Mikrofinansowanie działalności gospodarczej źródła pozabankowe

Transkrypt

1 Mikrofinansowanie działalności gospodarczej źródła pozabankowe Wykład 3 Wspieranie źródeł kapitałowych, inwestujących we wczesne fazy rozwoju M. Gajewski, 2017

2 Przedmiot wykładu Przedmiot: Tło problematyki wspierania dostępu do zewnętrznych źródeł kapitału mikro i mali przedsiębiorcy; instrumentarium wsparcia; czynnik kapitałowy. Postać instytucjonalna systemu pozabankowych instrumentów wspierania działalności gospodarczej: działalność pożyczkowa i mikropożyczkowa, działalność poręczycielska, kapitał zalążkowy. Punkty koncentracji: Postać instytucjonalna instrumentu (struktury organizacyjne), modele działalności, regulacje / standardy działalności (rozwijane obecnie w Europie, z uwzględnieniem doświadczeń światowych). Perspektywy rozwoju instrumentów inżynierii finansowej w świetle programów wsparcia publicznego. 2

3 Podsumowanie z poprzednich zajęć Instrumenty finansowe Dystrybucja zgodnie z dopuszczalnym mechanizmem Dłużne: pożyczki / mikropożyczki + kredyty Pośrednie: poręczenia, gwarancje Udziałowe: wejścia kapitałowe (+mieszane) Specyficzne: mieszane (dotacje na odsetki, dotacje na opłaty gwarancyjne, dotacje na wsparcie techniczne) Instrumenty niefinansowe Standardowe: dotacje Specyficzne: pomoc zwrotna Źródła zewnętrzne (UE) vs. krajowe (rodzime) 3

4 Dzisiejszy wykład Inwestycje kapitału zalążkowego / startowego fundusze kapitału zalążkowego (seed) / startowego (startup) rozwój źródeł w oparciu o wsparcie publiczne. Schemat wspierania logika wsparcia ze źródeł inwestycyjnych (w sferze kapitału własnego) i ze źródeł dłużnych (kapitał obcy). Schemat inwestycyjny w zakresie finansowania zalążkowego i startowego (rozwiązania przykładowe). Dylematy wspierania efektywność wykorzystania wsparcia publicznego a specyfika finansowania zalążkowego / startowego. Kierunkowanie inwestycji kapitałowych dzięki angażowaniu środków publicznych. 4

5 Luka na rynku finansowania kapitałowego ❶ ❷ ❸ ❹ ❺ Luka inwestycji kapitałowych POIG KFK NEWCONNECT 0 0, Ewaluacja ex-ante instrumentów finansowych dla NCBR, marzec 2015, PAG Uniconsult i inni 5

6 Luka na rynku finansowania kapitałowego 6!!!

7 Konkluzje dotyczące oddziaływania luki finansowania Przeprowadzane w ostatnich latach badania (OECD) wskazują, że zjawisko luki oddziaływuje szczególne silnie w przypadku trzech kategorii przedsiębiorstw. Są to: firmy znajdujące się na wczesnych etapach cyklu rozwojowego (zasiew, start i częściowo faza ekspansji), niezależnie od sektora lub branży. zjawisko nasila się w przypadku tzw. start-up ów. firmy o profilu technologicznym, których rozwój opiera się na innowacyjnym pomyśle lub nowym modelu biznesowym. W tym przypadku charakterystyczne są: szczególnie trudna ocena wykonalności przedsięwzięcia szacowanie ryzyka brak know-how do oceny tego rodzaju przedsięwzięć). ograniczenie możliwości finansowania w oparciu o instrumenty dłużne (zwrotne) z uwagi na asymetrię informacji oraz fakt, iż instrumenty standardowe nie okazują się właściwe, np. z uwagi na niską płynność i utrzymujące się przez pewien czas, często relatywnie długi, negatywne wyniki finansowe. 7

