Prywatne ubezpieczenia zdrowotne (PHI/VHI) w Europie analiza porównawcza wybranych charakterystyk. Dr Alicja Sobczak,

Transkrypt

1 Prywatne ubezpieczenia zdrowotne (PHI/VHI) w Europie analiza porównawcza wybranych charakterystyk Dr Alicja Sobczak, Wydział Zarządzania, Uniwersytet Warszawski Podyplomowe Studia Menadżerskie Zarządzanie w podmiotach leczniczych w dobie przekształceń własnościowych Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego Człowiek najlepsza inwestycja

2 Publiczne systemy finansowania ochrony zdrowia jako główne uwarunkowanie rynku ubezpieczeń zdrowotnych W krajach europejskich dominacja publicznych systemów finansowania ochrony zdrowia systemy budżetowe i społecznych ubezpieczeń zdrowotnych Kształt i przyjęte rozwiązania oraz poziom finansowania ochrony zdrowia ze środków publicznych wyznaczają rolę, zakres i rodzaj zdrowotnych ubezpieczeń prywatnych

3 Wskaźniki struktury finansowania ochrony zdrowia w roku 2010 Wydatki prywatne (PHE) jako % wydatków całkowitych na ochronę zdrowia (THE) Polska ~28% (w 2000 r. 30%); tendencja rosnąca Wyższe wskaźniki w UE: Portugalia, Irlandia, Węgry (31-32%), Słowacja (34%), Bułgaria 46%, Cypr (58%) Francja i Niemcy ok.23-24%

4 c.d. Wydatki bezpośrednie (OOPs) jako % całkowitych wydatków prywatnych (PHE) Polska 81% Najniższe we Francji (33%), Słowenii i Irlandii (48-49%), Niemcy (57%), Austria (65%) VHI/PHI problemy definicyjne W badaniach WHO, OECDszeroka definicja PHI/VHI rozumianych jako przedpłaty w zamian za ochronę przed ryzykiem zdrowotnym i korzystaniem z opieki zdrowotnej PHI jako % PHE Francja (60%), Niemcy, Irlandia i Słowenia (od 40 do 49%), Austria, Belgia, Hiszpania i Luksemburg (ok.20%), Portugalia (14%); pozostałe kraje poniżej 10% w tym Polska ok.2,4%

5 Typy prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych Ubezpieczenia substytucyjne (zastępcze, alternatywne) w odniesieniu do uczestnictwa w systemie publicznym Ubezpieczenia komplementarne(uzupełniające) do świadczeń wykluczonych z systemu publicznego (w tym wymagających współpłacenia); niekiedy wyróżnia się 2 rodzaje PHI na świadczenia i na dopłaty Ubezpieczenia suplementarne(dodatkowe) na świadczenia przysługujące w systemie publicznym (z pewnymi ograniczeniami typu kolejki, brak wyboru usługodawcy, brak wpływu na jakość kliniczną i pozakliniczną, itp.)

6 Przykłady w wybranych krajach europejskich Niemcy ubezpieczenia substytucyjne dla osób, które skorzystały z opcji wyjścia (opting-out) z systemu publicznego (kas chorych) oraz dla pracowników państwowych; Francja ubezpieczenia uzupełniające (na dopłaty do świadczeń uzyskiwanych w systemie publicznym) w towarzystwach ubezpieczeń wzajemnych; Wielka Brytania cieszące się coraz większą popularnością ubezpieczenia dodatkowe na lepszy dostęp i wyższą jakość świadczeń gwarantowanych w NHS.

7 Typy oferowanych ubezpieczeń Tylko w nielicznych krajach ubezpieczenia substytucyjne (Niemcy, Austria, Słowenia, Słowacja) Wewszystkich krajach ubezpieczenia uzupełniające na świadczenia wykluczone z koszyka lub o wysokim poziomie współpłacenia(np. usługi stomatologiczne, okulistyczne, fizjoterapię, rehabilitację, spa, itp.). We wszystkich krajach oferty zdrowotnych ubezpieczeń dodatkowych, indywidualnych lub grupowych, o różnym zakresie ochrony ubezpieczeniowej Patrząc od strony firmy oferującej podział na ubezpieczenia uzupełniające i dodatkowe może się zacierać w przypadku obszerniejszych zakresowo pakietów/polis

8 Kto oferuje? Firmy ubezpieczeniowe o charakterze gospodarczym, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, fundusze/firmy powiernicze, stowarzyszenia spółdzielni (np. we Włoszech), instytucje ubezpieczenia publicznego Polska także firmy abonamentowe czyli podmioty lecznicze, głownie prywatne ale i publiczne Liczba i struktura podmiotów działających na rynku zróżnicowana w zależności od kraju (np. w Niemczech 28 firm komercyjnych i 20 towarzystw wzajemnych; we Francji 45 komercyjnych, 848 wzajemnych i 98 powierniczych; w Danii tylko 1 wzajemne a 11 komercyjnych, w Czechach tylko komercyjne lub SHI, w Finlandii 10 komercyjnych i 150 wzajemnych)

9 Kto kupuje? Pracodawcy Nabywcy indywidualni Władze samorządowe

10 Udział % osób posiadających PHI Francja -ok. 90% Słowenia ok.85% Irlandia ok. 50% Niemcy ok. 20% UK ok.12% Polska ok. 6,5% (ubezpieczenia łącznie z abonamentami )

