RAPORT Z NADZORU PEDAGOGICZNEGO SPRAWOWANEGO PRZEZ W ROKU SZKOLNYM 2011/2012

Transkrypt

1 RAPORT Z NADZORU PEDAGOGICZNEGO SPRAWOWANEGO PRZEZ DOLNOŚLĄSKIEGO KURATORA OŚWIATY W ROKU SZKOLNYM 2011/2012 Wrocław, 31 października 2012r.

2 Spis treści Wstęp. str Ewaluacja. str. 4 1 Ogólne informacje o przeprowadzonych ewaluacjach w roku szkolnym 2011/2012. str. 4 2 Informacja dotyczące organizacji i przeprowadzenia ewaluacji str. 7 3 Analiza wybranych danych z wymagań szkoły. str Analizuje się wyniki sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe.. str Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności str Uczniowie są aktywni. str Respektowane są normy społeczne str Szkoła lub placówka ma koncepcję pracy.. str Oferta edukacyjna umożliwia realizację podstawy programowej str Procesy edukacyjne mają charakter zorganizowany str Procesy edukacyjne są efektem współdziałania nauczycieli.. str Kształtuje się postawy uczniów str Prowadzone są działania służące wyrównywaniu szans edukacyjnych str Wykorzystywane są zasoby środowiska na rzecz wzajemnego rozwoju.. str Wykorzystywane są informacje o losach absolwentów str Promowana jest wartość edukacji str Rodzice są parterami szkoły. str Funkcjonuje współpraca w zespołach. str Sprawowany jest wewnętrzny nadzór pedagogiczny str Szkoła lub placówka ma odpowiednie warunki lokalowe i wyposażenie... str Analiza wybranych danych z wymagań przedszkola.. str Dzieci nabywają wiadomości i umiejętności... str Dzieci są aktywne... str Respektowane są normy społeczne str Przedszkole ma koncepcję pracy. str Oferta zajęć umożliwia realizację podstawy programowej wychowania przedszkolnego.. str Procesy wspomagania rozwoju i edukacji dzieci mają charakter zorganizowany str Procesy wspomagania rozwoju i edukacji dzieci są efektem współdziałania nauczycieli.. str Prowadzone są działania służące wyrównywaniu szans edukacyjnych str Wykorzystywane są zasoby środowiska na rzecz wzajemnego rozwoju.. str Wykorzystywane są informacje o losach dzieci, które uczęszczały do przedszkola. str Promowana jest wartość wychowania przedszkolnego. str Rodzice są parterami przedszkola... str Funkcjonuje współpraca w zespołach. str Sprawowany jest wewnętrzny nadzór pedagogiczny str Przedszkole ma odpowiednie warunki lokalowe i wyposażenie. str Wnioski z ewaluacji w poradniach psychologiczno pedagogicznych str

3 6 Wnioski z ewaluacji w ośrodkach doskonalenia nauczycieli. str Wnioski z ewaluacji w bibliotekach pedagogicznych.. str Uogólnione wnioski z ewaluacji.. str Kontrole... str Kontrola planowa.. str Realizacja kontroli planowych... str Ogólne informacje o przeprowadzonych kontrolach planowych. str Wnioski z kontroli planowych str Wyniki kontroli planowych.. str Kontrola prawidłowości wykonywania przez dyrektorów publicznych szkół i placówek planowych zadań w zakresie nadzoru pedagogicznego str Kontrola prawidłowości w zakresie zgodności z przepisami prawa przeprowadzania egzaminów poprawkowych str Kontrola w zakresie wyboru podręczników str Kontrola prawidłowości klasyfikowania i promowania w zakresie dopuszczania słuchaczy do egzaminów semestralnych w publicznej i niepublicznej szkole ponadgimnazjalnej dla dorosłych.. str Kontrola prawidłowości organizacji praktyk zawodowych przez publiczne technika dla młodzieży str Kontrola w zakresie zgodności z przepisami prawa organizacji i sposobu działania innej formy wychowania przedszkolnego... str Kontrola prawidłowości przestrzegania przepisów dotyczących nauczania języka mniejszości etnicznej oraz jej własnej historii i kultury.. str Kontrola w zakresie zgodności organizacji zajęć z wychowania fizycznego realizowanych w formie zajęć klasowo-lekcyjnych z ramowymi planami nauczania w zakresie liczby uczniów w grupach w szkołach podstawowych, gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych oraz podziału na grupy dla dziewcząt i chłopców w szkołach ponadgimnazjalnych... str Kontrola w zakresie zgodności organizacji kształcenia uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym w szkołach podstawowych i gimnazjach ogólnodostępnych, z oddziałami integracyjnymi oraz integracyjnych z przepisami prawa str Kontrola prawidłowości nadzorowania przez dyrektora publicznej szkoły podstawowej spełniania przez dzieci pięcioletnie i sześcioletnie rocznego obowiązkowego przygotowania przedszkolnego... str Kontrole doraźne str Ogólne informacje o przeprowadzonych kontrolach doraźnych. str Informacje dotyczące organizacji i przeprowadzania kontroli doraźnych. str Wyniki kontroli doraźnych. str Wnioski wynikające z analizy wyników kontroli doraźnych. str Wspomaganie. str Organizacja i realizacja wspomagania. str Informacje o wspomaganiu szkół i placówek opisujące działania Kuratora Oświaty.. str Wnioski z działalności wspomagającej Kuratora Oświaty str

4 Wstęp Opracowanie niniejsze stanowi podsumowanie realizacji nadzoru pedagogicznego sprawowanego przez Dolnośląskiego Kuratora Oświaty w roku szkolnym 2011/2012. Zawiera ono analizę i wnioski z przeprowadzonych ewaluacji i kontroli. Uwzględnia także omówienie działań, realizowanych w Kuratorium Oświaty we Wrocławiu, w zakresie wspomagania oraz wnioski wynikające z tej formy nadzoru. Opracowanie obejmuje dane statystyczne, analizę danych oraz omówienie wyników ewaluacji i kontroli. Część końcowa opracowania zawiera wnioski, o których mówi 19 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 7 października 2009 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz. U. Nr 168, poz. 1324). Wynikają one z ewaluacji i kontroli przeprowadzonych w szkołach dolnośląskich. Wnioski znajdą zastosowanie w dalszych działaniach kontrolnych i monitorujących, a także wspomagających pracę szkół i placówek. 1. Ewaluacja 1 Ogólne informacje o przeprowadzonych ewaluacjach w roku szkolnym 2011/2012: 1) Celem opracowania dokumentu Wnioski z ewaluacji jest: przedstawienie i omówienie wyników ewaluacji całościowych i problemowych przeprowadzonych w roku szkolnym 2011/2012 w szkołach i placówkach dolnośląskich, omówienie problemów uwidocznionych w badanych jednostkach oraz działań, które przyczyniają się do sukcesów tych szkół i placówek, w tym przykładów dobrych praktyk, przedstawienie wniosków z ewaluacji, sformułowanie rekomendacji dotyczących poprawy funkcjonowania szkół i placówek w województwie dolnośląskim. 2) liczba przeprowadzonych ewaluacji 209, w tym: całościowych - 47 problemowych Dane ilościowe wyselekcjonowane na platformie Systemu Ewaluacji Oświaty w dniu 30 października 2012 r. za okres 1 września 2011 r. 31 sierpnia 2012 r. różnią się od liczby faktycznie przeprowadzonych ewaluacji w roku szkolnym 2011/2012. Na platformie zarejestrowanych zostało 215 ewaluacji, w tym: całościowych 51 problemowych 164. Różnice wynikają między innymi z faktu uwzględnienia w zestawieniach w Kuratorium Oświaty we Wrocławiu wszystkich ewaluacji rozpoczętych w roku szkolnym 2011/2012, natomiast na platformie zliczane są wszystkie ewaluacje, których raporty zostały zamknięte w roku szkolnym 2011/2012, tzn. również te, które rozpoczęły się w roku 4

