INNOWACJA PEDAGOGICZNA GRUNT TO DOBRE WYCHOWANIE

Transkrypt

1 INNOWACJA PEDAGOGICZNA GRUNT TO DOBRE WYCHOWANIE Podnoszenie kompetencji uczniowskich z zakresu uspołecznienia i dobrego wychowania z wykorzystaniem innowacyjnych metod i technologii realizowanych w Zespole Placówek Szkolno - Wychowawczo-Rewalidacyjnych w Cieszynie w okresie od 1 września 2013 r. do 30 kwietnia 2014 r. Opracowały: mgr Marta Koplejewska mgr inż. Anna Rozenkiewicz

2 Cieszyn, r. SPIS TREŚCI I. Wstęp..2 II. Cele innowacji III. Termin wprowadzenia i okres trwania innowacji.. 4 IV. Placówka realizująca innowację 4 V. Autorzy innowacji...7 VI. Charakterystyka i opis innowacji...8 VII. Procedury osiągania zamierzonych celów oraz rodzaje aktywności planowane metody i formy pracy.. 12 VIII. Uwagi..13 2

3 Czy ta kwoka proszę pana, była dobrze wychowana? Jan Brzechwa dzisiejszych czasach, gdy nauka i technika rozwijają się w zawrotnym tempie mamy możliwość pogłębiać znajomość organizmu człowieka oraz lepiej poznawać jego potrzeby. Ich prawidłowe zaspokojenie ma duży wpływ na życie, rozwój fizyczny i umysłowy, zdrowie, samopoczucie oraz wydajność pracy człowieka. Bardzo ważnym czynnikiem decydującym o prawidłowym rozwoju i funkcjonowaniu organizmu ludzkiego jest prawidłowe odżywianie, a przy tym umiejętność dobrych manier. Spożywanie posiłków nierozerwalnie łączy się z kulturą spożywania i zachowania się przy stole. Wspólne konsumowanie jest nie tylko ważnym i miłym sposobem spędzania czasu z rodziną, przyjaciółmi i znajomymi. Jest to również sfera, w której możemy zaprezentować nasze dobre maniery nie tylko w domu, ale również w innych punktach gastronomicznych. Czasem nadmierne przejadanie się jest źle odbierane, a ludzie objadający się mogą być postrzegani, jako łakomczuchy i leniwi. Takie sprzeczne informacje mają wpływ na nas wszystkich i stają się częścią złożonych relacji, jakie wiążą się z jedzeniem i odżywianiem. W każdym domu stół to miejsce spotkań. Przy nim zasiada rodzina, przyjaciele i znajomi zarówno podczas codziennych posiłków, jak i ważnych uroczystości oraz świąt. Na ładnie nakrytym stole nawet najprostszy posiłek nabiera atrakcyjności. Niezależnie od okazji istotne jest odpowiednie przygotowanie stołu tak, by domownicy oraz goście poczuli się dobrze i wyjątkowo. Podczas nakrywania stołu należy szczególną uwagę zwrócić na zastawę, kieliszki, obrus, świece oraz kwiaty. Ważne są kolory, aby wszystko tworzyło harmonijną całość. Przygotowując przyjęcie szczególną uwagę należy poświęcić menu. Specjalne okazje wymagają wyszukanego jadłospisu. Przy jego ustalaniu należy wziąć pod uwagę sezonowość składników. Potrawy powinny być urozmaicone i do siebie pasować. Kultura spożywania posiłków wiąże się również z regułami konsumowania dań, kolejnością podawania posiłków, punktualnością gości oraz konwersacją pomiędzy uczestnikami przyjęcia. Ponadto niezwykle ważna jest higiena podawanych posiłków. Obrus, zastawa oraz wszystkie elementy dekoracyjne muszą być nienagannie czyste. Serwując gotowe potrawy nie należy zapominać o podstawowych zasadach higieny tj. np. mycie rąk przed posiłkiem 3 oraz mycie

