(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11)

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (21) Numer zgłoszenia: (22) Data zgłoszenia: (86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: , PCT/EP97/04947 (87) Data i numer publikacji zgłoszenia międzynarodowego: , W098/12923, PCT Gazette nr 13/98 (13) B1 (51) Int.Cl.7: A01N 47/38 (54)Selektywne środki chwastobójcze i zastosowanie synergistycznej kombinacji substancji czynnych (30) Pierwszeństwo: ,DE, (73) Uprawniony z patentu: BAYER AKTIENGESELLSCHAFT, Leverkusen, DE (43) Zgłoszenie ogłoszono: BUP 18/99 (72) Twórcy wynalazku: Peter Dahmen, Neuss, DE Dieter Feucht, Monheim, DE Klaus-Helmut Müller, Düsseldorf, AT Hans-Joachim Santel, Leverkusen, DE (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: WUP 01/05 (74) Pełnomocnik: Sztandke Teresa, PATPOL Sp.z o.o PL B1 (57)1. Selektywne środki chwastobójcze, znamienne tym, ze zawierają chwastobójczą, synergistyczną kombinację substancji czynnych składającą się: (a) z arylosulfonyloaminokarbonylotriazolinonu, którym jest 2-(2-metoksykarbonylofenylosulfonyloaminokarbonylo)-4-metylo-5-n-propoksy-2,4-dihydro-3H-1,2,4-triazol-3-on (I-1) albo 2-(2-trifluorometoksyfenylosulfonyloaminokarbonylo)-4-metylo-5-metoksy-2,4-dihydro-3H- - 1,2,4-triazol-3-on (1-2) albo sól sodową tych związków ( substancje czynne z grupy 1 ) oraz (b) z jednego lub kilku związków wybranych z drugiej grupy substancji chwastobójczych, która to grupa obejmuje substancje czynne: N-(4,6-dimetoksypirymidyn-2-ylo)-N'-(N-metylo-N-metylosulfonylosulfamoilo)mocznik (amidosulfuron) 3,5-dibromo-4-hydroksybenzonitryl (bromoksynil) 2-(4-chloro-2-fluoro-5-(2-chloro-2-etoksykarbonyloetylo)fenylo)-4-difluorometylo-5-metylo-2,4-dihydro-3H-1,2,4-triazol-3-on (etylokarfentrazon, F-8426) ester (R)-(2-propinylowy) kwasu 2-[4-(5-chloro-3-fluoropirydyn-2-yloksy)fenoksypropionowego (propargiloklodinafop) kwas 2,4-dichlorofenoksyoctowy (2,4-D), kwas (R)-2-(2,4-dichlorofenoksy)propanowy (dichlorprop-p), ester metylowy kwasu 2-[4-(2,4-dichlorofenoksy)fenoksy]propionowego (metylodiklofop) N-(2,4-difluorofenylo)-2-(3-trifluorometylofenoksy)pirydyno-3-karboksamid (diflufenikan) kwas (4-amino-3,5-dichloro-6-fluoropirydyn-2-yloksy)octowy (fluroksypir), 5-metyloamino-2-fenylo-4-(3-trifluorometylofenylo)-3(2H)-furanon (flurtamon), N-fosfonometyloglicyna (sól izopropyloamomowa) ((glifozat, (izopropyloamon)), 2-{4,5-dihydro-4-metylo-4-izopropylo-5-okso-1H-imidazol-2-ilo)-4-metylobenzoesan metylu (metyloimazametabenz),... 5 Zastosowanie synergistycznej kombinacji substancji czynnych określonej w zastrz. 1 albo 2, albo 3, albo 4. do zwalczania chwastów

2 Selektywne środki chwastobójcze i zastosowanie synergistycznej kombinacji substancji czynnych Zastrzeżenia patentowe 1. Selektywne środki chwastobójcze, znamienne tym, że zawierają chwastobójczą, synergistyczną kombinację substancji czynnych składającą się: (a) z arylosulfonyloaminokarbonylotriazolinonu, którym jest 2-(2-metoksykarbonylofenylosulfonyloaminokarbonylo)-4-metylo-5-n-propoksy-2,4-dihydro-3H-1,2,4-triazol-3-on (I-1) albo 2-(2-trifluorometoksyfenylosulfonyloaminokarbonylo)-4-metylo-5-metoksy-2,4- -dihydro-3h-1,2,4-triazol-3-on (1-2) albo sól sodową tych związków ( substancje czynne z grupy 1 ) oraz (b) z