5 szkolny 2010/2011. Inne różnice są być może spowodowane złą selekcją danych, pomimo prawidłowo ustawionych parametrów. Poniższa tabela zawiera zestawienie poziomów spełniania wymagań z uwzględnieniem ewaluacji całościowych i problemowych w poszczególnych typach szkół i placówek oraz ewaluacji planowanych i przeprowadzonych w szkołach/placówkach samodzielnych i w zespołach Typ placówki poziom wymagania Przedszkola Szkoły podstawowe Gimnazja Licea ogólnokształcące Zasadnicze szkoły zawodowe A B C D 1 E Razem wykonane Planowane A B C D E 1 Razem wykonane planowan e A B C D E 1 Razem wykonane Planowane A B C D 3 1 E razem Planowane A 1 1 B C D 2 E Razem wykonane Planowane

6 Technika Szkoły specjalne Inne szkoły Poradnie psychologiczno pedagogiczne Biblioteki Pedagogiczn e Ośrodki doskonalenia nauczycieli A B C D 1 E Razem wykonane Planowane A B C D E Razem wykonane Planowane A B C D E Razem wykonane Planowane A B C D E Razem wykonane Planowane A B C D E Razem wykonane Planowane A B C D 1 E Razem wykonane Planowane

7 Placówki opiane w trzeciej części załącznika do rozporządzenia A B C D E Razem wykonane Planowane Informacja dotyczące organizacji i przeprowadzenia ewaluacji: 1) Planowanie ewaluacji w Kuratorium Oświaty we Wrocławiu Plan nadzoru w zakresie ewaluacji opracowany został z uwzględnieniem wytycznych Ministerstwa Edukacji Narodowej dotyczących tematyki ewaluacji, ogólnej liczby ewaluacji wskazanych do przeprowadzenia w województwie dolnośląskim oraz liczby ewaluacji do przeprowadzenia w szkołach samodzielnych i w zespołach szkół. Na początku roku szkolnego 2011/2012 powołanych zostało 12 zespołów ewaluatorów, a następnie kolejnych 8. W sumie powołano 20 zespołów ewaluacyjnych. Zespoły były dwu lub trzyosobowe. Zmiany w składzie zespołów nastąpiły wraz z przystąpieniem do wykonywania czynności przez wizytatorów ds. ewaluacji, którzy ukończyli szkolenia na początku 2012 roku. Wówczas utworzono zespół wizytatorów o różnym doświadczeniu. Zmiany w składach zespołu związane były również z chorobą wizytatorów. Do 15 września 2011 roku sporządzany został wykaz szkół i placówek, w których zostanie przeprowadzona ewaluacja w roku szkolnym 2011/2012. Przy typowaniu szkół i placówek do ewaluacji zastosowano następujące zasady: czas jaki upłynął od ostatnich czynności nadzoru pedagogicznego (mierzenie jakości pracy szkoły/placówki, wizytacja), wyniki nadzoru pedagogicznego sprawowanego dotychczas nad szkołą/ placówką, konieczność pozyskania informacji o pracy szkoły/placówki, w celu realizacji innych zadań kuratora oświaty, lokalizacja szkoły/placówki. Przy doborze wizytatorów do przeprowadzenia poszczególnych ewaluacji wzięto pod uwagę: pozostawanie wizytatora w ciągu ostatnich pięciu lat w stosunku pracy w szkole/placówce, sprawowanie przez wizytatora bezpośredniego nadzoru nad szkołą/placówką w ciągu ostatnich trzech lat oddalenie szkoły/placówki od miejsca pracy ewaluatorów. 7

8 2) Przeprowadzanie ewaluacji Realizacja zadań związanych z ewaluacją w zakresie terminów i czasu ich trwania była zgodna z procedurą ewaluacji obowiązującą w Kuratorium Oświaty we Wrocławiu oraz z zapisami rozporządzenia w sprawie nadzoru pedagogicznego, tzn: na miesiąc przed planowaną ewaluacją dyrektorzy szkół / placówek zostali powiadomieni o terminie ewaluacji i jej zakresie, każda z ewaluacji trwała nie dłużej niż 5 dni roboczych w ciągu kolejnych dwóch tygodni, w terminie 7 dni od dnia zakończenia każdej ewaluacji zespół ewaluatorów przedstawił wyniki i wnioski z ewaluacji na zebraniu rady pedagogicznej, w terminie 7 dni od dnia zebrania z radą pedagogiczną zespół sporządził raport z przeprowadzonej ewaluacji, który następnie został przekazany dyrektorowi szkoły/placówki. W roku szkolnym 2011/2012 zostały zrealizowanie wszystkie zaplanowane ewaluacje oraz dwie dodatkowe, które nie były planowane. Podczas realizacji ewaluacji pojawiły się również problemy. Były one spowodowane dłuższymi zwolnieniami lekarskimi 4 ewaluatorów. W tej sytuacji podjęto czynności organizacyjne polegające na zmianach w składzie zespołów ewaluacyjnych oraz zmianach w planie ewaluacji polegających na zwiększeniu liczby ewaluacji w niektórych zespołach. 3) Nadzór Dolnośląskiego Kuratora Oświaty nad realizacją zadań związanych z organizacją i przeprowadzaniem ewaluacji Dolnośląski Kurator Oświaty sprawuje nadzór nad realizacją zadań związanych z organizacją i przeprowadzaniem ewaluacji. Obejmuje on planowanie ewaluacji, rytmiczność i terminowość realizacji planu, zgodność realizacji poszczególnych ewaluacji z przepisami rozporządzenia w sprawie nadzoru pedagogicznego, analizę raportów pod kątem ich zawartości merytorycznej i formalnej. Analiza merytoryczna ma na celu ocenę raportu pod kątem rzeczowości i trafności argumentów stanowiących uzasadnienie dla określonego przez wizytatorów stopnia spełnienia poszczególnych wymagań. O skuteczności nadzoru świadczy fakt, że w roku szkolnym 2011/2012 nie wpłynęły do Dolnośląskiego Kuratora Oświaty żadne zastrzeżenia dyrektorów szkół do raportu z ewaluacji. 4) Wykorzystanie wyników ewaluacji przez Dolnośląskiego Kuratora Oświaty wobec szkół i placówek Wyniki ewaluacji wykorzystywane są do określenia obszarów wspomagania dolnośląskich szkół i placówek. W przypadku dwóch szkół powołanych w jednym zespole ustalony został poziomu E w odniesieniu do wymagania Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności w obszarze Efekty działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki. W tych przypadkach Dolnośląski Kurator Oświaty wydał dyrektorowi polecenie, na podstawie art. 34 ust. 2 ustawy z dnia 8

