Załącznik nr 3 WNIOSEK O UMIESZCZENIE NA WITRYNIE OBYWATELSKIEJ PROJEKTU W KATEGORII OBYWATELSKA INICJATYWA LOKALNA. Zachodniopomorskie

Transkrypt

1 Załącznik nr 3 WNIOSEK O UMIESZCZENIE NA WITRYNIE OBYWATELSKIEJ PROJEKTU W KATEGORII OBYWATELSKA INICJATYWA LOKALNA Część I 1. Dane dotyczące podmiotu ubiegającego się o wpis nazwa inicjatywy Wybierz Przyszłość - program edukacji społeczno-finansowej. nazwa podmiotu Fundacja Nauka dla Środowiska dokładny adres ul. Racławicka gmina Koszalin powiat Koszalin województwo Zachodniopomorskie telefon (94) adres strony internetowej faks (94) adres biuro@ndsfund.org 2. Charakter podmiotu Obywatele zorganizowani (zaznacz): w radach i komitetach utworzonych przez władze publiczne w radach i komitetach zorganizowanych z inicjatywy mieszkańców zebraniach wiejskich i sołectwach w organizacjach pozarządowych nieformalnych grupach obywatelskich indywidualne osoby 3. Rodzaj(e) podjętych działań na rzecz realizacji potrzeb społeczności lokalnej (zaznacz): realizacja zadań publicznych na zlecenie władz lokalnych działalność charytatywna i opiekuńcza działalność edukacyjna i wychowawcza działalność wspierająca rozwój społeczności lokalnej działalność na rzecz podniesienia warunków życia działalność na rzecz zachowania i rozwoju lokalnych wartości kultury i tradycji 1

2 4. Przedmiot działalności Poprzez Wybierz Przyszłość Fundacja Nauka dla Środowiska, działając w partnerstwie z jednostkami publicznymi wdraża w woj. zachodniopomorskim program edukacji społeczno-finansowej, który proponuje nowy model kompleksowych działań wobec osób zagrożonych wykluczeniem, działań edukacyjnych wdrażanych od najmłodszych lat do usamodzielniana, czyli w okresie kształtowania świadomości obywatelskiej i nawyków finansowych. Inicjatywa daje rodzinom w kryzysie podstawy do efektywnego zarządzania budżetem domowym oraz buduje aktywne postawy życiowe dzieci i młodzieży objętej wsparciem systemu. 5. Opis działań przyczyny i cele: Rodzina pełni w życiu społecznym jedną z najważniejszych funkcji. Od jej właściwego wypełniania zależy dobra kondycja wspólnot lokalnych i naszego społeczeństwa. Niestety, patologie, wysoka liczba rozwodów, pogarszająca się sytuacja finansowa gospodarstw domowych, przyczyniają się do kryzysu rodziny, co skutkuje wzrostem liczby dzieci i młodzieży będących pod opieką systemu pomocy społecznej. Dzieci i młodzież, które w szczególny sposób potrzebują przygotowania do samodzielnego życia - to wychowankowie placówek oświatowo-wychowawczych oraz dzieci przebywające w rodzinach zastępczych. Wychowankowie to przeważnie osoby, które z różnych przyczyn utraciły swój dom rodzinny, a wcześniej najczęściej wychowywały się w rodzinach z pewnymi dysfunkcjami, które nie przekazały im pozytywnych wzorów życia. Placówka oświatowo-wychowawcza ma zatem za zadanie przygotować podopiecznych do życia w rodzinie, nie dysponując jednak naturalnymi możliwościami wchodzenia w role rodzinne. Dotychczasowy model usamodzielniania się wychowanków pokazuje, że proces ten nie przynosi właściwych efektów. Zapewnienie wychowankowi określonych środków finansowych bez nauczenia go, co i jak może z nimi zrobić, jest mało skuteczne. Młode osoby usamodzielniające się wprawdzie uzyskują pomoc od państwa, ale jest to bardziej działanie doraźne, niż rzeczywista pomoc mająca