jednego lub kilku związków wybranych z drugiej grupy substancji chwastobójczych, która to grupa obejmuje substancje czynne: N-(4,6-dimetoksypirymidyn-2-ylo)-N'-(N-metylo-N-metylosulfonylosulfamoilo)mocznik (amidosulfuron) 3,5-dibromo-4-hydroksybenzonitryl (bromoksynil) 2-(4-chloro-2-fluoro-5-(2-chloro-2-etoksykarbonyloetylo)fenylo)-4-difluorometylo-5-metylo-2,4-dihydro-3H-1,2,4-triazol-3-on (etylokarfentrazon, F-8426) ester (R)-(2-propinylowy) kwasu 2-[4-(5-chloro-3-fluoropirydyn-2-yloksy)fenoksypropionowego (propargiloklodinafop) kwas 2,4-dichlorofenoksyoctowy (2,4-D), kwas (R)-2-(2,4-dichlorofenoksy)propanowy (dichlorprop-p), ester metylowy kwasu 2-[4-(2,4-dichlorofenoksy)fenoksy]propionowego (metylodiklofop) N-(2,4-difluorofenylo)-2-(3-trifluorometylofenoksy)pirydyno-3-karboksamid (diflufenikan) kwas (4-amino-3,5-dichloro-6-fluoropirydyn-2-yloksy)octowy (fluroksypir), 5 -metyloamino-2-fenylo-4-(3 -trifluorometylofenylo)-3 (2H)-furanon (flurtamon), N-fosfonometyloglicyna (sól izopropyloamoniowa) ((glifozat, (izopropyloamon)), 2-(4,5-dihydro-4-metylo-4-izopropylo-5-okso-1H-imidazol-2-ilo)-4-metylobenzoesan metylu (metyloimazametabenz), kwas 2-(4,5-dihydro-4-metylo-4-izopropylo-5-okso-1H-imidazol-2-ilo)-5-metoksymetylopirydyno-3-karboksylowy (imazamoks) N,N-dimetylo-N'-(4-izopropylofenylo)mocznik (izoproturon), N-(2,6-dichloro-3-metylofenylo)-5,7-dimetoksy-1,2,4-triazolo[1,5-a]pirymidyno-2-sulfo~ namid (metosulam), 4-amino-6-t-butylo-3-metylotio-1,2,4-triazyn-5(4H)-on (metribuzyna), N-(4-metoksy-6-metylo-1,3,5-triazyn-2-ylo)-N'-(2-metoksykarbonylofenylosulfonylo)mocznik (metylometsulfuron), N-(4,6-dimetoksypirymidyn-2-ylo)-N'-(2-etylosulfonyloimidazol[1,2-a]pirydyno-3-sulfonamid (sulfosulfuron) N-(4-metoksy-6-metylo-1,3,5-triazyn-2-ylo)-N'-(2-metoksykarbonylotien-3-ylo-sulfonylo)mocznik (metylotifenosulfuron), N-metylo-N-(4-metoksy-6-metylo-1,3,5-triazyn-2-ylo)-N'-(2-metoksykarbonylofenylosulfonylo)mocznik (metylotribenuron) ( substancje czynne z grupy 2 ), przy czym na 1 część wagową substancji czynnej z grupy 1 (to jest związku o wzorze I) przypada 0, części wagowych substancji czynnej z grupy Środki chwastobójcze według zastrz. 1, znamienne tym, że jako substancję czynną z grupy 2 zawierają substancję czynną wybraną z amidosulfuron, bromoksynil, (etylo)karfentrazon, (propargilo)klodinafop, 2,4-D, (metylo)diklofop, diflufenikan, fluroksypir,

3 izoproturon, metosulam, metribuzyna, (metylo)metsulfuron, sulfosulfuron, (metylo)- tifensulfuron, (metylo)tribenuron. 3. Środki chwastobójcze według zastrz. 1, znamienne tym, że jako substancję czynną z grupy 2 zawierają 4-amino-6-t-butylo-3-metylotio-1,2,4-triazyn-5(4H)-on (metribuzyna). 4. Środki chwastobójcze według zastrz. 1 albo 2, albo 3, znamienne tym, że na 1 część wagową substancji czynnej z grupy 1 zawierają 0, części wagowych, korzystnie 0,1-100 części wagowych substancji czynnej z grupy Zastosowanie synergistycznej kombinacji substancji czynnych określonej w zastrz. 