Spis treœci WSTÊP... 3 KLUCZ ODPOWIEDZI BIBLIOGRAFIA

Transkrypt

1 Spis treœci WSTÊP... 3 I. 8NáDG NU*HQLD L XNáDG RGSRUQRFLRZ\ F]áRZLHND poziom podstawowy... 9 II. 8NáDG NU*HQLD L XNáDG RGSRUQRFLRZ\ F]áRZLeka poziom rozszerzony III. 8NáDG QHUZRZ\ F]áRZLHND poziom podstawowy IV. 8NáDG QHUZRZ\ F]áRZLHND poziom rozszerzony V. 8NáDG SRNDUPRZ\ F]áRZLHND poziom podstawowy VI. 8NáDG SRNDUPRZ\ F]áRZLHND poziom rozszerzony VII. 8NáDG UR]URGF]\ F]áRZLHND poziom podstawowy VIII. 8NáDG UR]URGF]\ F]áRZLHND poziom rozszerzony IX. 8NáDG JUXF]RáyZ GRNUHZQ\FK F]áRZLHND poziom podstawowy X. 8NáDG JUXF]RáyZ GRNUHZQ\FK F]áRZLHND poziom rozszerzony XI. 8NáDG PLQLRZ\ F]áRZLHND poziom podstawowy XII. 2G*\ZLDQLH F]áRZLHND poziom podstawowy XIII. 2G*\ZLDQLH F]áRZLHND poziom rozszerzony XIV. Zdrowie jako stan równowagi biologicznej poziom podstawowy XV. Zdrowie jako stan równowagi biologicznej poziom rozszerzony XVI. +LJLHQD ]GURZH URGRZLVNR SU]\URGQLF]H L VSRáHF]QH poziom podstawowy XVII. +LJLHQD ]GURZH URGRZLVNR SU]\URGQLF]H L VSRáHF]QH poziom rozszerzony XVIII. Elementy cytologii i genetyki poziom podstawowy XIX. Elementy cytologii i genetyki poziom rozszerzony XX. Elementy ewolucjonizmu poziom podstawowy XXI. Elementy ewolucjonizmu poziom rozszerzony XXII. Oddychanie poziom podstawowy XXIII. Oddychanie poziom rozszerzony XXIV. 5y*QRURGQRü RUJDQL]PyZ EDNWHULH SURWLVW\ L UROLQ\ poziom rozszerzony XXV. 5y*QRURGQRü RUJDQL]PyZ JU]\E\ L ]ZLHU]WD poziom rozszerzony KLUCZ ODPOWIEDZI BIBLIOGRAFIA

2 4

3 WSTÊP PubliNDFMD SU]H]QDF]RQD MHVW GOD XF]QLyZ FKFF\FK VSUDZG]Lü VZRMH XPLHMWQRFL L ZLHG] ELRORJLF]Q XF]QLyZ SODQXMF\FK ]GDZDQLH PDWXU\ ] ELRORJLL RUD] QDXF]\FLHOL SUDJQF\FK RGSoZLHGQLR XNLHUXQNRZDü SUDF VZRLFK XF]QLyZ Program biologii zreformowanego liceum podzielono tu QD F]WHUQDFLH F]FL6]F]HJyOQ\ QDFLVN SRáo- *RQR QD EXGRZ L IXQNFMRQRZDQLH F]áRZLHND NWyU\P WR ]DJDGQLHQLRP SRZLFRQR SRQDG SRáRZ WHVWyZ = Z\MWNLHP F]FL GRW\F]F\FK PLQLLUy*QRURGQRFL RUJDQL]PyZ GR ZV]\VWNLFK SR]RVWDá\FK XáR*onR SR GZD WHVW\ SLHUZV]\ ] QLFK REHMPXMH SR]LRP SRGVWDZRZ\ D GUXJL UR]V]HU]RQ\'R F]FL SRZLFo- QHM PLQLRP ]H Z]JOGX QD QLHZLHONL ]DNUHV PDWHULDáX XáR*RQR W\ONR MHGHQ WHVW VNáDGDMF\ VL ] S\WD QD SR]LRPLH SRGVWDZRZ\P1DWRPLDVW RELH F]FL GRW\F]FH Uy*QoURGQRFL RUJDQL]PyZ REHMPXM WUHFL QD poziomie rozszerzonym. 3U]\ W\WXOH ND*GHJR WHVWX ]QDMGXMH VL RGQLHVLHQLH GR RGSRZLHGQLFK WUHFL QDXF]DQLD ] GZyFK SRGVWDZ programowych. 3RGVWDZLH SURJUDPRZHM NV]WDáFHQLD RJyOQHJR GOD OLFHyZ SURILORZDQ\FK pr]\slvdqr ZLHON OLWHU $ D 3RGVWDZLH SURJUDPRZHM NV]WDáFHQLD Z SURILODFK GOD OLFHyZ SURILOowanych SU]\SLVDQR ZLHON OLWHU % 3RGSXQNW\ SRV]F]HJyOQ\FK WUHFL QDXF]DQLD RSLVDQR PDá\PL OLWHUDPL DOIDEHWX 7UHFL QDXF]DQLD ] REX SRGVWDZ SURJUDPRZ\FK SU]HGVWDZLRQR SRQL*HM 'R ND*GHJR S\WDQLD SU]\SLVDQR VWDQGDUG Z\PDJD HJ]DPLQDF\MQ\FK, Z\NRU]\VWXMF UR]SRU]G]HQLH Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 10 kwietnia 2003 r..d*g\ WHVW ]DZLHUD ]DUyZQR S\WDQLD ]DPNQLWH, MDN L RWZDUWH.D*G\ UR]SRF]\QD VL Nilkoma zadaniami ]DPNQLW\PL NWyUH SROHJDM QD Z\EUDQLX W\ONR MHGQHM ] F]WHUHFK RGSRZLHG]L 3U]\ ND*G\P S\WDQLX SRGDQR ]DNUHV PR*OLZ\FK GR X]\VNDQLD SXQNWyZ: ND*G\P WHFLH PR*QD X]y- VNDü LFK 1D NRFX RSUDFRZDQLD ]QDMGXMH VL NOXF] RGSRZLHG]L Z NWyU\P SRGDQR WDN*H SURSR]\FMH SXQNWDFML w poszczególnych zadaniach. )\F] SRZRG]HQLD SU]\ UR]ZL]\ZDQLX WHVWyZ Autor 5