9 7 września 1991 r. o systemie oświaty, opracowania w uzgodnieniu z organem prowadzącym programu i harmonogramu poprawy efektywności kształcenia lub wychowania uwzględniającego wnioski zgłoszone w raportach z ewaluacji zewnętrznej. Dyrektor szkoły opracował programy poprawy efektywności kształcenia, które przedłożył Dolnośląskiemu Kuratorowi Oświaty. Programy spełniały wymogi, o których mowa w przepisach prawa, tzn.: uwzględniały wnioski zgłoszone w raportach z ewaluacji (art. 34 ust. 2 ustawy o systemie oświaty), sporządzone zostały w uzgodnieniu z organem prowadzącym szkoły (art. 34 ust. 2 ustawy o systemie oświaty), zaopiniowane zostały przez Radę Rodziców (art. 54 ust. 2 pkt 2 ustawy o systemie oświaty). Dolnośląski Kurator Oświaty zatwierdził programy oraz ich wdrożenie w terminach określonych w harmonogramach. Wdrożenie programów będzie podlegało nadzorowi Kuratora w roku szkolnym 2012/2013. Po zakończeniu realizacji programów, w terminie określonym w harmonogramach, zostanie przeprowadzona w każdej ze szkół doraźna problemowa ewaluacja zewnętrzna w zakresie wymagania Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności w obszarze Efekty działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki. 9

10 3 Analiza wybranych danych z wymagań - szkoły 1.1 Analizuje się wyniki sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe. Pytanie badawcze Czy prowadzone są analizy wyników egzaminów zewnętrznych? W szkołach są prowadzone analizy wyników egzaminów zewnętrznych, co potwierdzają informacje uzyskane ze źródeł. Źródła /wskaźniki: 1. Jakie dane/ jakie informacje z egzaminów zewnętrznych są analizowane ilościowo? W szkołach najczęściej ilościowe analizowane są: średnie wyniki szkoły, gminy, powiatu,województwa; średnie wyniki szkoły, klasy, ucznia w porównaniu z gminą, powiatem, województwem; średnie szkoły, powiatu, województwa z poszczególnych przedmiotów w rozbiciu na poziomy podstawowe i rozszerzone, obszary, umiejętności; wyniki pojedynczych uczniów wyniki zespołów klasowych wynik staninowy szkoły; wskaźniki łatwości zadań i standardów; modalna; mediana; EWD oraz: zdawalność egzaminu maturalnego liczbę uczniów przystąpiło do egzaminu maturalnego w części pisemnej i ustnej, ilu otrzymało wymagane minimum punktowe z poszczególnych przedmiotów. Rzadziej lub sporadycznie analizie poddawany/a jest natomiast: rozrzut wyników rozkład wyników uczniów o specyficznych potrzebach edukacyjnych moc różnicująca kwartale frakcja opuszczeń ilości uczniów w poszczególnych staninach zestawienie wyników uczniów z ich frekwencją i średnią ocen na koniec roku szkolnego liczby uczniów rozpoczynających naukę w szkole, kończących szkołę. 2. Jakie dane/ jakie informacje z egzaminów zewnętrznych są analizowane jakościowo? W szkołach, w których są prowadzone analizy jakościowe wyników egzaminów zewnętrznych najczęściej sprawdza się: 10

11 łatwość/trudność zadań egzaminacyjnych- wyodrębnia się te obszary, które w sposób widoczny sprawiają trudność/łatwość uczniom; stopień opanowania przez uczniów umiejętności kluczowych sprawdzanych na egzaminie; frekwencję uczniów; mocne i słabe strony uczniów; EWD. Rzadziej bądź sporadycznie analizuje się: zależności między wynikami uzyskanymi z egzaminu gimnazjalnego, a ocenami końcowymi z przedmiotów objętych egzaminem; skład klasy ilość uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych liczbę dziewcząt, chłopców; wyniki egzaminów na poziomie klas w zestawieniu z wynikami rekrutacji do szkoły; wybór i wyniki egzaminów z przedmiotów dodatkowych w kontekście indywidualnego uczestnictwa uczniów w zajęciach dodatkowych, wyników próbnych egzaminów oraz wyborów kierunku dalszego kształcenia; wnioski formułowane przez egzaminatorów po sesji egzaminacyjnej z poszczególnych przedmiotów; dane dotyczące losów absolwentów pod kątem wyboru uczelni, kierunku studiów i dalszej kariery; udział w zajęciach dodatkowych i w konkursach; indywidualne wyniki uczniów w odniesieniu do oczekiwań nauczycieli ich uczących, określonych na podstawie dotychczasowych osiągnięć edukacyjnych (Karta Przebiegu Nauczania- średnia ocen, zachowanie, udział w zajęciach dodatkowych, itd.) najczęstszych błędów popełnianych przez uczniów w metodyce rozwiązywania zadań. W szkołach analizowane są również różne konteksty mające wpływ na efekty kształcenia. Do najczęściej analizowanych możemy zaliczyć konteksty środowiskowe (np. sytuacja rodzinna, status materialny, warunki bytowe, wykształcenie rodziców aspiracje rodziców, stosunek do nauki,) i indywidualne ucznia (np. opinie z poradni o obniżeniu wymagań, orzeczenia, stan zdrowia, aspiracje edukacyjne, zdolności, zainteresowania, motywacja do nauki) rzadziej szkolne czy pedagogiczne (np. - nieobecności nauczycieli, - zmiany nauczycieli uczących, - metody pracy nauczyciela, rodzaj klasy, liczebność, stosunek nauczycieli do uczniów,). Analizę jakościową szkoły przeprowadzają: w kontekście zestawienia wyników egzaminacyjnych ze stopniem opanowania standardów wymagań, umiejętności kluczowych i realizacji podstawy programowej. Jedna z wypowiedzi dyrektorów stanowi bardzo dobre podsumowanie analiz jakościowych w szkołach: W analizie jakościowej uwzględnia się szerszy kontekst, który mógł mieć wpływ na uzyskane wyniki, a który pozwoli na dokładniejsze prześledzenie procesów edukacyjnych. Interpretacja wyników liczbowych badania zewnętrznego oraz uwzględnianie analizy kontekstowej pozwala na: - określenie stopnia opanowania przez uczniów standardów egzaminacyjnych, - wskazanie mocnych i słabych stron uczniów, - 11