4 spożywanych warzyw i owoców. Niedopuszczalnym jest kichanie i kasłanie na jedzenie oraz sąsiada przy stole. II. Cele innowacji codziennym życiu ważne są różnego rodzaju umiejętności i wiedza dotyczącą wielu dziedzin. Postęp naukowy i techniczny sprawia, że wiedza szybko dezaktualizuje się i wymaga stałego uzupełniania np. w zakresie informatyki, biologii, chemii itp. Dziedziną życia, która zawsze jest aktualna i wymaga stosowania na co dzień jest savoir-vivre. Głównym celem innowacji pt: Grunt to dobre wychowanie, będzie przybliżenia młodzieży znajomości zasad dobrego zachowania. Uczniowie będą uczestniczyć w zajęciach dotyczących stosowania określonych zasad obowiązujących we wzajemnych relacjach społecznych, prawidłowego odżywiania oraz kulturalnego zachowania się przy stole. Celem innowacji jest również poprawa jakości pracy szkoły poprzez sprawniejsze funkcjonowanie dzieci w klasie, szkole i środowisku pozaszkolnym, zminimalizowanie problemów wychowawczych, wszechstronny rozwój osobowy ucznia oraz wzbogacanie form nauczania i uatrakcyjnienie zajęć. Realizatorzy innowacji będą starali się aby edukacja w tym zakresie nie była okazjonalna, lecz aby towarzyszyła w codziennym życiu. Ważną rolę w życiu społecznym pełni przestrzeganie przyjętych reguł w różnych sytuacjach. Ponadto właściwe zachowanie to wyraz szacunku dla innych i dla siebie. Pomaga lepiej żyć i zjednuje sympatię otoczenia. Dobre maniery to praktyczna i bardzo przydatna umiejętność właściwego zachowania się. Każde pokolenie tworzy własny kodeks dobrych manier. Bez względu na to w jakich czasach żyjemy wzajemne stosunki powinny opierać się na poszanowaniu godności człowieka, uprzejmości i życzliwości. W planowanej innowacji zakłada się następujące cele: poznanie podstawowych zasad dobrego wychowania i rozbudzenie potrzeby ich stosowania wdrożenie dobrych manier, które zapewniają większą swobodę oraz poczucie bezpieczeństwa 4

5 wykształcenie umiejętności likwidowania konfliktów i ich źródeł w stosunkach z innymi ludźmi nabywanie umiejętności odpowiedniego zachowania w różnych sytuacjach życiowych kształtowanie obrazu własnej osoby i samooceny własnego zachowania III. Termin wprowadzenia i okres trwania Innowacji Zajęcia przeprowadzone zostaną przez pedagogów Annę Rozenkiewicz i Martę Koplejewską w terminie od do Zajęcia będą realizowane na godzinach opiekuńczych wynikających z godzin z art. 42 ust.2 pkt 2 zgodnie z harmonogramem ustalonym na początku roku szkolnego. IV. Placówka realizująca innowację Zespół Placówek Szkolno-Wychowawczo-Rewalidacyjnych w Cieszynie daje dzieciom i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym, znacznym, głębokim, autyzmem oraz sprzężeniami szansę rozwoju na miarę indywidualnych możliwości, wykształcenia oraz możliwość zdobycia kwalifikacji zawodowych. Głównym celem szkoły jest jak najlepsze przygotowanie wychowanków do samodzielnego udziału w życiu społecznym w integracji ze środowiskiem oraz podjęcia pracy zawodowej. Zespół Placówek Szkolno Wychowawczo - Rewalidacyjny W skład ZPSWR wchodzą: 5

