Rola prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych w systemie ochrony zdrowia. Jak wpływają na dostęp do świadczeń, innowacji i leków.

Transkrypt

1 Rola prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych w systemie ochrony zdrowia. Jak wpływają na dostęp do świadczeń, innowacji i leków. Warszawa, 8 września 2011 r.

2 Wydatki na zdrowie na świecie ROU CYP Całkowite wydatki na zdrowie jako % PKB w latach LVA LTU TUR EST POL HUN BGR CZE LUX ISL JPN AUS SVK SVN GBR ITA ESP FIN IRL NOR SWE GRC NDL CAN AUT DNK CHE DEU PRT FRA BEL USA Wydatki na ochronę zdrowia przekroczyły 5 bilionów USD. Stanowi to 10% światowego PKB. Kraje rozwinięte, bez względu na swoją sytuację gospodarczą, przeznaczają na zdrowie coraz większą część swojego PKB. Zjawiska demograficzne i epidemiologiczne, rozwój technologii medycznych, rosnące oczekiwania społeczne i konsumpcyjne oraz globalizacja to główne czynniki sprzyjające presji ciągłego podnoszenia wydatków na zdrowie. Źródło: Opracowanie własne Sequence HC Partners na podstawie bazy danych WHO

3 średnioroczny realny wzrost wydatkó na zdrowie per capita Wzrost wydatków na zdrowie jest większy niż przyrost PKB Średnioroczny realny wzrost wydatków na ochronę zdrowia oraz PKB per capita w krajach OECD w latach SVK 10 Miarą wysiłku zaspokojenia rosnącej presji wzrostu wydatków na zdrowie może być współczynnik mierzony jako iloraz: KOR IRL POL GRC TUR LUX CZE ESP GBR NZL FIN NLD OECD HUN DNK MEX SWE CHL USA CAN PRT BEL AUS FRA AUT CHE JPN ITA NOR DEU ISL średnioroczny realny wzrost PKB per capita Źródło: OECD HEALTH DATA 2010, Czerwiec średniorocznego realnego przyrostu wydatków na zdrowie per capita średnioroczny realny przyrost PKB per capita Liderzy to Portugalia (5,8) i Włochy (4,8) przyrost wydatków na zdrowie był prawie 6-krotnie i prawie 5-krotnie szybszy niż przyrost PKB tych krajów. Dla Polski iloraz ten wynosi 1,8 co znaczy, że nakłady na zdrowie w Polsce rosły prawie dwukrotnie szybciej niż tempo wzrostu PKB. W tym okresie średnia dla krajów OECD wyniosła 1,9.

4 Wyzwania Całkowite wydatki na zdrowie per capita w EUR PPP w 2008 roku EUR PPPs NOR CHE LUX (200)1 AUT IRL DEU NLD 2 FRA BEL 2 DNK (2007) SWE ISL GBR FIN w ydatki publiczne ESP ITA GRC (2007) EU SVN PRT (2006) w ydatki pryw atne CZE SVK CYP HUN EST LTU POL LVA (2007) BGR (2007) ROU TUR (2007) Źródło: Health at glance 2010, str 105, tabela Polska z wydatkami per capita na poziomie 1041 EUR PPP przeznacza na zdrowie 2-krotnie mniej niż kraje UE. Wydajemy znacznie mniej niż kraje Europy Środkowej, takie jak Słowacja, Czechy czy Węgry. Różnica ta wynika przede wszystkim z niższego niż w innych krajach finansowania ochrony zdrowia ze środków publicznych.

5 Wydatki na leki na mieszkańca w EUR PPP oraz jako % PKB w 2008 roku Publiczne Pry watne Grecja (2007) 2, Irelandia 1, Francja 1, Belgia 1, Hiszpania 1, Niemcy 1, Austria 1, Włochy 1, Republika Słowacji 2, Portugalia (2006) 2, Szwajcaria (2007) 1, Szwecja 1, Węgry 2, UE 1, Słowenia 1, Finlandia 1, Norwwgia 0, Republika Czech 1, Litwa 2, Dania (2007) 0, Bułgaria (2007) 2, Łotwa (2007) 1, Polska 1, Estonia 1, Rumunia 1, Leki na głowę w (EUR PPPs) % GDP Źródło: Health at glance 2010, str. 111, rys OECD 2010