12 ustalenie tendencji rozwojowej szkoły, - formułowanie wniosków do dalszej pracy, - wykorzystanie przez nauczycieli wniosków do modyfikacji planów wynikowych, - ocenę efektywności stosowanych metod i form pracy, - ocenę programów nauczania i podręczników - przygotowanie informacji, która jest przedstawiana i omawiana szczegółowo na posiedzeniach rady pedagogicznej. Niestety, niektóre dane/ informacje wskazywane przez dyrektorów szkół jako analizowane jakościowo, są przykładem typowej analizy ilościowej np. - porównania wyników średnich i procentowych uzyskanych w szkole i w województwie dolnośląskim - porównania wyników klas w szkole - porównania wyników wg zadań - porównania wyników egzaminu i średnich ocen z poszczególnych zajęć edukacyjnych i grup zajęć 3. Podać przykłady wdrożonych wniosków pochodzących z tych analiz wywiad z dyrektorem Do najczęściej wymienianego przykładu wdrożonego wniosków wynikającego z analizy ilościowej i jakościowej należy przede wszystkim ten dotyczący doskonalenia/ kształtowania umiejętności, wiedzy, kompetencji, jakie na sprawdzianie, egzaminie gimnazjalnym, maturalnym, potwierdzającym kwalifikacje zawodowe, stwarzały uczniom trudność. Dyrektorzy wymieniają zazwyczaj te obszary czy umiejętności, z którymi uczniowie ich szkoły mieli problem np. doskonalić umiejętność pisania poprawnie pod względem językowym, ortograficznym, interpunkcyjnym i stylistycznym; uczniowie w niskim stopniu mają opanowane: umiejętność tworzenia wypowiedzi pisemnej, pisania funkcjonalnym stylem z dbałością o dobór słownictwa, poprawnego pisania pod względem ortograficznym i interpunkcyjnym; "Na bieżąco doskonalić umiejętność interpretowania wyników na podstawie eksperymentu, obserwacji, opisu i schematu" itd. Wnioski te wdrażane są poprzez: dodatkowe ćwiczenia, badania, doświadczenia, zajęcia wyrównawcze, zajęcia pozalekcyjne; uatrakcyjnianie zajęć; wprowadzanie aktywizujących metod pracy; dodatkowe godziny nauki; zmianę podręcznika; organizację konkursów np. czytelniczych, ortograficznych, matematycznych i innych; dodatkowe zajęcia lekcyjne (art. 42 KN) z godzin do dyspozycji dyrektora; zwracanie uwagi wszystkich nauczycieli na poprawność pisowni pod względem gramatycznym i ortograficznym; zwrócenie szczególnej uwagi przez nauczycieli na wszystkich przedmiotach na odczytywanie i interpretacje danych zawartych w tabelach, na wykresach i w diagramach; skorelowanie treści nauczania z matematyki, chemii i fizyki, udział uczniów w programach i projektach edukacyjnych np. Ortografitii, Mistrz logiki, Mistrz rachunków ; podnoszenie kwalifikacji nauczycieli oraz wiele innych działań. Kolejny wniosek wymieniany przez większość dyrektorów dotyczył generalnie podnoszenia wyników w szkołach. Uczniów mających trudności w nauce obejmuje się zajęciami wyrównawczymi, terapiami logopedycznymi, czy pedagogicznymi. Opracowuje się programy naprawcze i szkolny program poprawy efektów kształcenia. W celu poprawy wyników kształcenia nauczyciele wprowadzają wiele działań innowacyjnych i nietypowych np. w jednej ze szkół Aby uczniowie lepiej opanowali umiejętności pisania i czytania nauczyciel j. polskiego 12

13 wprowadził dla uczniów dodatkową formułę tzw.,,zeszyt człowieka myślącego. Uczniowie w ramach tej formy samodzielnie rozwijali wyżej wymienione umiejętności konsultując swoje wytwory z nauczycielami. Wnioski z przeprowadzanych analiz w większości są w szkołach wdrażane. Zdarza się że dyrektorzy szkół wymieniają pewne wprowadzone działania, ale do końca nie można stwierdzić, że wynikają one z analizy ilościowej czy jakościowej egzaminów zewnętrznych np. wprowadzono koła zainteresowań (polonistyczne, matematyczno-przyrodnicze, teatralne, SKS, zajęcia z języka obcego, schola, brydż sportowy, szachy). Zdarza się również, że dyrektorzy szkół wymieniają przyczyny niepowodzeń, a nie przykłady wdrożonych wniosków np. W szkole nie działa koło polonistyczne, które pozwoliłoby poszerzyć zainteresowanym uczniom kompetencje językowe. Brakuje również oferty dla uczniów średnio uzdolnionych, nie mających problemów nauce i nie przejawiających szczególnych zainteresowań w żadnej dziedzinie. Dane z ewaluacji wskazują, że nauczyciele jak i dyrektorzy szkół mają problem z formułowaniem wniosków, jakie następnie powinny być wdrażane, za pomocą konkretnych działań. Nie mają natomiast problemu z wymienianiem działań wdrążanych w szkołach. Wyniki ewaluacji, sukcesy, trudności, w zakresie wymagania. Poziom spełnienia przez dolnośląskie szkoły wymagania: Analizuje się wyniki sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe A B C D E poziom spełnienia wymagania Wymaganie dotyczące analizowania wyników sprawdzianu i egzaminów zewnętrznych 15 szkół spełniło na poziomie A, 65 szkół na poziomie B, 68 szkół na poziomie C i 27 szkół na poziomie D. W stopniach spełnienia, w tym wymaganiu, nie można znaleźć zależności związanych z typem szkoły, czy z cechami strukturalnymi. Można jedynie podkreślić, że jedynie żadna zasadnicza szkoła zawodowa nie uzyskała stopnia spełnienia tego wymagania na poziomie A. 13

