Jak przygotować projekt PPP. 24 października 2013 r. Łódź

Transkrypt

1 Jak przygotować projekt PPP 24 października 2013 r. Łódź

2 Agenda Rynek finansowy Charakterystyka PPP Jak przygotować projekt PPP Analizy finansowo-ekonomiczne 1

3 1. Rynek finansowy

4 Rynek finansowy Duża nadpłynność zarówno po stronie banków jak i inwestorów finansowych: brak dobrych projektów w Polsce marże w dalszym ciągu niższe niż na rynku europejskim Konsekwencje wprowadzenia regulacji Basel III: skrócenie okresu finansowaniu do 10 lat zmniejszenie poziomu zadłużenia / finansowanie istniejących przedsięwzięć nieliczne banki zainteresowane finansowaniem długoterminowym EBI / EBOR - w dalszym ciągu zainteresowane finansowaniem długoterminowym długotrwały proces decyzyjny włączają się w proces przetargowy dopiero po wyborze najkorzystniejszej oferty. Wszystkie banki Finansowanie inwestycji Finansowanie Długoterminowe Praktycznie brak akceptacji dla ryzyka popytu ze strony banków w przypadku projektów green field. Ewentualnie małe projekty, dotyczące modernizacji, rozbudowy z ugruntowaną historią zachowań rynkowych oraz stabilnym środowiskiem regulacyjnym Banki tworzą tzw. club deal konieczność prowadzenia negocjacji z kilkoma instytucjami jednocześnie Zaangażowanie banku wynosi ok m jednakże większość banków oferuje kwoty bliższe dolnej wartości przedziału Ryzyko Popytu 3

5 Rynek finansowy Wzrost znaczenia środków unijnych w finansowaniu projektów ppp Czy istnieje alternatywa dla banków komercyjnych? Inwestorzy instytucjonalni (firmy ubezpieczeniowe, OFE) poszukują inwestycji z długoterminowym okresem zwrotu (25-30 lat) może być wymagany rating brak doświadczenia z ryzykiem budowy BKG i Polskie Inwestycje Rozwojowe (PIR) wspierają projekty ppp ograniczone fundusze Współudział banków komercyjnych i inwestorów instytucjonalnych Efekty banki komercyjne finansowanie w okresie budowy inwestorzy instytucjonalni - finansowanie w okresie eksploatacji podział ryzyka refinansowania większa liczba banków komercyjnych wzrost konkurencyjności niższe koszty 4

6 2. Charakterystyka PPP

7 Główne założenia Długoterminowa współpraca pomiędzy podmiotem sektora publicznego i sektora prywatnego Zadania partnera prywatnego to zaprojektowanie, budowa, finansowanie i utrzymanie infrastruktury publicznej Wynagrodzenie - w trakcie trwania umowy, podmiot prywatny może być wynagradzany w następujący sposób: Opłata uiszczana przez stronę publiczną (PPP) i może być uzależniona od: od poziomu dostępności infrastruktury liczby użytkowników korzystających z infrastruktury Opłaty od użytkowników końcowych infrastruktury (koncesja) Prawo własności infrastruktury pozostaje po stronie publicznej, bądź też wraca w ręce publiczne po zakończeniu umowy 6

8 Jakie inwestycje można realizować w PPP BUDOWA MODERNIZACJA Drogi, koleje Komunikacja miejska (tabor/infrastruktura) Wodociągi / kanalizacja Spalarnie odpadów Budynki szkoły, szpitale, biblioteki, centra rekreacyjne, mieszkania komunalne itd.. 7

9 Kiedy realizować projekt w PPP? Zaspokaja potrzebę społeczną Przynosi korzyści finansowe podmiotowi publicznemu - zapewnia odpowiednio korzystną relację jakości do ceny Podmiot publiczny stać jest na realizację projektu w modelu PPP Jest atrakcyjny dla partnera prywatnego wynagrodzenie adekwatne do podjętego ryzyka Jest atrakcyjny dla instytucji finansujących zapewnia spłatę zadłużenia 8