8 Działalność inwestycyjna we wczesnych fazach rozwoju Przedsiębiorca / osoba podejmująca działalność gospodarczą Poszukiwanie finansowania Bank / instytucja finansująca Historia finansowa (?) Wykonalność przedsięwzięcia (?) Dostępność zabezpieczeń (?) Jakość zabezpieczeń (?) Wynik oceny wiarygodności finansowej przedsiębiorcy i przedsięwzięcia Finansowanie Finansowanie zalążkowe / startowe Fundusz kapitału zalążkowego /startowego (produkt finansowy wejście kapitałowe, quasi kapitał; procedury inwestycyjne) Zdolność kapitałowa funduszu NIE TAK 8

9 Finansowanie faz wczesnych na tle schematu źródeł finansowania Źródła finansowania Zewnętrzne Wewnętrzne Własne Kapitał podstawowy i zapasowy Emisja papierów udziałowych Obce Majątkowe Bieżące wpływy Amortyzacja Sprzedaż majątku Rotacja majątku obrotowego Kapitałowe Zysk zatrzymany Fundusze celowe Rezerwy Długoterminowe Kredyt inwestycyjny Pożyczka Leasing Emisja obligacji Inne Krótkoterminowe Kredyt obrotowy Pożyczka Factoring Kredyt kupiecki Emisja papierów dłużnych Inne Zakres skala instrumentu (wielkość i okres finansowania) Zastosowanie z punktu widzenia fazy rozwojowej; możliwość interwencji zarówno poprzez inwestycje w kapitał własny, jak i kapitał dłużny (instrumenty mieszane). 9

10 Źródła finansowania a fazy rozwoju przedsiębiorstwa (zastosowanie finansowania faz wczesnych) 10

11 Specyfika działalności inwestycyjnej na tle innych Źródeł finansowania Instr. Sektor bankowy Fundusze pożyczkowe Fundusze zalążkowe / kapitału startowego Fundusze mikropożyczkowe Faza rozwoju Działalności poręczeniowa 11

12 Definicja VC / PE Private equity / venture capital (PE/ VC): Inwestycje na niepublicznym rynku kapitałowym, w celu osiągnięcia średnio- i długoterminowych zysków z przyrostu wartości kapitału. PE / VC może być wykorzystane na rozwój nowych produktów i technologii, zwiększenie kapitału obrotowego, przejmowanie spółek lub też na poprawę i wzmocnienie bilansu spółki. Venture capital (VC) jest jedną z odmian private equity - to inwestycje we wczesnych stadiach rozwoju przedsiębiorstw, służące jego uruchomieniu lub ekspansji. Venture capital (VC): Kapitał finansujący przedsięwzięcia we wczesnej fazie funkcjonowania (zasiew, start) lub fazie ekspansji. Podmioty zapewniające tego typu środki, akceptując wysokie ryzyko, oczekują wysokiego zwrotu z inwestycji. 12

13 Główne wyznaczniki działalności funduszy poręczeniowych PoP PoC Faza zasiewu finansowanie wstępnych, potencjalnie zyskownych projektów, jeszcze przed powstaniem przedsiębiorstwa (badania i rozwój pomysłu, aż do wczesnej komercjalizacji). Faza startu finansowanie rozwoju produktu i wstępnego marketingu. Przedsiębiorstwo w fazie tworzenia / na progu działalności przed sprzedażą w większej / dużej skali. Wczesny wzrost finansowanie istniejącego już przedsiębiorstwa w celu dalszego rozwoju przedsiębiorstwa często jeszcze niedochodowe, ale po pierwszej rundzie finansowania. Fazy ekspansji - finansowanie wzrostu i rozwoju przedsiębiorstwa, już po osiągnięciu progu rentowności. Finansowanie zwiększenia mocy produkcyjnych, rozwój rynku, produktu, finansowanie kapitału obrotowego. 13

