Polak na tle i w czasie. Janusz Czapiński Odpowiedzialna Energia 14 czerwca 2011

Transkrypt

1 Polak na tle i w czasie Janusz Czapiński Odpowiedzialna Energia 14 czerwca 2011

2 Kapitał ludzki odpowiada za efekt rywalizacji indywidualnej: im wyższy tym wyższa względna pozycja ekonomiczna jednostki w grupie; wzrost przeciętnego poziomu kapitału ludzkiego członków grupy zwiększa pośrednio (poprzez system podatków) dobrobyt materialny całej grupy; molekularna ścieżka rozwoju. Kapitał społeczny odpowiada za efekt rywalizacji grupowej (konkurencyjność wspólnot miejskich, regionalnych, narodowych): im wyższy tym wyższa względna pozycja ekonomiczna wspólnoty; wspólnotowa ścieżka rozwoju. Kapitał kreatywny jest odpowiedzialny głównie za konkurencyjność regionów i miast; obejmuje charakterystykę rynku pracy (udział pracowników twórczych w populacji zatrudnionych), lokalne czynniki sprzyjające osiedlaniu się na danym terenie ludzi utalentowanych i rozwojowi nowoczesnych technologii. Kapitał intelektualny rozumiany jest zazwyczaj jako zasób przedsiębiorstwa. Jest zatem analizowany z punktu widzenia przewagi danego podmiotu gospodarczego na lokalnym lub globalnym rynku. Można jednak także poprzez agregowanie cech intelektualnych jednostek oraz naukowe osiągnięcia wspólnoty tworzyć regionalne i krajowe miary kapitału intelektualnego. 2

3 Ranking 19 krajów europejskich W zakresie wybranych cząstkowych wskaźników czterech miękkich kapitałów (porządek wg indeksu aktywności obywatelskiej) Kraj PISA 2009 Kapitał ludzki Liczba lat nauki (WB, lata 90.) Kapitał intelektualny Kapitał intelektualny wskaźnik ogólny a Kapitał kreatywny Kapitał kreatywny wskaźnik ogólny b Zaufanie Kapitał społeczny Indeks etyki korporacyjnej (GLOBE, 1996) Indeks aktywności obywatelskiej c Szwecja Dania Norwegia Holandia Austria Belgia Irlandia Finlandia Wielka Brytania Niemcy Francja Słowenia Hiszpania Włochy Portugalia Grecja Węgry Polska Rumunia a Iloraz inteligencji ((Lynn, Vanhanen, 2006), liczba patentów o zasięgu światowym (The Global Competitiveness Report ) i liczba publikacji o zasięgu światowym w stosunku do liczby naukowców (European Commission, 2007) b Wielkość klasy kreatywnej (ILO, 2009), liczba badaczy w stosunku do ogółu pracujących (European Commission, 2007) i nakłady na R&D (European Commission, 2007) C Aktywność w 12 typach dobrowolnych organizacji (Center for Democracy and Civil Society (. raport z 20 września 2007) 3

4 Procent rozpoczynających studia w stosunku do populacji młodzieży w odpowiednim wieku OECD

5 Kapitał społeczny w III RP Odsetek osób ufających innym ludziom, należących do co najmniej jednej organizacji i angażujących się w minionym roku w działania na rzecz społeczności lokalnej 70 Proc Ufający innym Aktywni społecznie Członkowie organizacji '92 '95 '97 '00 '03 '05 '07 Źródło danych: Jakość życia Polaków w czasie zmiany społecznej, Diagnoza Społeczna i Polski Generalny Sondaż Społeczny 5

6 Najbardziej i najmniej rozwinięte branże przemysłowe w Polsce w stosunku do UE Rodzaj przemysłu Produkcja w Polsce w 2006 r. jako procent produkcji UE w 2002 górnictwo metali nieżelaznych 373 koksowniczy 274 górnictwa węgla kamiennego 59 elektrociepłowniczy 28 górnictwa węgla brunatnego 16 soli 11 elektroniki profesjonalnej 1,3 aparatury pomiarowej 1,1 biotechnologiczny 1,1 sprzętu optycznego i fotograficznego 1,0 lotniczy i kosmiczny 0,5 maszyn biurowych i komputerów 0,4 Źródło: Andrzej Karpiński, Dialog wokół przyszłości przemysłu, Dialog, 2009, 3-4 6

7 Dzięki czemu się dotychczas rozwijaliśmy? Procentowy wrozst PKB na osobę PKB na osobę Liczba studentów Procentowy wzrost liczby studentów 7

