Łukasz Wojciechowski. Ukryta Myszka - próba dotarcia do rzeczywistych powodów ludzkich decyzji

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Łukasz Wojciechowski. Ukryta Myszka - próba dotarcia do rzeczywistych powodów ludzkich decyzji"

Amelia Klimek
6 lat temu
Przeglądów:

1 Łukasz Wojciechowski Ukryta Myszka - próba dotarcia do rzeczywistych powodów ludzkich decyzji

2 świadomość i nieświadomość świadomość procesy kontrolowane / jawne nieświadomość procesy automatyczne/ autonomiczne co to tak naprawdę znaczy????

3 świadomość i nieświadomość Utajone postawy wydaje się być lepszym predyktorem zachowania niŝ postawa jawna (Greenwald i anaji, 1995) Źródła utajonych postaw, min. kultura (Devine, 1989), socjalizacja (Rudman, 2005) Wbrew nadziejom jawne postawy wobec marek były silniej związane z zachowaniem niŝ utajone postawy (badane IAT); Maison i Mikołajczyk, 2003; takŝe Karpiński i Hilton, McConell i Leibold (2002) wysokie korelacje pomiędzy utajoną postawą a spontanicznymi zachowaniami (czasem rozmowy, wahania się i liczbą błędów popełnianych podczas rozmowy) jawna postawa związana tylko z przemyślaną oceną. Istotne jest znalezienie odpowiedzi na pytanie nie tyle, czy utajona postawa reguluje zachowanie, ile jakie zachowanie i kiedy się to dzieje?

4 świadomość i nieświadomość Kiedy osoba ma motywację i zasoby poznawcze (warunki refleksyjne), wtedy przywołuje jawną postawę. W innym przypadku, kiedy osoba nie ma motywacji lub ma ograniczone zasoby poznawcze (warunki automatyczne), wtedy aktywizowana jest postawa utajona (Wilson, Lindsey, Schooler, 2000) Czy jednak, kiedy osoba ma moŝliwości poznawcze i motywację, nie działa utajona postawa, która jest aktywizowana w sposób automatyczny?

automatyzacja procesy kontrolowane procesy automatyczne Schneider i Shiffrin (1977) Controlled and automatic human information processing DYCHOTOMIA KONTINUUM Logan (1988) egzemplaryczna teoria

5 automatyzacja procesy kontrolowane procesy automatyczne Schneider i Shiffrin (1977) Controlled and automatic human information processing DYCHOTOMIA KONTINUUM Logan (1988) egzemplaryczna teoria automatyzacji (instance-based theory of automatysation) obliczanie algorytmu wykonywanie algorytmu Underwood (1982) koncepcja sprzęŝenia zwrotnego zamknięta pętla kontroli (close-loop control) otwarta pętla kontroli Norber Wiener (1943) ehavior, Purpose and Teleology (cybernetyka) feedback (sprzęŝenia zwrotne) SELECTION intput CONTROLLER output

6 automatyzacja z punktu widzenia CAS procesy kontrolowane procesy automatyczne Murrey Gell-Mann (1995) A A waga=0,33 waga=0,10 waga=0,33 waga=0,70 waga=1,00 waga=1,00 C waga=0,33 C waga=0,20

7 automatyzacja z punktu widzenia CAS działania na poziomie adaptacji złoŝonej ZASOY CORAZ ARDZIEJ NIEPOTRZENE działanie na poziomie adaptacji prostej automatyzacja A waga=0,33 A waga=0,10 waga=0,33 C waga=0,33 waga=0,70 C waga=0,20 waga=1,00 waga=1,00

8 dostępność zasobów Kohnemann klasyczna koncepcja zasobów koncepcja Kuhla deliberacyjny (dokładność rozwiązania) i implementacyjny (samo działanie) tryb działania (Kuhl, 1995) Vallacher i Wegner Teoria Identyfikacji Poziomów Działania w zaleŝności od hierarchii poziomu, na którym świadomie śledzimy nasze własne działanie, moŝemy działać szybciej, bez zuŝywania zasobów poznawczych bądź wolniej, z koniecznością korzystaniem z zasobów (Vallacher i Wegner, 1987) dostępność zasobów ZASOY CORAZ ARDZIEJ NIEDOSTĘPNE Langer ZaangaŜowanie umysłu (mindfulness) "bezmyślność (mindlessness) brak zasobów