1 albo 2, albo 3, albo 4, do zwalczania chwastów. * * * Przedmiotem wynalazku są selektywne środki chwastobójcze na podstawie arylosulfonyloaminokarbonylotriazolinonów i zastosowanie synergistycznej kombinacji substancji czynnych. Wynalazek obejmuje nowe chwastobójcze, synergistyczne kombinacje substancji czynnych, które składają się z jednej strony ze znanych arylosulfonyloaminokarbonylotriazolinonów i z drugiej strony ze znanych związków o działaniu chwastobójczym, przy czym kombinacje te nadają się do stosowania ze szczególnie dobrym skutkiem do selektywnego zwalczania chwastów w różnych uprawach roślin użytkowych. Sulfonyloaminokarbonylotriazolinony jako substancje chwastobójcze o szerokim zakresie działania są przedmiotem szeregu zgłoszeń patentowych (np. EP , EP , EP , EP , EP , EP , WO 96/11188, DE ). Znane sulfonyloaminokarbonylotriazolinony wykazują jednak pewne luki w swym działaniu. Niespodziewanie wynaleziono, że szereg znanych substancji czynnych spośród arylosulfonyloaminokarbonylotriazolinonów przy wspólnym stosowaniu ze znanymi chwastobójczo czynnymi związkami z różnych klas substancji wykazuje doskonałe efekty synergistyczne pod względem działania przeciwko chwastom i można je szczególnie korzystnie stosować jako preparaty kombinacyjne o szerokim zakresie działania do selektywnego zwalczania chwastów w uprawach roślin użytkowych, takich jak np. pszenica. Przedmiotem wynalazku są selektywne środki chwastobójcze, charakteryzujące się tym, że zawierają synergistyczną kombinację substancji czynnych składającą się: (a) z arylosulfonyloaminokarbonylotriazolinonu, którym jest 2-(2-metoksykarbonylofenylosulfonyloaminokarbonylo)-4-metylo-5-n-propoksy-2,4-dihydro-3H-1,2,4-triazol-3-on (1-1) albo 2-(2-trifluorometoksyfenylosulfonyloaminokarbonylo)-4-metylo-5-metoksy-2,4-dihydro-3H-1,2,4-triazol-3-on (1-2) albo sól sodowa tych związków ( substancje czynne z grupy 1 ) oraz (b) z jednego lub kilku związków wybranych z drugiej grupy substancji chwastobójczych, która to grupa obejmuje substancje czynne N-(4,6-dimetoksypirymidyn-2-ylo)-N'-(N-metylo-N-metylosulfonylosulfamoilo)mocznik (amidosulfuron) 3,5-dibromo-4-hydroksybenzonitryl (bromoksynil) 2-(4-chloro-2-fluoro-5-(2-chloro-2-etoksykarbonyloetylo)fenylo)-4-difluorometylo-5- -metylo-2,4-dihydro-3h-1,2,4-triazol-3-on (etylokarfentrazon, F-8426) ester (R)-(2-propinylowy) kwasu 2-[4-(5-chloro-3-fluoropirydyn-2-yloksy)fenoksypropionowego (propargiloklodinafop) kwas 2,4-dichlorofenoksyoctowy (2,4-D), kwas (R)-2-(2,4-dichlorofenoksy)propanowy (dichlorprop-p), ester metylowy kwasu 2-[4-(2,4-dichlorofenoksy)fenoksy]propionowego (metylodiklofop) N-(2,4-difluorofenylo)-2-(3-trifluorometylofenoksy)piiydyno-3-karboksamid (diflufenikan) kwas (4-amino-3,5-dichloro-6-fluoropirydyn-2-yloksy)octowy (fluroksypir),

4 metyloamino-2-fenylo-4-(3-trifluorometylofenylo)-3(2H)-furanon (flurtamon), N-fosfonometyloglicyna (sól izopropyloamoniowa) ((glifozat, (izopropyloamon)), 2-(4,5-dihydro-4-metylo-4- izopropylo-5-okso-1h-imidazol-2-ilo)-4-metylobenzoesan metylu (metyloimazametabenz), kwas 2-(4,5 -dihydro-4-metylo-4-izopropylo-5 -okso-1 H-imidazol-2-ilo)-5 -metoksymetylopirydyno-3-karboksylowy (imazamoks) N,N-dimetylo-N'-(4-izopropylofenylo)mocznik (izoproturon), N-(2,6-dichloro-3-metylofenylo)-5,7-dimetoksy-1,2,4-triazolo[1,5-a]pirymidyno-2-sulfonamid (metosulam), 4-amino-6-t-butylo-3-metylotio-1,2,4-triazyn-5(4H)-on (metribuzyna), N-(4-metoksy-6-metylo-1,3,5-triazyn-2-ylo)-N'-(2-metoksykarbonylofenylosulfonylo)- mocznik (metylometsulfuron), N-(4,6-dimetoksypirymidyn-2-ylo)-N'-(2-etylosulfonyloimidazol[1,2-a]pirydyno-3-sulfonamid (sulfosulfuron) N-(4-metoksy-6-metylo-1,3,5-triazyn-2-ylo)-N'-(2-metoksykarbonylotien-3-ylo-sulfonylo)mocznik (metylotifenosulfuron), N-metylo-N-(4-metoksy-6-metylo-1,3,5-triazyn-2-ylo)-N'-(2-metoksykarbonylofenylosulfonylo)mocznik (metylotribenuron) ( substancje czynne z grupy 2 ), przy czym na 1 część wagową substancji czynnej z grupy 1 (to jest związku o wzorze I) przypada 0, części wagowych substancji czynnej z grupy 2. Korzystne środki chwastobójcze jako substancję czynną z grupy 2 zawierają substancję czynną wybraną z niżej wymienionych: amidosulfuron, bromoksynil, (etylo)karfentrazon, (propargilo)klodinafop, (metylo)diklofop, diflufenikan, izoproturon, metosulam, metribuzyna, (metylo)metsulfuron, sulfosulfuron, (metylo)tifensulfuron, (metylo)tribenuron. Szczególnie korzystne są środki chwastobójcze, które jako substancję czynną z grupy 2 zawierają4-amino-6-t-butylo-3-metylotio-1,2,4-triazyn-5(4h)-on (metribuzynę). Korzystnie środki chwastobójcze na 1 część wagową substancji czynnej z grupy 1 zawierają 0, części wagowych, korzystnie 0,1-100 części wagowych substancji czynnej z grupy 2. Kolejnym przedmiotem wynalazku jest zastosowanie synergistycznej kombinacji substancji czynnych składającej się (a) z arylosulfonyloaminokarbonylotriazolinonu, którym jest 2-(2-metoksykarbonylofenylosulfonyloaminokarbonylo)-4-metylo-5-n-propoksy-2,4-dihydro-3H-1,2,4-triazol-3-on (1-1) albo 2-(2-trifluorometoksyfenylosulfonyloaminokarbonylo)-4-metylo-5-metoksy-2,4- -dihydro-3h-1,2,4-triazol-3-on (1-2) albo sól sodowa tych związków ( substancje czynne z grupy 1 ) oraz (b) z jednego lub kilku związków wybranych z drugiej grupy substancji chwastobójczych, która to grupa obejmuje substancje czynne N-(4,6-dimetoksypirymidyn-2-ylo)-N'-(N-metylo-N-metylosulfonylosulfamoilo)mocznik (amidosulfuron) 3,5-dibromo-4-hydroksybenzonitryl (bromoksynil) 2-(4-chloro-2-fluoro-5-(2-chloro-2-etoksykarbonyloetylo)fenylo)-4-difluorometylo-5- -metylo-2,4-dihydro-3h-1,2,4-triazol-3-on (etylokarfentrazon, F-8426) ester (R)-(2-propinylowy) kwasu 2-[4-(5-chloro-3-fluoropirydyn-2-yloksy)fenoksypropionowego (propargiloklodinafop) kwas 2,4-dichlorofenoksyoctowy (2,4-D), kwas (R)-2-(2,4-dichlorofenoksy)propanowy (dichlorprop-p), ester metylowy kwasu 2-[4-(2,4-dichlorofenoksy)fenoksy]propionowego (metylodiklofop) N-(2,4-difluorofenylo)-2-(3-trifluorometylofenoksy)pirydyno-3-karboksamid (diflufenikan) kwas (4-amino-3,5-dichloro-6-fluoropirydyn-2-yloksy)octowy (fluroksypir), 5-metyloamino-2-fenylo-4-(3-trifluorometylofenylo)-3(2H)-fu ranon (flurtamon),

5 N-fosfonometyloglicyna (sól izopropyloamoniowa) ((glifozat, (izopropyloamon)), 2-(4,5-dihydro-4-metylo-4-izopropylo-5-okso-1H-imidazol-2-ilo)-4-metylobenzoesan metylu (metyloimazametabenz), kwas 2-(4,5-dihydro-4-metylo-4-izopropylo-5-okso-1H-imidazol-2-ilo)-5-metoksymetylopirydyno-3 -karboksylowy (imazamoks) N,N-dimetylo-N'-(4-izopropylofenylo)mocznik (izoproturon), N-(2,6-dichloro-3-metylofenylo)-5,7-dimetoksy-1,2,4-triazolo[1,5-a]pirymidyno-2-sulfonamid (metosulam), 4-amino-6-t-butylo-3-metylotio-1,2,4-triazyn-5(4H)-on (metribuzynę), N-(4-metoksy-6-metylo-1,3,5-triazyn-2-ylo)-N'-(2-metoksykarbonylofenylosulfonylo)- mocznik (metylometsulfuron), N-(4,6-dimetoksypirymidyn-2-ylo)-N'-(2-etylosulfonyloimidazol[1,2-a]pirydyno-3-sulfonamid (sulfosulfuron) N-(4-metoksy-6-metylo-1,3,5-triazyn-2-ylo)-N'-(2-metoksykarbonylotien-3-ylo-sulfonylo)mocznik (metylotifenosulfuron), N-metylo-N-(4-metoksy-6-metylo-1,3,5-triazyn-2-ylo)-N'-(2-metoksykarbonylofenylosulfonylo)mocznik (metylotribenuron) ( substancje czynne z grupy 2 ), korzystnie amidosulfuron, bromoksynil, (etylo)- karfentrazon, (propargilo)klodinafop, 2,4-D, (metylo)diklofop, diflufenikan, fluroksypir, izoproturon, metosulam, metribuzynę, (metylo)metsulfuron, sulfosulfuron, (metylo)- tifensulfuron, (metylo)tribenuron, a szczególnie korzystnie metribuzynę, przy czym na 1 część wagową substancji czynnej z grupy 1 (to jest związku o wzorze I) przypada 0, części wagowych substancji czynnej z grupy 2, korzystnie na 1 część wagową substancji czynnej z grupy 1 zawierają 0, części wagowych, szczególnie korzystnie 0,1-100 części wagowych substancji czynnej z grupy 2 do zwalczania chwastów. Zamiast czystych substancji czynnych z grupy 1 w kompozycjach substancji czynnych według wynalazku można stosować sole tych związków. Korzystne są tu sole związków z grupy 1 z metalami alkalicznymi, takimi jak np. lit, sód, potas, rubid lub cez, zwłaszcza sód lub potas, z metalami ziem alkalicznych, takimi jak magnez, wapń lub bar, zwłaszcza wapń albo metalami ziem takimi jak glin. Ponadto korzystne są sole związków z grupy 1 z amoniakiem, z C 1-C6-alkiloaminami, takimi jak np. metyloamina, etyloamina, n- lub izopropyloamina, n-, izo-, s- lub t-butyloamina, n-, izo-, s- lub t-pentyloamina, z di-(c1-c6-alkilo)aminami, takimi jak np. dimetyloamina, dietyloamina, dipropyloamina, diizopropyloamina, dibutyloamina, diizobutyloamina, di-sbutyloamina, dipentyloamina, diizopentyloamina, di-s-pentyloamina i diheksyloamina, z tri-(c1-c6-alkilo)aminami, takimi jak na przykład trimetyloamina, trietyloamina, tripropyloamina, tributyloamina i N-etylodiizopropyloamina, z C3-C6-cykloalkiloaminami, takimi jak np. cyklopentyloamina lub cykloheksyloamina, z di-(c3-c6-cykloalkilo)aminami, takimi jak np. dicyklopentyloamina lub dicykloheksyloamina, z N-C1-C4-alkilo-C 3-C6-cykloalkiloaminami, takimi jak np. N-metylocyklopentyloamina, N-etylocyklopentyloamina, N-metylocykloheksyloamina albo N-etylocykloheksyloamina, z N,N-di-(C1-C4-alkilo)-C3-C6- -cykloalkiloaminami, takimi jak np. N,N-dimetylocyklopentyloamina, N,N-dietylocyklopentyloamina, N,N-dimetylocykloheksyloamina albo N,N-dietylocykloheksyloamina, z N-C1-C4-alkilo-di-(C 3-C6-cykloalkilo)-aminami, takimi jak np. N-metylocyklopentyloamina, N-etylodicyklopentyloamina, N-metylodicykloheksyloamina albo N-etylodicykloheksyloamina, z fenylo-c1-c4-alkiloaminami, takimi jak np. benzyloamina, 1-fenyloetyloamina lub 2-fenyloetyloamina, z N-C1-C4-alkilofenylo-C1-C4-alkiloaminami, takimi jak np. N-metylobenzyloamina lub N-etylobenzyloamina, albo z N,N-di-(C1 -C4-alkilo)fenylo-C1-C4-alkiloaminami, takimi jak np. N,N-dimetylobenzyloamina lub N,N- -dietylobenzyloamina, albo z ewentualnie skondensowanymi i/lub podstawionymi przez grupy C 1-C4-alkilowe azynami, takimi jak np. pirydyna, chinolina, 2-metylopirydyna, 3-metylopirydyna, 4-metylopirydyna, 2,4-dimetylopirydyna, 2,5-dimetylopirydyna, 2,6-dimetylopirydyna lub 5-etylo-2-metylopirydyna.