4 6

5 7UHFLQDXF]DQLD]3RGVWDZ\SURJUDPRZHMNV]WDáFHQLDRJyOQHJRGODOLFHyZSURILOowanych (A) 1. 2UJDQL]P F]áRZLHND MDNR ]LQWHJURZDQD FDáRü L SUDZLGáRZH MHJR IXQNFMRQRZDQLH a) JáyZQH IXQNFMH RUJDQL]PX L VWUXNWXU\ DQDWRPLF]QH RGSRZLHG]LDOQH ]D Z\SHánianie tych funkcji, b) Z]DMHPQH RGG]LDá\ZDQLH XNáDGyZ L KRPHRVWD]D SDUDPHWUyZ XVWURMRZ\FK QSVWDáD WHPSHUDWXUD FLDáD VWDá\ VNáDG Sá\QyZ XVWURMRZ\FK QSVW*HQLH JOXNR]\ ZH NUZL VWDáH FLQLHQLH NUZL c) Py]J MDNR JáyZQ\ RURGHN NRQWUROQR-LQWHJUDF\MQ\ RUJDQL]PX ]P\Vá\ QHXURSU]HND(QLNL SOa- VW\F]QRü G]LDáDQLD Py]JX UR]ZyM XF]HQLH VL SDPLü VWUHV HPRFMH L LFK ]DEXU]HQLD RVREo- ZRü d) unádg RGSRUQRFLRZ\ L MHJR ]QDF]HQLH GOD ]GURZLD F]áRZLHND DQW\JHQ\ SU]HFLZFLDáD F\WRNLQ\ szczepienia ochronne, alergie, przeszczepy, zaburzeqld RGSRUQRFL e) XNáDG PLQLRZ\ L MHJR ]QDF]HQLH GOD SUDZLGáRZHJR IXQNFMRQRZDQLD FLDáD W\S\ PLQL SUDZLGáowy UR]ZyM XPLQLHQLD SUHG\VSR]\FMH GR üzlf]h IL]\F]Q\FK SUR]GURZRWQH ]QDF]HQLH DNW\ZQo- FL IL]\F]QHM V]NRGOLZRü GRSLngu, f) UR]ZyM F]áRZLHND SRF]FLH UR]ZyM ]DURGND L SáRGX SRUyG UR]ZyM QRZRURdka, g) czynniki chorobowe: wirusy, bakterie (antybiotyki), paso*\w\ WUXFL]Q\ h) choroba nowotworowa, onkogeneza i onkoprofilaktyka, i) FKRURE\ XNáDGX PLD*G*\FD QDGFLQLHQLH ]DZDá SURILODNW\ND FKRUyE NU*HQLRZ\FK 2. 2G*\ZLDQLH VL F]áRZLHND a) budowa i funkcje XNáDGX SRNDUPRZHJR F]áRZLHND b) JáyZQH VNáDGQLNL SRNDUPRZH L LFK (UyGáD ELDáND FXNU\ WáXV]F]H c) GLHWD SHáQR- L QLHSHáQRZDUWRFLRZD DPLQRNZDV\ HJ]RJHQQH ZLWDPLQ\ PLNURHOHPHQW\ L LFK (Uó- GáD d) aminokwasy egzogenne, e) ]DZDUWRü HQHUJHW\F]QD SRNDUPX SRWU]HE\ HQHUJHW\F]QH RUJDQL]PX NRV]W\ HQHUJHW\F]QH Z\EUan\FK IRUP DNW\ZQRFL IL]\F]QHM RW\áRü DQRUHNVMD L Eulimia, f) ZLWDPLQ\ PLNURHOHPHQW\ L LFK (UyGáD 3. Elementy genetyki: a) EXGRZD '1$ NRG JHQHW\F]Q\ JHQ V\QWH]D ELDáHN JHQRP F]áRZLHND b) mutacje i czynniki mutagenne, c) choroby dziedziczne i diagnostyka molekularna w medycynie, d) ]DVDG\ LQ*\QLHULL JHQHW\F]QHM ]DVWRVRZDQLH ELRWHFKQRORJLL 4. (OHPHQW\ HNRORJLL L RFKURQ\ URGRZLVND a) HZROXFMD L Uy*QRURGQRü ELRORJLF]QD JHQHW\F]QD JDWXQNRZD L HNRV\VWHPyZ SRFKRG]HQLH F]áo- ZLHND ]QDF]HQLH Uy*QRURGQRFL ELRORJLF]QHM GOD F]áRZLHND b) F]\QQLNL NV]WDáWXMFH Uy*QRURGQRü ELRORJLF]Q L VSU]\MDMFH MHM XWU]\P\ZDQLX VL Uy*QRURGQRü VLHGOLVN ]DOH*QRFL PLG]\JDWXQNRZH c) QRZRF]HVQH IRUP\ XSUDZ\ UROLQ L QRZH RGPLDQ\ ]ZLHU]W KRGRZODQ\FK NoU]\FL L ]DJUR*HQLD z SXQNWX ZLG]HQLD URGRZLVND L ]GURZLD QSUROLQ\ L ]ZLHU]WD WUDQVJHQLF]QH 7

