Tomatisa EEG Biofeedback

Transkrypt

1 W naszym Ośrodku funkcjonują klasy (zespoły edukacyjno- terapeutyczne) dla dzieci z autyzmem, jako niepełnosprawnością sprzężoną liczące od 2-4 uczniów. Autyzm może występować łącznie z opóźnieniem umysłowym bądź upośledzeniem umysłowym w różnym stopniu. Mogą mu towarzyszyć dodatkowe deficyty rozwojowe np. zaburzenia sprawności ruchowej, słuchowej itp. Przez niepełnosprawność sprzężoną należy rozumieć występowanie u dziecka z autyzmem co najmniej jednej z wymienionych niepełnosprawności. Autyzm dziecięcy to całościowe zaburzenie rozwojowe obejmujące sfery: poznawczą, emocjonalną i społeczną. Objawy autyzmu (nie wszystkie muszą występować u każdego autystyka) dotyczą: jakościowych zaburzeń interakcji społecznych; jakościowych zaburzeń komunikacji; ograniczonych, powtarzających się wzorców zachowań, aktywności. Proponowane przez nas zajęcia są dostosowane do indywidualnych możliwości i umiejętności naszych podopiecznych. Oferujemy im zajęcia rewalidacyjne oraz inne dodatkowe zajęcia, odpowiednie ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne ucznia ( w tym zajęcia korekcyjno- kompensacyjne, zajęcia logopedyczne oraz gimnastykę korekcyjną). Uczniowie objęci są pomocą psychologiczno- pedagogiczną. Pomocy tej w szkole udzielają uczniom nauczyciele specjaliści. Głównym celem procesu rewalidacji dziecka autystycznego, w naszym mniemaniu, jest doprowadzenie do sytuacji kiedy zniknie u niego poczucie bezradności, a sama niepełnosprawność nie będzie stanowiła problemu życiowego wychowanka. Wśród wachlarza propozycji skierowanych do naszych uczniów z autyzmem i sprzężeniami, swoje miejsce znajduje również dogoterapia. Jest to terapia z udziałem odpowiednio wyselekcjonowanego i wyszkolonego psa, prowadzone przez wykwalifikowanego terapeutę. Zajęcia dogoterapii z udziałem psów pomagają: przełamać lęk przed psem, pogłębiać kontakt z nim poprzez podchodzenie do psa, głaskanie go i przytulanie się, kształtować orientację w schemacie własnego ciała, poznawać budowę ciała zwierzęcia, stymulować zmysły: słuchu, wzroku, dotyku, ćwiczyć koncentrację uwagi, wyzwalać spontaniczną aktywność dziecka wobec psa, doskonalić sprawność ruchową poprzez ćwiczenia wykonywane przez dziecko we współdziałaniu z psem, kształtować i rozwijać umiejętność okazywania emocji i uczuć związanych z kontaktem ze zwierzętami, doskonalić umiejętność naśladowania ruchu całego ciała i poszczególnych gestów poprzez obserwowanie czynności wykonywanych przez zwierzę i naśladowanie ich (z pomocą terapeuty, nauczyciela, samodzielnie) np. chodzenie, siadanie, leżenie.

