi na pytanie o dywersyfikację udzieliło 30,00% ogółu uczniów. Po zakończeniu zajęć odsetek ten wzrósł do 55,30%. W siedmiu szkołach odnotowano spadek odsetka poprawnych odpowiedzi na koniec zajęć. W pięciu uczniowie na koniec zajęć nie udzielili ani jednej prawidłowej odpowiedzi. Przed rozpoczęciem zajęć prawidłowej odpowiedzi na pytanie o kapitalizację odsetek udzieliło 23,58% ogółu uczniów. Po zakończeniu zajęć odsetek ten wzrósł do 52,06%. W ośmiu szkołach odnotowano spadek odsetka poprawnych odpowiedzi na koniec zajęć. W czterech ze szkół, uczniowie na koniec zajęć nie udzielili ani jednej prawidłowej odpowiedzi. Przed rozpoczęciem zajęć prawidłowej odpowiedzi na pytanie o RRSO udzieliło 29,06% ogółu uczniów. Po zakończeniu zajęć odsetek ten wzrósł do 77,66%. W ośmiu szkołach uczniowie uzyskali 100% poprawnych odpowiedzi na zakończenie zajęć. W dwóch szkołach odnotowano mniej poprawnych odpowiedzi na koniec niż na początku zajęć. W jednej z nich uczniowie nie udzielili ani jednej poprawnej odpowiedzi na koniec zajęć. Przed rozpoczęciem zajęć prawidłowej odpowiedzi na pytanie o kartę kredytową udzieliło 45,76% ogółu uczniów. Po zakończeniu zajęć odsetek ten wzrósł do 72,62%. W dziewięciu szkołach uczniowie uzyskali na koniec zajęć 100% poprawnych odpowiedzi. W pięciu szkołach odnotowano spadek odsetka poprawnych odpowiedzi na koniec zajęć. W jednej ze szkół odsetek poprawnych odpowiedzi przed i po zajęciach był dokładnie taki sam. Przed rozpoczęciem zajęć prawidłowej odpowiedzi na pytanie o budżet domowy udzieliło 89,12% ogółu uczniów. Po zakończeniu zajęć odsetek ten praktycznie pozostał na tym samym poziomie i wyniósł 89,38%. W dziesięciu szkołach uczniowie uzyskali na koniec zajęć 100% poprawnych odpowiedzi. W jednej ze szkół odsetek poprawnych odpowiedzi spadł z 75% do 0%. W dziewięciu szkołach odnotowano spadek odsetka poprawnych odpowiedzi na koniec zajęć. W czterech nie zanotowano żadnego wzrostu. W dwóch szkołach odsetek poprawnych odpowiedzi przed i po zajęciach był dokładnie taki sam. Przed rozpoczęciem zajęć prawidłowej odpowiedzi na pytanie o wynagrodzenie netto udzieliło 55,51% ogółu uczniów. Po zakończeniu zajęć odsetek ten wzrósł do 88,38%. W dziesięciu szkołach uczniowie uzyskali na koniec zajęć 100% poprawnych odpowiedzi. W dwóch szkołach odnotowano spadek odsetka poprawnych odpowiedzi na koniec zajęć. Niepokoić może wysoka liczba szkół, w których uczniowie uzyskali gorsze wyniki w teście wiedzy na koniec zajęć niż na początku. W przypadku pytań o dywersyfikację i kapitalizację odsetek liczba ta wynosiła odpowiednio 7 i 8 szkół. W przypadku budżetu domowego aż 10 szkół. Taka sytuacja wymaga wyjaśnienia poprzez kontakt z nauczycielami prowadzącymi zajęcia. 4 S t r o n a