6 7UHFLQDXF]DQLD]3RGVWDZ\SURJUDPRZHMNV]WDáFHQLDZSURILODFKGODOLFHyZSURILORZDQ\FK (B) 1. Komórka SRGVWDZRZD MHGQRVWND *\FLD a) FKHPLF]QH SRGVWDZ\ *\FLD SLHUZLDVWNL ZL]DQLD L ]ZL]NL RUJaniczne o kluczowym znaczeniu dla organizmów, b) organizacja komórki. 2. (QHUJLD L *\FLH a) HQ]\P\ L UHDNFMH ]DFKRG]FH Z NRPyUFH b) metabolizm: szlaki metaboliczne, katabolizm i anabolizm, c) tlenowa produkcja ATP (mitochondria, oddychanie komórkowe), d) beztlenowa produkcja ATP (fermentacja, kwas mlekowy), e) fotosynteza. 3. 5y*QRURGQRü *\FLD QD =LHPL a) klasyfikowanie organizmów, b) SU]HJOG Uy*Q\FK JUXS V\VWHPDW\F]Q\FK ZLUXV\ L EDNWHULH SURWLVW\ JU]\E\ UROLQ\ L ]ZLHU]WD c) SRGVWDZRZH F]\QQRFL *\FLRZH UROLQ L ]ZLHU]W RG*\wianie, oddychanie, transport, wydalanie, NRRUG\QDFMD UR]PQD*DQLH 4. Genetyka: a) cykl komórkowy i chromosomy, b) mitoza i mejoza, c) SRGVWDZ\ G]LHG]LF]QRFL UHJXá\ 0HQGOD G]LHG]LF]HQLH SáFL ]DOH*QRü PLG]\ JHQRW\SHP D IHQotypem), d) zapis i realizacja informacji geqhw\f]qhm '1$ NRG JHQHW\F]Q\ WUDQVNU\SFMD L ELRV\QWH]D ELDáND definicja genu, mutacje), e) LQ*\QLHULD JHQHW\F]QD L VHNZHQFMRQRZDQLH JHQRPyZ 5. Ewolucja: a) koncepcja i dowody ewolucji, b) mechanizmy ewolucji; Karol Darwin i teoria doboru naturalnego, rodzaje zmieqqrfl c) zjawiska genetyczne w populacjach, d) powstawanie gatunków, e) SRGVWDZRZH SUDZLGáRZRFL HZROXFML f) SRFKRG]HQLH L KLVWRULD *\FLD QD =LHPL g) antropogeneza. 6. Ekologia i biogeografia: a) SRGVWDZRZH SRMFLD L NRQFHSFMH HNRORJLL b) ]DOH*QRFL PLG]\JDWXQNRZH c) OGRZH L ZRGQH VWUHI\ *\FLD d) NU*HQLH PDWHULL L SU]HSá\Z HQHUJLL Z HNRV\VWHPLH 7. Biologia stosowana: a) ELRWHFKQRORJLD Z SU]HP\OH UROQLFWZLH L RFKURQLH URGRZLVND b) biotechnologia oparta na modyfikacjach DNA, c) SUREOHP\ HW\F]QH ]ZL]DQH ]H VWRVRZDQLHP QRZRF]HVQ\FK ELRWechnologii. 8

