Zabezpieczenie emerytalne wyzwania i perspektywy

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Zabezpieczenie emerytalne wyzwania i perspektywy"

Transkrypt

1 Zabezpieczenie emerytalne wyzwania i perspektywy Maciej Żukowski Konferencja O ubezpieczeniu w polityce społecznej z okazji Jubileuszu Profesora Tadeusza Szumlicza SGH, Warszawa, r.

2 Plan Zabezpieczenie emerytalne: 1. Wprowadzenie 2. Uwarunkowania i wyzwania 3. Aktualne tendencje rozwojowe 4. Perspektywy 2

3 1. Zabezpieczenie emerytalne - wprowadzenie Zabezpieczenie emerytalne T. Szumlicz rozwiązania instytucjonalne zmierzające na ogół poprzez ustanowienie zasad: 1/ gromadzenia oszczędności emerytalnych oraz 2/ dokonywania wypłat świadczeń emerytalnych do zapewnienia uczestnikom systemu niezarobkowych odpowiednich środków utrzymania na okres starości 3

4 Zabezpieczenie emerytalne ogół zinstytucjonalizowanych źródeł zabezpieczenia dochodów na okres starości (po zaprzestaniu pracy zawodowej); Może składać się z: 1. publicznych, 2. zakładowych i 3. indywidualnych systemów emerytalnych 4

5 Ekonomiczny sens zabezpieczenia emerytalnego Z indywidualnego punktu widzenia: przesunięcie konsumpcji w czasie; Ale z ekonomicznego punktu widzenia każdy system emerytalny jest sposobem podziału bieżącej produkcji pomiędzy pracujących i emerytów. 5

6 Decydujące znaczenie produkcji i zatrudnienia Wielkość produkcji w danym okresie decyduje o tym, jaka będzie wielkość konsumpcji emerytów. Zatem wysoki poziom zatrudnienia jest decydującym parametrem dla systemu emerytalnego. 6

7 Dwie metody finansowania systemów emerytalnych Repartycja: finansowanie emerytur z bieżących składek ubezpieczonych (lub z podatków); Kapitalizacja: finansowanie emerytur z kapitału gromadzonego z inwestowanych składek. 7

8 Argumenty za obowiązkowością zabezpieczenia emerytalnego Argumenty ekonomiczne: efekty zewnętrzne; niedoskonała informacja; korzyści skali wynikające z dużej wspólnoty ryzyka osiągnięcie założonego zakresu podmiotowego. Argumenty pozaekonomiczne 8

9 Zabezpieczenie emerytalne a zabezpieczenie społeczne Publiczne i inne powszechne (obowiązkowe) systemy emerytalne wchodzą w skład zabezpieczenia społecznego; Dobrowolne rozwiązania nie są zaliczane do zabezpieczenia społecznego. 9

10 Zabezpieczenie społeczne (social protection) ESSPROS Manual 1998: EN.PDF Zabezpieczenie społeczne obejmuje wszystkie interwencje podmiotów publicznych lub prywatnych, mające na celu zmniejszenie ciężaru wynikającego z określonych rodzajów ryzyka lub potrzeb, pod warunkiem, że nie wiążą się one z równoczesnym rozwiązaniem wzajemnym lub indywidualnym. 10

11 Rodzaje ryzyka (potrzeb) zabezpieczenia społecznego 1/ choroba/ opieka zdrowotna 2/ inwalidztwo 3/ starość 4/ śmierć żywiciela 5/ rodzina/dzieci 6/ bezrobocie 7/ mieszkanie 8/ (pozostałe) wykluczenie społeczne 11

12 Dwie tradycje: ubezpieczeniowa (Bismarck) i zaopatrzeniowa (Beveridge) 12

13 Ubezpieczenie zaopatrzenie: podstawowe różnice Kryterium Podstawa uprawnień Źródło finansowania Wysokość świadczeń Ubezpieczenie praca, składka składki powiązane ze składkami (dochodami) Administracja publiczne zakłady ubezp. Zaopatrzenie obywatelstwo, zamieszkiwanie podatki jednolite urzędy państwowe 13

14 2. Uwarunkowania i wyzwania zabezpieczenia emerytalnego Demograficzne: starzenie się ludności; Ekonomiczne: wzrost gospodarczy, zatrudnienie, finanse publiczne; Społeczno-polityczne: zmiany społeczne, duża rola w polityce, opór wobec zmian, trwałość rozwiązań; Konieczność dostosowywania do zmieniających się uwarunkowań. 14

15 Wyzwania demograficzne Starzenie się ludności; 2 przyczyny: wydłużanie się życia i spadek dzietności; Wydłużanie się życia pozytywne; To, że ludzie żyją dłużej, nie jest problemem dla systemu emerytalnego, o ile do wydłużającego się życia jest dostosowywany wiek przejścia na emeryturę. 15

16 Wyzwania ekonomiczne Z ekonomicznego punktu widzenia każdy system emerytalny jest sposobem podziału bieżącej produkcji pomiędzy pracujących i emerytów. Poziom PKB; Finanse publiczne; Poziom zatrudnienia; Charakter zatrudnienia, przemiany pracy 16

17 PKB na osobę, w PPS, UE-27=100, 1995, 2013 (EUROSTAT) PL EU DE 17

18 Wydatki na emerytury i renty a dług publiczny European Commisssion, Employment and Social Developments in Europe 2012, s

19 Wyzwania społecznopolityczne Największa instytucja polityki społecznej współczesnego państwa; Ograniczone ubóstwo i nierówności dochodowe; Konflikt pokoleń?; Zmiany społeczne m.in. indywidualizacja, równość kobiet i mężczyzn, zmiana modelu kariery zawodowej ; Opór wobec zmian, trwałość rozwiązań. 19

20 Zabezpieczenie emerytalne dobrze chroni przed ubóstwem European Union, 2012, Pension Adequacy, s

21 Dlaczego jest kryzys zabezpieczenia emerytalnego? Główną przyczyną kryzysu emerytur jest brak dostosowań do długookresowych trendów. 21

22 3. Aktualne tendencje rozwojowe Cele reform emerytalnych: Adekwatność: ochrona przed ubóstwem i zastąpienie dochodów z pracy; Stabilność finansowa: Zabezpieczenie dające się sfinansować, także w długim okresie; Nowoczesność: Zabezpieczenie dostosowane do nowych warunków i odporne na ich zmiany. 22

23 Aktualne tendencje rozwojowe Podnoszenie wieku emerytalnego Wzmocnienie charakteru ubezpieczeniowego, w tym NDC; Obniżanie wysokości emerytur publicznych; Wzrost znaczenia systemów kapitałowych/prywatnych (zmiany struktury, nie skali); Indywidualizacja uprawnień; Wzmocnienie zabezpieczenia minimalnego. 23

24 Podwyższanie wieku emerytalnego najlepszym rozwiązaniem Rozwiązania w sytuacji wzrostu obciążeń demograficznych/ ekonomicznych: podniesienie wieku emerytalnego; podwyższenie składek/ podatków; obniżenie emerytur. 24