6 Jako związki zasadowe, które można wprowadzać do wytwarzania stosowanych zgodnie z wynalazkiem soli związków z grupy 1 wymienia się octany, amidki, węglany, wodorowęglany, wodorki, wodorotlenki lub alkanolany metali alkalicznych lub metali ziem alkalicznych, takie jak na przykład octan sodu, potasu lub wapnia, amidek litu, sodu, potasu lub wapnia, węglan sodu, potasu lub wapnia, wodorowęglan sodu, potasu lub wapnia, wodorek litu, sodu, potasu lub wapnia, wodorotlenek litu, sodu, potasu lub wapnia, metanolan, etanolan, n- lub izopropanolan, n-, izo- s- lub t-butanolan sodu lub potasu. Związki z grupy 1 są opisane w wyżej podanych zgłoszeniach patentowych względnie opisach patentowych. Jako składniki mieszaniny spośród substancji czynnych z grupy 2 należy szczególnie wymienić amidosulfuron, bromoksynil, (etylo)karfentrazon, (propargilo)klodinafop, 2,4-D, (metylo)diklofop, diflufenikan, fluroksypir, izoproturon, metosulam, metribuzynę, (metylo)- metsulfuron, sulfosuliuron, (metylo)tifensulfuron, (metylo)tribenuron, trifluralinę. Z tej grupy jako składnik mieszaniny szczególnie interesująca jest metribuzyna. Niespodziewanie stwierdzono, że wyżej wymienione kombinacje substancji czynnych składające się z arylosulfonyloaminokarbonylotriazolinonów z grupy 1 i z wyżej podanych substancji czynnych z grupy 2 przy bardzo dobrej tolerancji przez rośliny uprawne wykazują szczególnie wysoką aktywność chwastobójczą i można je stosować w różnych uprawach, zwłaszcza w pszenicy, a także w kukurydzy, jęczmieniu i ryżu, do selektywnego zwalczania chwastów. Nieoczekiwanie działanie chwastobójcze kombinacji substancji czynnych według wynalazku składającej się z wyżej wymienionych grup 1 i 2 jest znacznie wyższe od sumy działania poszczególnych substancji czynnych. Występuje tu więc nie dający się przewidzieć efekt synergistyczny, a nie tylko uzupełnienie działania. Nowe kombinacje substancji czynnych są dobrze tolerowane w wielu uprawach, przy czym nowe kombinacje substancji czynnych zwalczają skutecznie także chwasty na ogół trudne do zwalczenia. Nowe kombinacje substancji czynnych stanowią więc cenne wzbogacenie selektywnych środków chwastobójczych. Kombinacje substancji czynnych według wynalazku można stosować np. w przypadku następujących roślin: chwasty dwuliścienne z gatunków: Sinapis, Lepidium, Galium, Stellaria, Matricaria, Anthémis, Galinsoga, Chenopodium, Urtica, Senecio, Amaranthus, Portulaca, Xanthium, Convolvulus, Ipomoea, Polygonum, Sesbania, Ambrosia, Cirsium, Carduus, Sonchus, Solanum, Rorippa, Rotala, Lindernia, Lamium, Veronica, Abutilon, Emex, Datura, Viola, Galeopsis, Papaver, Centaurea, Trifolium, Ranunculus, Taraxacum; uprawy dwuliścienne z gatunków: Gossypium, Glycine, Beta, Daucus, Phaseolus, Pisum, Solanum, Linum, Ipomoea, Vicia, Nicotiana, Lycopersicon, Arachis, Brassica, Lactuca, Cucumis, Cucurbita; chwasty jednoliścienne z gatunków: Echinochloa, Setaria, Panicum, Digitaria, Phleum, Poa, Festuca, Eleusine, Brachiaria, Lolium, Bromus, Avena, Cyperus, Sorghum, Agropyron, Cynodon, Monochoria, Fimbristylis, Sagitaria, Eleocharis, Scirpus, Paspalum, Ischaemum, Sphenoclea, Dactyloctenium, Agrostis, Alopecurus, Apera, Phalaris; uprawy jednoliścienne z gatunków: Oryza, Zea, Triticum, Hordeum, Avena, Secale, Sorghum, Panicum, Saccharum, Ananas, Asparagus, Allium. Zastosowanie kombinacji substancji czynnych według wynalazku nie jest jednak w żadnej mierze ograniczone do tych gatunków, lecz dotyczy w równym stopniu także innych roślin. Efekt synergistyczny kombinacji substancji czynnych według wynalazku jest szczególnie silny przy określonych stosunkach stężeniowych. Jednak stosunki wagowe substancji czynnych w kombinacji substancji czynnych mogą się zmieniać we względnie dużym zakresie. Na ogół na 1część wagową substancji czynnej o wzorze I przypada 0, części wagowych, korzystnie 0, części wagowych, a zwłaszcza 0,1-100 części wagowych substancji czynnej z grupy 2. Kombinacje substancji czynnych można przeprowadzać w znane preparaty, takie jak roztwory, emulsje, proszki zwilżalne, zawiesiny, proszki, środki do opylania, pasty, proszki