przynieść długotrwałe efekty. Prowadzenie edukacji społeczno - finansowej dla tej grupy odbiorców wypełni lukę w procesie ich przygotowania do samodzielnego życia. Ze względu jednak na fakt, że wychowankowie będący w procesie usamodzielniania zobligowani są oraz do opracowania indywidualnego planu usamodzielniania, zwłaszcza w części dotyczącej planu finansowego, niezbędnym jest wykształcenie w nich dobrych nawyków w tej materii. W ramach projektu zdefiniowano trzy główne obszary problemowe: 1) dzieci z rodzin dysfunkcyjnych oraz wychowankowie placówek opiekuńczowychowawczych mają problemy z racjonalnym planowaniem wydatków i gospodarowaniem pieniędzmi. 2

3 2) pracownicy pomocy społecznej, w tym opiekunowie odpowiedzialni za wsparcie w procesie usamodzielniania, nie są dostatecznie przygotowani w zakresie edukacji społeczno- finansowej. 3) w systemie pomocy społecznej nie ma destynowanych dla niego narzędzi wczesnej interwencji łączących edukację społeczną z edukacją finansową. Warto zauważyć, że skala opisanych powyżej problemów i potrzeb dotyczy całego systemu pomocy społecznej w Województwie Zachodniopomorskim i Polsce. Innowacyjność naszej inicjatywy ma zasięg krajowy, ale program może być realizowany na poziomie lokalnym, Polega bowiem na wprowadzeniu do systemu pomocy społecznej na poziomie powiatu i gminy dwóch pakietów dydaktycznych do prowadzenia edukacji społeczno-finansowej, w obszarach, gdzie występuje wyraźny deficyt wiedzy w zakresie zarządzania finansami, budżetem domowym, a także zachowań prospołecznych. Pierwszy pakiet, jako narzędzie wsparcia dydaktycznego pn. Kształtowanie umiejętności społecznych i finansowych u dzieci jest adresowany do dzieci w wieku 6-12 lat. Jego treści oparto o międzynarodowe materiały i doświadczenia sieci Aflatoun i składa się z 16 części pogrupowanych w 5 sekcjach tematycznych (Aflatoun i Ja; Zrozumienie i odkrywanie siebie, Prawa i obowiązki, Oszczędzanie, Wydawanie i planowanie budżetu, Finansowe i społeczne przedsięwzięcia dzieci). Jego celem jest: uświadomienie dzieciom ich indywidualności i wyjątkowości oraz konieczności poszanowania innych osób, przygotowanie do bycia dobrym obywatelem poprzez zachęcanie do dbania o prawa swoje i innych, a także mobilizowanie do przestrzegania obowiązków, przekazanie wiedzy i budowanie świadomości w kontekście właściwego (optymalnego) wykorzystywania bogactw naturalnych i zasobów finansowych, rozwijanie umiejętności planowania i zarządzania zasobami (w tym finansowymi), pogłębianie wiedzy i umiejętności w zakresie projektowania i zarządzania przedsięwzięciami społecznymi i finansowymi, wpływanie na ich rozwój osobisty, uczenie odpowiedzialności, wytrwałości w dążeniu do celu, rozwijanie krytycznego myślenia i kreatywności. Drugi pakiet edukacyjny, jako narzędzie wsparcia pn. Wybierz przyszłość podręcznik prowadzenia zajęć dla dorosłych, warsztaty edukacji finansowej jest adresowany dla osób w wieku lat. Pakiet składa się z 2 części. Pierwsza część przedstawia scenariusze zajęć. W części drugiej zamieszczono informacje pomocnicze dla edukatora wraz z przykładowymi ćwiczeniami. Program zawarty w pakiecie został podzielony na 8 zajęć (spotkań, modułów), które stanowią zintegrowaną całość. Podczas pierwszego spotkania, osoba prowadząca wraz z uczestnikami przygotowuje typową rodzinę, by na kolejnych zajęciach poznawać aspekty ekonomiczne jej funkcjonowania. W ten sposób, uczestnicy warsztatów, w oparciu o neutralny przykład, krok po roku mają możliwość poznania reguł charakterystycznych dla wszystkich gospodarstw domowych, a na bazie poznawanych wiadomości oraz samodzielnie 3