25 Ekspansja obowiązkowych systemów kapitałowych Holzmann 2013, s. 2 25

26 Powszechny publiczny system emerytalny (pierwszy poziom) Wysokość emerytury Publicznej Zróżnicowana (według dochodów w okresie ubezpieczenia) Podstawa uprawnień/ wysokości emerytury Ubezpieczenie/ dochody z pracy (DB) Ubezpieczenie/ składki (NDC) Dodatkowe systemy emerytalne (drugi i trzeci poziom) Dobrowolny Austria Belgia Cypr Czechy Finlandia Grecja Hiszpania Polska Włochy Litwa Luksemburg Niemcy Portugalia Malta Słowenia Węgry Obowiązkowy (p: publiczny, z: zakładowy; i: indywidualny) Bułgaria (i) Chorwacja (i) Estonia (i) Francja (z) Rumunia (i) Słowacja (i) Łotwa (i) Szwecja (i) Jednolita Irlandia Wielka Brytania (p, z lub i) Opłacanie składek (ubezpieczenie) Zamieszkiwanie Dania (z) Holandia (z) 26

27 4. Perspektywy zabezpieczenia emerytalnego Docelowo: ograniczenie publicznego systemu do zapewniania minimum? Jednolite emerytury (zaopatrzenie)? Dodatkowe zabezpieczenie dla zastąpienia dochodów: dobrowolne i kapitałowe? Powrót do początków? Decydująca rola: wspierania rodziny i pracy. 27

28 Wybrane aktualne kwestie w Polsce Bardzo dobre wyrównanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn oraz stopniowe podnoszenie wieku emerytalnego; Dalsze wyrównywanie zasad w systemach odrębnych: służby mundurowe, kolejarze; KRUS; Lepsze zabezpieczenie minimalne, dla ochrony przed przyszłym ubóstwem emerytów. 28

29 Nie tylko emerytury decydują o poziomie życia Mieszkanie; Opieka zdrowotna; Opieka i pielęgnacja; Pomoc społeczna Aktywność!!! 29

30 Uwagi końcowe Nie wolno wykorzystywać zabezpieczenia emerytalnego dla doraźnych celów politycznych; Dobrowolność nie jest rozwiązaniem nie tworzymy systemu od podstaw!; Zabezpieczenie emerytalne może nadal spełniać swoje funkcje, pod warunkiem dostosowań do zmieniających się warunków. 30

31 Bardzo dziękuję za uwagę! 31

Obowiązujący wiek emerytalny w 26 państwach członkowskich UE i Chorwacji oraz ew. zapowiedzi zmian w tym zakresie

Obowiązujący wiek emerytalny w 26 państwach członkowskich UE i Chorwacji oraz ew. zapowiedzi zmian w tym zakresie Obowiązujący wiek emerytalny w 26 państwach członkowskich UE i Chorwacji oraz ew. zapowiedzi zmian w tym zakresie (Stan na 10 lutego 2011 r. ) Synteza informacji o wieku emerytalnym i planowanych reformach

Bardziej szczegółowo

Aktywność zawodowa osób starszych w wybranych krajach Unii Europejskiej

Aktywność zawodowa osób starszych w wybranych krajach Unii Europejskiej Aktywność zawodowa osób starszych w wybranych krajach Unii Europejskiej dr Ewa Wasilewska II Interdyscyplinarna Konferencja Naukowa Społeczne wyzwania i problemy XXI wieku. STARZEJĄCE SIĘ SPOŁECZEŃSTWO

Bardziej szczegółowo

Wyzwania polityki ludnościowej wobec prognoz demograficznych dla Polski i Europy

Wyzwania polityki ludnościowej wobec prognoz demograficznych dla Polski i Europy Wyzwania polityki ludnościowej wobec prognoz demograficznych dla Polski i Europy Grażyna Marciniak Główny Urząd Statystyczny IV. Posiedzenie Regionalnego Forum Terytorialnego, Wrocław 8 grudnia 215 r.

Bardziej szczegółowo

Zakończenie Summary Bibliografia

Zakończenie Summary Bibliografia Spis treści: Wstęp Rozdział I Zakresy i ich wpływ na pojmowanie bezpieczeństwa wewnętrznego 1.1. Zakresy pojmowania bezpieczeństwa wewnętrznego 1.1.1. Zakres wąski bezpieczeństwa wewnętrznego 1.1.2. Zakres

Bardziej szczegółowo

Wydatki na ochronę zdrowia w

Wydatki na ochronę zdrowia w Wydatki na ochronę zdrowia w wybranych krajach OECD Seminarium BRE CASE Stan finansów ochrony zdrowia 12 czerwca 2008 r. Agnieszka Sowa CASE, IZP CM UJ Zakres analizy Dane OECD Health Data 2007 (edycja

Bardziej szczegółowo

Wyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych

Wyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych Anna Trzecińska, Wiceprezes NBP Wyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych Warszawa / XI Kongres Ryzyka Bankowego BIK / 25 października 2016 11-2002 5-2003 11-2003

Bardziej szczegółowo

Zatrudnienie w Polsce Iga Magda Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

Zatrudnienie w Polsce Iga Magda Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Iga Magda Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Trendy na polskim rynku pracy 80 75 Wskaźnik zatrudnienia Wskaźnik aktywności Stopa bezrobocia 20 18 70 16 65 60 14 55 12 50 10 45 8 40 35 6 30 4 Turcja

Bardziej szczegółowo

Zrównanie i podniesienie wieku emerytalnego

Zrównanie i podniesienie wieku emerytalnego Zrównanie i podniesienie wieku emerytalnego Materiał Informacyjny 14 lutego 2012, Warszawa 1 Globalny kontekst proponowanych zmian Od lat 90- tych prawie wszystkie kraje UE, ale także USA, Japonia i Kanada

Bardziej szczegółowo

Wyższa Szkoła Ekonomiczna

Wyższa Szkoła Ekonomiczna Współczesne tendencje na rynku pracy DrCecylia Sadowska Snarska Snarska Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Białymstoku 1. Uwarunkowania demograficzne rynku pracy. 2. Kierunki zmian w popytowej stronie rynku pracy.

