(13) B1 PL B1. (21) Numer zgłoszenia: (54)Środek chwastobójczy

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: (22) Data zgłoszenia: (51) IntCl6: A01N 37/22 A01N 33/06 (54)Środek chwastobójczy (43) Zgłoszenie ogłoszono: BUF 19/92 (73) Uprawniony z patentu: Instytut Przemysłu Organicznego, Warszawą PL (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: WUP 05/95 (72) Twórcy wynalazku: Maria Turos-Biernacka, Wraszawa, PL Edmund Bakuniak, Warszawa, PL Zofia Zimińska, Warszawa, PL (57) Środek chwastobójczy zwłaszcza do zwalczania chwastów w rzepaku zawierający zwykle używane do produkcji form użytkowych rozpuszczalniki, nośniki, wypełniacze i środki pomocnicze, znamienny tym, że jako substancję biologicznie aktywną zawiera mieszaninę 2-chloro-2,6-dietylo- N-metoksymetyloacetanilidu /alachlor/ i 2,6-dinitro-N,N-dipropylo-4-trifluorometyloaniliny /trifluralina/ w proporcji 1-4 części wagowych alachloru do 4-1 części wagowych trifluraliny w łącznej ilości nie więcej niż 60% wagowych środka PL B1

2 Środek chwastobójczy Zastrzeżenie patentowe Środek chwastobójczy zwłaszcza do zwalczania chwastów w rzepaku zawierający zwykle używane do produkcji form użytkowych rozpuszczalniki, nośniki, wypełniacze i środki pomocnicze, znamienny tym, że jako substancję biologicznie aktywną zawiera mieszaninę 2-chloro-2,6-dietylo- N-metoksymetyloacetanilidu /alachlor/ i 2,6-dinitro-N,N-dipropylo-4-trifluorometyloaniliny /trifluralina/ w proporcji 1-4 części wagowych alachloru do 4-1 części wagowych trifluraliny w łącznej ilości nie więcej niż 60% wagowych środka. * * * Przedmiotem wynalazku jest środek chwastobójczy do zwalczania chwastów w rzepaku charakteryzujący się zwiększoną aktywnością w stosunku do uciążliwych chwastów dwuliściennych i niektórych gatunków chwastów jednoliściennych występujących w uprawach rzepaku. Środek przeznaczony jest do przedwschodowego stosowania. Znane są środki chwastobójcze stosowane do tego celu takie jak: trifluralina /2,6-dinitro- N,N-dipropylo-4-trifluorometyloanilina/ lub alachlor /2-chloro-2,6-dietylo-N-metoksymetyloacetanilid/. Są one również stosowane przedwschodowo, ale w zalecanych dawkach nie zwalczają lub zwalczają słabo wiele chwastów występujących w rzepaku takich jak np. mak polny, szarłat szorstki, żółtlicę drobnokwiatową, gatunki bardzo często występujące w uprawach rzepaku i obniżające jego plonowanie. Trifluralina do zwalczania szarłatu szorstkiego musi być użyta w dawce powyżej 1000 g/ha i nie zwalcza maku polnego i żółtlicy drobnokwiatowej. Alachlor do zwalczania żółtlicy drobnokwiatowej wymaga zastosowania go w dawce powyżej 2000 g/ha. W dawce tej zwalcza słabo mak polny i szarłat szorstki. Nieoczekiwanie stwierdzono, że mieszanina trifluraliny z alachlorem wykazuje efekt synergistyczny w zwalczaniu takich gatunków chwastów jak: mak polny, szarłat szorstki, żółtlica drobnokwiatowa, jeżeli zostanie zastosowana w proporcji 1-4 alachloru do 4-1 trifluraliny jako substancja aktywna środka chwastobójczego. Przedmiotem wynalazku jest środek chwastobójczy do zwalczania chwastów w rzepaku zawierający jako substancję biologicznie aktywną mieszaninę 2,6-dinitro-N,N-dipropylo-4-trifluorometyloaniliny /trifluralina/ z 2-chloro-2,6-dietylo-N-metoksymetyloacetanilidem /alachlor/ w proporcji 4-1 części wagowych trifluraliny do 1-4 części wagowych alachloru. W skład środka według wynalazku wchodzą obok substancji bilogicznie aktywnych znane nośniki lub rozpuszczalniki oraz inne substancje pomocnicze takie jak: emulgatory, dyspergatory, zwilżacze, środki przyczepne, przeciwpieniące, zagęszczające, środki buforujące, barwniki itp. Jako nośniki stosuje się takie substancje mineralne jak: kaolin, talk, krzemionki, glinokrzemiany, bentonity. Jako rozpuszczalniki stosuje się wodę oraz ciekłe substancje organiczne takie jak: węglowodory alifatyczne i aromatyczne, frakcje ropy naftowej, ketony, dwumetyloformamid, dwumetylosulfotlenek. Jako środki powierzchniowo czynne stosuje się sole kwasów ligninosulfonowych, addukty tlenku etylenu i: alkilofenoli, kwasów tłuszczowych, olejów roślinnych, alkoholi tłuszczowych, amin alifatycznych, pochodnych N-metylotauryny, a także pochodne sorbitu i pentaerytrytu, kopolimery tlenku etylenu i tlenku propylenu, sole kwasów naftalenosulfonowych.