14 Proof-of-Principle / Proof-of-Concept ❶ PoP ❷ PoC 14

15 Sektor kapitału zalążkowego w Polsce doświadczenia z lat ubiegłych Kapitał zalążkowy w Polsce młody sektor instytucji, rozwijanych z wykorzystaniem programów wsparcia publicznego: (pierwsze próby) w niewielkiej skali w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw (SPO WKP ), Poddziałanie Fundusze kapitału zalążkowego, (później) w okresie funduszy strukturalnych (Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka): o o o Krajowy Fundusz Kapitałowy (wspieranie inwestycji we wczesnych fazach rozwojowych) ustawa z 4 marca 2005 r. o Krajowym Funduszu Kapitałowym, Wspieranie inkubacji (faz zalążkowych) działalności gospodarczej, Wspieranie za pomocą źródeł dłużnych w latach pilotaż Funduszu Pożyczkowego Wspierania Innowacji (FWPI) projekt systemowy PARP. Uznanie zasadności wspierania faz zalążkowych (i szerzej wczesnych) silnie odzwierciedlone w krajowym Programie Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka, : Działanie 3.1 Inicjowanie działalności innowacyjnej w toku całego działania wsparto 78 projektów (69 pośredników) tworzących sieć instytucji kapitału zalążkowego. Kwota alokowanego wsparcia ok. 855 mln zł, KFK blisko 500 mln zł na wspomaganie funduszy inwestycyjnych, FWPI blisko 100 mln zł kapitału na pożyczki (58 pożyczek). 15

16 Rozwiązania (przykłady) Przykłady rozwiązań (mechanizmów wsparcia): Krajowy Fundusz Kapitałowy S.A. Inkubatory inwestycyjne (Działanie 3.1 PO IG) Fundusz Pożyczkowy Wspierania Innowacji (FWPI) Schemat ALFA BRIdge (NCBR) instrument dotacyjno-inwestycyjny Platformy startowe w PL Wschodniej 16

17 Schemat operacyjny KFK Krajowy Fundusz Kapitałowy S.A. (od 2005 r. ustawa o Krajowym Funduszu Kapitałowym); właścicielem jest Bank Gospodarstwa Krajowego. Jest to fundusz wspierający inne fundusze kapitałowe klasy VC/PE, inwestujące w spółki z siedzibą w Polsce ukierunkowanie na finansowanie innowacyjności oraz przedsięwzięć opartych na komponencie B+R, posiadających znaczny potencjał rozwojowy (brak ukierunkowania na konkretne fazy rozwojowe przy czym koncentracja na fazach wczesnych). Specjalistyczny wehikuł inwestycyjny. Wsparcie transferowane poprzez zasilenia kapitałów funduszy VC/PE lub poprzez zaopatrywanie w długoterminowe finansowanie dłużne. Głównym źródłem kapitalizacji KFK (przeznaczonej na wspieranie funduszy) są środki Działania 3.2 PO IG. KFK wspiera 17 funduszy (maksymalny udział KFK w kapitalizacji funduszy, w które inwestuje KFK wynosi 50% wartości funduszu) fundusze portfelowe KFK funkcjonują w oparciu o kapitał publiczny i prywatny. 17

18 Schemat operacyjny inkubatory inwestycyjne, Działanie 3.1 PO IG 18

19 Sektor kapitału zalążkowego w Polsce doświadczenia z lat ubiegłych 19

20 Fundusz Pożyczkowy Wspierania Innowacji (FWPI) - PARP 20

21 Schemat wsparcia BRIdge ALFA program pilotażowy (2014/2015 NCBR) 21

22 Planowane instrumenty wsparcia instrumenty kapitałowe -w perspektywie

23 Inwestycje zalążkowe - podsumowanie Wyraźne ukierunkowanie polityki publicznej na rozwijanie instrumentów inwestycji kapitałowych, angażujących kapitał prywatny w finansowanie, zarówno projektów B+R (PO IR oś I) oraz innowacyjnych ( PO IR oś III). W systemie finansowania pojawi się znaczna liczba (i o znacznej wartości) nowych źródeł finansowania. Niektóre źródła / instrumenty nie będą jednak rozwijane: z sytuacją taką będziemy mieć do czynienia, jeśli chodzi o KFK (przeważa negatywna ocena efektywności instrumentu), ograniczone zostanie wspieranie dotacyjne pośredników finansowych (przeważające negatywne oceny efektywności Działania 3.1 inkubatory inwestycyjne), przy czym podejście to utrzymane zostanie w przypadku finansowania projektów B+R. 23