Bardziej szczegółowo

WPŁYW INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ NA KSZTAŁTOWANIE SIĘ WOLNOŚCI GOSPODARCZEJ

WPŁYW INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ NA KSZTAŁTOWANIE SIĘ WOLNOŚCI GOSPODARCZEJ WPŁYW INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ NA KSZTAŁTOWANIE SIĘ WOLNOŚCI GOSPODARCZEJ dr Anna Stępniak-Kucharska Uniwersytet Łódzki Plan wystąpienia 1. 2. 3. 4. Cel referatu Dane źródłowe Pojęcie wolności gospodarczej

Bardziej szczegółowo

Rozwój turystyki w Polsce na przykładzie danych statystycznych

Rozwój turystyki w Polsce na przykładzie danych statystycznych Rozwój turystyki w Polsce na przykładzie danych statystycznych VI Ogólnopolska Konferencja Polskich Stacji Narciarskich i Turystycznych Białka Tatrzańska, 2 4 czerwca 2014 r. Wydatki w gospodarce turystycznej

Bardziej szczegółowo

Obniżenie wieku emerytalnego: Straty dla przyszłych emerytów, pracujących i gospodarki

Obniżenie wieku emerytalnego: Straty dla przyszłych emerytów, pracujących i gospodarki Rząd przyjął najgorszy z rozważanych wariantów decydując się na bezwarunkowe obniżenie wieku emerytalnego do 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Na tej decyzji stracą wszyscy przyszli emeryci, pracujący

Bardziej szczegółowo

Wynagrodzenie minimalne w Polsce i w krajach Unii Europejskiej

Wynagrodzenie minimalne w Polsce i w krajach Unii Europejskiej Wynagrodzenie minimalne w Polsce i w krajach Unii Europejskiej Płaca minimalna w krajach unii europejskiej Spośród 28 państw członkowskich Unii Europejskiej 21 krajów posiada regulacje dotyczące wynagrodzenia

Bardziej szczegółowo

Podatek od niektórych instytucji finansowych - zagrożenie dla klientów ubezpieczycieli. Warszawa, 21 lutego 2011 r.

Podatek od niektórych instytucji finansowych - zagrożenie dla klientów ubezpieczycieli. Warszawa, 21 lutego 2011 r. Podatek od niektórych instytucji finansowych - zagrożenie dla klientów ubezpieczycieli Warszawa, 21 lutego 2011 r. Udział ubezpieczeń w gospodarce Składka przypisana brutto z ubezpieczeń majątkowych oraz

Bardziej szczegółowo

Edukacja a rynek pracy. dr Dariusz Danilewicz Katedra Rozwoju Kapitału Ludzkiego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Edukacja a rynek pracy. dr Dariusz Danilewicz Katedra Rozwoju Kapitału Ludzkiego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Edukacja a rynek pracy dr Dariusz Danilewicz Katedra Rozwoju Kapitału Ludzkiego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Rynek pracy co to? Zatrudnianie nie jest koniecznością Rynek pracy jako całość to byt

Bardziej szczegółowo

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Urszula Kurczewska EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Urszula Kurczewska EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Urszula Kurczewska Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 23 października 2012 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY

Bardziej szczegółowo

Sytuacja osób po 50 roku życia na śląskim rynku pracy. Konferencja Kariera zaczyna się po 50-tce Katowice 27 stycznia 2012 r.

Sytuacja osób po 50 roku życia na śląskim rynku pracy. Konferencja Kariera zaczyna się po 50-tce Katowice 27 stycznia 2012 r. Sytuacja osób po 50 roku życia na śląskim rynku pracy Konferencja Kariera zaczyna się po 50-tce Katowice 27 stycznia 2012 r. W grudniu 2011 roku potencjał ludności w województwie szacowany był na 4,6 mln

Bardziej szczegółowo

Rozwijanie zdolności instytucjonalnych celem skutecznego zarządzania bezpieczeństwem ruchu drogowego w Polsce. Sekretariat Krajowej Rady BRD

Rozwijanie zdolności instytucjonalnych celem skutecznego zarządzania bezpieczeństwem ruchu drogowego w Polsce. Sekretariat Krajowej Rady BRD Rozwijanie zdolności instytucjonalnych celem skutecznego zarządzania bezpieczeństwem ruchu drogowego w Polsce Sekretariat Krajowej Rady BRD Krakowskie Dni Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, Kraków, 26/02/2015

Bardziej szczegółowo

Podwyższenie wieku emerytalnego

Podwyższenie wieku emerytalnego MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ Podwyższenie wieku emerytalnego projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz niektórych innych ustaw Luty 2012 r. 1 Demografia Wskutek malejącej

Bardziej szczegółowo

BRE Business Meetings. brebank.pl

BRE Business Meetings. brebank.pl BRE Business Meetings Witamy w świecie ekspertów Innowacje a wzrost gospodarczy Ryszard Petru Główny Ekonomista BRE Banku SA Dyrektor Banku ds. Strategii i Nadzoru Właścicielskiego 05.08.2010 r. brebank.pl

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie Internetu przez młodych Europejczyków

Wykorzystanie Internetu przez młodych Europejczyków Wykorzystanie Internetu przez młodych Europejczyków Marlena Piekut Oleksandra Kurashkevych Płock, 2014 Pracowanie Zarabianie pieniędzy Bawienie się INTERNET Dokonywanie zakupów Nawiązywanie kontaktów Tadao

Bardziej szczegółowo

1. Mechanizm alokacji kwot

1. Mechanizm alokacji kwot 1. Mechanizm alokacji kwot Zgodnie z aneksem do propozycji Komisji Europejskiej w sprawie przejęcia przez kraje UE 120 tys. migrantów znajdujących się obecnie na terenie Włoch, Grecji oraz Węgier, algorytm

Bardziej szczegółowo

Sytuacja makroekonomiczna w Polsce

Sytuacja makroekonomiczna w Polsce Departament Polityki Makroekonomicznej Sytuacja makroekonomiczna w Polsce 27 lutego 215 ul. Świętokrzyska 12-916 Warszawa tel.: +48 22 694 52 32 fax :+48 22 694 36 3 Prawa autorskie Ministerstwo Finansów

Bardziej szczegółowo

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 30/6 2.2.2018 ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) 2018/162 z dnia 23 listopada 2017 r. zmieniające załącznik I do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 oraz załączniki II

Bardziej szczegółowo

dr Sławomir Nałęcz Z-ca dyr. Dep. Badań Społecznych i Warunków Życia Główny Urząd Statystyczny

dr Sławomir Nałęcz Z-ca dyr. Dep. Badań Społecznych i Warunków Życia Główny Urząd Statystyczny dr Sławomir Nałęcz Z-ca dyr. Dep. Badań Społecznych i Warunków Życia Główny Urząd Statystyczny Wyniki Narodowego Spisu Ludności i Mieszkań 2002, 2011. Wskaźnik NEET w Polsce na tle innych krajów Unii Europejskiej

Bardziej szczegółowo

Czy widać chmury na horyzoncie? dr Mariusz Cholewa Prezes Zarządu Biura Informacji Kredytowej S.A.