7 rozpuszczalne, granulaty, koncentraty zawiesinowo-emulsyjne, substancje naturalne i syntetyczne impregnowane substancją czynną oraz drobne kapsułki w substancjach polimerycznych. Preparaty te wytwarza się w znany sposób, np. drogą mieszania substancji czynnych z rozcieńczalnikami, a więc z ciekłymi rozpuszczalnikami i/lub stałymi nośnikami, ewentualnie z zastosowaniem środków powierzchniowo czynnych, takich jak emulgatory i/lub dyspergatory i/lub środki pianotwórcze. W przypadku stosowania wody jako rozcieńczalnika można stosować też np. rozpuszczalniki organiczne jako rozpuszczalniki pomocnicze. Jako ciekłe rozpuszczalniki bierze się zasadniczo pod uwagę związki aromatyczne, takie jak ksylen, toluen albo alkilonaftaleny, chlorowane związki aromatyczne i chlorowane węglowodory alifatyczne, takie jak chlorobenzeny, chloroetyleny i chlorek metylenu, węglowodory alifatyczne, takie jak cykloheksan lub parafiny, np. frakcje ropy naftowej, oleje mineralne i roślinne, alkohole, takie jak butanol lub glikol oraz ich etery i estry, ketony, takie jak aceton, metyloetyloketon, metyloizobutyloketon lub cykloheksanon, rozpuszczalniki silnie polarne, takie jak dimetyloformamid i sulfotlenek dimetylowy, oraz woda. Jako stałe nośniki bierze się pod uwagę np. sole amonowe i naturalne mączki skalne, takie jak kaoliny, glinki, talk, kreda, kwarc, atapulgit, montmorylonit lub ziemia okrzemkowa, oraz syntetyczne mączki mineralne, takie jak kwas krzemowy o wysokim stopniu dyspersji, tlenek glinu i krzemiany; jako stałe nośniki do granulatów stosuje się np. skruszone i frakcjonowane naturalne minerały, takie jak kalcyt, marmur, pumeks, sepiolit, dolomit oraz granulaty syntetyczne z mączek nieorganicznych i organicznych oraz granulaty z materiału organicznego, takiego jak trociny, łupiny orzechów kokosowych, kolby kukurydzy i łodygi tytoniu; jako emulgatory i środki pianotwórcze bierze się pod uwagę np. emulgatory niejonotwórcze i anionowe, takie jak estry polioksyetylenu i kwasów tłuszczowych, etery polioksyetylenu i alkoholi szeregu tłuszczowego, np. etery alkiloarylopoliglikolowe, alkilosulfonian^ alkilosiarczany, arylosulfoniany oraz produkty hydrolizy białka; jako dyspergatory stosuje się np. ligninowe ługi posiarczynowe i metylocelulozę. W preparatach mogą występować środki zwiększające przyczepność, takie jak karboksymetyloceluloza, polimery naturalne i syntetyczne, sproszkowane, ziarniste lub w postaci lateksu, takie jak guma arabska, alkohol poliwinylowy, polioctan winylu, oraz naturalne fosfolipidy, takie jak kefaliny i lecytyny, oraz syntetyczne fosfolipidy. Dalszymi dodatkami mogą być oleje mineralne i roślinne. Można też dodawać barwniki, takie jak pigmenty nieorganiczne, np. tlenek żelaza, tlenek tytanu, błękit żelazocyjanowy i barwniki organiczne, takie jak barwniki alizarynowe, azowe i metaloftalocyjaninowe, a także śladowe substancje odżywcze, takie jak sole żelaza, manganu, boru, miedzi, kobaltu, molibdenu i cynku. Preparaty zawierają na ogół 0,1-95% wagowych substancji czynnej, korzystnie 0,5-90% wagowych. Kombinacje substancji czynnych według wynalazku stosuje się na ogół w postaci preparatów gotowych. Substancje czynne zawarte w kombinacjach substancji czynnych można też stosować w postaci pojedynczych preparatów i następnie mieszać na przykład w postaci mieszaniny w zbiorniku. Nowe kombinacje substancji czynnych można stosować jako takie albo w postaci ich preparatów, również w mieszaninie z innymi znanymi herbicydami, przy czym znowu możliwe są preparaty gotowe albo mieszaniny w zbiorniku. Możliwe są także mieszaniny z innymi znanymi substancjami czynnymi, takimi jak substancje grzybobójcze, owadobójcze, roztoczobójcze, nicieniobójcze, substancje chroniące przed żerowaniem ptaków, substancje wzrostowe, substancje odżywcze dla roślin i środki polepszające strukturę gleby. Dla określonych celów stosowania, zwłaszcza po wzejściu, może się ponadto okazać korzystne dodawanie do preparatów jako dalszych dodatków tolerowanych przez rośliny olejów mineralnych lub roślinnych (np. preparat handlowy Oleo DuPont 11E ) albo soli amonowych, takich jak np. siarczan amonu lub rodanek amonu. Nowe kombinacje substancji czynnych można stosować jako takie, w postaci preparatów albo sporządzonych z nich przez dalsze rozcieńczanie form użytkowych, takich jak goto-