24 Standardowe dotacje instrumenty niefinansowe (bezzwrotne) Dotacje nie związane z instrumentami finansowania źródła finansowania bezzwrotne (istota dotacji ) próba racjonalizacji poprzez instrument pomocy zwrotnej (od 2011 r., w PL bardzo rzadki). W polityce wsparcia publicznego (polityka spójności UE) bardzo rozpowszechniony, ale stopniowo o malejącym znaczeniu (?) - obecnie - na korzyść instrumentów finansowych lepiej sprofilowany (innowacyjność, B+R, specjalizacje ) staje się trudniejszy w pozyskaniu, szczególnie dla MŚP. Dotacje dla przedsiębiorstw nadal obecne zarówno w programowaniu na szczeblu krajowym, jak i regionalnym. Problematyka pomocy publicznej wyznaczanie intensywności wsparcia poprzez: regułę de minimis, intensywność tzw. pomocy regionalnej, a także rozwiązania szczegółowe określane w rozporządzeniu na temat wyłączeń blokowych. Posiadający niewątpliwe zalety, ale również szereg wad (na nich skupia się krytyka) ograniczenie konkurencji, często dyskusyjna efektywność, niekorzystne skutki w postaci przyzwyczajenia do funkcjonowania o wsparcie 24

25 Mapa pomocy regionalnej intensywność pomocy +10 p.proc średnie +20 p.proc mikro i małe 25

26 Platformy startowe mechanizm akceleracji Platformy startowe dla nowych pomysłów: Rozwój startupów w Polsce Wschodnie Platformy startowe dla nowych pomysłów, Polska Wschodnia zobacz 26

27 Platformy startowe mechanizm akceleracji DOTACJA (operator) DOTACJA (beneficjent ostateczny) Ustanowienie pośrednika operacyjnego tj. platformy startowej Wybór pośrednika w trybie konkursowym (pilotaż i planowane rozszerzenie) Pdz POPW Pilotaż: 65 mln zł (2016/2017), łączne wsparcie = 140 mln euro, ok przedsięwzięć Działalność platformy pre- inkubacja przedsięwzięć Działalność platformy inkubacja przedsięwzięć (powstaje spółka) Wsparcie dla przedsięwzięć wyinkubowanych na platformie startowej Wybór beneficjenta w trybie konkursowym (pilotaż i planowane rozszerzenie) Pdz POPW Konkurs poddziałanie POPW Dotacja dla beneficjenta (dotacja dla przedsiębiorcy) zobacz 27

28 Platformy startowe mechanizm akceleracji (zakres wsparcia) Zakres oferowanego wsparcia jest stosunkowo wysoki. Jako wsparcie udostępniane są dotacje, obejmujące: Maksymalnie 85% całkowitych wydatków kwalifikowanych w projekcie, Maksymalnie 800 tys. zł (wydatki kwalifikowane = ok. 920 tys. zł), Minimalna wartość wydatków kwalifikowanych = 50 tys. zł, Okres realizacji dofinansowanego projektu maksymalnie 2 lata (oznacza to, że w tym czasie konieczne jest rozliczenie kwoty przyznanej dotacji) 28

29 Platformy startowe mechanizm akceleracji (zakres wsparcia) Dwa zróżnicowane podejścia do wspierania przedsięwzięć gospodarczych w najwcześniejszych fazach rozwojowych: Podejście oparte na udziale kapitałowym inwestora (dotacja + wejście kapitałowe), BRIdge ALFA (poziom krajowy brak ograniczeń terytorialnych, schemat pomocy to wyłączenia grupowe) Podejście oparte wyłącznie na wsparciu dotacyjnym (dotacja), Platformy Startowe w PL Wsch. (ograniczony zakres terytorialny, schemat pomocy pomoc de minimis). 29

30 Zróżnicowanie podejść w zakresie finansowania akceleracji Dwa zróżnicowane podejścia do wspierania przedsięwzięć gospodarczych w najwcześniejszych fazach rozwojowych: Podejście oparte na udziale kapitałowym inwestora (dotacja + wejście kapitałowe), BRIdge ALFA (poziom krajowy brak ograniczeń terytorialnych, schemat pomocy to wyłączenia grupowe) Podejście oparte wyłącznie na wsparciu dotacyjnym (dotacja), Platformy Startowe w PL Wsch. (ograniczony zakres terytorialny, schemat pomocy pomoc de minimis. 30

31 Konkurencja o wsparcie kryteria wyboru 31

32 Dziękuję za uwagę!