Czy widać chmury na horyzoncie? dr Mariusz Cholewa Prezes Zarządu Biura Informacji Kredytowej S.A. Czy widać chmury na horyzoncie? dr Mariusz Cholewa Prezes Zarządu Biura Informacji Kredytowej S.A. W której fazie cyklu gospodarczego jesteśmy? Roczna dynamika PKB Polski (kwartał do kwartału poprzedniego

Bardziej szczegółowo

WPŁYW GLOBALNEGO KRYZYSU

WPŁYW GLOBALNEGO KRYZYSU WPŁYW GLOBALNEGO KRYZYSU GOSPODARCZEGO NA POZYCJĘ KONKURENCYJNĄ UNII EUROPEJSKIEJ W HANDLU MIĘDZYNARODOWYM Tomasz Białowąs Katedra Gospodarki Światowej i Integracji Europejskiej, UMCS w Lublinie bialowas@hektor.umcs.lublin.pl

Bardziej szczegółowo

Wyzwania w rozwoju gospodarczym Polski : jaka rola JST i spółek komunalnych? Witold M.Orłowski

Wyzwania w rozwoju gospodarczym Polski : jaka rola JST i spółek komunalnych? Witold M.Orłowski Wyzwania w rozwoju gospodarczym Polski : jaka rola JST i spółek komunalnych? Witold M.Orłowski Lubelska Konferencja Spółek Komunalnych, 22.10.2014 Od 20 lat Polska skutecznie goni bogaty Zachód 70.0 PKB

Bardziej szczegółowo

Ubezpieczenia w liczbach Rynek ubezpieczeń w Polsce

Ubezpieczenia w liczbach Rynek ubezpieczeń w Polsce Ubezpieczenia w liczbach 216 Rynek ubezpieczeń w Polsce Ubezpieczenia w liczbach 216 Rynek ubezpieczeń w Polsce Autorem niniejszej broszury jest Polska Izba Ubezpieczeń. Publikacja chroniona jest prawami

Bardziej szczegółowo

Wybrane zagadnienia związane ze świadczeniami emerytalno-rentowymi w świetle przepisów unijnych

Wybrane zagadnienia związane ze świadczeniami emerytalno-rentowymi w świetle przepisów unijnych Wybrane zagadnienia związane ze świadczeniami emerytalno-rentowymi w świetle przepisów unijnych Kolonia, 18.09.2014 r. Podstawy prawne dotyczące zabezpieczenia społecznego w stosunkach polsko-niemieckich

Bardziej szczegółowo

Podział środków budżetowych w Unii Europejskiej. Politologia, PUW 2008 Wojciech St. Mościbrodzki,

Podział środków budżetowych w Unii Europejskiej. Politologia, PUW 2008 Wojciech St. Mościbrodzki, Podział środków budżetowych w Unii Europejskiej Politologia, PUW 2008 Wojciech St. Mościbrodzki, www.wojmos.com wojmos@wojmos.com Budżet UE Budżet UE tworzony jest z kilku źródeł. Należą do nich m.in..

Bardziej szczegółowo

ZAŁĄCZNIK IV Stawki mające zastosowanie w umowie

ZAŁĄCZNIK IV Stawki mające zastosowanie w umowie ZAŁĄCZNIK IV Stawki mające zastosowanie w umowie A. Wolontariat, staże i praca 1. Podróż Uwaga: Dystans podroży oznacza odległość w jedną stronę, z miejsca rozpoczęcia wyjazdu uczestnika do miejsca wydarzenia,

Bardziej szczegółowo

ZAŁĄCZNIK IV Stawki mające zastosowanie w umowie

ZAŁĄCZNIK IV Stawki mające zastosowanie w umowie ZAŁĄCZNIK IV Stawki mające zastosowanie w umowie A. Wolontariat, staże i praca 1. Podróż Poniższe stawki maja zastosowanie do działań wolontariatu, staży i miejsc pracy: Tabela 1 stawki na podróż Stawki

Bardziej szczegółowo

(4) Belgia, Niemcy, Francja, Chorwacja, Litwa i Rumunia podjęły decyzję o zastosowaniu art. 11 ust. 3 rozporządzenia

(4) Belgia, Niemcy, Francja, Chorwacja, Litwa i Rumunia podjęły decyzję o zastosowaniu art. 11 ust. 3 rozporządzenia L 367/16 23.12.2014 ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) NR 1378/2014 z dnia 17 października 2014 r. zmieniające załącznik I do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 oraz załączniki

Bardziej szczegółowo

WYZWANIA NA RYNKU ENERGII

WYZWANIA NA RYNKU ENERGII BLOK TEMATYCZNY: Zrównoważone finansowanie infrastruktury WYZWANIA NA RYNKU ENERGII Nowe oferty dostawców i zmienione zachowania użytkowników dr Andrzej Cholewa dr Jana Pieriegud Sopot, 26 czerwca 2013

Bardziej szczegółowo

EUROPEJSKA KARTA UBEZPIECZENIA ZDROWOTNEGO

EUROPEJSKA KARTA UBEZPIECZENIA ZDROWOTNEGO EUROPEJSKA KARTA UBEZPIECZENIA ZDROWOTNEGO Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (w skrócie EKUZ) jest to dokument, potwierdzający nasze prawo do korzystania ze świadczeń zdrowotnych podczas pobytu

Bardziej szczegółowo

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji

Bardziej szczegółowo

Lekcje z PISA Maciej Jakubowski Evidence Institute Uniwersytet Warszawski

Lekcje z PISA Maciej Jakubowski Evidence Institute Uniwersytet Warszawski Lekcje z PISA 2015 Maciej Jakubowski Evidence Institute Uniwersytet Warszawski Grudzień 2016 Po co nam PISA? To największe badanie umiejętności uczniów na świecie Dostarcza nie tylko rankingów Przede wszystkim

Bardziej szczegółowo

Warszawa, 8 maja 2019 r. BAS- WAPL 859/19. Pan Poseł Jarosław Sachajko Przewodniczący Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Warszawa, 8 maja 2019 r. BAS- WAPL 859/19. Pan Poseł Jarosław Sachajko Przewodniczący Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi BAS- WAPL 859/19 Warszawa, 8 maja 2019 r. Pan Poseł Jarosław Sachajko Przewodniczący Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi Wysokość płatności bezpośrednich w poszczególnych państwach członkowskich w latach 2016-2018

Bardziej szczegółowo

mogą nabyć prawo do emerytury po ukończeniu wieku letniego (w przypadku kobiety) lub 25 letniego (w przypadku mężczyzny) okresu składkowego i

mogą nabyć prawo do emerytury po ukończeniu wieku letniego (w przypadku kobiety) lub 25 letniego (w przypadku mężczyzny) okresu składkowego i Świadczenia emerytalno-rentowe rentowe podlegające koordynacji unijnej w stosunkach polsko-greckich ki Zakład Ubezpieczeń ń Społecznych ł maj 2013 Polskie świadczenia emerytalno-rentowe rentowe objęte

Bardziej szczegółowo

Ocena efektywności systemu zdrowia publicznego i opieki medycznej w krajach UE

Ocena efektywności systemu zdrowia publicznego i opieki medycznej w krajach UE Ocena efektywności systemu zdrowia publicznego i opieki medycznej w krajach UE Dr Justyna Kujawska Wydział Zarządzania i Ekonomii Politechnika Gdańska Określenie celu Wprowadzenie Plan prezentacji Model

Bardziej szczegółowo

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspólna waluta euro dr Marta Musiał Katedra Bankowości i Finansów Porównawczych Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytet Szczeciński 17 listopad 2016 r. PLAN