8 Odsetek bezrobotnych wśród osób w wieku aktywności zawodowej (kobiety lat, mężczyźni lat) bez emerytów, rencistów i uczących się w trybie dziennym według różnych kryteriów bezrobocia Kryterium bezrobocia Stopa bezrobocia wśród osób w wieku aktywności zawodowej Rejestracja w urzędzie pracy 19,6 17,6 12,5 Rejestracja + gotowość podjęcia pracy 16,6 14,7 8,9 Rejestracja + gotowość podjęcia pracy + poszukiwanie pracy 14,8 13,4 7,6 9,9 7,2 6,6 Rejestracja + gotowość podjęcia pracy + poszukiwanie pracy + niepracowanie w pełnym wymiarze czasu + dochód osobisty netto miesięcznie mniejszy niż 950 zł (w 2003 r. 800 zł, w 2005 r. 850 zł, w 2007 r. 900 zł) 13,5 11,9 6,5 5,1 8

9 Oczekiwane na rynku pracy w USA umiejętności pracowników ze względu na typ zadań w okresie Rutynowe poznawcze Rutynowe manualne Nierutynowe analityczne Nierutynowe interaktywne Nierutynowe manualne 130 Procentowa zmiana udziału zadań gospodarka wiedzy Źródło danych: Citizenship and Education in Twenty-eight Countries; The International Association for the Evaluation of Educational Achievement 1999/2000 9

10 Znaczenie kapitału ludzkiego (wykształcenie w latach 90.) i kapitału społecznego (zaufanie w latach 90.) dla wyjaśnienia logarytmu wzrostu PKB per capita w latach w grupie 36 bogatych i 75 ubogich krajów (wg poziomu w 1995 r.) procent wariancji wyjaśnionej przez dany kapitał 10

11 Regresja logarytmu PKB w 2006 r. na kapitał intelektualny w krajach europejskich LnPKB_ ,00 10,00 LN_GDP_2006 = 9,37 + 0,24 * kapital_intelektualnyb R-Square = 0,56 NOR DNK SWE IRL GBR FIN FRA AUT BEL NLD GER GRC ITA ESP PRT SVN 9,00 LTU LVA SVK EST HUN POL CZE 8,00 ROM BGR 7,00-4,00-2,00 0,00 2,00 4,00 Kapitał intelektualny 11

12 Regresja logarytmu PKB w 2006 r. na kapitał kreatywny w krajach europejskich LnPKB_ ,00 10,00 LN_GDP_2006 = 9,43 + 0,21 * kapital_kreatywny R-Square = 0,68 NOR IRL AUT GBR FRA GER BEL NLD ITA ESP GRC PRT SVN SWE DNK FIN 9,00 8,00 ROM CZE EST HUN LVA LTU SVKPOL TUR BGR 7,00-5,00 0,00 5,00 kapitał kreatywny 12

13 LnGDP Związek między familizmem i zmianą logarytmu PKB per capita w latach w 47 krajach R 2 = 0,51 10,00 9,00 SWE DNK FIN USA GBR CAN NLD AUS CHE DEU JPN FRA AUT GRC SVN ESP KOR 8,00 NZL ISR ITA HUN POL PRT 7,00 ARGMEX CRI KAZ MYS RUS TUR CHN ALB THA BRA EGY VEN ECU SLV COL IND BOL IDN GTM NGA ZMB GEO PHL 4,00 5,00 6,00 familizm 13

14 Dochód miasta na mieszkańca Dochód miasta na mieszkańca w 2007r. a kapitał społeczny w 2009 r. A Warszawa R 2 =0,31 p<0, A Wrocław A Poznań A Gdynia A Kraków A Gliwice A KatowiceA A A Ruda Śląska Gdańsk Rzeszów A Olsztyn A Toruń Bielsko Biała A A A Kielce Łódź ABydgoszcz A Radom A A Częstochowa Jaworzno Zabrze A ALublin Białystok A Sosnowiec Szczecin -0,25 0,00 0,25 0,50 Kapitał społeczny 14

15 Wnioski Materialny dobrobyt wspólnoty po przekroczeniu pewnego progu zamożności zależy bardziej od kapitału społecznego niż kapitału ludzkiego Rozwój ekonomiczny Polski, jako kraju ubogiego, zależał dotychczas przede wszystkim od kapitału ludzkiego, miał zatem charakter molekularny a nie wspólnotowy Czy dalszy rozwój Polski po przekroczeniu progu krajów zamożnych jest możliwy przy obecnym poziomie kapitału społecznego? 15

16 Jaki jest próg rozwoju, przy którym kapitał społeczny zyskuje większe niż kapitał ludzki znaczenie jako przesłanka dalszego wzrostu dobrobytu? Analiza empiryczna trendów w porównaniach międzynarodowych sugeruje, że progiem tym jest 8-10 tys. dolarów PKB per capita w dolarach z 2000 r. Polska przy wzroście średnio rocznie 2,5-3 proc. osiągnie ten próg za 8-10 lat. Jeśli w tym okresie nie wzrośnie w naszym kraju poziom kapitału społecznego, dalszy rozwój gospodarczy Polski zostanie zahamowany lub znacznie spowolniony niezależnie od stopnia inwestycji w kapitał ludzki. 16

17 Znaczenie brokerów dla efektywności firm twórczych dużo STRUKTURALNE LUKI mało Źródło: Ronald S. Burt, Structural holes versus network closure as social capital,

18 18 18