3 Środek według wynalazku może być wytwarzany i stosowany w postaci roztworów do emulgowania, roztworów do zamgławiania, proszków do zawiesin, proszków do opylania i innych form użytkowych. Stosowanie środka według wynalazku do skutecznego zwalczania uciążliwych chwastów w rzepaku pozwala na obniżenie dawek substancji aktywnych wnoszonych do środowiska naturalnego, co oznacza obniżenie poziomu pozostałości w materiale roślinnym, glebie i pozostałych komponentach środowiska. Środek według wynalazku charakteryzuje się niską toksycznością dla ludzi i zwierząt stałocieplnych i może być stosowany do przedwschodowego zwalczania chwastów w uprawach rzepaku zarówno ozimego jak i jarego. Najbardziej istotnym efektem działania środka według wynalazku jest wysoce skuteczne zwalczanie szarłatu szorstkiego w łącznej dawce 760g/ha, podczas gdy dawki zalecane wynoszą: do stosowania trifluraliny 1000 g/ha, a alachloru 1700 g/ha i efekt zwalczania tego gatunku jest zazwyczaj niezadawalający. W badaniach szklarniowych /tabela I/ stwierdzono, że trifluralina zastosowana w dawce 1040 g/ha skutecznie zwalcza tylko mak polny, natomiast alachlor w dawce 1720 g/ha skutecznie zwalcza zarówno mak polny jak i żółtlicę drobnokwiatową, praktycznie nie działając na szarłat szorstki. Środek według wynalazku zastosowany w proporcji trifluraliny do alachloru jak 1:4 działał wysoce skutecznie na te trzy gatunki chwastów w dawkach 3-4-krotnie niższych w porównaniu z pojedynczo zastosowanymi substancjami czynnymi. Również łączna dawka obu substancji czynnych była znacznie niższa od dawki trifluraliny, a zwłaszcza alachloru. Przykład skutecznego zwalczania szarłatu szorstkiego przy pomocy środka według wynalazku jest dowodem na poszerzenie spektrum zwalczanych gatunków chwastów w rzepaku i odnosi się również do szeregu innych gatunków słabo zwalczanych przy indywidualnym stosowaniu obu herbicydów. Należą tu: tasznik pospolity, gwiazdnica pospolita, rdesty i inne gatunki nagminnie występujące w rzepaku ozimym i jarym. W badaniach polowych potwierdzono wysoką efekty wność działania środka wg wynalazku w zwalczaniu tych gatunków. Skuteczność zwalczania wynosiła %. Działanie chwastobójcze środka wg wynalazku na ważniejsze TabelaI gatunki chwastów występujących w rzepaku /doświadczenia szklarniowe/. Skala 4 - całkowite zniszczenie; O - brak działania L.p. Preparat Dawka g substancji czynnej/ha Gatunki uciążliwych chwastów w rzepaku żółtlica drobnokwiatowa mak polny szarłat szorstki Rzepak Trifluralina Alachlor