4 wykonywanych ćwiczeń mają okazję zastosować je w praktyce, planując swój budżet domowy. Poprzez Wybierz Przyszłość chcemy wdrożyć w Polsce program dydaktyczny dla dzieci, młodzieży i rodzin w kryzysie, pochodzący ze światowego ruchu edukacji społecznofinansowej Aflatoun. Wierzymy, że poprzez realizację programu będziemy mogli pomóc polskiej młodzieży w wykorzystaniu swojego potencjału i staniu się sprawcami lokalnych zmian. Program jest opracowany tak, żeby młodzież dokonała refleksji nad swoim życiem oraz nauczyła się badać zdarzenia i problemy w swojej społeczności. Następnie też nabrała umiejętności życiowych, które pomogą jej stać się zaangażowanymi obywatelami i zarządzać mikroprzedsięwzięciami społecznymi. Przedsięwzięcie zainicjowane zostało w 2012 roku. W pierwszej kolejności dostosowaliśmy materiały edukacyjne światowego programu edukacyjnego Aflatoun do potrzeb sytemu pomocy społecznej. Opracowaliśmy jednolitą szatę graficzną i wydrukowaliśmy testowe pakiety edukacyjne. Później przeprowadziliśmy testowanie efektywności, jakości skuteczności materiałów edukacyjnych w wybranym powiecie województwa zachodniopomorskiego na grupie 45 edukatorów (użytkowników) oraz 508 dzieci i młodzieży (odbiorców). Później przeprowadziliśmy badania ewaluacyjne w grupie odbiorców i użytkowników (pracowników systemu pomocy społecznej), które wskazały że aż 94% z nich uważa, że edukacja społeczno-finansowa powinna być prowadzona w systemie pomocy społecznej. Aż 81% wskazało na przydatność wypracowanych w ramach projektu narzędzi w ich codziennej pracy zawodowej. Z drugiej strony ponad 90% ankietowanych uczestników szkoleń oceniło, że udział w szkoleniu z zarządzania budżetem domowym zaproponowanym w ramach naszej inicjatywy wywarł istotny lub bardzo istotny wpływ na ich budżet domowy. Podczas ewaluacji analizom poddano zarówno sam system pomocy społecznej, sposób jego funkcjonowania, jego uwarunkowania zewnętrzne (analiza danych zastanych), jak i potrzeby, problemy i dokonane zmiany (wiedzy, postaw) grup zaangażowanych w projekt (użytkowników i odbiorców projektu). Ponieważ nasz materiał dydaktyczny w 100% odpowiadał na wcześniej zdiagnozowane potrzeby i problemy, zarówno jego odbiorców (dzieci i młodzież wykluczoną społecznie), jak i użytkowników (pracowników socjalnych). W 2013 roku rozpoczęliśmy proces upowszechnienia wypracowanych rozwiązań we wszystkich powiatach województwa zachodniopomorskiego. W dwóch wybranych miejscach w województwie, zorganizowaliśmy 3-dniowe warsztaty, każdy dla osób. Łącznie zorganizowano 9 warsztatów dla 180 osób. Podczas 24-godz. programu zajęć wykorzystaliśmy międzynarodową metodykę nauczania facylitatorów Aflatoun, opartą na nauczaniu empirycznym. Podczas warsztatów prowadzonych przez 2 trenerów (osoby posiadające wieloletnie doświadczenie w prowadzeniu kursów trenerskich w projektach NBP) zastosowaliśmy metodykę partycypacyjną. Dzięki małym grupom wszyscy uczestnicy mogli samodzielnie poznać podejście Aflatoun oraz przeprowadzić samodzielne zajęcia z wykorzystaniem indywidualnych konsultacji. Do udziału w warsztatach zaproszone zostały wysoko 4