2 Uczą wykonywania czynności pielęgnacyjnych wobec psa np. karmienia, czesania, wycieranie pyska, uczą zasad bezpiecznego postępowania z psami, kształtują nawyki higieniczne związane z kontaktem z psami np. mycie rąk po zakończeniu zajęć, uczą samodzielności poprzez stwarzanie dziecku możliwości samodzielnego wywiązywania się z działań podejmowanych wobec psa np. karmienie, prowadzenie na smyczy. Kolejną formą terapii jest terapia metodą Tomatisa. Jest to metoda treningu słuchowego przeprowadzonego za pomocą urządzenia zwanego elektronicznym uchem. Składają się na nią sesje słuchania materiału dźwiękowego oraz konsultacje dodatkowe wraz z oceną audio- psycho- fonologiczną. Metoda ma zastosowanie u osób, u których stwierdza się zaburzenia uwagi słuchowej. Słuchanie pewnego rodzaju dźwięków (słuchanie odbywa się poprzez specjalne słuchawki) działa pobudzająco na mózg, przygotowując go do innego rodzaju aktywności. Szczególnie korzystne dla naszego organizmu są dźwięki zawierające w swoim widmie dużo składowych o wysokiej częstotliwości. Taką cechę mają pewne rodzaje muzyki, np. muzyka Mozarta lub chorały gregoriańskie, wykorzystywane w terapii metodą Tomatisa. Ucząc panowania nad własnymi reakcjami, pomagając odpowiednio relaksować się, a tym samym radzić sobie nawet w najbardziej ekstremalnych warunkach pomaga metoda EEG Biofeedback, która jest również dostępna i wykorzystywana w naszym Ośrodku. Celem treningu EEG Biofeedback jest osiągnięcie takiego stanu mózgu, aby wytworzyć utrwalony odpowiedni wzorzec reagowania, czyli tak zoptymalizować pracę mózgu, by przy jednoczesnej relaksacji posiadać umiejętność pełnej koncentracji. Warunkiem koniecznym do rozpoczęcia treningów Biofeedback jest wykonanie badania EEG głowy, gdyż w przypadku niektórych schorzeń neurologicznych ten rodzaj terapii nie jest wskazany.

3 W celu lepszej komunikacji z dziećmi, u których nie rozwinęła się mowa werbalna wykorzystywana jest metoda alternatywnej komunikacji. Metoda ta pozwala zrozumieć i być rozumianym przez innych. Zapobiega negatywnym skutkom zubożonego porozumiewania się i wspomaga proces zdobywania umiejętności komunikacyjnych. Gdy dziecko nie mówi, nie znaczy to, że nie ma nam nic do powiedzenia. Często z racji zakłóceń rozwoju, dezorganizacji ulega również proces porozumiewania się. Wiele dzieci, szczególnie niepełnosprawnych intelektualnie, w takich sytuacjach ucieka się do innych form jak: krzyk, płacz, autoagresja, izolowanie się - zachowań, które pomagają im zwrócić na siebie uwagę i w ten sposób zakomunikować swoje potrzeby. Często zachowania tego typu są wołaniem dziecka o pomoc w zrozumieniu otaczającej go sytuacji. Dlatego ważny jest każdy sposób nawiązania komunikacji, aby można było zrozumieć drugiego człowieka i starać się mu pomóc. W naszej placówce głównie wykorzystuje się takie metody komunikacji alternatywnej jak: język migowy i piktogramy. Język migowy - to zbiór znaków migowych będących kombinacją przestrzennego ułożenia ramion, rąk i palców oraz wykonywanego nimi ruchu w określonym kierunku, o ustalonej prędkości i wielkości. Natomiast piktogramy - to system komunikacji znakowo - obrazkowej. Zasadą konstrukcji znaków jest czarne tło i biała figura. Dodatkowo, każdy znak jest opisany w postaci wyrazu określającego treść znaku. Od niedawna odbywają się zajęcia z elementami hortiterapii. Polegają one na wykorzystaniu ogrodu i roślin do terapii. Zajęcia można podzielić na bierne (tj. spacerowanie po ogrodzie, aktywność fizyczna, doznania zmysłowe i estetyczne) oraz czynne (np. praca przy uprawie i pielęgnacji roślin sianie, sadzenie, zbieranie owoców). Celem terapii jest ograniczenie stresu poprzez przebywanie wśród zieleni oraz zadowolenie dzieci z pielęgnowania roślin. Kolejna forma terapii kierowana również dla uczniów z autyzmem to malarstwo emocjonalne. Malarstwo, to wspólne działania plastyczne grupy ludzi, w trakcie kontrolowanej przez nauczyciela sesji z użyciem bezpiecznych dla zdrowia farb. W specjalnie przygotowanych do tego miejscach (pracowniach, gdzie zajęcia odbywają się regularnie, jak i podczas okazjonalnych imprez zbiorowych) uczestnicy wyrażają swoje emocje za pomocą różnych środków malarskich takich jak: farby, mazie i inne substancje nakładane za pomocą pędzli, rąk, wałków, chlapnięć, gestu itp. Mogą być one inspirowane muzyką lub innymi rodzajami oddziaływań na emocje i zmysły. Terapia z wykorzystaniem malarstwa zmusza uczestników do pokonywania barier komunikacyjnych oraz poddawania się w pewnym stopniu zbiorowej woli grupy. Malarska wspólnota prowokuje do wymiany zachowań, do osobistych wypowiedzi myśli i emocji. W atmosferze zabawy, poprzez stworzenie luźnej atmosfery oraz odpowiednich warunków nieskrępowanych czystym ubiorem, otoczeniem, ilością zużywanych farb oraz tematem pracy uczestnik ma okazję do odblokowania, wyrażenia siebie, pokonania barier. Długotrwała praca tą metodą powoduje u dzieci wydłużenie czasu koncentracji oraz nabycie przekonania, że dobra praca jest zawsze wynikiem największego wysiłku, daje przekonanie, że każdy z nas może być artystą i jest zdolny do działań twórczych, jeśli tylko bardzo tego chce. Nasi podopieczni mogą korzystać z zajęć muzykoterapii. Ćwiczenia z muzykoterapii polegają na wyzwalaniu emocji i aktywizowaniu uczuć. Dziecko odbiera bodźce słuchowe, które wyzwalają w nim wrażenia emocjonalne i intelektualne. Terapia muzyką to nie tylko słuchanie, ale też tworzenie muzyki. Osoby biorące udział w zajęciach śpiewają, tańczą i komponują. Często ich twórczość powstaje na skutek improwizacji. Do naszych wychowanków z autyzmem i deficytami rozwojowymi kierujemy zajęcia w Sali Doświadczania Świata. Snoezelen- nieco inny świat (bo o tej metodzie mowa) to świat, pomieszczenie, w którym dzięki odpowiednio dobranym urządzeniom, dzięki grze świateł, kolorów, zapachów i elementów dotykania następuje aktywizowanie osób w zakresie doświadczeń zmysłami. Oddziaływanie na zmysły bodźcami