10 Zalety i wady Zalety maksymalizacja wykorzystania mocnych stron każdego z partnerów redukcja zaangażowania kapitałowego strony publicznej, implikująca także możliwość realizacji innych inwestycji krótszy czas realizacji projektu wyższa jakość i efektywność dzięki wykorzystaniu doświadczeń i specjalizacji podmiotu prywatnego oraz efektu skali możliwość ujęcia pozabilansowego zagwarantowanie poziomu wydatków strony publicznej w całym okresie umowy weryfikacja efektywności i opłacalności projektu (przez podmiot prywatny tj. rynek) jeden podmiot odpowiedzialny za realizację całości przedsięwzięcia dostęp do nowoczesnych, innowacyjnych rozwiązań i technologii możliwość podziału przychodów pomiędzy stroną publiczną a prywatną Wady koszt transferu ryzyka na partnera prywatnego koszty przygotowania postępowania przetargowego relatywnie wyższy koszt kapitału inwestora prywatnego rekompensowany poprzez efektywność realizacji przedsięwzięcia sztywny harmonogram zobowiązań o charakterze długoterminowym strony publicznej wobec partnera prywatnego skomplikowany, pracochłonny i kosztowny proces implementacji modelu PPP ograniczony dostęp podmiotu publicznego do informacji w zakresie realizowanego projektu 9

11 2. Jak przygotować projekt PPP

12 Etapy realizacji projektów PPP W ramach procesu realizacji projektu można wyodrębnić 3 główne etapy: Prace przygotowawcze Postępowanie przetargowe Zarządzanie realizacją 11

13 Prace przygotowawcze Powołanie zespołu projektowego odpowiedzialnego za proces realizacji projektu Wybór projektu/ów do realizacji wspólnie z partnerem prywatnym Określenie oczekiwań i celów strony publicznej, które dotyczą: pozabilansowego ujęcia zadłużenia projektowego, opłacalności realizacji projektu w modelu PPP (value for money) akceptowalnego poziomu kosztów (affordability) Weryfikacja pod kątem wymogów i oczekiwań rynków finansowych i inwestorów Właściwe zdefiniowanie zakresu analiz, tj. analiz o charakterze: technicznym środowiskowym finansowym prawnym Określenie planu dalszych działań 12

14 Prace przygotowawcze (cd.) Ustalenie zakresu analizy (warianty techniczne i finansowe) Uzgodnienie analizowanego wariantu realizacji projektu (zakres rzeczowy projektu) Określenie analizowanych wariantów mechanizmów wynagrodzenia i podziału ryzyk np. o o o model dostępności model koncesyjny model mieszany Budowa modelu finansowego Analiza popytu sporządzenie założeń przychodowych Analiza kosztów budowy i operacyjnych sporządzenie założeń kosztowych Analiza sytuacji na rynkach finansowych sporządzenie założeń finansowych (m.in. wymagana stopa zwrotu inwestorów i oprocentowanie długu dla różnych wariantów strukturyzacji projektu) Sporządzenie modelu finansowego (narzędzia analitycznego) Wyniki i wnioski Analiza przepływów finansowych dla różnych wariantów Określenie uzyskiwanych stóp zwrotu, wskaźników obsługi zadłużenia Analiza wrażliwości na kluczowe parametry projektu (koszt budowy, poziom popytu, wymagany zwrot inwestorów, warunki zadłużenia, okres koncesji itp.) Porównanie analizowanych wariantów oraz wariantu tradycyjnego (komparator sektora publicznego) Wybór najkorzystniejszego wariantu 13