5 Wyniki testu wiedzy posłużyły do sporządzenia rankingu szkół. O miejscu w zestawieniu decydował wzrost odsetka poprawnych odpowiedzi na koniec zajęć. Dla każdej szkoły (grupy uczniów) zsumowano wartość wzrostu (pkt proc.) prawidłowych odpowiedzi uczniów na zakończenie zajęć, w stosunku do odsetka prawidłowych odpowiedzi na rozpoczęcie zajęć. Obliczona wielkość (wskaźnik) umożliwia nam porównanie wielkości przyrostu wiedzy uczniów ogółem. Wśród najlepszych szkół (wynik powyżej 300%) znalazły się: o Aleksandrów Kujawski Zespół Szkół nr 1 Centrum Kształcenia Praktycznego, o Trzebinia Zespół Szkół Ekonomiczno-Chemicznych, o Ostróda Zespół Szkół Zawodowych i Licealnych, o Stalowa Wola Centrum Edukacji Zawodowej, o Słupsk Zespół Szkół Mechanicznych i Logistycznych, o Łomża Zespół Szkół Ekonomicznych i Ogólnokształcących nr 6, o Biała Podlaska III Liceum Ogólnokształcące. W jakim stopniu zajęcia VII edycji Żyj finansowo! okazały się atrakcyjne i użyteczne dla uczniów? Na zakończenie zajęć uczniowie w ogromnej większości wyrazili pozytywną opinię na temat użyteczności wiedzy i umiejętności zdobytych podczas zajęć Żyj finansowo!. 92,03% uczniów wyraziło swoje przekonanie, że zdobyta wiedza i umiejętności będą dla nich przydatne. Tylko 0,66% uczniów było przeciwnego zdania. Osoby niezdecydowane stanowiły 7,31% respondentów. Wśród kobiet nieco więcej było opinii pozytywnych (93,13%) niż u mężczyzn (90,24%). Mniejszy był również odsetek osób niezdecydowanych wśród kobiet (6,01%) niż u mężczyzn (9,41%). 66,27% uczniów wysoko oceniło atrakcyjność projektu (oceny bardzo dobre i celujące). 6,41% uczniów uznało, że tematyka zajęć projektu była nieatrakcyjna (oceny dostateczne, mierne i niedostateczne). Odsetek ocen bardzo dobrych i celujących był nieco wyższy wśród kobiet (69,25%) niż u mężczyzn (61,40%). Wśród mężczyzn wyższy był odsetek (33,33%) ocen dobrych niż wśród kobiet (23,66%). Średnie ocen dotyczących atrakcyjności zajęć stały się podstawą do stworzenia rankingu szkół. Dane zostały przedstawione w tabeli i na wykresie poniżej. W jedenastu szkołach (35%), średnia ocena atrakcyjności zajęć wśród uczniów wyniosła 5,0 i więcej. Oceny średnie zamykały się w przedziale od 4,27 (minimum) do 5,50 (maksimum). Średnia ocena atrakcyjności zajęć dla wszystkich szkół ogółem wyniosła 4,79. Szkoły, w których uczniowie najwyżej (ocena średnia powyżej 5,00) ocenili atrakcyjność zajęć VII edycji, to: o Aleksandrów Kujawski - Zespół Szkół nr 1 Centrum Kształcenia Praktycznego, o Stalowa Wola - Centrum Edukacji Zawodowej, o Biała Podlaska - I Liceum Ogólnokształcące, o Ostróda - Zespół Szkół Zawodowych i Centrum Kształcenia Ustawicznego, o Łomża - Zespół Szkół Ekonomicznych i Ogólnokształcących nr 6, o Słupsk - Środkowopomorskie Centrum Kształcenia Ustawicznego, o Aleksandrów Kujawski - Zespół Szkół nr 2, o Stary Brześć - Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego, o Skierniewice - Zespół Szkół nr 4, o Kościan - I Liceum Ogólnokształcące. o Górzno - LO Stowarzyszenia Przyjaciół Szkół Katolickich Podobnie jak w latach poprzednich wśród opinii i komentarzy uczniów przeważały te o charakterze pozytywnym. Na zakończenie realizacji zajęć 680 uczniów biorących udział w projekcie (89% badanych uczniów) wyraziło swoje pozytywne opinie o zajęciach. Opinie 5 S t r o n a

6 negatywne wyraziło 165 uczniów (ponad 21%), w tym 109 kobiet, 55 mężczyzn oraz jeden z uczniów, który nie wskazał płci w ankietach. Uczniowie najczęściej podkreślali odbiegające od codziennej praktyki szkolnej : atmosferę i sposób prowadzenia zajęć, interesującą tematykę i zastosowanie prezentacji multimedialnych. Wśród opinii negatywnych najczęściej pojawiały się głosy dotyczące trzech grup zagadnień: o Sposobu prowadzenia zajęć (66,06% wypowiedzi). Uczniowie głównie zwracali uwagę na nadmiar informacji podawanych podczas zajęć, głównie teoretycznych. Zbyt krótkiego czasu trwania zajęć (23,03% wypowiedzi), o o Krytycznych uwag dotyczących prezentów (gadżetów (10,91%). 6 S t r o n a

7 7 S t r o n a