Bardziej szczegółowo

Analiza wpływu dodatkowego strumienia wydatków zdrowotnych na gospodarkę

Analiza wpływu dodatkowego strumienia wydatków zdrowotnych na gospodarkę Analiza wpływu dodatkowego strumienia wydatków zdrowotnych na gospodarkę 8 maja 2014 Łukasz Zalicki 85+ 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9 0-4

Bardziej szczegółowo

PROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 2018 ROK

PROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 2018 ROK 29.2.207 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 509 509 536 media@sedlak.pl PROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 208 ROK Końcowe miesiące roku to dla większości menedżerów i specjalistów

Bardziej szczegółowo

Liczba samochodów osobowych na 1000 ludności

Liczba samochodów osobowych na 1000 ludności GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY URZĄD STATYSTYCZNY W KATOWICACH Wskaźniki Zrównoważonego Rozwoju. Moduł krajowy Więcej informacji: w kwestiach merytorycznych dotyczących: wskaźników krajowych oraz na poziomie

Bardziej szczegółowo

Ubezpieczenia w liczbach 2014. Rynek ubezpieczeń w Polsce

Ubezpieczenia w liczbach 2014. Rynek ubezpieczeń w Polsce Ubezpieczenia w liczbach 2014 Rynek ubezpieczeń w Polsce Autorem niniejszej broszury jest Polska Izba Ubezpieczeń. Jest ona chroniona prawami autorskimi. W przypadku cytowania jej fragmentów należy wskazać

Bardziej szczegółowo

Zagraniczna mobilność studentów niepełnosprawnych oraz znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej PO WER 2017/2018

Zagraniczna mobilność studentów niepełnosprawnych oraz znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej PO WER 2017/2018 Zagraniczna mobilność studentów niepełnosprawnych oraz znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej PO WER 2017/2018 Od 2014 roku PW bierze udział w projekcie Zagraniczna mobilność studentów niepełnosprawnych

Bardziej szczegółowo

Cudu nie będzie, czyli ile kosztują nas wczesne emerytury. Warszawa, 29 lutego 2008 roku

Cudu nie będzie, czyli ile kosztują nas wczesne emerytury. Warszawa, 29 lutego 2008 roku Cudu nie będzie, czyli ile kosztują nas wczesne emerytury Andrzej Rzońca Wiktor Wojciechowski Warszawa, 29 lutego 2008 roku W Polsce jest prawie 3,5 mln osób w wieku produkcyjnym, które pobierają świadczenia

Bardziej szczegółowo

FORUM NOWOCZESNEGO SAMORZĄDU

FORUM NOWOCZESNEGO SAMORZĄDU FORUM NOWOCZESNEGO SAMORZĄDU Krzysztof Pietraszkiewicz Prezes Związku Banków Polskich Warszawa 02.12.2015 Transformacja polskiej gospodarki w liczbach PKB w Polsce w latach 1993,2003 i 2013 w mld PLN Źródło:

Bardziej szczegółowo

Ubezpieczenia w liczbach Rynek ubezpieczeń w Polsce

Ubezpieczenia w liczbach Rynek ubezpieczeń w Polsce Ubezpieczenia w liczbach 2018 Rynek ubezpieczeń w Polsce Autorem niniejszej broszury jest Polska Izba Ubezpieczeń. Publikacja chroniona jest prawami autorskimi. W przypadku cytowania jej fragmentów należy

Bardziej szczegółowo

Paweł Borys Polski Fundusz Rozwoju

Paweł Borys Polski Fundusz Rozwoju Oszczędności długoterminowe z perspektywy rynku kapitałowego a wzrost gospodarczy kraju Paweł Borys Polski Fundusz Rozwoju Forum Funduszy Inwestycyjnych, Warszawa, 16.06.2016 Model wzrostu Polski oparty

Bardziej szczegółowo

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji

Bardziej szczegółowo

ZRÓŻNICOWANIE SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO W UE A KADENCYJNOŚĆ

ZRÓŻNICOWANIE SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO W UE A KADENCYJNOŚĆ ZRÓŻNICOWANIE SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO W UE A KADENCYJNOŚĆ EUROPEJSKA KARTA SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO z dnia 15.10.1985 r. WYBRANE ZAGADNIENIA 1. Zasada samorządności terytorialnej - ustawa bądź konstytucja

Bardziej szczegółowo

ZAŁĄCZNIK. Odpowiedzi państw członkowskich w sprawie wprowadzania w życie zaleceń Komisji w sprawie wyborów do Parlamentu Europejskiego

ZAŁĄCZNIK. Odpowiedzi państw członkowskich w sprawie wprowadzania w życie zaleceń Komisji w sprawie wyborów do Parlamentu Europejskiego KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 27.3.2014 r. COM(2014) 196 ANNEX 1 ZAŁĄCZNIK Odpowiedzi państw członkowskich w sprawie wprowadzania w życie zaleceń Komisji w sprawie wyborów do Parlamentu Europejskiego

Bardziej szczegółowo

ROZDZIAŁ 21 AKTYWNOŚĆ EKONOMICZNA KOBIET I MĘŻCZYZN W POLSCE NA TLE KRAJÓW UNII EUROPEJSKIEJ

ROZDZIAŁ 21 AKTYWNOŚĆ EKONOMICZNA KOBIET I MĘŻCZYZN W POLSCE NA TLE KRAJÓW UNII EUROPEJSKIEJ Patrycja Zwiech ROZDZIAŁ 21 AKTYWNOŚĆ EKONOMICZNA KOBIET I MĘŻCZYZN W POLSCE NA TLE KRAJÓW UNII EUROPEJSKIEJ 1. Wstęp Polska, będąc członkiem Unii Europejskiej, stoi przed rozwiązaniem wielu problemów.

Bardziej szczegółowo

Szara strefa w Polsce

Szara strefa w Polsce Szara strefa w Polsce dr hab. prof. nadzw. Konrad Raczkowski Podsekretarz Stanu Ministerstwo Finansów www.mf.gov.pl Rodzaje nierejestrowanej gospodarki Szara strefa obejmuje działania produkcyjne w sensie

Bardziej szczegółowo

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro część I Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE)

ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) 11.5.2016 L 121/11 ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) 2016/699 z dnia 10 maja 2016 r. ustalające na rok 2016 pułapy budżetowe mające zastosowanie do niektórych systemów wsparcia bezpośredniego określonych

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE)

ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) 22.6.2018 L 159/21 ROZPORZĄDZENIA ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) 2018/891 z dnia 21 czerwca 2018 r. ustalające na rok 2018 pułapy budżetowe mające zastosowanie do niektórych systemów wsparcia bezpośredniego

Bardziej szczegółowo

dr Kamil Zawadzki Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

dr Kamil Zawadzki Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu dr Kamil Zawadzki Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu E-mail: kamzaw@umk.pl 1 1. Sytuacja na europejskich rynkach pracy i w Polsce 2. Rynek pracy w województwie pomorskim 3. Prognozy zapotrzebowania

Bardziej szczegółowo

Akademia Młodego Ekonomisty. Mierniki dobrobytu gospodarczego. Jak mierzyć dobrobyt?

