Akustyka muzyczna. Wykład 5 Rytm muzyczny. Metrum. Tempo. Artykulacja. Dynamika. dr inż. Przemysław Plaskota

Transkrypt

1 Akustyka muzyczna Wykład 5 Rytm muzyczny. Metrum. Tempo. Artykulacja. Dynamika. dr inż. Przemysław Plaskota

2 Rytm muzyczny Rytm jest nieodzownym składnikiem melodii Rytm może istnieć samoistnie jest pierwotny w stosunku do melodii Rytm jest to uporządkowany ruch stanowiący całość organiczną, posiadający swój początek i koniec W muzyce rytm objawia się poprzez organizację ruchu dźwiękowego w czasie 2

3 Rytm muzyczny Rytm normuje stosunki czasowe w utworze muzycznym Rytm może być swobodny nie związany ze stałą zasadą podziału czasu trwania dźwięków wiązany oparty na stałej zasadzie podziału czasu trwania dźwięków mieszany oparty na zmiennej zasadzie podziału czasu trwania dźwięków 3

4 Rytm muzyczny Rytm: struktura interwałowa, postać oryginalna, dwa różne warianty rytmiczne 4

5 Rytm muzyczny Motyw rytmiczny 5

6 Rytm muzyczny Układ makroi mikrorytmiczny 6

7 Rytm muzyczny Na przebieg rytmiczny w utworze wpływa rytm metrum tempo Rytm stosunki czasowe krótszych i dłuższych dźwięków Stosunki czasowe opierają się na podziale dwójkowym i trójkowym Wartości rytmiczne są relatywne 7

8 Rytm muzyczny Podział wartości rytmicznych 8

9 Rytm muzyczny Zestawienie wartości rytmicznych 9

10 Rytm muzyczny Różne podziały wartości 10

11 Rytm muzyczny Triola 11

12 Metrum Metrum muzyczne schemat łączenia ze sobą wielu jednostek rytmicznych, akcentowanych i nie akcentowanych Akcentowanie uwypuklenie dynamiczne Takt stały schemat rytmiczny znak graficzny pionowa kreska na pięciolinii 12

13 Metrum Oznaczenie taktowe znajduje się za kluczem i znakami przykluczowymi, przed pierwszym dźwiękiem Takt opisuje się dwoma liczbami górna opisuje liczbę jednostek dolna opisuje wartość jednostek 1 cała nuta 2 półnuta 4 ćwierćnuta 8 ósemka, itd. 13

14 Metrum Najczęściej spotykane oznaczenia rytmiczne 14

15 Metrum Warianty metryczno-rytmiczne 15

16 Metrum Podstawowe schematy metrum metrum dwudzielne i trójdzielne 16

17 Metrum Takty proste zawierające jedną grupę metryczną Takty złożone zawierające więcej grup metrycznych (takich samych lub różnych) Mocna część taktu dźwięk akcentowany Słaba część taktu dźwięk nie akcentowany Akcent główny akcent pierwszej grupy metrycznej Akcent poboczny akcent następnych grup metrycznych 17

18 Metrum Takty proste i złożone 18

19 Metrum Grupowanie nut w zapisie 19

20 Metrum Schematy taktowania 20

21 Zjawiska rymiczno-metryczne Motyw rytmiczny schemat rytmiczny Synkopa przesunięcie akcentu z mocnej na słabą część taktu Akcenty nieregularne wynikają ze specyficznego układu melodycznego lub rytmicznego 21

22 Zjawiska rymiczno-metryczne Rytm synkopowany regularne stosowanie synkop Przedtakt utwór rozpoczyna się od słabej części taktu (pierwszy takt jest niepełny) 22

23 Zjawiska rymiczno-metryczne Polirytmia i polimetria Polirytmia 23

24 Zjawiska rymiczno-metryczne Polirytmia i polimetria Polimetria 24

25 Zjawiska rymiczno-metryczne Rytmika uzupełniająca 25

26 Tempo Poszczególne wartości rytmiczne wskazują na względny czas trwania dźwięków Znaki tempa ściślej określają czas trwania wartości rytmicznych Bezwzględny czas trwania określa metronom Tempo jest współczynnikiem ruchu w utworze, pozostaje w ścisłym związku z rytmem 26

27 Tempo Metronom Maelzla stosowane tempa od 42 do 212 bpm 27

28 Tempo Do określania tempa w przybliżeniu stosuje się oznaczenia włoskie Rozróżniamy tempa wolne średnie szybkie 28

29 Tempo Tempa wolne 29

30 Tempo Tempa średnie 30

31 Tempo Tempa szybkie 31

32 Tempo Złożone określenia tempa 32

33 Tempo Zmiany tempa 33

34 Tempo Nieregularne zmiany tempa fermata (pisownia i wykonanie) 34

35 Artykulacja Artykulacja sposób wydobycia i łączenia dźwięków staccato skraca czas trwania dźwięku kropka nad nutą spiccato krótsze niż staccato przecinek nad nutą legato łączenie dźwięków ze sobą łuk nad nutami lub określenie słowne 35

36 Artykulacja Różna artykulacja tej samej melodii 36

37 Artykulacja staccato 37

38 Artykulacja spiccato 38

39 Artykulacja legato 39

40 Artykulacja pizzicato szarpanie struny palcem (instrumenty smyczkowe) pizz. arco powrót do gry smyczkiem arco smyczkowanie określenie kierunku ruchu smyczka, w górę lub w dół smyczkowanie w dół mocne części taktu smyczkowanie w górę słabe części taktu 40

41 Dynamika Dynamika zmiany głośności 41

42 Frazowanie Frazowanie jest środkiem wyrazu Frazowanie uwydatnia budowę wykonywanej melodii Frazowanie polega na podkreślaniu formalnego rozczłonkowania utworu Frazowanie oznaczane jest za pomocą łuku artykulacyjnego 42

43 Frazowanie Inne określenia określenia interpretacyjne określenia wykonawcze znaki pedałowe 43