11 Charakterystyka ubezpieczonych (objętych PHI) w krajach europejskich Pracownicy i ich rodziny (via pracownicze pakiety korzyści ; np. w Belgii aż 86% pracodawców zapewnia takie pakiety) Pracownicy dużych i średnich przedsiębiorstw oraz instytucji państwowych Zazwyczaj widoczna przewaga mężczyzn w strukturze ubezpieczonych (np. w Niemczech, Grecji; w UK 3-krotnie więcej mężczyzn niż kobiet i 2 razy więcej wśród korzystających z pakietów pracowniczych) Osoby lepiej zarabiające, w tym kadra menedżerska i pracownicy wysoko wykwalifikowani (np. we Włoszech tylko 2% osób z najniższego kwintyla dochodowego ma PHI w porównaniu do 22% z najwyższego kwintyla, w UK mniej niż 4% z najniższego decyla vs25% z najwyższego) Z reguły z większych miast i bardziej uprzemysłowionych regionów (np. rejon Rygi, północne Włochy) W wieku produkcyjnym, tj. do lat

12 Problemy ograniczeń PHI Praktycznie we wszystkich krajach możliwość wykluczenia schorzeń istniejących (pre-existing conditions) lub kosztownych schorzeń; z nielicznymi wyjątkami (np. w Luksemburgu w ubezpieczeniach wzajemnych; w Irlandii, ale z warunkiem moratorium i składką kalkulowaną od ryzyka zdrowotnego) We wszystkich ubezpieczeniach komercyjnych wymagane udokumentowanie stanu zdrowia (historia medyczna, badania, deklaracje); we wzajemnych nie (np. Francja, Belgia, Węgry) Nieliczne oferty dla osób w wieku emerytalnym (max. do 75 lat)

13 Czynniki określające składkę W komercyjnych ubezpieczeniach ryzyka zdrowotne W zależności od kraju i firmy: wiek, płeć, miejsce zamieszkania, wielkość gospodarstwa domowego, elementy stylu życia + stan zdrowia We Francji dla ubezpieczeń wzajemnych -dochód Moratorium na świadczenia zwykle od 3 do kilku miesięcy; niekiedy do 2 lat (Irlandia, Słowenia)

14 Warunki polis/pakietów W większości krajów czas -umowa na rok; Słowenia umowy na 2-3 lata Umowy długookresowe (lifetime) w Niemczech, Grecji, Finlandii, Estonii, Austrii, Belgii (przy definiowaniu długości życia do 65 lat) Z reguły potrącenia, udział własny (deducibles co-insurance); zdecydowanie rzadziej współpłacenieoraz górny limit wydatków

15 Instrumenty podatkowe bodźce i antybodźce Finlandia zwolnienia z podatku CIT, jeśli ubezpieczenie objęło wszystkich pracowników; brak preferencji dla prywatnych nabywców Litwa zwolnienia z podatki CIT, PIT i obniżenie składek pracodawców na SocialHealth Insurance (SHI) Austria Indywidualne PHI -25% składek odliczane od podatku(do 2,920 rocznie; do 4,380 dla gospodarstwa domowego w którym zarabia 1 osoba; do 7,300 dla rodzin z co najmniej 3 dzieci); odnoszą się to tylko do gospodarstw z dochodem rocznym poniżej 36,400; powyżej odliczenia są redukowane liniowo do górnego limitu 50,900, po przekroczeniu którego nie ma już ulg w podatku Grupowe PHI: składki do 300 na pracownika na rok odliczane od CIT i wyłączone z opodatkowania jako benefit in kind pracowników, jeśli wszyscy pracownicy objęci

16 c.d. Niemcy -wszystkie składki ubezpieczeniowe (nie tylko PHI) odliczane od podatku (do 2400 rocznie na osobę mającą substytucyjne ubezpieczenie zdrowotne ido 1500 w odniesieniu do pracowników służby cywilnej bez substytucyjnego ubezpieczenia w roku 2008); wiele osób osiąga limit bez PHI. Grecja indywidualne składki odliczane w PIT(do 1200 rocznie); grupowe od CIT(do 1500 rocznie na pracownika) Rumunia wszystkie składki ubezpieczeniowe (nie tylko PHI) odliczane od podatku do 200 rocznie; grupowe bez zachęt podatkowych Francja polisy wymagające kwestionariuszy medycznych objęte 7% podatkiem od ubezpieczenia Wielka Brytania składki opodatkowane 5% podatkiem od ubezpieczeń; składki płacone przez pracodawcę opodatkowane jak benefit in kind

17 Źródła 1. Sarah Thomson and Elias Mossialos(eds), Private health insurance in theeuropeanunion, Final report prepared for the European Commission, DirectorateGeneral for Employment, Social Affairs and Equal Opportunities, 24th June2009, LSE Health and Social Care, London School of Economics and Political Science 2. Uaktualniona i zmieniona wersja w przygotowaniu; przewidywana publikacja on-line XI-XII OECD Health Data, Rola prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych w systemie ochrony zdrowia. Jak wpływają na dostęp do świadczen, innowacji i leków kluczowe tezy i rekomendacje, Raport PIU, 2011, 5. Zdrowie i ochrona zdrowia w 2011 r., GUS, Warszawa 2012