15 Postępowanie przetargowe W celu należytego przeprowadzenia postępowania Zamawiający powinien wykonać szereg czynności: Przygotowanie dokumentów niezbędnych do wszczęcia postępowania Analiza rynku inwestorskiego celem sprawdzenia czy formułowane wymogi zapewnią oczekiwany poziom konkurencji Dialog Analiza finansowa - aktualizacja modelu finansowego o ustalenia z dialogu konkurencyjnego, badanie skutków finansowych przedkładanych rozwiązań/wypracowania strategii negocjacyjnej Bieżący monitoring podziału ryzyk zmiany/szacowanie skutków finansowych Przygotowanie SIWZ Wprowadzenie struktury finansowej projektu zaprezentowanej w SIWZ do modelu finansowego analiza i ocena ewentualnych skutków finansowych Monitoring sytuacji na rynkach finansowych pod kątem jej wpływu na realizację projektu Ocena ofert Ponowne przeprowadzenie analizy komparatora sektora publicznego celem sprawdzenia czy realizacja projektu w modelu PPP w dalszym ciągu jest korzystniejsza niż model tradycyjny 14

16 Zarządzanie realizacją Budowa Weryfikacja założeń kosztowych Weryfikacja postępu prac Weryfikacja założeń związanych z finansowaniem w związku ze zmianą kosztów i terminów Weryfikacja spełnienia warunków do wypłat kolejnych transz finansowania Eksploatacja i utrzymanie Monitoring poprawności kalkulacji płatności, Kontrola płatności faktur (przy użyciu modelu finansowego) Monitoring ew. obniżek lub kar dla partnera prywatnego Dysponowanie przez podmiot publiczny odpowiednimi strukturami organizacyjnymi, procedurami, narzędziami jest szczególnie istotne w przypadku współfinansowania inwestycji środkami UE. 15

17 3. Analizy finansowoekonomiczne

18 Analizy Zamawiający przed podjęciem decyzji o ogłoszeniu przetargu na wybór partnera prywatnego powinien zbadać zasadność realizacji projektu w formule PPP poprzez przeprowadzenie następujących analiz: Analiza kosztów i korzyści (istotna w przypadku współfinansowania środkami UE), w tym rozwój ekonomiczny np. wzrost wartości ziemi, wzrost aktywności gospodarczej, wpływ na bezpieczeństwo i zdrowie np. zmniejszenie liczby wypadków śmiertelnych dzięki nowej drodze, wpływ na ochronę środowiska np. zwiększenie/zmniejszenie poziomu zanieczyszczenia powietrza, poziomu emisji hałasu Analiza finansowa czy przepływy finansowe osiągane przez dane przedsięwzięcie są wystarczające do obsługi zobowiązań w tym w szczególności związanych ze spłatą zadłużenia Analiza opłacalności z pespektywy inwestora prywatnego zasadniczym wskaźnikiem jest poziom osiąganego zwrotu na zaangażowanym kapitale (IRR) Analiza wpływu na budżet / plan wieloletni podmiotu publicznego Analiza porównawcza zobowiązań strony publicznej, w każdym z analizowanych modeli 17

19 Analiza finansowa Zamawiający przeprowadza analizę finansową w oparciu o model finansowy zawierający: Warianty inwestycji (zakres rzeczowy; struktura finansowania, itp.) Sprawozdania finansowe (bilans, rachunek wyników i strat, rachunek przepływów pieniężnych) Wysokość opłaty za dostępność/poziomu opłat od użytkowników poziom zobowiązań strony publicznej Wskaźnik obsługi zadłużenia analizowany w ramach różnych scenariuszy wzrost kosztów (budowy/eksploatacji), spadek przychodów, opóźnienie zakończenia budowy i oddania do eksploatacji Analiza ryzyk podział i wycena ryzyk Analiza wrażliwości przepływów finansowych projektu (model PPP) na zmianę kluczowych parametrów projektu (np. przychody, koszty, itp.) 18

20 Opłacalność z punktu widzenia partnera prywatnego Inwestorzy oceniają atrakcyjność projektu biorąc pod uwagę następujące elementy: Kluczowa miara - oczekiwana stopa zwrotu z inwestycji (IRR), w związku z zaangażowaniem środków własnych partnera prywatnego w realizację projektu w długoterminowym okresie Elementy wpływające na oczekiwany zwrot z inwestycji, m.in.: o proponowany mechanizm wynagrodzenia (opłata za dostępność czy opłaty od użytkowników) o ewentualne trudności i ryzyka budowlane (teren, kolizje, technologia, harmonogram) o możliwość pozyskania finansowania zewnętrznego i jego koszt o okres umowy W związku z powyższym, Zamawiający powinien przeanalizować, czy proponowana struktura i założenia projektu będą spełniały oczekiwania inwestorów. 19