Akademia Młodego Ekonomisty. Mierniki dobrobytu gospodarczego. Jak mierzyć dobrobyt? Akademia Młodego Ekonomisty Mierniki dobrobytu gospodarczego. Jak mierzyć dobrobyt? dr Anna Gardocka-Jałowiec Uniwersytet w Białymstoku 7 marzec 2013 r. Dobrobyt, w potocznym rozumieniu, utożsamiać można

Bardziej szczegółowo

BRANŻA STOLARKI BUDOWLANEJ PO PIERWSZYM PÓŁROCZU 2012 ROKU. Gala Stolarki Budowlanej 2012

BRANŻA STOLARKI BUDOWLANEJ PO PIERWSZYM PÓŁROCZU 2012 ROKU. Gala Stolarki Budowlanej 2012 BRANŻA STOLARKI BUDOWLANEJ PO PIERWSZYM PÓŁROCZU 2012 ROKU Gala Stolarki Budowlanej 2012 Warszawa, 26.09.2012 SYTUACJA GOSPODARCZA ORAZ NASTROJE SPOŁECZNE W UNII EUROPEJSKIEJ SYTUACJA GOSPODARCZA W UE

Bardziej szczegółowo

Pomiar dobrobytu gospodarczego

Pomiar dobrobytu gospodarczego Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Pomiar dobrobytu gospodarczego Uniwersytet w Białymstoku 07 listopada 2013 r. dr Anna Gardocka-Jałowiec EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL

Bardziej szczegółowo

Pozapłacowe koszty pracy w Polsce na tle innych krajów europejskich. Jakub Bińkowski

Pozapłacowe koszty pracy w Polsce na tle innych krajów europejskich. Jakub Bińkowski Pozapłacowe koszty pracy w Polsce na tle innych krajów europejskich Jakub Bińkowski Warszawa 2014 1 POSTULATY ZPP Bogactwo bierze się z pracy. Kapitał czy ziemia, póki nie zostają ożywione pracą, są martwe.

Bardziej szczegółowo

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Mariusz Sagan

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Mariusz Sagan Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Mariusz Sagan Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji w Lublinie 18 marca 2013 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY

Bardziej szczegółowo

Ubezpieczenia w liczbach 2015. Rynek ubezpieczeń w Polsce

Ubezpieczenia w liczbach 2015. Rynek ubezpieczeń w Polsce Ubezpieczenia w liczbach 2015 Rynek ubezpieczeń w Polsce Autorem niniejszej broszury jest Polska Izba Ubezpieczeń. Publikacja chroniona jest prawami autorskimi. W przypadku cytowania jej fragmentów należy

Bardziej szczegółowo

Elementy systemu podatkowego

Elementy systemu podatkowego Elementy systemu podatkowego I. ogólne prawo podatkowe 1. zobowiązania podatkowe i postępowanie podatkowe ustawa z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa 1 2. kontrola skarbowa -ustawa z dnia 28 września

Bardziej szczegółowo

(Akty o charakterze nieustawodawczym) ROZPORZĄDZENIA

(Akty o charakterze nieustawodawczym) ROZPORZĄDZENIA 24.9.2014 L 280/1 II (Akty o charakterze nieustawodawczym) ROZPORZĄDZENIA ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) NR 994/2014 z dnia 13 maja 2014 r. zmieniające załączniki VIII i VIIIc do rozporządzenia

Bardziej szczegółowo

48,6% Turystyka w Unii Europejskiej INFORMACJE SYGNALNE r.

48,6% Turystyka w Unii Europejskiej INFORMACJE SYGNALNE r. INFORMACJE SYGNALNE Turystyka w Unii Europejskiej 16.02.2018 r. 48,6% Udział noclegów udzielonych turystom Według Eurostatu - Urzędu Statystycznego Unii Europejskiej, liczba noclegów udzielonych w turystycznych

Bardziej szczegółowo

Erasmus wyjazdy na praktykę. Paulina Bury Biuro Współpracy Międzynarodowej

Erasmus wyjazdy na praktykę. Paulina Bury Biuro Współpracy Międzynarodowej Erasmus wyjazdy na praktykę Paulina Bury Biuro Współpracy Międzynarodowej Cel Praktyka powinna być związana z kierunkiem studiów. Można ją odbyć jako praktykę obowiązkową lub nieobowiązkową, ale także

Bardziej szczegółowo

31-052 Kraków ul. Miodowa 41 tel./fax: (12) 426 20 61 e-mail: redakcja@rynekpracy.pl www.sedlak.pl www.rynekpracy.pl www.wynagrodzenia.

31-052 Kraków ul. Miodowa 41 tel./fax: (12) 426 20 61 e-mail: redakcja@rynekpracy.pl www.sedlak.pl www.rynekpracy.pl www.wynagrodzenia. Oferta sprzedaży raportu: Wydajność pracy w Polsce OFERTA SPRZEDAŻY RAPORTU Wydajność pracy w Polsce Kraków 2012 31-052 Kraków ul. Miodowa 41 tel./fax: (12) 426 20 61 e-mail: redakcja@rynekpracy.pl www.sedlak.pl

Bardziej szczegółowo

Przewodnik: Więcej kobiet w zarządzaniu to się opłaca DR EWA LISOWSKA SZKOŁA GŁÓWNA HANDLOWA W WARSZAWIE

Przewodnik: Więcej kobiet w zarządzaniu to się opłaca DR EWA LISOWSKA SZKOŁA GŁÓWNA HANDLOWA W WARSZAWIE Przewodnik: Więcej kobiet w zarządzaniu to się opłaca DR EWA LISOWSKA SZKOŁA GŁÓWNA HANDLOWA W WARSZAWIE Kompleksowe kompendium wiedzy Fakty i argumenty regulacje prawne dane liczbowe kontekst kulturowy

Bardziej szczegółowo

Forum Bankowe Uwarunkowania ekonomiczne i regulacyjne sektora bankowego. Iwona Kozera, Partner EY 15 marca 2017

Forum Bankowe Uwarunkowania ekonomiczne i regulacyjne sektora bankowego. Iwona Kozera, Partner EY 15 marca 2017 Forum Bankowe Uwarunkowania ekonomiczne i regulacyjne sektora bankowego Iwona Kozera, Partner EY 15 marca 2017 2000 2001 2002 2003 200 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 201 2015 2016 Uwarunkowania

Bardziej szczegółowo

Mariola Banach UNIWERSYTET RZESZOWSKI. STUDIA PODYPLOMOWE Mechanizmy funkcjonowania strefy euro VI edycja, rok akademicki 2014/15

Mariola Banach UNIWERSYTET RZESZOWSKI. STUDIA PODYPLOMOWE Mechanizmy funkcjonowania strefy euro VI edycja, rok akademicki 2014/15 UNIWERSYTET RZESZOWSKI Promotor: dr Magdalena Cyrek Mariola Banach STUDIA PODYPLOMOWE Mechanizmy funkcjonowania strefy euro VI edycja, rok akademicki 2014/15 przedstawienie istoty ubóstwa i wykluczenia

Bardziej szczegółowo

Unijny rynek gazu model a rzeczywistość. Zmiany na europejskich rynkach gazu i strategie największych eksporterów Lidia Puka PISM, 21.06.2012 r.