6 Kraj Razem Publiczne Prywatne % PKB % Publiczne % Prywatne Grecja (2007) , Niemcy , Irlandia , Hiszpania , Republika Słowacji , Szwajcaria (2007) , Austria , Francja , Republika Czech , Belgia , Słowenia , UE ,7% 59% 41% Szwecja , Węgry , Portugalia (2006) , Dania (2007) , Finlandia , Norwegia , Włochy , Rumunia , Estonia , Polska ,6% 38% 62% Litwa , Łotwa (2007) , Bułgaria (2007) ,

7 100% Źródła finansowania 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% Udział mechanizmów finansowania ochrony zdrowia w podziale na kraje w 2006 roku 0% NLD BEL FRA SVN LVA HUN CZE DEU LTU SVK POL EST ROU BGR LUX GR C AUT USA CYP ISL FIN ESP PRT NOR ITA IRL MLT SWE DNK GBR Podatki SIC PHI OOP Inne SIC Social Insurance Coverage, PHI Private Health Insurance, OOP Out of Pocket Źródło: Dane WHO, S.Thomson, E.Mossialos Private health insurance in the European Union Final report prepared for the European Commission, Directorate General for Employment, Social Affairs and Equal Opportunities, 2009, LSE Health and Social Care, London School of Economics and Political Science, str. 23 Efektywne systemy ochrony zdrowia to takie, w których w miejscu zakupu świadczeń racjonalnie łączy się pieniądze ze źródeł publicznych i prywatnych. Efektywność jest większa tam, gdzie więcej środków jest zarządzanych przez publicznych i prywatnych płatników instytucjonalnych.

8 Usługi nie objęte Koszyki świadczeń a prywatne ubezpieczenia zdrowotne Wymiary koszyka świadczeo Współudział w kosztach Głębokość: Jaka część kosztów jest pokrywana? Całkowite wydatki na zdrowie Nieubezpie -czeni Ochrona zdrowia finansowana publicznie Zakres: Które usługi są objęte? Szerokość: Kto jest ubezpieczony? Źródło: Implementing Heath Financing Reform, Lessons from countries in transition, WHO 2010

9 Rodzaje prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych Rodzaj ubezpieczenia Relacja w stosunku do systemu bazowego Przeznaczenie Kraj ubezpieczenia komplementarne/ uzupełniające ponad świadczenia zdrowotne wyłączone co do rodzaju z ubezpieczenia powszechnego świadczenia objęte współpłaceniem Francja Słowenia Dania ubezpieczenia suplementarne/ równoległe obok szybszy dostęp do świadczeń i szerszy wybór świadczeniodawców w odniesieniu do świadczeń należnych w ramach ubezpieczenia powszechnego Irlandia W. Brytania Polska ubezpieczenia substytucyjne zamiast osoby wyłączone z zabezpieczenia publicznego możliwość wyjścia z systemu publicznego Niemcy ubezpieczenia bazowe wyłączność podstawowa droga dostępu do świadczeń zdrowotnych obowiązkowe bazowe ub. prywatne Szwajcaria Holandia Źródło: PIU na podstawie B. Więckowska, M. Osak, Potencjał prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych jako źródła finansowania opieki zdrowotnej w Polsce, w: Ubezpieczenia wobec wyzwań XXI w., red. W. Ronka-Chmielowiec, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu.

10 Prywatne ubezpieczenia zdrowotne nie są dla bogatych 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% Odsetek populacji objętej różnymi rodzajami PHI w 2008 roku 0% EST ROU LT AUT SVN SWE NOR POL BGR ITA HUN DEU GBR GRC FIN LVA PRT ESP CYP DEU MLT DNK AUT DNK IRL LIE BEL SVN LUX FRA NLD 10% substytucyjne komplementarne (w spółpłatność) suplementarne komplementarne (w ykluczone usługi) Rola prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych w największym stopniu zależy od sposobu organizacji i zasad rządzących publicznym systemem ochrony zdrowia Źródło: S.Thomson, E.Mossialos Private health insurance in the European Union Final report prepared for the European Commission, Directorate General for Employment, Social Affairs and Equal Opportunities, 2009, LSE Health and Social Care, London School of Economics and Political Science, str. 28

11 Prywatne ubezpieczenia zdrowotne Wydatki na prywatne ubezpieczenia zdrowotne jako odsetek prywatnych wydatków na zdrowie w latach ISL NOR ROU SVK CZE BGR EST SWE LTU LVA ITA GRC POL GBR TUR HUN FIN CYP DNK JPN PRT BEL ESP AUT LUX CHE AUS NDL IRL DEU CAN SVN FRA USA Dane dla Polski w 2009 obejmują ubezpieczenia zdrowotne i abonamenty medyczne. Źródło: Baza danych WHO, PIU dane dla Polski w 2009 r. Prywatne wydatki na zdrowie poprzez prywatne ubezpieczenia są tym wyższe im silnej realizują one politykę zdrowotną państwa.