21 Analiza wpływu na budżet W przypadku realizacji projektu w formule PPP, gdzie wynagrodzenie partnera prywatnego obejmuje płatności strony publicznej istotne jest zbadanie, jaki wpływ na budżet będzie miała realizacji projektu przy zadanych założeniach. Analiza taka pozwala ocenić, czy kondycja finansowa w długoterminowej perspektywie (PPP jest umową długoterminową) pozwoli Zamawiającemu na terminową obsługę zobowiązań wynikających z umowy. W tym celu Zamawiający wykonuje: Analizę wysokości wynagrodzenie płaconego na rzecz podmiotu prywatnego Ocenę kondycji finansowej podmiotu publicznego w związku z realizacją projektu Analizę wieloletniego planu finansowego Ocenę sytuacji budżetowej (nadwyżka/deficyt) 20

22 Analiza porównawcza Zamawiający powinien upewnić się, iż rozważany model realizacji projektu jest dla niego modelem najkorzystniejszym. Celem wyboru modelu najkorzystniejszego, Zamawiający porównuje efektywność poszczególnych modeli realizacji Projektu na podstawie wybranych kryteriów oceny. Najwłaściwszym kryterium oceny jest wartość bieżąca netto (NPV) zobowiązań strony publicznej. Spotykane jest również porównanie sumy przepływów (niezdyskontowanych) jednakże takie podejście nie jest w pełni zgodne z metodologią oceny projektów inwestycyjnych. 21

23 Analiza porównawcza (cd.) Wartość bieżąca netto (NPV) zobowiązań jest równa sumie zdyskontowanych przepływów. Celem oszacowania NPV należy wyznaczyć: a) przepływy oraz b) stopę dyskontową przyjęty poziom stopy dyskontowej, którą dyskontowane są przepływy pieniężne netto strony publicznej w modelu tradycyjnym oraz modelu PPP jest jednym z kluczowych założeń analizy, który ma wpływ na wyniki analizy wartość stopy dyskontowej jest przyjmowana na jednakowym poziomie dla modelu tradycyjnego jak i modelu PPP poziom przyjętej stopy dyskontowej może zostać ustalony w oparciu o: oficjalne wytyczne stosownych jednostek organizacyjnych sektora publicznego (jeśli dostępne) uznane źródła w danym sektorze np. Niebieska Księga Jaspersa dla infrastruktury drogowej/kolejowej specjalistyczną wiedzę 22

24 Analiza porównawcza (cd.) Efektem wykonanych analiz jest wydanie rekomendacji dotyczącej preferowanego modelu realizacji projektu. Wybór preferowanego modelu powinien opierać się na szeregu kryteriów. Przykładowe kryteria oceny modeli realizacji projektu Podstawowym kryterium jest wartość bieżąca netto (NPV) zobowiązań strony publicznej, liczona jako suma przepływów strony publicznej zdyskontowanych stopą dyskonta. NPV zobowiązań strony publicznej jest liczone zwykle na początek budowy. Im niższe NPV zobowiązań strony publicznej, tym model realizacji projektu jest bardziej efektywny Pozabilansowe ujęcie projektu kwota płatności strony publicznej na rzecz partnera prywatnego, zarówno w wartościach realnych z pierwszego roku budowy, jak również nominalnie Inne, np. wskaźnik obsługi zadłużenia (DSCR), liczony w oparciu o sprawozdanie z przepływów pieniężnych Będąca wynikiem analiz rekomendacja może stanowić podstawę dla strony publicznej do podejmowania dalszych decyzji. 23