6 - Zespoły Wczesnego Wspomagania dla dzieci od pierwszego roku życia do rozpoczęcia nauki w szkole. Do zajęć prowadzonych w ramach wczesnego wspomagania należą usprawnianie zaburzonego rozwoju psychofizycznego, stymulowanie rozwoju mowy i języka, usprawnianie zaburzonych funkcji zmysłów, przygotowania do nauki szkolnej, obniżenia napięcia emocjonalnego, polepszenia relacji rówieśniczych i umiejętności pracy w grupie, usprawniania samoobsługi. Wczesnym wspomaganiem mogą być objęte dzieci z chorobami przewlekłymi, niepełnosprawnością intelektualną, niepełnosprawnością sprzężoną, zespołem Downa, zaburzeniami mowy, mózgowym porażeniem dziecięcym, autyzmem, zaburzeniami zachowania, zaburzeniami emocjonalnymi. - Szkoła Podstawowa nr 8 dla dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym, znacznym oraz autyzmem i sprzężeniami. W szkole podstawowej uczniowie realizują wszystkie przedmioty, a ich zakres i treści dostosowane są do indywidualnych potrzeb każdego ucznia. W klasach 1-3 dzieci zapoznają się z najbliższym otoczeniem, uczą się współdziałać w grupie, ćwiczą wykonywanie prostych czynności, w tym czynności samoobsługowe. W klasach 4-6 stosując formę nauczanie przedmiotowego oraz zasadę korelacji - dzieci ćwiczą i doskonalą techniki szkolne, nabywają niezbędne wiadomości i umiejętności. - Gimnazjum nr 4 dla dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym oraz autyzmem i sprzężeniami. Na tym etapie edukacyjnym dzieci poszerzają wiedzę ogólną oraz rozbudzają aspiracje edukacyjne do aktywności zawodowej, adekwatne do ich możliwości percepcyjnych, uzdolnień i osiągnięć. - Zasadnicza Szkoła Zawodowa nr 5 dla uczniów z niepełnosprawnością umysłową w stopniu lekkim, autyzmem oraz sprzężeniami. Szkoła kształci w zawodach: kucharz, technolog robót wykończeniowych w budownictwie, piekarz, cukiernik, wędliniarz, murarz-tynkarz, pracownik pomocniczy obsługi hotelowej, sprzedawca. Podczas trzyletniego etapu edukacyjnego uczniowie przygotowują się do zdania praktycznego i teoretycznego zewnętrznego egzaminu zawodowego, który jest taki sam jak dla pełnosprawnych uczniów szkół zawodowych. - Szkoła Przysposabiająca do Pracy dla uczniów z niepełnosprawnością umysłową w stopniu umiarkowanym i znacznym, sprzężeniami oraz autyzmem. Głównym celem kształcenia szkoły jest przygotowanie uczniów do pełnienia różnych ról społecznych i samodzielnego na miarę ich możliwości - dorosłego życia. Do realizacji tych celów ma przyczyniać się uczestniczenie młodzieży w szeregu lekcji, do których należą zajęcia z zakresu 6

7 funkcjonowania osobistego i społecznego, zajęcia z zakresu wychowania fizycznego, zajęcia kształcących kreatywność, zajęcia rewalidacyjne, zajęcia przysposobienia do pracy, w ramach, których uczniowie zdobywają wiedzę i umiejętności praktyczne, które mają im umożliwić prowadzenie gospodarstwa domowego, sporządzanie posiłków, a także podejmowanie prac w zakresie dekoratorstwa, ogrodnictwa, sadownictwa, stolarstwa i szycia. - Ośrodek Rewalidacyjno-Wychowawczy dla wychowanków z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim oraz ze sprzężeniami. Placówka oferuje różnorodne formy, metody terapii i rehabilitacji. Dokonuje szczegółowej diagnozy możliwości dziecka oraz zapewnia pełne dostosowanie form i metod pracy do zindywidualizowanych potrzeb dziecka. W ramach pobytu dzieci i młodzież w ORW uczestniczą w zajęciach rewalidacyjno wychowawczych, relaksacyjnych, rewalidacyjnych i rehabilitacyjnych. - Internat: dzieci i młodzież przyjmowane są do internatu na podstawie skierowania organu prowadzącego, za zgodą rodziców i na podstawie orzeczenia publicznej Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej. Wychowankowie podzieleni są na sześć grup wychowawczych. Grupy te są jednostkami internatu, w których realizuje się największą część pracy opiekuńczej i wychowawczo - rewalidacyjnej. Grupami opiekują się wychowawcy, którzy posiadają odpowiednie kwalifikacje do pracy z dziećmi niepełnosprawnymi. - Zespoły Rewalidacyjno-Wychowawcze Strumień dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim. Zajęcia, którymi obejmowani są uczniowie mają za zadanie przede wszystkim naukę nawiązywania kontaktów, kształtowanie sposobu komunikowania się z otoczeniem, usprawnianie ruchowe i psychoruchowe w zakresie dużej i małej motoryki, wyrabianie orientacji w schemacie własnego ciała i orientacji przestrzennej, wdrażanie do osiągnięcia optymalnego poziomu samodzielności w podstawowych sferach życia, rozwijanie zainteresowań otoczeniem, wielozmysłowe poznawanie tego otoczenia, naukę rozumienia zachodzących w nim zjawisk, kształtowanie umiejętności funkcjonowania w otoczeniu, kształtowanie umiejętności współżycia w grupie. Warunki życia, praca zarobkowa rodziców niepozwalająca na należyte zajęcie się wychowaniem dzieci, niekiedy nieznajomość zasad dobrego wychowania, nie pozwalają niektórym rodzicom na przekazanie dzieciom pewnych podstawowych zasad. W związku z narastającą falą braku taktownego zachowania, a niejednokrotnie niechęci wśród dzieci, postanowiłyśmy napisać i przeprowadzić w Zespole Placówek SzkolnoWychowawczo Rewalidacyjnych Program Innowacyjny pt: Grunt to dobre wychowanie. Mamy nadzieję, że choć w niewielkim stopniu poprawi on świadomość naszych 7