5 zmotywowane osoby, które mogą stosować edukację społeczno-finansową w codziennej pracy z młodzieżą (w tym z tzw. trudną młodzieżą) oraz rodzinami w kryzysie. Są to m.in. następujące grupy: wychowawcy w placówkach opiekuńczo wychowawczych, pedagodzy i wychowawcy w szkołach, pracownicy młodzieżowi z domów kultury, świetlic środowiskowych, organizacji pozarządowych, asystenci rodziny i opiekunowie usamodzielnianych z PCPR. Są to osoby ze środowisk wiejskich i miejskich, pracujące z młodymi potrzebującymi edukacji społeczno-finansowej oraz rodzinami o niskich dochodach. Uczestnikami działań - edukatorami są: pracownicy socjalni, asystenci rodziny (wprowadzeni ustawą o pieczy zastępczej, zatrudnionymi przez JST, współpracującymi z OPS-ami), koordynatorzy pieczy zastępczej (Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie), wychowawcy w placówkach opiekuńczo-wychowawczych (Ośrodki Wsparcia Rodziny, Rodzinne Domy Dziecka, Rodziny Zastępcze, Wioski SOS, Ośrodki Wychowawczo- Resocjalizacyjne, Ochotnicze Hufce Pracy) oraz pedagodzy i pracownicy organizacji pozarządowych działających na rzecz rodzin dysfunkcyjnych, rodzin w kryzysie rodziny lub dzieci zagrożonych wykluczeniem społecznym. Odbiorcami szkoleń są m.in.: wychowankowie placówek opiekuńczo-wychowawczych, w tym młodzież będąca w procesie usamodzielniania, dzieci i młodzież żyjąca w rodzinach dysfunkcyjnych, rodziny dysfunkcyjne z dziećmi, z którymi pracuje asystent rodziny, młodzież w Ochotniczych Hufcach Pracy, dzieci objęte pracą wychowawczo-pedagogiczną. Ponieważ program edukacji społeczno-finansowej w Polsce jest we wczesnym stadium swojego rozwoju, na początku 2014 roku uruchomiliśmy platformę wymiany informacji aflatoun.pl. Zebrane informacje zwrotne pomogą nam w rozwoju programu, aby był bardziej efektywny i użyteczny dla kolejnych grup edukatorów. 6. Ocena efektów wdrożenia projektu dla zaangażowania mieszkańców w realizację zadań publicznych Efektem zastosowania edukacji jest poprawa skuteczności procesu usamodzielniania wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych we wszystkich powiatach woj. zachodniopomorskiego. Ich lepsze funkcjonowanie w życiu społecznym i gospodarczym oraz poprawę skuteczności pracy socjalnej i wychowawczej, w tym także wsparcie pracy asystenta rodziny, który przy pomocy narzędzia edukacji społeczno-finansowej, może pracować nad przerwaniem dziedziczenia wyuczonej bezradności w rodzinach dysfunkcyjnych, podejmując edukację społeczno-finansową zarówno z całymi rodzinami, jak i osobno z dziećmi lub dorosłymi. Edukacja społeczna i finansowa pomaga dzieciom uczyć się krytycznego myślenia, poznać swoje prawa i obowiązki, a także posiąść wiedzę o finansach i nabyć umiejętności, które pozwalają wyrobić postawy przedsiębiorcze. Edukacja społeczna uczy dzieci jak zostać odpowiedzialnymi obywatelami poprzez nabywanie wiedzy i zaangażowanie w społeczne 5