4 niejako wyizolowanymi, wyraźnymi pozwala konkretnym spostrzeżeniom zaistnieć w życiu dzieci niepełnosprawnych. Dzięki Snoezelen mogą zasmakować i doświadczyć świata poznając go według własnej metody, tempa, decyzji. To terapia, która pozwala osiągnąć stan relaksu i odprężenia. Bardzo ważną zasadą w Snoezelen jest nawiązanie i utrzymywanie osobowego kontaktu opiekuna i wychowanka, akceptowanie dziecka i JEGO świata. Sala Doświadczania Świata tworzy świat przeżyć, w którym dziecko czuje się dobrze, i w którym może być sam ze sobą. Daje mu wolność wyboru bodźców, których w danym momencie potrzebuje. W naszej można pracy zauważyć, iż zastosowanie tej metody terapeutycznej daje naszym podopiecznym wyciszenie emocjonalne, łagodzenie stresów, relaks, zabawę, a co się z tym wiąże rozwój. Celem tej terapii jest budowanie poczucia bezpieczeństwa, dawanie możliwości doświadczania radości, wzajemnego zaufania i komunikacji, a to dla naszych wychowanków znaczy już bardzo wiele.

5 Kolejną salą do specjalistycznej terapii- także dla uczniów z autyzmem- w naszym Ośrodku jest Sala Integracji Sensorycznej. Proces integracji sensorycznej polega na porządkowaniu, organizowaniu informacji płynących ze świata zewnętrznego i z ciała do mózgu z różnych zmysłów: dotyku, słuchu, wzroku, węchu, równowagi. Na dysfunkcje w obrębie integracji sensorycznej (często występujące u uczniów dotkniętych autyzmem) wskazują m.in. takie czynniki jak: Nadmierna wrażliwość na bodźce dotykowe, wzrokowe, słuchowe oraz ruch.