8 wychowanków w relacjach międzyludzkich oraz da im większą pewność siebie i pozwoli uwierzyć we własne możliwości. V. Autorzy innowacji Anna Rozenkiewicz (ur. 1981r.) -magister i inżynier produkcji żywności, pedagog i oligofrenopedagog. Na co dzień pracuje w Zespole Placówek Szkolno-Wychowawczo-Rewalidacyjnych w Cieszynie na stanowisku Kierownik Szkolenia Praktycznego. Edukuje dzieci i młodzież w dziedzinie zdrowego odżywiania oraz zachęca do podejmowania samodzielnych prób gotowania i wspólnego spożywania posiłków. Marta Koplejewska (ur.1984r.) - magister fizyki i informatyki, oligofrenopedagog aktualnie wychowawca klasy II/III gimnazjum z upośledzeniem w stopniu umiarkowanym. Na co dzień pracuje w w Zespole Placówek Cieszynie na Szkolno-Wychowawczo-Rewalidacyjnych stanowisku nauczyciela przedmiotów przysposabiających do pracy i funkcjonowania w środowisku. Moją pasją są zajęcia manualne z wykorzystaniem różnych technik, które sprawiają, że moi wychowankowie uśmiechają się, a ten uśmiech jest dla mnie największą nagrodą. VI. Charakterystyka i opis innowacji ychowanie polega przede wszystkim na tym, by zwalczyć egoizm, a przyzwyczaić do liczenia się z innymi. Życzliwość dla ludzi, wzgląd na otoczenie, uprzejmość, opanowanie to podstawy kulturalnego sposobu bycia. Działania podjęte w programie innowacyjnym mają ścisłe powiązanie z planem wychowawczym i profilaktycznym realizowanych w nich treści. 8 szkoły, stanowią uzupełnienie i rozszerzenie

9 Zajęcia w ramach innowacji mogą pomóc w wyrabianiu nawyków dobrego wychowania. Zabawa sprzyja nauce, swobodna atmosfera zajęć powoduje u dziecka korzystne nastawienie do wykonywanych zadań. Dzieci uczą się w zespole podporządkowywać swoje życzenia i chęci projektom i postępowaniu innych, uczą się dawać, brać, dzielić się, współpracować, przełamywać egocentryzm. Udział w zabawach i warsztatach przyczyni się, więc do kształtowania postaw prospołecznych, których podstawą są opanowanie, tolerancja, życzliwość oraz rozumienie i umiejętność działania na rzecz innych. PROBLEMATYKA UJĘTA W PROGRAMIE L.p Tematyka Główne zagadnienia - wyjaśnienie pojęcia dobre wychowanie" Wprowadzenie - zapoznanie z zagadnieniami do zagadnienia spotkań Dobre - dzieje dobrych obyczajów wychowanie - zbadanie poziomu wiedzy w zakresie zasad dobrego wychowania Poznajemy siebie i innych Liczba Formy realizacji godzin 4 - poznanie samego siebie, 4 swoich wartości, zalet i wad - kształtowanie umiejętności mówienia o sobie, autoprezentacja - kształtowanie krytycznej postawy w stosunku do samego siebie - poznanie informacji o sobie od innych - kształtowanie umiejętności mówienia o sobie, odbierania informacji o sobie od innych oraz wyrażanie swojej opinii o innych - przegląd najczęściej spotykanych wad i przywar ludzkich wykład pogadanka pokaz ankieta Rozmowa kierowana, zabawy integracyjne Jaki jestem? Co mi się w sobie podoba? Czego w sobie nie lubię?, Czy wiesz, o kim mówię?, Rozmowa dzieci w parach, odgrywanie scenek. Ankieta- Jaki jestem?samoocena. Jak oceniają mnie inni?- ocena jakościowaporównanie samooceny z oceną innych- weryfikacja oceny