9 automatyzacja i dostępność zasobów automatyzacja działania na poziomie adaptacji złoŝonej ZASOY CORAZ ARDZIEJ NIEPOTRZENE działanie na poziomie adaptacji prostej dostępność zasobów ZASOY CORAZ ARDZIEJ NIEDOSTĘPNE działanie na poziomie adaptacji prostej

10 automatyzacja i dostępność zasobów NOWE ŁATWO dostępność zasobów A waga=0,10 waga=0,70 C waga=0,20 automatyzacja ZNANE waga=1,00 TRUDNO A waga=0,10 waga=0,70 C waga=0,20 waga=1,00

11 tak więc: uŝywanie struktur bardziej złoŝonych procesy kontrolowane ( postawy jawne ) w przypadku zachowań których dokonała się optymalna automatyzacja wraz z upływem czasu są dostępne struktury bardziej złoŝone kontrolowane ( postawy jawne ) ale od początku do końca sytuacji są uŝywane optymalne struktury automatyczne (optymalne postawy utajone ). waga=1,00 waga=1,00 uŝywanie struktur prostszych procesy automatyczne ( postawy utajone ) CZAS

12 tak więc: uŝywanie struktur bardziej złoŝonych waga=1,00 procesy kontrolowane ( postawy jawne ) A waga=0,10 waga=0,70 C waga=0,20 uŝywanie struktur prostszych procesy automatyczne ( postawy utajone ) w przypadku zachowań dla których nie dokonała się optymalna automatyzacja wraz z upływem czasu w danej sytuacji będą uŝywane struktury bardziej złoŝone kontrolowane ( postawy jawne ) zamiast struktur prostszych nieoptymalnych lecz dostępnych (heurystyczne postawy utajone ) CZAS

13 a teraz czas na myszkę - Ukrytą Myszkę przykładowe pytania

14 czy to znaczy Ŝe świadomość

15 czy to znaczy Ŝe świadomość

16 czy to znaczy Ŝe świadomość

18 czy to znaczy Ŝe świadomość

19 czy to znaczy Ŝe świadomość

20 czy to znaczy Ŝe świadomość

21 i tak dalej. w ten sposób pytano między innymi o: zachowania pomocowe (dzielenie się pieniędzmi) postaw wobec śydów postawy wobec Unii Europejskiej

22 przykłady wyników zachowania pomocowe czy to znaczy Ŝe świadomość ZŁ D LA D R U G IEJ O SO Y 0,25 2,00 3,75 5,50 7,25 9,00 10,75 12,50 14,25 16,00 17,75 19,50 21,25 23,00 24,75 26,50 28,25 30,00 31,75 33,50 35,25 37,00 SEKUNDY

23 przykłady wyników zachowania pomocowe ZACHOWANIE POMOCOWE EZ DOSTĘPU czy to znaczy Ŝe DO ZASOÓW świadomość (mało czasu/hałas) ZACHOWANIE POMOCOWE PRZY DOSTĘPIE DO ZASOÓW (duŝo czasu/brak dystraktorów) r 2 = 0,09 ZŁ D LA D R U G IEJ O SO Y Ukryta Myszka faza początkowa 2 11 sekund r 2 = 0,05 Ukryta Myszka faza końcowa + kliknięcie sekundy 0,25 2,00 3,75 5,50 7,25 9,00 10,75 12,50 14,25 16,00 17,75 19,50 21,25 23,00 24,75 26,50 28,25 30,00 31,75 33,50 35,25 37,00 PROCESY AUTOMATYCZNE SEKUNDY PROCESY KONTROLOWANE

24 wnioski z meta-analizy do meta-analizy weszły: cykl dwóch badań nad zachowaniami pomocowymi cykl dwóch badań postaw wobec śydów badanie postawy wobec Unii Europejskiej SZUKANO KORELACJI WSKAŹNIKA UKRYTEJ MYSZKI Z: - INNYMI WSKAŹNIKAMI - Z ZACHOWANIAMI

25 wnioski z meta-analizy WSKAŹNIKI POSTAWY UTAJONEJ (IAT) WSKAŹNIKI POSTAWY JAWNEJ r 2 max = 0,08 r2 max = 0,14 Ukryta Myszka faza początkowa 1-10 sekund Ukryta Myszka faza końcowa + kliknięcie C Z A S