6 Nadwrażliwość może się objawiać takimi zaburzeniami zachowania jak: rozdrażnienie, wycofywanie się w wyniku dotknięcia, unikanie określonych rodzajów ubrań lub jedzenia, rozpraszalność lub lęk podczas zwykłych zabaw ruchowych np. na placu zabaw. Zbyt mała wrażliwość na stymulację sensoryczną. W przeciwieństwie do dziecka z nadwrażliwością, dziecko ze zbyt słabą reaktywnością może poszukiwać intensywnych wrażeń sensorycznych takich jak celowe uderzanie ciałem o przedmioty lub intensywne kręcenie się wokół własnej osi. Dziecko może ignorować ból czy być nieświadome zmian pozycji ciała. Zbyt wysoki lub niski poziom aktywności ruchowej. Dziecko może być ciągle w ruchu lub wolno się uaktywniać i szybko się męczyć. U niektórych dzieci poziom aktywności może się zmieniać z jednego ekstremum do drugiego. Trudności z koncentracją, impulsywność, problemy z koordynacją Problemy te mogą dotyczyć umiejętności z zakresu dużej lub małej motoryki. Niektóre dzieci będą miały słabą równowagę, inne natomiast będą miały olbrzymie trudności z nauczeniem się nowej czynności wymagającej koordynacji ruchowej. Opóźnienie rozwoju mowy, rozwoju ruchowego oraz słaba organizacja zachowania. Dziecko może być impulsywne lub może łatwo się rozpraszać i okazywać brak planowania przed wykonaniem jakiegoś zadania. Niektóre dzieci mogą mieć problemy z przystosowaniem się do nowej sytuacji. Inne mogą reagować agresywnie, wycofywać się lub być sfrustrowane kiedy poniosą porażkę. Terapia integracji sensorycznej w naszym Ośrodku ma na celu nauczenie dziecka prawidłowego reagowania na bodźce dopływające do niego ze świata zewnętrznego jak. Dzięki odpowiednio dobranym ćwiczeniom

7 uczeń może poprawić sprawność motoryczną, koordynację ruchów, uwagę, koncentrację uwagi, a także swoje funkcjonowanie emocjonalne i społeczne. W ramach projektu WGT od niedawna działa w naszej Placówce Wielospecjalistyczny Gabinet Terapeutyczny, który daje dostęp do porady, diagnozy oraz terapii prowadzonej przez specjalistów z zakresu oligofrenopedagogiki, tyflopedagogiki, surdopedagogiki, resocjalizacji pracujących w ramach wolontariatu. Naszym wychowankom proponujemy również zajęcia ogólnorozwojowe, włączamy w działania z zakresu profilaktyki w czasie, których specjalista - oligofrenopedagog uczy dzieci: samoobsługi, wyrażania swoich potrzeb i emocji w akceptowany społecznie sposób, podstawowych norm, zasad życia społecznego, odróżniania sytuacji bezpiecznych i zagrażających zdrowiu. W miarę indywidualnych możliwości uczniów uczestniczą oni w uroczystościach szkolnych, pozaszkolnych m.in. w imprezach powiatowych: Wspólne Kolędowanie, Tydzień Ekologiczny, Wiosenny Koncert; w imprezach integracyjnych: wigilia z udziałem rodziców, wspólne śniadanie wielkanocne, Dzień Mamy. Uczniowie biorą także udział w wielu konkursach plastycznych oraz wycieczkach wyjazdowych np. do teatru, na basen, do zoo, do miejsc użyteczności publicznej. Dzięki usytuowaniu Ośrodka w pięknej, zielonej okolicy mają możliwość brania udziału w wielu wycieczkach i imprezach turystyczno- krajoznawczych. Istnieje możliwość zakwaterowania uczniów w Internacie, który jest centralną częścią SOSW w dniach nauki szkolnej. Codzienną, całodobową opiekę wychowawczą i pedagogiczną nad podopiecznymi sprawują wychowawcy poszczególnych grup, którzy pomagają im w nauce, organizują zajęcia rekreacyjno sportowe, plastyczno- techniczne, kulinarne oraz turystyczne. Korzyści dla uczniów uczęszczających do Zespołów Edukacyjno Terapeutycznych dla uczniów z autyzmem i sprzężeniami wynikają z małej liczebności klasy, środowiska wyciszonego, o ograniczonej

8 liczbie bodźców oraz metodyki pracy podporządkowanej specyfice problemów dzieci autystycznych, jak również: przewidywalności zachowań dorosłego (wynikających z konsekwencji reagowania), zapewnienia uczniom warunków do czasowej izolacji i odpoczynku, powolnego wprowadzania w nowe sytuacje oraz akceptację dla niektórych nawyków i natręctw. Aniela Panek Joanna Weintritt