12 mld zł Finansowanie ochrony zdrowia w Polsce Źródła finansowania ochrony zdrowia w Polsce w latach W 2009 Polska wydała na ochronę zdrowia 7,1% PKB (wg. WHO), 7,4% PKB (wg. OECD) Stosunkowo niewielkie wydatki w przeliczeniu na osobę* Procentowy udział wydatków publicznych nie zwiększa się Bardzo duży udział wydatków prywatnych (33-34%). Bardzo duży udział finansowania na zasadzie FFS (ok.95% wydatków prywatnych) * w 2009 r. łączne wydatki na zdrowie wyniosły 2411 PLN na osobę Źródło: 2000 Opracowanie własne 2003 PIU na 2004 podstawie 2005 informacji z różnych 2008źródeł Wydatki publiczne Wydatki prywatne Źródło: Opracowanie własne PIU na podstawie informacji z różnych źródeł CAGR dla wydatków publicznych = 9,3% CAGR dla wydatków prywatnych = 8,1% Polski system ochrony zdrowia potrzebuje prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych

13 wydatki na ochronę zdrowia (w mld PLN) wydatki na ochronę zdrowia % Wydatki na zdrowie w Polsce Przeznaczenie wydatków publicznych i prywatnych na zdrowie w Polsce w 2010 roku ,6 30,8 18,3 9,1 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 2% 98% 68% 44% 73% 100% leczenie szpitalne 8,5 leki* 11,5 11 4,5 podstawowa opieka zdrowotna + ambulatoryjna opieka specjalistyczna 1,7 opieka stomato -logiczna pozostałe 30% 20% 10% 0% leczenie szpitalne 32% leki* 56% podstawowa opieka zdrowotna + ambulatoryjna opieka specjalistyczna 27% opieka stomato -logiczna pozostałe * Rynek apteczny w cenach detalicznych * Rynek apteczny w cenach detalicznych FINANSOWANIE PUBLICZNE FINANSOWANIE NIEPUBLICZNE FINANSOWANIE PUBLICZNE FINANSOWANIE NIEPUBLICZNE Udział opłat pacjentów jest najwyższy w tych obszarach usług zdrowotnych, w których jest duża podaż świadczeń i koszt ich wytworzenia jest niski. Źródło: NFZ, PIU, GUS, Sequence HC Partners

14 w mld PLN Wydatki na leki w Polsce Struktura wydatków na leki na rynku aptecznym w latach w cenach detalicznych ,8 20,4 8,1 7,1 6,2 4,7 4,0 4,2 26,1 26,8 9,2 9,6 5,0 5,0 3,5 3,7 3,8 3,6 3,7 6,7 6,7 7,3 8,2 8, Refundacja NFZ Dopłata pacjentów do RX Leki RX pełnopłatne Leki OTC / CH CAGR = 8,5% CAGR = 7,1% Źródło: NFZ, analiza własna Sequence HC Partners Wydatki pacjentów na leki na receptę (suma dopłat do leków refundowanych i opłat za leki nierefundowane) były wyższe niż kwota refundacji współpłacenie pacjentów w segmencie leków na receptę przekracza 50%.

15 Wydatki na leki w 2007 roku - Polska na tle krajów OECD Wydatki całkowite na zdrowie Kraje OECD (27) 17,1% 82,9% Wydatki publiczne na zdrowie Kraje OECD (27) Wydatki prywatne na zdrowie Kraje OECD (27) 13,9% 25% 86,1% Polska 75% Polska 12,4% 75,5% 24,5% Polska 87,6% 50% 50% w ydatki publiczne na zdrow ie w ydatki na leki w ydatki pryw atne na zdrow ie w ydatki całkow ite na zdrow ie Źródło: Opracowanie Sequence HC Partners na podstawie danych OECD, MZ i NFZ