10 - weryfikacja postaw negatywnych(najczęściej spotykanych) i profilaktyka - poszukiwanie właściwej linii postępowania z poszczególnymi typami ludzi Pracujemy nad sobą - sztuka panowania nad sobą - empatia-poznajemy siebie i uczymy się mówić o sobie, mówimy o własnych uczuciach, budujemy poczucie własnej wartości, wchodzimy w role innych, aby poznać ich uczucia - asertywność- rozwijanie umiejętności asertywnych, wyrażania własnych przekonań niezależnie od oczekiwań 2 innych ludzi, uzasadniania własnych sądów, respektowania własnych praw i praw innych - umiejętność radzenia sobie w sytuacjach trudnych, umiejętność odmawiania i pomagania innym, sposoby rozwiązywania konfliktów, poszukiwanie pomocy w razie potrzeby Etykieta na co dzień - zapraszanie gości, forma zaproszenia - dobór gości i zasady rozmieszczenia ich przy stole - powitanie i pożegnanie gości - sposoby zabawiania gości 6 - prezent urodzinowy( dobór prezentu, opakowanie, sposób wręczania- składanie życzeń) - wzajemne relacje gospodarz i gości Dbaj o siebie W zdrowym - czystość i higiena cecha kulturalnego człowieka 6 Rozmowa kierowana, pogadanka, wykład, zabawy tematyczne, odgrywanie ról. Pogadanka, pokaz działanie praktyczne- wykonanie zaproszenia, pakowanie prezentów, Scenki rodzajowe, giełda pomysłów Pogadanka, spotkanie z pielęgniarką szkolną,

11 ciele zdrowy duch - kształtowanie nawyku zdrowego odżywiania, warzywa i owoce niezbędnym składnikiem zdrowego odżywiania - ruch podstawą zdrowego trybu życia, znaczenie aktywności ruchowej w życiu człowieka - higiena spędzania czasu wolnego - zasady pracy umysłowej ucznia nauczycielami wf i gimnastyki korekcyjnej, rozmowa kierowana, krzyżówki, rebusy, praktyczne działanieukładanie jadłospisu, wykonanie sałatek i zdrowych przekąsek, wykonanie gazetek ściennych, gry i zabawy sportowe, układanie planu dnia. Konkurs na najzdrowsze ciasteczka i ciasta. 6. Kultura słowa - wzbogacanie słownictwa jako forma dbałości o kulturę słowa - destrukcyjna rola agresji słownej - kształtowanie umiejętności 2 radzenia sobie z agresją słowną - zwroty, które sprawiają przyjemność- proszę, dziękuję, przepraszam Pogadanka z pedagogiem szkolnym w ramach Tygodnia Uczuć, pokaz, scenki sytuacyjne, dyskusja, opracowanie Kodeksu zachowań ucznia. 7. -ubiór na różne okazje- ubiór apelowy do szkoły,strój codzienny ucznia, ubiór dyskotekowy, strój sportowy, Nie strój zdobi - takt w ubieraniu, dobór barw i 6 człowieka, ale... dodatków ze względu na indywidualne upodobania i okoliczności - higiena ubioru Pogadanka, przygotowanie pokazu mody dla całej szkoły Zasady zachowania w miejscach publicznych - sztuka jedzenia i zachowania 28 się przy stole w restauracji, barze szybkiej obsługi, kawiarni - jak przygotować stół na różne okazje- nakrycie i dekoracja - jak siedzieć przy stole (plecy i ręce) - estetyka jedzenia - sztuka prowadzenia konwersacji przy stole zwiedzenie organizowanie wyjść do różnego typu zakładów gastronomicznych, wykład pokaz pogadanka prezentacja stworzenie Poradnika dobrych manier nastolatka warsztaty praktyczne organizowane w kawiarence