7 I. Uk³ad kr¹ enia i uk³ad odpornoœciowy cz³owieka A 1a,b,d,i Poziom podstawowy 1. 1DMPQLHMV] LORü WOHQX ]DZLHUD NUHZ a) Z *\OH SáXFQHM b) ZWWQLF\ UDPLHQLRZHM c) Z *\OH XGRZHM d) ZWWQLF\ V]\MQHM OdpoZLHG =GDMF\ VHOHNFMRQXMH LQIRUPDFMH ZHGáXJ wskazanego kryterium. 2. : XNáDG]LH NUZLRQRQ\P ]DVWDZNL QLH Z\VWSXM a) Z *\ádfk b) PLG]\ *\ádpl L SU]HGVLRQNDPL c) PLG]\ SU]HGVLRQNDPL L NRPRUDPL d) PLG]\ NRPRUDPL L WWQLFDPL OdpoZLHG =GDMF\ RSLVXMH EXGRZ poszczególnych VWUXNWXU XNáDGX 3. 3UDZLGáRZD LORü WURPERF\WyZ ZPP 3 krwi wynosi: a) b) c) d) OdpoZLHG: =GDMF\ RSLVXMH EXGRZ poszczególnych VWUXNWXU XNáDGX krwirqrqhjr 4. Które komórki RGJU\ZDM QDMZD*QLHMV] URO Z RGSRUQRFL NRPyUNRZHM organizmu? a) erytrocyty b) megakariocyty c) limfocyty B d) limfocyty T OdpoZLHG =GDMF\ RSLVXMH IXQNFMH poszczególnych VWUXNWXU XNáDGX 5. *ZDáWRZQH UHDNFMH RF]\V]F]DMFH GURJL SRNDUPRZH L RGGHFKRZH QS Z\PLRW\ L NLFKanie: a) V PHFKDQL]PDPL RGSRUQRFL VZRLVWHM Fzynnej b) V PHFKDQL]PDPL RGSRUQRFL VZRLVWHM ELHUQHM c) V PHFKDQL]PDPL RGSRUQRFL QLHVZRLVWHM d) QLH V PHFKDQL]PDPL RGSRUQRFL OdpoZLHG =GDMF\ RSLVXMH SURFHV\ ]DFKRG]FH Z XNáDG]LH RGSRUQRFLRZ\P I. Uk³adkr¹ enia i uk³adodpornoœciowy cz³owieka Poziom podstawowy 9

8 =GDMF\ RSLVXMH funkcje poszczególnych VWUXNWXU XNáDGX 6. 3U]HFLZFLDáD V Z\WZDU]DQH SU]H] a) plazmocyty b) limfocyty B c) limfocyty T d) limfoblasty =GDMF\ RSLVXMH SURFHV\ ]DFKRG]FH Z XNáDG]LH RGSRUQRFLRZ\P 7. AIDS jest ]HVSRáHP QDE\WHJR XSROHG]HQLD RGSRUQRFL3R ]DND*HQLX SRZVWDM SU]HFLZFLDáD DQW\-+,9 D OLPIRF\W\ F\WRWRNV\F]QH RJUDQLF]DM UR]VLHZanie wirusa. 3R ]DND*HQLX ZLUXVHP +,9 a) brak jest odpowiedzi immunologicznej b) Z\VWSXMH RGSRZLHG( KXPRUDOQD L NRPyUNRZD c) wystsxmh W\ONR RGSRZLHG( NRPyUNRZD d) Z\VWSXMH W\ONR RGSRZLHG( KXPRUDOQD =GDMF\ Z\MDQLD zjawiska i procesy ELRORJLF]QH ]DFKRG]FH w organizmie F]áRZLHNLD. 8. Które stwierdzenie jest nieprawdziwe? a) V]F]HSLHQLD RFKURQQH SRZRGXM UR]ZyM SDPLFL NRPyUNRZHM b) V]F]HSLHQLD RFKURQQH Z\ZRáXM RGSRUQRü GáXJRWUZDá c) szczepionka zawiera gotowe SU]HFLZFLDáD d) V]F]HSLRQND PR*H ]DZLHUDü PDUWZH EDNWHULH =GDMF\ QD]\ZD przedstawione na rysunku elementy budowy poszczególnych organów. 9. Na przedstawionym schemacie serca podpisz zaznaczone elementy. a b c d Rys. 1. =GDMF\ RNUHOD FHFK\ EXGRZ\ L IXQNFMH XNáDGX NUZLRQRQHgo RGDM SUDZLGáRZH FLQLHQLH VNXUF]RZH L UR]NXUF]RZH 2% RUD] LORü NUZLQHN ELaá\FK u zdrowego F]áRZLHND FLQLHQLH VNXUF]RZH FLQLHQLH UR]NXUF]RZH OB: NUZLQNL ELDáH 10 I. Uk³adkr¹ enia i uk³adodpornoœciowy cz³owieka Poziom podstawowy