8 we do użytku roztwory, zawiesiny, emulsje, proszki, pasty i granulaty. Środki stosuje się w znany sposób, np. drogą podlewania, opryskiwania, rozpylania, opylania lub rozsypywania. Kombinacje substancji czynnych według wynalazku można stosować przed wzejściem i po wzejściu roślin, a więc sposobem przed wzejściem i po wzejściu. Można je też wprowadzać do gleby przed siewem. Dobre działanie chwastobójcze nowych kombinacji substancji czynnych wynika z następujących przykładów. Podczas gdy poszczególne substancje czynne wykazują pewne słabości w działaniu chwastobójczym, to kombinacje według wynalazku wykazują bardzo dobre działanie chwastobójcze, które przewyższa proste sumowanie działania. Efekt synergistyczny występuje w przypadku środków chwastobójczych zawsze wtedy, gdy działanie chwastobójcze kombinacji substancji czynnych jest większe niż poszczególnych aplikowanych substancji czynnych. Oczekiwane działanie dla danej kombinacji dwóch herbicydów można obliczyć w sposób następujący (np. S.R. Colby, Calculating synergistic and antagonistic responses of herbicide combinations, Weeds 15, str , 1967). Gdy X = % uszkodzenia przez herbicyd A (substancja czynna o wzorze I) przy dawce p kg/ha i Y = % uszkodzenia przez herbicyd B (substancja czynna z grupy 2) przy dawce q kg/ha i E = oczekiwane uszkodzenie przez herbicydy A i B przy dawce p i q kg/ha, wówczas E = X + Y - (X-Y/100) Jeżeli rzeczywiste uszkodzenie jest większe niż obliczone, to kombinacja w swym działaniu jest ponad addytywna, to znaczy wykazuje efekt synergistyczny. Z następujących przykładów wynika, że stwierdzone działanie chwastobójcze kombinacji substancji czynnych według wynalazku jest w przypadku chwastów większe niż obliczono, to znaczy, że nowe kombinacje substancji czynnych działają synergistycznie. Przykład A. Test po wzejściu Rozpuszczalnik: 5 części wagowych acetonu Emulgator: 1 część wagowa eteru alkiloarylopoliglikolowego W celu uzyskania korzystnego preparatu substancji czynnej miesza się 1 część wagową substancji czynnej z podaną ilością rozpuszczalnika, dodaje podaną ilość emulgatora i koncentrat rozcieńcza się w odą do żądanego stężenia. Preparatem substancji czynnej spryskuje się testowane rośliny o wysokości 5-15 cm tak, aby nanosić każdorazowo żądane ilości substancji czynnej na jednostkę powierzchni. Stężenie cieczy do opryskiwania dobiera się tak, że w 1000 litrach wody na ha nanosi się każdorazowo żądaną ilość substancji czynnej. Po upływie 3 tygodni ocenia się stopień uszkodzenia roślin w % w porównaniu z rozwojem nietraktowanej próby kontrolnej, przy czym 0% = brak działania (jak w nietraktowanej próbie kontrolnej) 100% = całkowite zniszczenie Stosowane substancje czynne, dawki, testowane rośliny i uzyskane wyniki podane są w następujących tabelach A-l i A-2, przy czym stosowane w tabelach skróty mają następujące znaczenie: (1-1, sól Na) = sól sodowa 2-(2-metoksykarbonylofenylosulfonyloaminokarbonylo)-4- -metylo-5-n-propoksy-2,4-dihydro-3h-l,2,4-triazol-3-onu (1-1); (1-2, sól Na) = sól sodowa 2-(2-trifluorometoksyfenylosulfonyloaminokarbonylo)-4- -metylo-5-metoksy-2,4-dihydro-3h-l,2,4-triazol-3-onu (1-2); znal. = stwierdzone uszkodzenia względnie działanie (w %); obi. = uszkodzenie względnie działanie (w %) obliczone według wzoru Colby.

9 Substancja czynna albo kombinacja substancji czynnych Dawka substancji czynnej g/ha Tabela A-1 Test po wzejściu - cieplarnia Apera spica-venti Testowane rośliny uszkodzenie lub działanie w % Bromus secalinus znal. obl. znal. obl. Metribuzyna - znana - /I-1, sól Na/ - znana - Metribuzyna + /I-1, sól Na/ według wynalazku Substancja czynna albo kombinacja substancji czynnych Dawka substancji czynnej g/ha Tabela A-2 Test po wzejściu - cieplarnia Apera spica-venti Testowane rośliny uszkodzenie lub działanie w % Setaria viridis znal. obl. znal. obl. Metribuzyna - znana - /I-2, sól Na/ - znana - Metribuzyna + /I-2, sól Na/ według wynalazku

10 Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 50 egz. Cena 2,00 zł.