16 Skutki zamrożenia wydatków na leki na poziomie 17% NFZ NFZ ,5% 19,5% Wprowadzenie 17% limitu 83% 17% Polska 2015 Polska 2015 Całkowite Całkowite wydatki wydatki publiczne publiczne na zdrowie 10,8% 10,8% Obniżenie udziału wydatków na leki w publicznych wydatkach na zdrowie 89,2%?? Wzrost prywatnych wydatków na leki? Spadek dostępności nowoczesnych leków Obniżka cen leków w ydatki na leki w ydatki NFZ w ydatki publiczne na zdrow ie Źródło: Opracowanie Sequence HC Partners na podstawie danych OECD, MZ i NFZ

17 Obecna rola PUZ w Polsce jest marginalna Dlaczego? Udział ubezpieczeń w prywatnych wydatkach na zdrowie w 2009 r. (w mld zł) Kształt systemu: Szeroki koszyk świadczeń gwarantowanych, brak standardów świadczeń, szara strefa, brak odpowiednich regulacji prawnych ,2 0,16 Wydatki prywatne Abonamenty Ubezpieczenia Przewagi podatkowe abonamentów: PIT, ZUS jako świadczenia medycyny pracy finansowany jest dostęp do innych świadczeń, nie powiększający podstawy opodatkowania Przewagi prawne abonamentów: Nieprecyzyjna ustawa o służbie medycyny pracy, brak ustawowego określenia czym jest ubezpieczenie zdrowotne

18 Wyzwania dla Polski Na zdrowie wydajemy mniej niż inni i mniej efektywnie: w 2006 roku z powodu nadciśnienia tętniczego hospitalizowano 261 na 100 tys. osób, przy średniej 84 na 100 tys. w krajach OECD (dane za 2007 rok) słaba koordynacja opieki nad pacjentem pomiędzy podstawową opieką zdrowotną, specjalistami i szpitalami niższy niż w innych krajach odsetek operacji wykonywanych w trybie dziennym» zaćma: w roku 2009, w trybie dziennym wykonano w Polsce 13,7 proc. tych operacji, podczas gdy na Węgrzech ich udział wyniósł 23,9 proc., a w Czechach 78,9 proc. Na leki ze środków publicznych wydajemy mniej niż inne kraje, co bezpośrednio obciąża pacjentów: z badań przeprowadzonych przez Sequence HC Partners na reprezentatywnej grupie gospodarstw domowych wynika, że dla 53% z nich wydatki na leki przewyższają możliwości finansowe rodziny lub odczuwalnie obciążają budżet rodziny Koszyk świadczeń i gwarancje finansowe ze środków publicznych są w nierównowadze: wg badania GUS z 2009 przeprowadzonego na 42 tys. respondentów wynika, że:» spośród 850 tys. osób, które nie podjęły leczenia szpitalnego pomimo kwalifikacji do niego, prawie co trzecia osoba dorosła nie podjęła leczenia z powodu długiej listy oczekujących» Prawie co ósma osoba dorosła potrzebująca leczenia u specjalisty zrezygnowała z niego, czego przyczyną u co trzeciej rezygnującej osoby była długa lista oczekujących Brak jest regulacji prawnych dotyczących ubezpieczeń dodatkowych, a dostępność planowych świadczeń szpitalnych pogarsza się:» Wg danych NFZ z 15 kwietnia 2011 kolejka na operację zaćmy wydłużyła się w ciągu niespełna 14 miesięcy o 80 tys. osób (z 205 tys. do 285 tys. osób)

19 Pytania Jakiej zmiany potrzebuje polski system opieki zdrowotnej, aby sprostać wyzwaniom? Jakie miejsce w systemie ochrony zdrowia powinny pełnić prywatne ubezpieczenia zdrowotne? Jak efektywnie zarządzać polityką lekową państwa, by Polacy mieli dostęp do nowoczesnej i skutecznej farmakoterapii? Czy rynek w tym zakresie może zastąpić państwo? Czy jest w Polsce miejsce dla komplementarnych ubezpieczeń zdrowotnych ułatwiających pacjentom dostęp do farmakoterapii?