Unijny rynek gazu model a rzeczywistość. Zmiany na europejskich rynkach gazu i strategie największych eksporterów Lidia Puka PISM, 21.06.2012 r. Unijny rynek gazu model a rzeczywistość Zmiany na europejskich rynkach gazu i strategie największych eksporterów Lidia Puka PISM, 21.06.2012 r. Analiza trendów Wydobycie gazu w UE w 2010 r. Holandia Wielka

Bardziej szczegółowo

Agroturystyka w Polsce na tle pozostałych krajów Unii Europejskiej

Agroturystyka w Polsce na tle pozostałych krajów Unii Europejskiej dr Lucyna Przezbórska-Skobiej Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Katedra Ekonomii i Polityki Gospodarczej w Agrobiznesie Agroturystyka w Polsce na tle pozostałych krajów Unii Europejskiej Międzynarodowa

Bardziej szczegółowo

Udział polityki spójności stale rośnie: - w 1965r. wynosił 6% - w 1988 r. wynosił 17% - w 2013r. wyniesie 36%

Udział polityki spójności stale rośnie: - w 1965r. wynosił 6% - w 1988 r. wynosił 17% - w 2013r. wyniesie 36% Jakie zmiany mogą czekać rolników po 2013? Czy będą to zmiany gruntowne czy jedynie kosmetyczne? Czy poszczególne instrumenty WPR będą ewaluować czy też zostaną uzupełnione o nowe elementy? Reforma WPR

Bardziej szczegółowo

STATYSTYKI PROGRAMU MŁODZIEŻ W DZIAŁANIU: ZA 2012 ROK

STATYSTYKI PROGRAMU MŁODZIEŻ W DZIAŁANIU: ZA 2012 ROK ,,,,,,,, Budżet przyznany przez KE, po dozwolonych przesunięciach Budżet programu "Młodzież w działaniu" w roku wg Akcji (stan na dzień,..)...., razem z PW. razem z PW. TCP.,,,,,,,, Kwota dofinasowania

Bardziej szczegółowo

Dlaczego jedne kraje są biedne a inne bogate?

Dlaczego jedne kraje są biedne a inne bogate? Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Dlaczego jedne kraje są biedne a inne bogate? Od czego zależy rozwój i dobrobyt? Uniwersytet w Białymstoku 17 maja 2012 r. dr Anna Gardocka-Jałowiec EKONOMICZNY UNIWERSYTET

Bardziej szczegółowo

WŁAŚCIWOŚĆ JEDNOSTEK ZUS W ZAKRESIE USTALANIA I WYPŁATY POLSKICH EMERYTUR I RENT Z TYTUŁU PRACY W POLSCE I ZA GRANICĄ

WŁAŚCIWOŚĆ JEDNOSTEK ZUS W ZAKRESIE USTALANIA I WYPŁATY POLSKICH EMERYTUR I RENT Z TYTUŁU PRACY W POLSCE I ZA GRANICĄ Zakład Ubezpieczeń Społecznych WŁAŚCIWOŚĆ JEDNOSTEK ZUS W ZAKRESIE USTALANIA I WYPŁATY POLSKICH EMERYTUR I RENT Z TYTUŁU PRACY W POLSCE I ZA GRANICĄ i Do kogo skierowana jest ulotka? Ulotka określa zasady

Bardziej szczegółowo

realizacji inwestycji zagranicznych w gminach woj. małopolskiego

realizacji inwestycji zagranicznych w gminach woj. małopolskiego Opłacalno acalność realizacji inwestycji zagranicznych w gminach woj. małopolskiego Prof. UG dr hab. Przemysław Kulawczuk Andrzej Poszewiecki Kraków, 4 lutego 2009 roku Tabela 1. NajwyŜsze stawki nominalnego

Bardziej szczegółowo

Ubezpieczenia w liczbach 2013. Rynek ubezpieczeń w Polsce

Ubezpieczenia w liczbach 2013. Rynek ubezpieczeń w Polsce Ubezpieczenia w liczbach 2013 Rynek ubezpieczeń w Polsce Ubezpieczenia w liczbach 2013 Rynek ubezpieczeń w Polsce Autorem niniejszej broszury jest Polska Izba Ubezpieczeń. Jest ona chroniona prawami autorskimi.

Bardziej szczegółowo

Czy równe dopłaty bezpośrednie w UE byłyby sprawiedliwe? Prof. J. Kulawik, Mgr. inż. A. Kagan, Dr B. Wieliczko

Czy równe dopłaty bezpośrednie w UE byłyby sprawiedliwe? Prof. J. Kulawik, Mgr. inż. A. Kagan, Dr B. Wieliczko Czy równe dopłaty bezpośrednie w UE byłyby sprawiedliwe? Prof. J. Kulawik, Mgr. inż. A. Kagan, Dr B. Wieliczko Teza do potwierdzenia Zawodność rynku i państwa a rolnictwo Efektywne dostarczanie dobra publicznego

Bardziej szczegółowo

Banki i firmy pożyczkowe na rynku kredytowym. dr Mariusz Cholewa Prezes Zarządu Biura Informacji Kredytowej S.A 21 Listopada 2018 roku

Banki i firmy pożyczkowe na rynku kredytowym. dr Mariusz Cholewa Prezes Zarządu Biura Informacji Kredytowej S.A 21 Listopada 2018 roku Banki i firmy pożyczkowe na rynku kredytowym dr Mariusz Cholewa Prezes Zarządu Biura Informacji Kredytowej S.A 21 Listopada 2018 roku!1 Aktywność kredytowa Polaków na tle Unii Europejskiej Kredyty mieszkaniowe

Bardziej szczegółowo

Ubezpieczenia w liczbach 2012. Rynek ubezpieczeń w Polsce

Ubezpieczenia w liczbach 2012. Rynek ubezpieczeń w Polsce Ubezpieczenia w liczbach 2012 Rynek ubezpieczeń w Polsce Ubezpieczenia w liczbach 2012 Rynek ubezpieczeń w Polsce Autorem niniejszej broszury jest Polska Izba Ubezpieczeń. Jest ona chroniona prawami autorskimi.