26 wnioski z meta-analizy ZACHOWANIE gdy nastąpiła optymalna automatyzacja to: WSKAŹNIKI POSTAWY UTAJONEJ (IAT) WSKAŹNIKI POSTAWY JAWNEJ

27 wnioski z meta-analizy ZACHOWANIE gdy taka optymalna automatyzacja nie nastąpiła (nie skończyła się) to albo: WSKAŹNIKI POSTAWY UTAJONEJ (IAT) WSKAŹNIKI POSTAWY JAWNEJ

28 wnioski z meta-analizy ZACHOWANIE albo: WSKAŹNIKI POSTAWY UTAJONEJ (IAT) WSKAŹNIKI POSTAWY JAWNEJ

29 wnioski z meta-analizy gdy jednak podzielimy zachowania na sterowane automatyczne i kontrolowane to: PROCESY AUTOMATYCZNE ZACHOWANIE EZ DOSTĘPU DO ZASOÓW WSKAŹNIKI POSTAWY UTAJONEJ (IAT) PROCESY KONTROLOWANE ZACHOWANIE PRZY DOSTĘPIE DO ZASOÓW jak i teŝ: WSKAŹNIKI POSTAWY JAWNEJ

30 wnioski z meta-analizy PROCESY AUTOMATYCZNE ZACHOWANIE EZ DOSTĘPU DO ZASOÓW PROCESY KONTROLOWANE ZACHOWANIE PRZY DOSTĘPIE DO ZASOÓW WSKAŹNIKI POSTAWY UTAJONEJ (IAT) WSKAŹNIKI POSTAWY JAWNEJ r 2 max = 0,08 r2 max = 0,14 Ukryta Myszka faza początkowa 1-10 sekund Ukryta Myszka faza końcowa + kliknięcie C Z A S

31 wnioski z meta-analizy PROCESY AUTOMATYCZNE ZACHOWANIE EZ DOSTĘPU DO ZASOÓW PROCESY KONTROLOWANE ZACHOWANIE PRZY DOSTĘPIE DO ZASOÓW tak jest gdy nie nastąpiła (nie skończyła się) optymalna automatyzacja r 2 max = 0,06 r2 max = 0,11 Ukryta Myszka faza początkowa 1-10 sekund Ukryta Myszka faza końcowa + kliknięcie C Z A S

32 wnioski z meta-analizy PROCESY AUTOMATYCZNE ZACHOWANIE EZ DOSTĘPU DO ZASOÓW PROCESY KONTROLOWANE ZACHOWANIE PRZY DOSTĘPIE DO ZASOÓW jeśli jednak nastąpiła uprzednio optymalna automatyzacja: Ukryta Myszka faza początkowa Ukryta Myszka faza końcowa + kliknięcie C Z A S

33 wnioski z meta-analizy PROCESY AUTOMATYCZNE ZACHOWANIE PROCESY KONTROLOWANE czyli: r 2 max = 0,12 Ukryta Myszka + kliknięcie C Z A S

34 PROCESY AUTOMATYCZNE zalety Ukrytej Myszki: PROCESY KONTROLOWANE Ukryta Myszka daje nam w jednym narzędziu moŝliwość predykcji zachowań: automatycznych i autonomicznych oraz jawnych i kontrolowanych oraz (co moŝe waŝniejsze): - moŝliwość stwierdzenia stopnia optymalnej automatyzacji (czy istnieje związek pomiędzy postawami ukrytymi i jawnymi)

35 PROCESY AUTOMATYCZNE problemy z Ukrytą Myszką: PROCESY KONTROLOWANE trudność w określeniu długości faz (duŝa wariancja) słaba moc predykcji zachowania - r 2 nie większe niŝ 0,12 (podobnie jest w teŝ przypadku innych wskaźników zachowań sterowanych autonomicznie)

Podobne dokumenty

Postawy utajone wobec osób starszych, przejawiane w trzech grupach wiekowych: wczesnej, średniej i późnej dorosłości

Postawy utajone wobec osób starszych, przejawiane w trzech grupach wiekowych: wczesnej, średniej i późnej dorosłości Ludmiła Zając-Lamparska Instytut Psychologii UKW XVI Ogólnopolska Konferencja Psychologii