20 wydatki na ochronę zdrowia (w mld PLN) wydatki na ochronę zdrowia % Wydatki na zdrowie w Polsce Przeznaczenie wydatków publicznych i prywatnych na zdrowie w Polsce w 2010 roku ,6 30,8 18,3 9,1 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 2% 98% 68% 44% 73% 100% leczenie szpitalne 8,5 leki* 11,5 11 4,5 podstawowa opieka zdrowotna + ambulatoryjna opieka specjalistyczna 1,7 opieka stomato -logiczna pozostałe 30% 20% 10% 0% leczenie szpitalne 32% leki* 56% podstawowa opieka zdrowotna + ambulatoryjna opieka specjalistyczna 27% opieka stomato -logiczna pozostałe * Rynek apteczny w cenach detalicznych * Rynek apteczny w cenach detalicznych FINANSOWANIE PUBLICZNE FINANSOWANIE NIEPUBLICZNE FINANSOWANIE PUBLICZNE FINANSOWANIE NIEPUBLICZNE Brak regulacji dotyczących prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych powoduje, że w Polsce brak jest ubezpieczeń w tych obszarach, w których są potrzebne - głównie w obrębie świadczeń szpitalnych, ale także stomatologii czy leków. Źródło: NFZ, PIU, GUS, Sequence HC Partners

21 Prywatne ubezpieczenia zdrowotne są korzystne dla systemu ochrony zdrowia Korzyści dla systemu publicznego wynikające z funkcjonowania prywatnego rynku ochrony zdrowia (mld PLN) 6, ,25 2,1 1 0,75 0 Wydatki na ubezpieczenia i abonamenty Korzyść dla systemu publicznego Wydatki FFS na opiekę ambulatoryjną Korzyść dla systemu publicznego Źródło: opracowanie własne Sequence HC Partners Dzisiaj, gdy z abonamentów i ubezpieczeń korzysta 2,5 mln osób, zyski dla systemu publicznego wynoszą około 750 mln PLN rocznie. Dzieje się tak przy założeniu, że osoby ubezpieczające się prywatnie nie korzystają w ogóle z przysługujących im świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej i lecznictwa ambulatoryjnego w systemie finansowanym ze społecznego ubezpieczenia zdrowotnego.

22 Zabezpieczenie zdrowotne wymaga odwoływania się do solidaryzmu, zarówno w znaczeniu: solidaryzmu dochodowego solidaryzmu ryzyka. Czyste rozwiązania publiczne (poprzez finansowanie de facto podatkowe) nie dają i nie pozwolą na osiągnięcie pożądanego zabezpieczenia zdrowotnego. Ubezpieczenie jako forma wprowadzenia do systemu dodatkowych środków (jaki sposób powiązania z zabezpieczeniem bazowym): powiązanie substytucyjne ( zamiast brak akceptacji społecznej) powiązanie komplementarne ( ponad dookreślenie koszyka) powiązanie suplementarne ( obok zwolnienia podatkowe) ubezpieczeniowa konstrukcja społecznego systemu zabezpieczenia zdrowotnego ( w ). T. Szumlicz, Krynica 2011_Zdrowie

23 Ewolucyjne wkomponowanie rozwiązao ubezpieczeniowych do systemu. (1) rozwój ubezpieczeo suplementarnych (2) ubezpieczenia komplementarne (3) ubezpieczeniowa konstrukcja W polityce społecznej chodzi o sprawnośd (= skutecznośd + efektywnośd). Pojęcie adekwatności. Nieopodatkowywanie (zwolnienia podatkowe) Teza ideowa dotycząca problemu opodatkowania: jeżeli paostwo nie jest w stanie zapewnid odpowiedniego poziomu bezpieczeostwa socjalnego (zwłaszcza zdrowotnego), to nie powinno opodatkowywad wydatków ponoszonych przez gospodarstwa domowe w celu podniesienia tego poziomu. T. Szumlicz, Krynica 2011_Zdrowie

24 Wydatki na leki w 2007 roku - Polska na tle krajów OECD Wydatki całkowite na zdrowie Kraje OECD (27) 17,1% 82,9% Wydatki publiczne na zdrowie Kraje OECD (27) Wydatki prywatne na zdrowie Kraje OECD (27) 13,9% 25% 86,1% Polska 75% Polska 12,4% 75,5% 24,5% Polska 87,6% 50% 50% w ydatki publiczne na zdrow ie w ydatki na leki w ydatki pryw atne na zdrow ie w ydatki całkow ite na zdrow ie Źródło: Opracowanie Sequence HC Partners na podstawie danych OECD, MZ i NFZ