6 wydarzenia podczas gdy edukacja finansowa nauczy ją ważnych umiejętności oszczędzania, planowania i angażowania się w różne przedsięwzięcia. Dzieci i młodzież zdobyły umiejętności praktycznego, wspólnego działania i oszczędzania zasobów. Program rozbudził w nich chęć podejmowania inicjatyw społecznych i uruchomił kreatywność. Oparta na aktywnych metodach nauczania edukacja społeczno - finansowa aktywizuje młodzież wokół lokalnych potrzeb i potencjałów, przygotuje ich do życia w społeczeństwie obywatelskim oraz pozwala na realizację własnych pomysłów. Osoby pracujące z młodzieżą i rodzinami w kryzysie edukatorzy otrzymali wzmocnienie w postaci know-how oraz nowe narzędzie dydaktyczne. Materiały edukacyjne (300 str.) będą przez nich wykorzystane w dalszej pracy zawodowej z rodzinami, dziećmi i młodzieżą, trwale budując postawy życiowe kolejnych grup odbiorców wsparcia pomocy społecznej. Placówki systemu pomocy społecznej z terenu całego województwa zdobyły nową ofertę dydaktyczną dla swoich wychowanków i klientów. Teraz prowadzą zajęcia pozwalające uzupełnić wsparcie finansowe oraz przygotować podopiecznych do samodzielnego gospodarowania zasobami. 7. Oszacowanie nakładów poniesionych na organizację i realizację projektu Wykorzystanie materiału edukacyjnego nie wymaga wsparcia technicznego IT do prowadzenia zajęć. Praca uczestników oparta jest o najprostsze materiały biurowe i samodzielną aktywność. Przedsięwzięcie wymagało większych nakładów finansowych w pierwszej fazie opracowania nowych materiałów edukacyjnych zgodnie z międzynarodową metodologią Afaltoun -wartość całkowita tego etapu to: PLN oraz upowszechnienia narządzi dydaktycznych w poszczególnych powiatach województwa zachodniopomorskiego - wartość tego etapu to PLN. Zadania te finansowane były ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, jako element projektu innowacyjnego realizowanego przez Fundację Nauka dla Środowiska i PCPR Białogard. Jednak kolejne działania oparte są na niskich kosztach replikowania, gdyż trenerzy wewnętrzni (przeszkoleni na poziomie powiatów) będą stanowili zaplecze szkoleniowe do wprowadzania edukacji społeczno-finansowej w poszczególnych podmiotach zajmujących się dziećmi i młodzieżą. Wykorzystanie tego narzędzia w sposób efektywny wymaga od edukatorów kompleksowej znajomości treści i docelowych dążeń materiałów dydaktycznych, a także podstawowych kwalifikacji w pracy z małą grupą. Dlatego produkt finalny obejmuje przygotowanie użytkowników do prowadzenia wystandaryzowanych zajęć z zakresu edukacji społeczno finansowej, przez szkolenia prowadzone przez trenerów wewnętrznych z poziomu powiatu (przedstawicieli powiatowych centrów pomocy rodzinie lub podmiotów współpracujących z placówką), wg opracowanego modelu drzewa szkoleniowego: Szkolenie dla trenerów na tym poziomie szkolenia organizowane są przez trenerów mających doświadczenie we wdrażaniu programu (dwa razy po 3 dni szkoleniowe). 6

7 Szkolenie dla edukatorów szkolenia na tym poziomie organizowane są przez powiatowe centra pomocy rodzinie, a zajęcia prowadzone będą przez przygotowanych trenerów (3 dni szkoleniowe). Bezpośrednia praca z dziećmi i młodzieżą na tym etapie edukatorzy zostali już dostatecznie przeszkoleni i są w stanie samodzielnie realizować program edukacji społecznofinansowej, przy ewentualnym wsparciu merytorycznym trenerów. Przedstawiony cykl szkoleniowy zakłada szacunkowe koszty uruchomienia programu w jednym powiecie na poziomie PLN. Przy takich nakładach finansowych powiat dysponował będzie dwoma certyfikowanymi trenerami oraz 20 przeszkolonymi edukatorami, którzy będą mogli rozpocząć pracę z min. 240 odbiorcami (w pierwszym roku uruchomienia programu). W kolejnych latach wdrażania innowacji koszty jego funkcjonowania na poziomie powiatu będą znacznie niższe, ponieważ związane będą jedynie z prowadzeniem zajęć przez edukatorów dla kolejnych odbiorców. Możliwe jest także przeszkolenie kolejnych edukatorów przez przygotowanych już wewnętrznych trenerów z poziomu powiatu, wówczas koszt obejmował będzie jedynie druk materiałów edukacyjnych i ew. koszty cateringu i eksploatacji sali podczas szkoleń nowych edukatorów. Wszystko to czyni program narzędziem użytecznym, ale też łatwym do zastosowania i niskokosztowym. 8. Czy napotkali Państwo trudności, z którymi należało się zmierzyć, aby zrealizować projekt? Nasze przedsięwzięcie skierowane było do możliwie szerokiej grupy osób reprezentujących zarówno środowisko pracowników socjalnych, jak i grupę osób pracujących w podmiotach zajmujących się szeroko pojętą pomocą np. asystenci rodziny, opiekunowie w rodzinach zastępczych, pracownicy NGO. Dzięki temu udało się przezwyciężyć niski poziom zaangażowania i motywacji niektórych pracowników systemu pomocy społecznej. W przedsięwzięciu należało również przezwyciężyć roszczeniowość odbiorców wsparcia systemu pomocy społecznej. Uwzględniając niniejsze ryzyko realizatorzy przedsięwzięcia włączyli do pakietu edukacyjnego moduły tematyczne: Zrozumienie i odkrywanie siebie, Moje prawa i obowiązki, Mój osobisty cel. Moduły te pozwoliły pracować z młodzieżą w taki sposób, by przekonać ją, że to ona jest kreatorem zmian w swoim życiu. 9. Zalecenia dla innych podmiotów zainteresowanych wdrożeniem projektu Innowacyjność przedsięwzięcia ma zasięg krajowy, ale taka inicjatywa może być realizowana na poziomie lokalnym. Nowe podejście polega na wprowadzeniu do systemu pomocy społecznej na poziomie powiatu dwóch pakietów edukacyjnych, jako narzędzia edukacji społeczno-finansowej, w obszarach, gdzie występuje wyraźny deficyt wiedzy w zakresie zarządzania finansami, budżetem domowym, a także zachowań prospołecznych. Działanie to nie wymaga wprowadzenia dodatkowych etatów czy zmian administracyjnych. Jego zastosowanie stanowi wsparcie dotychczas prowadzonej pracy socjalnej i pedagogicznej, a zadania instytucji systemu pomocy społecznej są zbieżne z założeniami modelu wdrażania. 7

8 Zastosowanie narzędzi edukacyjnych wobec innych grup docelowych, w publicznych i niepublicznych instytucjach jest również możliwe i proste w realizacji przy założeniu, że edukatorzy stanowią zaplecze szkoleniowe do wprowadzania edukacji społecznofinansowej w poszczególnych podmiotach zajmujących się dziećmi i młodzieżą. Przewiduje się, że jednostki wdrażające narzędzie do praktyki powinny podjąć następujące czynności: Zinwentaryzować potrzeby w zakresie potrzeb szkoleniowych oraz liczby chętnych do prowadzenia edukacji społeczno-finansowej (możliwe w ramach pracy socjalnej). Przeszkolić personel odpowiedzialny za wdrożenie edukacji społeczno-finansowej w powiecie trenerzy wewnętrzni. Osoby przeszkolone - edukatorzy (pracownicy nadzorujący proces usamodzielniania w PCPR, pracownicy placówek opiekuńczo-wychowawczych i ośrodków pomocy społecznej w swoim powiecie, asystenci rodziny) będą prowadzili zajęcia z wykorzystaniem nowych narzędzi, co jest możliwe w ramach własnej działalności lub realizacji projektów dodatkowych. 8