9 11. 1D SRGVWDZLH SU]HGVWDZLRQHJR VFKHPDWX SU]HELHJX NU]HSQLFLD NUZL Z\PLH DNW\ZQH HQ]\P\ XF]HVWQLF]FH Z W\P SURFesie. =GDMF\ RGF]\WXMH informacje przedstawione w formie schematu. trombokinaza protrombina Ca 2+ trombina fibrynogen fibryna 12. 'RNRQDM SRPLDUX VZRMHJR WWQD L SRGDM Z\QLN Z SU]HOLF]HQLX QD PLQXW =GDMF\ SODQXMH i przeprowadza REVHUZDFM 13. 3U]HGVWDZ LQWHUSUHWDFM X]\VNDQHJR Z SRSU]HGQLP ]DGDQLX Z\QLNX Z RGQLHVLHQLX GR WWQD ]GURZHJR, GRURVáHJR F]áRZLHND EGFHJR Z VSRF]\QNX =GDMF\ LQWHUSUHWXMH LQIRUPDFMH GRW\F]FH XNáDGX L SRUyZQXMH MH ZHGáXJ wskazanego kryterium. 14. =DSURMHNWXM GRZLDGF]HQLH REUD]XMFH ZSá\Z Z\VLáNX IL]\F]QHJR QD FLQLenie krwi L VIRUPXáXM KLSRWH] EDGDZF] hipoteza: =GDMF\ SODQXMH przebieg GRZLDGF]HQLD L IRUPXáXMH KLSRWH] GRW\F]F XNáDGX 15. = SRGDQ\FK LQIRUPDFML Z\ELHU] WH NWyUH GRW\F] Z]áyZ FKáRQQ\FK a) ]DZLHUDM OLF]QH OLPIRF\W\ b) SRZVWDMH WX F]ü JUDQXORF\WyZ c) V Z QLFK Z\FKZ\W\Zane substancje toksyczne d) SU]HFKRG] SU]H] QLH GUREQH QDF]\QLD NUZLRQRQH e) RGE\ZD VL WX LQWHQV\ZQD IDJRF\WR]D =GDMF\ RSLVXMH EXGRZ L IXQNFMH XNáDGX I. Uk³adkr¹ enia i uk³adodpornoœciowy cz³owieka Poziom podstawowy 11

10 =GDMF\ RSLVXMH EXGRZ poszczególnych struktur XNáDGX 16. Erytrocyty, limfocyty, granulocyty, monocyty i trombocyty to elementy morfotyczne NUZL8V]HUHJXM MH ZHGáXJ LORFLZPP 3 NUZL ]DF]\QDMF RG QDMOLF]QLHMV]\FK =GDMF\ RSLVXMH EXGRZ poszczególnych struktur XNáDGX 17. Które z wymienionych w poprzednim zadaniu elementów morfotycznych krwi nie ]DZLHUDM MGHU NRPórkowych? =GDMF\ DQDOL]XMH LQIRUPDFMH GRW\F]FH XNáDGX ZHGáXJ ZVND]DQ\FK kryteriów. =GDMF\ RSLVXMH ]DVDG\ 18. 6FKDUDNWHU\]XM NUHZ JUXS\ $ XZ]JOGQLDMF REHFQRü DQW\JHQyZ Z EáRQDFK HU\WURF\WyZ REHFQRü SU]HFLZFLDá Z RVRF]X JUXS\ NUZL ELRUFyZ NWyU\P W NUHZ PR*QD SRGDü JUXS\ NUZL RVyE NWyUH QLH PRJ E\ü GDZFDPL NUZL GOD F]áRZLHND R JUXSLH NUZL $ 19. = SRGDQ\FK QL*HM SU]\F]\Q Z\ELHU] WH NWyUH PRJ Z\ZRáDü QLHGRNUZiVWRü a) QLHGREyU WáXV]F]yZ b) niedobór *HOD]D c) utrata krwi d) brak witaminy B 2 e) uszkodzenie szpiku =GDMF\ RNUHOD ZSá\Z F]\QQLNyZ URGRZLVND na stan zdrowia F]áRZLHND 20. :\PLH F]WHU\ ]DOHFHQLD KLJLHQLF]QH ]PQLHMV]DMFH U\]\NR ]DZDáX VHUFD =GDMF\ RSLVXMH EXGRZ L IXQNFMH poszczególnych VWUXNWXU XNáDGX 21. = Z\PLHQLRQ\FK QL*HM HOHPHQWyZ Xáy* GURJ MDN SU]HE\ZD WOHQ ] SFKHU]\NyZ SáXFQ\FK GR NRPyUHN FLDáD lewa komora lewy przedsionek *\á\ WWQLFH ZáRVRZDWH QDF]\QLD *\OQH ZáRVRZDWH QDF]\QLD WWQLF]H SU]HVWU]HQLH PLG]\NRPyUNRZH 12 I. Uk³adkr¹ enia i uk³adodpornoœciowy cz³owieka Poziom podstawowy