14 Wyniki ewaluacji wskazują, że wszystkie szkoły, w których przeprowadzono ewaluację w roku szkolnym 2011/2012, analizują wyniki egzaminów zewnętrznych w celu poprawy jakości pracy szkoły, a następnie wdrażają wnioski z przeprowadzanych analiz. 15 szkół zostało wyróżnionych najwyższym stopniem spełnienia wymagania A w tym: 6/89 szkół podstawowych, 5/52 gimnazjów, 3/16 licea ogólnokształcące i 1/9 technikum. W większości wizytatorzy ds. ewaluacji wyróżniali te szkoły za złożone, systematyczne i przede wszystkim celowe analizy ilościowe oraz analizy jakościowe uwzględniające różnorodne konteksty funkcjonowania szkoły, w tym również konteksty szkolne oraz za wdrażanie w szkołach wniosków wynikających z tych analiz. Ponadto na wysoki stopień spełnienia wymagania mają wpływ bardzo dobre wyniki egzaminacyjne szkół (oceniane przez wizytatorów z uwzględnieniem typowych dla danej placówki uwarunkowań), oraz dodatnia Edukacyjna Wartość Dodana. Analizy, w szkołach z najwyższym stopniem spełnienia wymagania A, wykorzystywane są do planowania pracy, modyfikowania działań, kreślenia drogi indywidualnego rozwoju każdego z uczniów oraz podejmowania działań profilaktycznych. W jednej ze szkół podstawowych nauczyciele ponadto podzielili się swoimi wnioskami z ewaluacji ze środowiskiem oświatowym na łamach "Czasopisma dla nauczycieli" publikując artykuł "X sprawdzian szóstoklasistów - analiza i refleksje własne nauczyciela praktyka, nauczyciela egzaminatora". We wszystkich szkołach, z bardzo wysokim stopniem spełnienia wymagania, przeprowadzane analizy ilościowe i jakościowe dostarczają istotnych informacji na temat obszarów wymagających dodatkowej pracy, ćwiczeń czy wprowadzenie odpowiednich programów. W szkołach z najwyższym stopniem spełnienia wymagania widać zaangażowanie wszystkich pracowników szkoły pedagogicznych i niepedagogicznych, wielość działań, funkcjonowanie różnych zespołów np. Zespół ds. Poprawy Efektów Kształcenia, zespół nauczycieli do spraw integracji. Przeprowadzone ewaluacje nie wykazały działań, z którymi szkoły mają trudności na poziomie D. Z poziomu B, po szczegółowej analizie stopnia spełnienia danego kryterium składającego się na charakterystykę, można wywnioskować, że szkoły tak jak i w latach ubiegłych mają trudność z kryterium: wdrażane wnioski przyczyniają się do wzrostu efektów kształcenia, jakiego nie spełniły w sumie 84 szkoły, w tym: 44 szkoły podstawowe, 24 gimnazja, 9 liceów, 4 technika i 3 zasadnicze szkoły zawodowe. Według wizytatorów ds. ewaluacji w szkołach dyrektorzy jak i nauczyciele wymieniają różnorodne wdrażane wnioski, jakie według ich opinii przyczyniają się do wzrostu wyników kształcenia jednak ta opinia nie jest potwierdzona mierzalnymi faktami takimi jak np. wyższy średni wynik egzaminacyjny szkoły. Powodem niespełnienia kryterium może być zbyt powierzchowne przeprowadzanie analizy wyników. W 34 szkołach stosuje się jakościowe i ilościowe metody analizy. W szkołach przeprowadzana jest analiza ilościowa, a brak jest analizy jakościowej. W analizie jakościowej brane są pod uwagę jedynie podstawowe dane liczbowe zestawiane z wynikami gminy, powiatu czy województwa, a brak jest pracy nauczycieli 14

15 przedmiotowych z arkuszem egzaminacyjnym, z opisem wymagań dla poszczególnych standardów. Fakt ten wpływa na zbyt ogólnie formułowane wnioski, które w rezultacie nie powodują wzrostu wyników egzaminacyjnych. Skutkuje to tym, że dyrektorzy szkół i nauczyciele mają trudność z wymienieniem wdrożonych wniosków, które wynikałyby z analiz przeprowadzonych w szkole, a po drugie ze wskazaniem, jak wdrożone wnioski, przekładają się na wzrost efektów kształcenia. Najczęściej wymieniane są działania podejmowane przez szkołę (nie zawsze wynikają one z analizy ilościowej i jakościowej) i podawany jest cel wprowadzonych czynności. Wnioski: 1. Wszystkie badane szkoły analizują wyniki uczniów, ale część szkół nie przeprowadza analizy jakościowej wyników. 2. W szkołach, w których nie prowadzi się systematycznej i celowej analizy wyników uczniów formułowane wnioski nie przyczyniają się do wzrostu efektów kształcenia. 1.2 Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności Pytanie badawcze: Czy uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej stosownie do swoich możliwości rozwojowych? Według danych źródłowych w większości uczniowie nabywają wiedzę i umiejętności określone w podstawie programowej stosownie do swoich możliwości rozwojowych. Natomiast w stosunku do wszystkich szkół nie można jednoznacznie stwierdzić, czy nauczyciele analizując osiągnięcia szkolne swoich uczniów, uwzględniają ich możliwości rozwojowe. Dodatkowo należałoby uzyskać odpowiedź na temat: co wpłynęło na opinie ponad 21% ankietowanych uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, którzy stwierdzili że zajęcia lekcyjne bardzo rzadko, bądź wcale nie są dostosowane do ich możliwości. Źródła/wskaźniki: 1) Proszę o zaznaczenie na skali od 1 do 8, w jakim stopniu Pana(i) uczniowie opanowali w poprzednim roku szkolnym wiadomości i umiejętności opisane w podstawie programowej? (ankieta dla nauczycieli) 15

16 Nauczyciele, stopień opanowania podstawy programowej przez uczniów, określają najczęściej na 6-7 stopień na skali. Można też zauważyć, że to nauczyciele w szkołach podstawowych mają nieznacznie większe poczucie, że ich uczniowie opanowali program podstawy programowej. 2) Czy Twoim zdaniem zajęcia lekcyjne, w których uczestniczyłeś(łaś) dzisiaj były dostosowane do Twoich możliwości? (Ankieta dla uczniów gimnazjum/szkoły ponadgimnazjalnej Mój Dzień ) p Odpowiedź % wszystkich 1 nie, wcale 5,26 2 tak, bardzo rzadko 15,89 3 tak, dość często 57,12 4 tak, bardzo często 21,68 5 brak odpowiedzi 0,06 Uczniowie Gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych w ankiecie przeprowadzonej podczas ewaluacji stwierdzili, że zajęcia lekcyjne w dniu przeprowadzenia badania były dostosowane do ich możliwości 78,8%. W szkołach są jednak uczniowie, w sumie 21,15% ankietowanych, którzy stwierdzili że zajęcia lekcyjne bardzo rzadko, bądź wcale nie są dostosowane do ich możliwości. 3) Czy analizując osiągnięcia szkolne uczniów, uwzględniają Państwo ich możliwości rozwojowe? Jeśli tak, proszę opisać, jak jest to realizowane. (wywiad grupowy z nauczycielami). Wszyscy nauczyciele, niezależnie od typu szkoły, deklarują, że przy analizowaniu szkolnych osiągnięć uczniów uwzględniają ich możliwości rozwojowe. Nauczyciele w swoich wypowiedziach wskazali, że realizowane jest to poprzez: dokładne analizowanie opinii Poradni Psychologiczno-Pedagogicznych i na tej podstawie różnicuje się, dostosowuje zadania i wymagania do indywidualnych potrzeb ucznia; indywidualne programy nauczania; dostosowanie metod pracy do poziomu uczniów, stopniowanie trudności zadań, różnicowanie zadań, testów; tworzenie Kart Indywidualnych Potrzeb Ucznia oraz IPET-ów; organizowanie zajęć rozwijających uczniów, kół zainteresowań, szkolnych konkursów, zajęć wyrównawczych, zajęć socjoterapeutycznych; indywidualne przygotowanie uczniów do konkursów, zasięganie opinii o uczniach od wychowawców, nauczycieli, rodziców, opiekunów; przygotowywanie do konkursu; analizowanie kontekstów środowiskowych i indywidualnych ucznia; przeprowadzaniu diagnoz; 16