25 Rodzaje wydatków/wpływów uwzględnianych w kalkulacji przepływów pieniężnych w poszczególnych okresach (np. roczne, półroczne) Model Tradycyjny wydatki w okresie budowy - koszty budowy - koszty zarządzania - koszty ubezpieczenia wydatki w okresie eksploatacji - remonty - utrzymanie bieżące - koszty zarządzania - koszty ubezpieczenia Model PPP opłata za dostępność: - koszty eksploatacji - spłatę długu - odsetki - dywidenda (zwrot inwestora) + opłaty od użytkowników za korzystanie z infrastruktury + podatki koszty finansowe (odsetki) + opłaty od użytkowników za korzystanie z infrastruktury Saldo przepływów pieniężnych netto strony publicznej w modelu tradycyjnym Saldo przepływów pieniężnych netto strony publicznej w modelu PPP Otrzymane przepływy pieniężne w poszczególnych okresach analizy są następnie dyskontowane stopą dyskontową. 24

26 Płatności Budżetowane wydatki - capex Przekroczenie harmonogramu Płatności Brak płatności do momentu ukończenia budowy Profil wydatków/płatności sektora publicznego Model tradycyjny Model PPP Przekroczenie kosztów Przekroczenie budżetu Budżetowane wydatki utrzymanie/remonty Opłata za dostępność 3 Faza budowy Faza eksploatacji Lata 3 Faza budowy Faza eksploatacji Lata 25

27 Zobowiązania strony publicznej a współfinansowanie środkami UE Zestawienie analizowanych wariantów PPP bez UE PPP z UE Założenia komercyjne Długość okresu umowy lata Założenia operacyjne Koszty budowy (w tym nakłady) mln PLN Struktura Finansowania Udział kapitału mln PLN 50% 10% Udział długu 50% 40% Udział dofinansowania unijnego - 50% Dofinansowanie - kwotowo mln PLN Wartość bieżąca zobowiązań Strony Publicznej bez UE z UE Model PPP mln PLN (366) (183) Model Tradycyjny mln PLN (469) (256) różnica mln PLN (103) (74) Model PPP korzystniejszy? TAK TAK 26

28 Zobowiązania strony publicznej a współfinansowanie środkami UE (cd) Struktura wydatków Partnera Prywatnego pokrywana przez wynagrodzenie (Wariant bez UE) (10) Wydatki operacyjne netto Wydatki inwestycyjne netto Obsługa pożyczki podporządkowanej Przyrost gotówki na koniec okresu Obsługa długu głównego netto Inne wydatki netto Wypłacone dywidendy dla inwestora Wynagrodzenie Partnera Prywatnego 27

29 Zobowiązania strony publicznej a współfinansowanie środkami UE (cd) Struktura wydatków Partnera Prywatnego pokrywana przez wynagrodzenie (Wariant z UE) (10) Wydatki operacyjne netto Wydatki inwestycyjne netto Obsługa pożyczki podporządkowanej Przyrost gotówki na koniec okresu Obsługa długu głównego netto Inne wydatki netto Wypłacone dywidendy dla inwestora Wynagrodzenie Partnera Prywatnego 28

30 Kontakt Dorota Miziołek, Dyrektor Zespół Finansowania i Infrastruktury KPMG Advisory Sp. z o.o. Sp. k. Tel: Kom: dmiziolek@kpmg.pl 2013 KPMG Advisory Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp.k. jest polską spółką komandytową i członkiem sieci KPMG składającej się z niezależnych spółek członkowskich stowarzyszonych z KPMG International Cooperative ( KPMG International ), podmiotem prawa szwajcarskiego. Wszelkie prawa zastrzeżone. Niniejszy dokument jest przeznaczony wyłącznie dla jego adresata, który zobowiązany jest do nieujawniania w jakikolwiek sposób i w jakiejkolwiek formie informacji w nim zawartych. Informacje zawarte w niniejszym dokumencie stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa KPMG w rozumieniu ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t.j. Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503, ze zm.) i nie mogą być przekazane osobom trzecim ani wykorzystane w żadnym innym celu bez pisemnej zgody KPMG.