11 22. 3RQL*V]\ VFKHPDW SU]HGVWDZLD UHDNFM RUJDQL]PX QD LQZD]M SDWRJHQyZ inwazja patogenów =GDMF\ RGF]\WXMH informacje przedstawione w formie schematu. uszkodzone komórki uwalnianie histaminy UR]V]HU]HQLH QDF]\ NUZLRQRQ\FK Z]URVW SU]HSXV]F]DOQRFL FLDQ QDF]\ ZáRVRZDW\FK fagocyty zaczerwienienie wzrost SU]HFLZFLDáD REU]N ból L SU]HFLZFLDáD temperatury SU]HGRVWDM VL GRFLHUDM z krwi GR ]DND*RQHM GR ]DND*RQHM tkanki tkanki 1D SRGVWDZLH VFKHPDWX Z\PLH NOLQLF]QH REMDZ\ VWDQX ]DSDOQHJR 23. 3RQL*V]\ Z\NUHV SU]HGVWDZLD SLHUZRWQ L ZWyUQ RGSRZLHG( LPPXQROoJLF]Q poziom ZGDMF\ IRUPXáXMH wnioski na podstawie analizy wykresu GRW\F]FHJR XNáDGX przeciwfldá dni podanie antygenu 1 ponowne podanie antygenu 1 i podanie antygenu 2 1D SRGVWDZLH Z\NUHVX RNUHO a) LOH F]DVX XSá\ZD RG PRPHQWX SRGDQLD DQW\JHQX GR RVLJQLFLD PDNV\PDOQHJR SR]LRPX SU]HFLZFLDá Z SLHUZRWQHM RGSRZLHG]L LPPXQRORJLF]QHM b) ile czasu po ponownym podaniu antygenu potrzebuje organizm na uzyskanie WDNLHJR VDPHJR SR]LRPX SU]HFLZFLDá MDN PDNV\PDOQ\ Z SLHUZRWQHM RGSRZiedzi immunologicznej. a) b) I. Uk³adkr¹ enia i uk³adodpornoœciowy cz³owieka Poziom podstawowy 13

12 A 1a,b,d,i II. Uk³ad kr¹ enia i uk³ad odpornoœciowy cz³owieka Poziom rozszerzony =GDMF\ RSLVXMH ]DVDG\ 1. Uniwersalnym biruf MHVW RVREQLN R JUXSLH NUZL a) AB Rh + b) AB Rh - c) O Rh + d) O Rh - =GDMF\ RSLVXMH ]DVDG\ 2. Silny konflikt serologiczny w zakresie antygenu D ma miejsce: a) SRGF]DV SLHUZV]HM FL*\ JG\ PDWND PD NUHZ 5K - D SáyG 5K + b) SRGF]DV GUXJLHM FL*\ JG\ PDWND PD NUHZ 5K + D SáyG 5K - (przy poprzedniej FL*\ LGHQW\F]QHM c) SRGF]DV WU]HFLHM FL*\ JG\ PDWND PD NUHZ 5K - DSáyG5K + (przy poprzednich FL*DFK LGHQW\F]Q\FK d) SRGF]DV F]ZDUWHM FL*\ JG\ PDWND PD NUHZ 5K + D SáyG 5K - (przy poprzednich FL*DFK LGHQW\F]Q\FK =GDMF\ RSLVXMH ]DVDG\ 3. W przypadnx SU]HV]F]HSyZ NVHQRJHQLF]Q\FK GDZF MHVW a) sam biorca b) osobnik identyczny genetycznie c) inny osobnik tego samego gatunku d) osobnik innego gatunku =GDMF\ opisuje EXGRZ L ]DVDG\ 4. :UyG OLPIRF\WyZ 7 Z\Uy*QLD VL PLQ OLPIRF\W\ VXSUHVRURZH 7V Limfocyty te: a) ]DELMDM REFH NRmórki b) SRZRGXM Z]URVW OLF]E\ SOD]PRF\WyZ c) ]DELMDM NRPyUNL ]DND*RQH ZLUXVHP d) KDPXM RGSRZLHG( LPPXQRORJLF]Q SR XQLHV]NRGOLZLHQLX DQW\JHQX 14 II. Uk³adkr¹ enia i uk³adodpornoœciowy cz³owieka Poziom rozszerzony