17 Nauczyciele w wywiadzie udzielają bardzo szczegółowych informacji na temat działań mających na celu uwzględnianie możliwości rozwojowych uczniów zdolnych i z trudnościami w nauce bądź działań mających na celu rozpoznawanie mocnych i słabych stron ucznia. Jednak nie do końca udzielają odpowiedzi na zadanie pytanie Czy analizując osiągnięcia szkolne uczniów, uwzględniają Państwo ich możliwości rozwojowe? Jeśli tak, proszę opisać, jak jest to realizowane. W wypowiedziach brak jest jednoznacznych, konkretnych informacji na ten temat. Sporadycznie pojawiają się tylko wypowiedzi udzielające odpowiedzi na pytanie źródłowe np.: Uczniowie oceniani są za wkład pracy, zaangażowanie w wykonywane zadanie; Wdrażamy zalecenia PPP, np. objęcie uczniów programem zajęć wyrównawczych, u uczniów z dysortografią błędy ortograficzne nie mają wpływu na ocenę pracy pisemnej; Analizowane są wyniki uczniów, którzy mają opinie o dostosowaniu wymagań. 4) Czy Pana(i) zdaniem nauczyciele w tej szkole wierzą w możliwości uczniów? (ankieta dla rodziców) Lp. Odpowiedź % wszystkich szkoły podstawowe % wszystkich gimnazja i szkoły ponadgimnazjalne 1. zdecydowanie nie 1,83 2,61 2. raczej nie 5,87 11,68 3. raczej tak 59,59 63,90 4. zdecydowanie tak 32,14 21,60 5. brak odpowiedzi 0,57 0,22 Większość ankietowanych rodziców szkół podstawowych 91,73% oraz gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych - 85,50% potwierdza, że w szkole, do której chodzą ich dzieci nauczyciele wierzą w możliwości uczniów. W zestawionych wynikach widać jednak, że zdecydowanie większy procent rodziców (14,29) uczniów szkół z II i III etapu edukacyjnego ma wątpliwości co do wiary nauczycieli w możliwości uczniów. % wszystkich Lp. Odpowiedź G LO T ZSZ 1. zdecydowanie nie raczej nie raczej tak zdecydowanie tak brak odpowiedzi

18 Widać, że na niższy wynik % szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych w szczególności mają wpływ opinie rodziców uczniów uczęszczających do liceów ogólnokształcących (23,05%). Wyniki ewaluacji, sukcesy, trudności, w zakresie wymagania Poziom spełnienia przez dolnośląskie szkoły wymagania: Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności A B C D E poziom spełnienia wymagania Wymaganie Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności 12 szkół spełniło na poziomie A, 80 szkół na poziomie B, 71 szkół na poziomie C, 10 szkół na poziomie D i 2 szkoły na poziomie E. Wizytatorzy ds. ewaluacji 12 szkół wyróżnili przyznaniem najwyższego stopnia spełnienia wymagania A, w tym 6 szkół podstawowych, 4 gimnazja i 2 licea. W większości są to te same szkoły (8), które w wymaganiu Analizuje się ( ) również otrzymały stopień spełnienia wymagania A. Może świadczyć to o tym, że pogłębiona, wielopoziomowa analiza wyników egzaminacyjnych wykorzystana w planowaniu pracy, wdrażana i modyfikowana, przekłada się w istotny sposób na nabywanie wiedzy i umiejętności przez uczniów. Ponadto w blisko 99% dolnośląskich szkół, (uczestniczących w badaniach) uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności zgodne z podstawą programową, analizuje się osiągnięcia uczniów uwzględniając ich możliwości rozwojowe. Jako argument, przemawiający za wysokim stopniem spełnienia wymagania w szkołach, ewaluatorzy podali przede wszystkim, tak samo jak w latach ubiegłych, mierzalne efekty nabywania wiedzy i umiejętności: wysokie bądź rosnące wyniki ze sprawdzianu i z egzaminów zewnętrznych w ogólnych średnich punktowych jak i w poszczególnych standardach wymagań; dodatni wskaźnik EWD. Szkoły te charakteryzuje również liczny udział uczniów w konkursach i olimpiadach oraz wysokie lokaty w nich zajmowane. Na uwagę zasługuje fakt, że są uczniowie w wyróżnionych szkołach są bardzo wszechstronni i biorą udział w bardzo wielu tematycznie różnorodnych konkursach. 18

19 W szkołach, w które otrzymały poziom spełnienia wymagania A prowadzone są również bardzo szczegółowe, systematyczne i przynoszące rezultaty analizy osiągnięć uczniów (np. uzyskiwane oceny; wyniki sprawdzianów, klasyfikacji, egzaminów zewnętrznych; udział w konkursach, zawodach, olimpiadach; zaangażowanie w wolontariat; działalność charytatywna), które uwzględniają również możliwości rozwojowe uczniów. Dyrektor liceum, jako jeden z przykładów analizy osiągnięć szkolnych uwzględniających możliwości rozwojowe uczniów, podał formę zdobywania wiedzy o uczniu wychodzącą poza tradycyjne ramy i poza obszar szkoły: Dyrektor i nauczyciele podkreślili duże znaczenie "Złazu klas pierwszych" (dwudniowy wyjazd wszystkich uczniów klas pierwszych), w czasie którego nauczyciele obserwując uczniów wykonujących szereg zadań, zdobywają wiedzę na temat różnorodnych ich umiejętności, w tym artystycznych, organizacyjnych, budowania relacji, ich uzdolnień i zainteresowań. Kolejnym argumentem wizytatorów ds. ewaluacji wskazującym na bardzo wysoki poziom spełnienia wymagania jest przyczynianie się wdrażanych wniosków z analizy osiągnięć uczniów do wzrostu efektów kształcenia, a także co bardzo ważne, okazywaniem wiary w możliwości rozwojowe uczniów ich wspieranie i motywowanie. Warto dodać, że w jednej ze szkół jednym z wielu argumentów potwierdzających bardzo wysoki stopień spełnienia wymagania był fakt, że nauczyciele dzielą się swoimi dobrymi praktykami w środowisku oświatowym poprzez publikacje scenariuszy zajęć (np. "Skala i plan" w czasopiśmie "Matematyka") czy prowadzenie lekcji otwartych w ramach współpracy z Wrocławskim Centrum Doskonalenia Nauczycieli (np. "Malarstwo Renoire a" - lekcja j. angielskiego). W innej z kolei szkole współpracuje się z Politechniką Wrocławską i Uniwersytetem Wrocławskim. Współpraca ta wpływa na poszerzenie oferty edukacyjnej szkoły oraz na osiąganie wysokich wyników egzaminów maturalnych i sukcesów indywidualnych uczniów. Kolejnym argumentem przemawiającym za spełnieniem przez szkoły wymagania na poziomie A jest szeroka, bogata wiedza dyrektorów i nauczycieli placówek na temat wdrażanych wniosków w szkołach w różnych obszarach jej funkcjonowania i widocznych efektów podejmowanych działań. Wizytatorzy ds. ewaluacji przyznali również najniższy stopień spełnienia wymagania dwóm szkołom podstawowej i gimnazjum - wchodzącym w skład tego samego zespołu szkół. Z przeprowadzonego w tych szkołach badania wynika, że nie wszyscy uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności zgodne z podstawą programową. Nie wszyscy nauczyciele analizują osiągnięcia uczniów. Ponadto uwagę zwraca duża liczba osób niepromowanych w gimnazjum (odsetek niepromowanych uczniów wynosił 8,4%; w klasie pierwszej 7 uczniów nie zostało promowanych, w tym 4 uczniów nieklasyfikowanych z powodu nieusprawiedliwionych nieobecności). Trudnością w tym obszarze, podobnie jak w obszarze pierwszym dotyczącym analizy wyników, było spełnienie kryterium: wdrażanie wniosków przyczynia się do wzrostu wyników kształcenia, którego nie spełniło 78 szkół w tym: 42 szkoły podstawowe, 24 gimnazja, 8 liceów, 2 technika, 2 zasadnicze szkoły zawodowe. 19