Bardziej szczegółowo

Zakupy on-line w europejskich gospodarstwach domowych. dr inż. Marlena Piekut Kolegium Nauk Ekonomicznych i Społecznych Politechnika Warszawska

Zakupy on-line w europejskich gospodarstwach domowych. dr inż. Marlena Piekut Kolegium Nauk Ekonomicznych i Społecznych Politechnika Warszawska Zakupy on-line w europejskich gospodarstwach domowych dr inż. Marlena Piekut Kolegium Nauk Ekonomicznych i Społecznych Politechnika Warszawska Cel badania Identyfikacja zakresu wykorzystania handlu elektronicznego

Bardziej szczegółowo

Nowe i powstające czynniki ryzyka zawodowego a zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy. wyniki ogólnoeuropejskiego badania przedsiębiorstw ESENER

Nowe i powstające czynniki ryzyka zawodowego a zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy. wyniki ogólnoeuropejskiego badania przedsiębiorstw ESENER Nowe i powstające czynniki ryzyka zawodowego a zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy wyniki ogólnoeuropejskiego badania przedsiębiorstw ESENER dr inż. Zofia Pawłowska 1. W jaki sposób bada się nowe

Bardziej szczegółowo

PL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 292/19

PL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 292/19 1.11.2013 PL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 292/19 KOMISJA EUROPEJSKA, DECYZJA WYKONAWCZA KOMISJI z dnia 31 października 2013 r. dotycząca dostosowania rocznych limitów emisji państw członkowskich

Bardziej szczegółowo

Społeczno-ekonomiczne uwarunkowania poprawy wydajności pracy w polskim przemyśle spożywczym na tle krajów Unii Europejskiej

Społeczno-ekonomiczne uwarunkowania poprawy wydajności pracy w polskim przemyśle spożywczym na tle krajów Unii Europejskiej Społeczno-ekonomiczne uwarunkowania poprawy wydajności pracy w polskim przemyśle spożywczym na tle krajów Unii Europejskiej mgr Jadwiga Drożdż mgr Mirosława Tereszczuk dr inż. Robert Mroczek Prezentowany

Bardziej szczegółowo

Regulatorzy w trosce o kondycję kredytu hipotecznego podsumowanie ostatnich kuracji i nisze dla biznesu bankowo-ubezpieczeniowego.

Regulatorzy w trosce o kondycję kredytu hipotecznego podsumowanie ostatnich kuracji i nisze dla biznesu bankowo-ubezpieczeniowego. Regulatorzy w trosce o kondycję kredytu hipotecznego podsumowanie ostatnich kuracji i nisze dla biznesu bankowo-ubezpieczeniowego. dr Agnieszka Tułodziecka Fundacja na Rzecz Kredytu Hipotecznego Historyczne

Bardziej szczegółowo

Sytuacja zawodowa osób z wyższym wykształceniem w Polsce i w krajach Unii Europejskiej w 2012 r.

Sytuacja zawodowa osób z wyższym wykształceniem w Polsce i w krajach Unii Europejskiej w 2012 r. 1 Urz d Statystyczny w Gda sku W Polsce w 2012 r. udział osób w wieku 30-34 lata posiadających wykształcenie wyższe w ogólnej liczbie ludności w tym wieku (aktywni zawodowo + bierni zawodowo) wyniósł 39,1%

Bardziej szczegółowo

Deficyt finansowania ochrony zdrowia

Deficyt finansowania ochrony zdrowia Deficyt finansowania ochrony zdrowia Łukasz Zalicki Warszawa, 19 marca 2013 Wydatki na ochronę zdrowia porównanie międzynarodowe Polska ma obecnie jeden z niższych poziomów wydatków na ochronę zdrowia

Bardziej szczegółowo

Działalność innowacyjna przedsiębiorstw w Polsce na tle państw Unii Europejskiej

Działalność innowacyjna przedsiębiorstw w Polsce na tle państw Unii Europejskiej 2011 Paulina Zadura-Lichota, p.o. dyrektora Departamentu Rozwoju Przedsiębiorczości i Innowacyjności PARP Działalność innowacyjna przedsiębiorstw w Polsce na tle państw Unii Europejskiej Warszawa, 1 lutego

Bardziej szczegółowo

Podstawowe informacje dla studentów PWSIiP wyjeżdżających na studia i praktyki w ramach Programu Erasmus+

Podstawowe informacje dla studentów PWSIiP wyjeżdżających na studia i praktyki w ramach Programu Erasmus+ Podstawowe informacje dla studentów PWSIiP wyjeżdżających na studia i praktyki w ramach Programu Erasmus+ Program edukacyjny Unii Europejskiej, którego adresatem jest między innymi szkolnictwo wyższe.

Bardziej szczegółowo

- jako alternatywne inwestycje rynku kapitałowego.

- jako alternatywne inwestycje rynku kapitałowego. Fundusze hedgingowe i private equity - jako alternatywne inwestycje rynku kapitałowego. Dr Małgorzata Mikita Wyższa Szkoła a Handlu i Prawa im. R. Łazarskiego w Warszawie Do grupy inwestycji alternatywnych

Bardziej szczegółowo

Gradacyjna analiza danych. Instytut Podstaw Informatyki PAN Wiesław Szczesny Emilia Jarochowska

Gradacyjna analiza danych. Instytut Podstaw Informatyki PAN Wiesław Szczesny Emilia Jarochowska Gradacyjna analiza danych Instytut Podstaw Informatyki PAN Wiesław Szczesny Emilia Jarochowska Gradacyjna analiza danych Grade Correspondence Analysis Pomiar koncentracji, nadreprezentacja,, GCA Przykład

Bardziej szczegółowo

Report Card 13. Równe szanse dla dzieci Nierówności w zakresie warunków i jakości życia dzieci w krajach bogatych. Warszawa, 14 kwietnia 2016 r.

Report Card 13. Równe szanse dla dzieci Nierówności w zakresie warunków i jakości życia dzieci w krajach bogatych. Warszawa, 14 kwietnia 2016 r. Report Card 13 Równe szanse dla dzieci Nierówności w zakresie warunków i jakości życia dzieci w krajach bogatych Warszawa, 14 kwietnia 2016 r. O UNICEF UNICEF jest agendą ONZ zajmującą się pomocą dzieciom

Bardziej szczegółowo

www.stat.gov.pl GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY

www.stat.gov.pl GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY @ www.stat.gov.pl W jakim stopniu jesteśmy wyposażeni w komputery, i urządzenia przenośne? Do jakich celów wykorzystujemy? Rozwój telekomunikacji i informatyki w ostatnich latach

Bardziej szczegółowo

podatek VAT pierwszy raz wprowadzono we Francji w 1954 r. od 1993 r. VAT obowiązuje również w Polsce

podatek VAT pierwszy raz wprowadzono we Francji w 1954 r. od 1993 r. VAT obowiązuje również w Polsce VAT podatek VAT pierwszy raz wprowadzono we Francji w 1954 r. od 1993 r. VAT obowiązuje również w Polsce VAT - wielofazowe obciążenie przyrostu wartości w każdej fazie obrotu gospodarczego, obciążający

Bardziej szczegółowo

Reforma czy status quo? Preferencje państw członkowskich wobec budżetu rolnego po 2020 roku

Reforma czy status quo? Preferencje państw członkowskich wobec budżetu rolnego po 2020 roku Renata Grochowska Reforma czy status quo? Preferencje państw członkowskich wobec budżetu rolnego po 2020 roku Konferencja naukowa Strategie dla sektora rolno-spożywczego i obszarów wiejskich dylematy rozwoju

Bardziej szczegółowo