13 5. /LPIRF\W\ 7 QDE\ZDM ]GROQRFL GR XG]LDáX Z RGSRUQRFL NRPyUNRZHM a) w F]HUZRQ\P V]SLNX NRFL GáXJLFK b) w F]HUZRQ\P V]SLNX NRFL SáDVNLFK c) ZZ]áDFK FKáRQQ\FK d) w grasicy =GDMF\ RSLVXMH ]DVDG\ 6. 'ZXWOHQHN ZJOD Z XNáDG]LH NUZLRQRQ\P MHVW WUDQVSRUWRZDQ\ a) JáyZQLH Z SRVWDFL NDUEDPLQLDQyZ SU]H] HU\WURF\W\ b) JáyZQLH Z SRVWDFL ZRGRURZJODQyZ SU]H] HU\WURF\W\ c) JáyZQLH Z SRVWDFL karbaminianów przez osocze d) JáyZQLH Z SRVWDFL ZRGRURZJODQyZ SU]H] RVRF]H =GDMF\ RSLVXMH ]DVDG\ 7. 1D U\VXQNX SU]HGVWDZLRQR ]Z\Ná VLHü NDSLODUQ Z WNDQNDFK1D]ZLM ]D]QDF]RQH elementy. =GDMF\ QD]\ZD przedstawione na rysunku elementy EXGRZ\ XNáDGX a b c d Rys. 2. a b c d 8. : ZHJHWDW\ZQ\P XNáDG]LH QHUZRZ\P RURGHN ]ZDOQLDMF\ SUDF VHUFD ]QDMGXMH VL Z UG]HQLX SU]HGáX*RQ\P:\FKRG]FH ] QLHJR ZáyNQD QHUZRZH GRFLHUDM GR VHUFD =]DNRF]H W\FK ZáyNLHQ SRG ZSá\ZHP LPSXOVyZ QHUwowych uwalniany jest neuroprzend(qln acetylocholina, która KDPXMH DNFM VHUFD.RU]\VWDMF ] SRZ\*V]HJR WHNVWX, SRGDM QD]Z QDU]GX Z NWyU\P XZDOQLDQD MHVW acetylocholina. =GDMF\ IRUPXáXMH wniosek na podstawie WHNVWX GRW\F]FHJR XNáDGX II. Uk³adkr¹ enia i uk³adodpornoœciowy cz³owieka Poziom rozszerzony 15