20 Kryteria w pierwszym i drugim wymaganiu z obszaru Efekty (..), które sprawiły największą trudność dyrektorom i nauczycielom, brzmią niemal identycznie i odnoszą się do wdrażanych wniosków. Trudnością dla 23 szkół jest również wdrażanie wniosków z analizy osiągnięć uczących się, co wpłynęło na niespełnienie kryterium dotyczącego tych zagadnień. Wnioski: 1. Podobnie jak w wymaganiu Analizuje się wyniki sprawdzianu i egzaminów zewnętrznych występuje problem z formułowaniem i wdrażaniem wniosków, co przekłada się na brak mierzalnych efektów nabywania wiedzy przez uczniów. 1.3 Uczniowie są aktywni Pytanie badawcze: Czy uczniowie są zaangażowani w zajęcia? Według obserwacji zajęć przez wizytatorów ds. ewaluacji można stwierdzić, że uczniowie w większości są zaangażowani w zajęcia. Jednak jak wskazują dane źródłowe, według opinii uczniów znaczny procent zajęć lekcyjnych nie jest interesujący i wciągający (szczególnie dla uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych aż 41%). W mniejszym stopniu dotyczy to również zajęć pozalekcyjnych. Wpływ na opinię uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych na temat zajęć lekcyjnych może mieć trudniejszy materiał lekcyjny, wymagania stawiane przez nauczycieli, inne metody pracy (niż w szkołach podstawowych). Jednak aby znaleźć prawdziwe powody takiego wynik, rekomenduje się aby w/w szkołach przeprowadzić analizę, która da odpowiedź, co miało wpływ na takie opinie uczniów. Źródła/wskaźniki: 1) Wybierz zdanie, które najlepiej wyraża Twoją opinię o zajęciach lekcyjnych (ankieta dla uczniów Moja szkoła ). Odpowiedzi % wszystkich szkoła podstawowa % wszystkich gimnazja i szkoły ponadgimnazjalne zajęcia w ogóle nie są wciągające i angażujące niektóre zajęcia są wciągające, ale zdarza się to dość rzadko duża część zajęć (choć nie wszystkie) są wciągające i angażują mnie prawie wszystkie lub wszystkie zajęcia bardzo mnie angażują brak odpowiedzi

21 Ankietowani w czasie ewaluacji uczniowie szkół podstawowych stwierdzili - 83,51%, że zajęcia szkolne w dużej mierze są wciągające i angażujące, pogląd ten popiera jednak tylko 44,18% uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych. Prawie 41% uczniów tych szkół (G i PG) twierdzi, że tylko niektóre zajęcia są wciągające i to rzadko bądź wcale. Jednocześnie duży procent uczniów z tych szkół 15,3% nie udzielił odpowiedzi na to pytanie. % wszystkich G LO T ZSZ zajęcia w ogóle nie są wciągające i angażujące niektóre zajęcia są wciągające, ale zdarza się to dość rzadko duża część zajęć (choć nie wszystkie) są wciągające i angażują mnie prawie wszystkie lub wszystkie zajęcia bardzo mnie angażują brak odpowiedzi Odpowiedzi uczniów z poszczególnych typów szkół wskazują, że istotnie dla wielu z nich zajęcia lekcyjne rzadko są wciągające - w szczególności dla uczniów szkół licealnych 48% i techników ponad 42%. Nie udzielili odpowiedzi na to pytanie głównie uczniowie gimnazjów i zasadniczych szkół zawodowych. O ile wytłumaczeniem dla braku odpowiedzi w szkołach zasadniczych może być fakt przeprowadzania ewaluacji w szkołach, gdzie uczniowie więcej czasu spędzają u pracodawców, o tyle zastanawiający jest on u uczniów gimnazjów. 2) Uczniowie są zaangażowani w zajęcia (arkusz obserwacji zajęć). Obserwacja zajęć lekcyjnych szkół podstawowych przez wizytatorów ds. ewaluacji potwierdza w ponad 96%, że uczniowie są zaangażowani. Jaka część uczniów jest zaangażowana w zajęcia. % wszystkich szkoła podstawowa % wszystkich gimnazja i szkoły ponadgimnazjalne jeden uczeń 0.34 mała grupa (kilku uczniów) duża grupa (około połowy) uczniów większość uczniów cała klasa brak odpowiedzi Opinię tę umacnia fakt, że w szkołach, w jakich była przeprowadzona ewaluacja obserwacja zajęć potwierdziła, że w blisko ¾ szkół większość uczniów bądź cała klasa jest zaangażowana w zajęcia. 3) Wybierz zdanie, które najlepiej wyraża Twoją opinię o zajęciach pozalekcyjnych (ankieta dla uczniów Mój dzień i Moja szkoła ). 21

22 % wszystkich Odpowiedź Moja szkoła gimnazja i szkoły ponadgimnazjalne zajęcia w ogóle nie są interesujące, wciągające 9.82 niektóre zajęcia są wciągające, ale zdarza się to dość rzadko sporo zajęć (choć nie wszystkie) są interesujące, wciągające niemal wszystkie zajęcia bardzo mnie angażują, tylko nieliczne są nudne wszystkie zajęcia są bardzo wciągające i angażują mnie brak odpowiedzi Według opinii uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, którzy wypełnili ankietę Moja szkoła, zajęcia pozalekcyjne w ponad 30% w ogóle lub rzadko są interesujące/wciągające, ale w opinii ponad 51% uczniów sporo zajęć, bądź wszystkie zajęcia, są angażujące. 18,15% ankietowanych uczniów nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie. Może być to związane z nieuczestniczeniem przez nich w tego typu zajęciach w szkole. Odpowiedź Moja szkoła % wszystkich szkoła podstawowa zajęcia w ogóle nie są wciągające i angażujące 4.34 niektóre zajęcia są wciągające, ale zdarza się to dość rzadko duża część zajęć (choć nie wszystkie) są wciągające i angażują mnie prawie wszystkie lub wszystkie zajęcia bardzo mnie angażują, tylko nieliczne są nudne brak odpowiedzi 0.50 Uczniowie szkół podstawowych, którzy również wyrażali swoją opinię o zajęciach pozalekcyjnych stwierdzili, że w 83% są one wciągające i angażujące. % wszystkich Odpowiedź Mój dzień gimnazja i szkoły ponadgimnazjalne zajęcia w ogóle nie są interesujące, wciągające niektóre zajęcia są wciągające, ale zdarza się to dość rzadko sporo zajęć (choć nie wszystkie) jest interesujących, wciągających niemal wszystkie zajęcia bardzo mnie angażują, tylko nieliczne są nudne wszystkie zajęcia są bardzo wciągające i angażują mnie brak odpowiedzi