4 Alachlor 600 Trifluralina razem Alachlor 300 Trifluralina razem Trifluralina 600 Alachlor razem Trifluralina 300 Alachlor razem Alachlor 380 Trifluralina razem Kontrola Sposób wytwarzania środka według wynalazku ilustrują przykłady podane poniżej. Użyty skrót s.a. oznacza substancję bilogicznie aktywną. Przykład I. Do mieszalnika fluidalnego załadowuje się 46 kg krzemionki syntetycznej, 30 kg alachloru /99,5% s.a./, 18,33 kg trifluraliny /96% s.a./ i zawartość miesza się przez 30 minut. Po tym czasie dodaje się 5,67 kg soli wapniowej kwasów ligninosulfonowych /klutan/, 0,7 kg kopolimeru blokowego tlenku etylenu i tlenku propylenu /Rokopolu 30p 160/, 0,3 kg soli sodowej kwasów alkilonaftalenosulfonowych /Nekalina S/ oraz 29 kg kaolinu i wszystkie składniki miesza się ponownie w ciągu 1 godziny. Następnie mieszaninę poddaje się mieleniu w młynie strumieniowym. Otrzymuje się proszek do sporządzania zawiesin wodnych zawierających 38% wagowych sumy substancji aktywnych użytych w proporcji alachloru do trifluraliny jak 3,75: 1. Przykład II. Do mieszalnika z płaszczem grzejnym dozuje się 53,4 kg ksylenu technicznego, 25,3 kg alachloru /95% s.a/, 8,3 kg trifluraliny /96% s.a./, 8 kg mieszaniny soli wapniowej kwasów alkilobenzenosulfonowych i adduktu tlenku etylenu do oleju rącznikowego /Emulgator P-3/ oraz 5 kg adduktu tlenku etylenu do nonylofenolu /Rokafenol N-6/. Mieszaninę ogrzewa się do temperatury 40 C przy włączonym mieszadle, aż do rozpuszczenia się wszystkich składników. Następnie otrzymany roztwór chłodzi się. Otrzymuje się roztwór emulgujący zawierający 32% sumy substancji aktywnych w stosunku wzajemnym jak 3:1 /alachlor : trifluralina/. Przykład III. Do mieszalnika dodaje się zmielone składniki 30 kg alachloru /99,5% s.a./ i 8,3 kg trifluraliny /95% s.a./ olej parafinowy w ilości 35 kg, ester d-sorbitu i nasyconego kwasu tłuszczowego/rokwin 60/ w ilości 7 kg, 1,7 kg adduktu tlenku etylenu do estru d-sorbitu i kwasu tłuszczowego /Rokwinol 80/ oraz 18 kg wody destylowanej. Mieszaninę ogrzewa się do 35 C i miesza mieszadłem szybkoobrotowym aż do wytworzenia się trwałej emulgo-zawiesiny. Otrzymuje się preparat zawierający 38% wagowych sumy substancji aktywnych użytych w proporcji alachloru do trifluraliny jak 3,75 :1. P r z y k ł a d IV. Do mieszalnika z płaszczem grzejnym dodaje się 50 kg ksylenu technicznego, 8,4 kg cykloheksanonu, 30 kg trifluraliny /98% s.a./, 10 kg alachloru /92% s.a/, 3 kg mieszaniny soli wapniowej kwasów alkilobenzenosulfonowych i adduktu tlenku etylenu do

5 nonylofenolu o zawartości 8 moli tlenku etylenu w cząsteczce związku /Emulgator P-2/ oraz 5 kg adduktu tlenku etylenu do alkoholu tłuszczowego o zawartości 10 moli tlenku etylenu w cząsteczce związku /Rokanol L-10/. Mieszaninę ogrzewa się do temperatury 40 C przy włączonym mieszadle, aż do rozpuszczenia się wszystkich składników. Następnie otrzymany roztwór chłodzi się. Otrzymuje się roztwór emulgujący zawierający 38,6% sumy substancji aktywnych w stosunku wzajemnym alachloru do trifluraliny jak 1:3,2.

6 Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 90 egz. Cena 1,00 zł.