12 - sztuka zamawiania potraw -formy rozliczeń 9. Jedziemy na wakacje 10. Ankieta końcowa Praktyczne wykorzystanie przyswojonej wiedzy szkolnej (Kawiarenka pod tęczą)- opracowanie harmonogramu zajęć dla każdej z klas - przygotowanie do wyjazdu, zasady pakowania - zachowanie się w środkach lokomocji - dobór ubioru na podróż - zachowanie w zetknięciu z naturą(na plaży, w lesie, w górach) - bezpieczeństwo podczas 6 wypoczynku - racjonalne spędzanie wolnego czasu - zachowania asertywne w stosunku do nowo poznanych osób - pozdrowienia z wakacjipisanie listów, kartek, zasady adresowania Pogadanka, demonstracja, działanie praktyczne-lista potrzebnych rzeczy na wyjazd, pisanie pozdrowień i adresowanie przesyłek w ramach Międzynarodowego Dnia Pisania Listów, układanie wakacyjnego regulaminu-o czym musimy pamiętać wyjeżdżając na wakacje - ewaluacja realizacji programu 4 Przeprowadzenie konkursu (Mistrz savoir - vivre ) wśród uczestników programu Po zakończeniu zajęć wyłonieni zostaną w konkursie Mistrzowie savoir-vivre, którzy wraz z realizatorami programu będą propagowali wśród uczniów szkoły przyswojoną wiedzę. Przeprowadzony zostanie konkurs Aranżacja stołu okolicznościowego dla wszystkich uczniów szkoły oraz pokazy prawidłowego nakrycia i dekoracji stołu na różne okazje. Ponadto przeprowadzony zostanie pokaz mody w którym uczniowie zaprezentują stroje na co dzień i od święta. Realizatorom zależy na tym, aby przyswojona przez uczniów wiedza towarzyszyła im w codziennym życiu, a dobre maniery były dewizą w dorosłym życiu. Opracowany zostanie przez przedstawicieli klas uczestniczących w innowacji pedagogicznej Poradnik dobrych manier nastolatka, oraz Kodeks zachowań uczniów. Wydrukowany poradnik 12

13 rozpowszechniony będzie wśród społeczności uczniowskiej, a kodeks zostanie umieszczony na gazetce szkolnej. Kolejnym efektem działań w ramach programu będzie opracowanie przez uczniów prezentacji multimedialnych, które zostaną udostępnione wychowawcom celem wykorzystania na godzinach wychowawczych. Ponadto w ramach realizacji innowacji zostaną przeprowadzone wyjścia do następujących zakładów gastronomicznych : Cukiernia Bajka Restauracja w hotelu Merkury Restauracja Browar Cieszyński Restauracja Dworek Cieszyński Pizzeria Maska Chlebowa Chata w Górkach Wielkich VII. Procedury osiągania zamierzonych celów oraz rodzaje aktywności planowane metody i formy pracy oniższe procedury zgodnie z założonymi celami pozwolą na zrealizowanie innowacji Grunt to dobre wychowanie : lekcje prowadzone będą w : pracowni technologicznej, pracowni multimedialnej, sali gimnastycznej, sali gimnastyki korekcyjnej, sali doświadczenia świata, sali komputerowej i kawiarence szkolnej, monitoring nowoczesnych tendencji w produkcji żywności wycieczki naukowe do lokali gastronomicznych konkursy szkolne (Mistrz savoir-vivre, Aranżacja stołu okolicznościowego) stworzenie Poradnika dobrych manier nastolatka, oraz Kodeksu zachowań uczniów przeprowadzenie ankiety na początku i końcu innowacji Przewidywanymi efektami będą: 13

14 podniesienie kultury osobistej uczniów wyrobienie nawyku taktownego i życzliwego zachowania się wobec innych umiejętne współżycie w grupie poczucie odpowiedzialności za siebie i innych umiejętne zachowanie się przy stole w różnych sytuacjach wyrobienie nawyku poczucia estetyki i piękna VIII. Uwagi Uważamy, że nasz udział w tej innowacji, to szansa dla szkoły, a szczególnie dla uczniów którzy często nie mają możliwości zdobycia wiedzy o zasadach właściwego zachowania. Otwarcie na świat i na nowe metody nauczania na pewno pozytywnie wpłyną na uspołecznienie oraz uwrażliwienie wychowanków biorących udział w zajęciach warsztatowych objętych niniejszą innowacją. 14