23 Według opinii uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, którzy wypełnili ankietę Mój dzień, zajęcia pozalekcyjne w ponad 39% w ogóle lub rzadko są interesujące/wciągające, ale w ponad 59% sporo zajęć, bądź wszystkie zajęcia, są angażujące Wyniki dotyczące opinii uczniów o zajęciach pozalekcyjnych (zarówno ogólnie jak i tych odbywających się w danym dniu) są zbliżone (różnica na poziomie 8-9%). % wszystkich Odpowiedź Mój dzień szkoła podstawowa zajęcia w ogóle nie są wciągające i angażujące 4.55 niektóre zajęcia są wciągające, ale zdarza się to dość rzadko duża część zajęć (choć nie wszystkie) jest wciągająca i angażująca mnie wszystkie lub niemal wszystkie zajęcia bardzo mnie angażują, tylko nieliczne są nudne brak odpowiedzi Uczniowie szkół podstawowych, którzy również wyrażali swoją opinię o zajęciach pozalekcyjnych stwierdzili, że w 60,13 % są one wciągające i angażujące, a w prawie 19% nie są. Aż 21% uczniów nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie być może akurat w tym dniu nie uczestniczyli w zajęciach dodatkowych. 4) Na ile chętnie Pan(i) dziecko angażuje się w zajęcia szkolne? (ankieta dla rodziców) Odpowiedź % wszystkich szkoły podstawowe % wszystkich gimnazja i szkoły ponadgimnazjalne zdecydowanie niechętnie raczej niechętnie raczej chętnie zdecydowanie chętnie brak odpowiedzi % rodziców uczniów szkół podstawowych i 77,6% rodziców uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych potwierdza że ich dzieci raczej chętnie i zdecydowanie chętnie angażują się w zajęcia szkolne. 23

24 Wyniki ewaluacji, sukcesy, trudności, w zakresie wymagania Poziom spełnienia przez dolnośląskie szkoły wymagania: Uczniowie są aktywni A B C D E poziom spełnienia wymagania Wymaganie dotyczące aktywności uczniów, w większości szkoły spełniły na wysokim poziomie B 126 placówek, 26 na poziomie A, 20 na poziomie C i 3 na poziomie D. W roku 2010/2011 szkoły, wymaganie dotyczące aktywności uczniów, również w większości spełniły na wysokim i bardzo wysokim poziomie. Nie było natomiast żadnej szkoły, która spełniłaby to wymaganie na poziomie D. Należy też podkreślić, że to wymaganie jest najlepiej spełnionym z całego obszary Efektów. Prawie 15% szkół otrzymało najwyższy stopień spełnienia i aż 72% szkół wysoki. Wyniki ewaluacji wskazują również, że uczniowie są zaangażowani w zajęcia lekcyjne i pozalekcyjne organizowane przez szkoły. Wizytatorzy ds. ewaluacji wyróżnili, przyznaniem najwyższego stopnia spełnienia wymagania A, 11 szkół podstawowych, 6 gimnazjów, 6 liceów, 2 technika i 1 zasadniczą szkołę zawodową. Według wizytatorów ds. ewaluacji za spełnieniem wymagania na poziomie A, świadczy np.: różnorodność działań realizowanych przez uczniów oraz szereg ich inicjatyw skierowanych na rozwój własny, jak również podniesienie atrakcyjności procesu edukacyjnego; aktywność uczniów; wysokie zaangażowanie uczniów w działalność charytatywną i wolontariat; bardzo aktywnie działający samorząd uczniowski; nowatorskie działania uczniów; reprezentowanie przez uczniów szkoły w środowisku lokalnym i ogólnopolskim; realizowanie przez uczniów inicjatyw wspólnie z niepełnosprawnymi kolegami; realizowanie przez uczniów projektów edukacyjnych. Jedno z wymienionych powyżej działań Papierowa orkiestra zostało zgłoszone przez szkołę i opublikowany na stronie Kuratorium Oświaty we Wrocławiu jako przykład dobrej praktyki ( 24

25 Przy tak wysoko spełnionym przez szkoły wymaganiu praktycznie nie widać, porażek i niepowodzeń. Pewną trudność sprawiło jednak spełnienie dwóch kryteriów: Uczący się podejmują inicjatywy na rzecz własnego rozwoju i rozwoju szkoły oraz Szkoła realizuje działania zainicjowane przez uczących się, których nie spełniło odpowiednio 12 i 13 szkół. Oznacza to, że są szkoły w których uczniowie podejmują nieliczne inicjatywy dotyczące ich własnego rozwoju i raczej nie zgłaszają propozycji dotyczących rozwoju szkoły. Wnioski: 1. Uczniowie są zaangażowani w zajęcia lekcyjne i pozalekcyjne. 2. Zdarzają się szkoły, których uczniowie nie podejmują inicjatyw dotyczących ich własnego rozwoju i nie zgłaszają propozycji dotyczących rozwoju szkoły. 3. Działania inicjowane przez uczniów gimnazjum specjalnego na rzecz własnego rozwoju i rozwoju szkoły dają efekty edukacyjno wychowawcze oraz zapobiegają izolacji społecznej dzieci upośledzonych umysłowo. 1.4 Respektowane są normy społeczne 1. Pytanie badawcze: Czy zachowania uczniów świadczą o przestrzeganiu norm społecznych w szkole? Dane źródłowe wskazują, że w prawie każdej szkole można zauważyć takie zachowania uczniów, które świadczą o nieprzestrzeganiu norm społecznych w szkole. Jednak dotyczy to niewielkiego procentu uczniów. Według opinii podmiotów szkoły w większości zachowania uczniów świadczą o przestrzeganiu norm społecznych. Źródła/wskaźniki: 1) Rodzaje zachowań niewłaściwych/nagannych (Czy w ciągu ostatniego roku zdarzyło się ) (uczniowie Ankieta Moja szkoła ). Szkoły Gimnazja i szkoły Odpowiedź podstawowe ponadgimnazjalne TAK NIE TAK NIE ktoś Cię obrażał, wymyślał 31% 69% 29% 71% ktoś obrażał osobę z Twojej klasy 33% 67% 44% 56% zostałeś(aś) pobity(a) 4% 96% 3% 97% ktoś z Twojej klasy został pobity 12% 88% 12% 88% używano w trakcie bójki z Tobą ostrego narzędzia 1% 99% 1% 99% byłeś(aś) świadkiem bójki z użyciem ostrego narzędzia 1% 99% 2% 98% inni zmuszali Cię do kupowania czegoś za Twoje własne pieniądze 1% 99% 2% 98% ktoś z Twojej klasy był zmuszany przez innych do kupowania czegoś za własne pieniądze 2% 98% 3% 97% ukradziono Ci jakiś przedmiot lub pieniądze 8% 92% 7% 93% komuś z Twojej klasy skradziono jakiś przedmiot lub pieniądze 14% 86% 17% 83% żadne z tych wydarzeń nie miały miejsca 43% 57% 25