14 =GDMF\ IRUPXáXMH wnioski na podstawie WHNVWX GRW\F]FHJR XNáDGX =GDMF\ RSLVXMH IXQNFMH poszczególnych VWUXNWXU XNáDGX =GDMF\ RSLVXMH EXGRZ VWUXNWXU XNáDGX =GDMF\ IRUPXáXMH wnioski na podstawie analizy informacji GRW\F]F\FK XNáDGX odpruqrflrzhjr =GDMF\ IRUPXáXMH wnioski na podstawie analizy informacji przedstawionych w formie tabeli. 0-3 p. 9. Na podstawie tekstu z poprzedniego zadania przedstaw mechanizm przyspieszania SUDF\ VHUFD ZLHG]F *H RURGHN SU]\VSLHV]DMF\ SUDF VHUFD PLHFL VL Z UG]HQLX NUJRZ\P D QHXURSU]HND(QLNLHP MHVW QRUDGUHQalina. 10. Dopasuj wymienione funkcje do poszczególnych rodzajów leukocytów. a) V SUHNXUVRUHP SOD]PRF\WyZ b) Z\G]LHODM GR RVRF]D KHSDU\Q VXEVWDQFM SU]HFLZNU]HSOLZ c) fajrf\wxm EDNWHULH L SRZRGXM SRZVWDZDQLH URS\ Z PLHMVFDFK ]DSDOQ\FK d) ]ZDOF]DM SDVR*\W\ MHOLWRZH e) XZDOQLDM LQWHUIHURQ KDPXMF\ QDPQD*DQLH VL ZLUXVyZ JUDQXORF\W\ RERMWQRFKáRQQH JUDQXORF\W\ NZDVRFKáRQQH JUDQXORF\W\ ]DVDGRFKáRQQH monocyty: 11. = SRGDQ\FK QL*HM VNáDGQLNyZ Sá\QyZ XVWURMRZ\FK Z\ELHU] WH NWyUH ZFKoG] Z VNáDG OLPI\ a) woda b) WáXV]F]H c) fibrynogen d) limfocyty e) erytrocyty 12. :\MDQLM EH]SRUHGQL SU]\F]\Q ]DF]HUZLHQLHQLD L EH]SRUHGQL SU]\F]\Q REU]NX ]DLQIHNRZDQHM WNDQNL ZLHG]F *H Z Z\QLNX LQZD]ML SDWRJHQyZ UR]V]HU]DM VL QDF]\QLD NUZLRQRQH L Z]UDVWD SU]HSXVzF]DOQRü FLDQ QDF]\ ZáRVRZDW\FK zaczerwienienie: REU]N 13. : WDEHOL ]HVWDZLRQR Z\EUDQH Z\QLNL EDGD GLDJQRVW\F]QR-laboratoryjnych krwi trzech GRURVá\FK RVyE osoba A osoba B osoba C Erytrocyty /mm /mm /mm 3 Leukocyty 6000/mm /mm /mm 3 Cholesterol 160 mg/dl 200 mg/dl 260 mg/dl 8 NWyUHM ] RVyE Z\QLNL V SUDZLGáRZH" : Z\QLNDFK SR]RVWDá\FK RVyE SRGNUHO SR MHGQHM QLHSUDZLGáRZRFL 16 II. Uk³adkr¹ enia i uk³adodpornoœciowy cz³owieka Poziom rozszerzony

15 14. &R ]DSURSRQRZDáE\ RVRERP R Z\QLNDFK QLHSUDZLGáRZ\FK SDWU] SRSU]HGQLH ]DGDQLH w celu SRSUDZ\ LFK V\WXDFML ]GURZRWQHM SR]D ZL]\W X OHNDU]D" osoba 1: osoba 2: =GDMF\ IRUPXáXMH wnioski na podstawie analizy informacji GRW\F]F\FK XNáDGX 15. 6SRUyG Z\PLHQLRQ\FK QL*HM PHFKDQL]PyZ IL]MRORJLF]Q\FK Z\ELHU] WH NWyUH WZRU] odporqrü QLHVZRLVW =GDMF\ RSLVXMH ]DVDG\ a) Z\G]LHODQLH SRWX ]DZLHUDMFHJR NZDV POHNRZ\ b) wytwarzanie przeciwgrz\elf]\fk ]ZL]NyZ SU]H] QDWXUDOQ PLNURIORU SU]HZRGX pokarmowego c) fagocytoza przez makrofagi tkankowe d) wydzielanie kwasu mlekowego przez bakterie mlekowe w pochwie 16. Do zainfekowanego mihmvfd GRFLHUD ZLFHM NUZL:\MDQLM GODF]HJR ]DF]HUZLHQLHQLX zainfekowanej skóry towarzyszy uczuflh FLHSáD =GDMF\ IRUPXáXMH wnioski na podstawie LQIRUPDFML GRW\F]F\FK XNáDGX 17. :\MDQLM GODF]HJR NORQRZDQLH VWZDU]D RJURPQH V]DQVH GOD VNXWHF]Q\FK WUDQVSODntacji. =GDMF\ IRUPXáXMH wnioski na podstawie LQIRUPDFML GRW\F]F\FK XNáDGX 0-3 p DNW\ZQLRQH OLPIRF\W\ % URVQ D QDVWSQLH G]LHO VL PLWRW\F]QLH= F]FL So- ZVWDá\FK NRPyUHN WZRU] VL SOD]PRF\W\ Z\G]LHODMFH SU]HFLZFLDáD D] F]FL So- ZVWDM NRPyUNL SDPLFL*G\ SDWRJHQ\ ]QyZ ]DDWDNXM RUJDQL]P NRPyUNL SDPLFL V]\ENR VL G]LHO LSoZVWDM NROHMQH SOD]PRF\W\ 1D SRGVWDZLH SRZ\*V]HJR WHNVWX Z\NRQDM VFKHPDW SRZVWDZDQia plazmocytów podczas pierwotnej i wtórnej odpowiedzi immunologicznej. =GDMF\ NRQVWUXXMH VFKHPDW GRW\F]F\ XNáDGX na podstawie tekstu. 0-3 p. II. Uk³adkr¹ enia i uk³adodpornoœciowy cz³owieka Poziom rozszerzony 17