HANDEL MIĘDZYNARODOWY. Międzynarodowy przepływ towarów, usług i kapitału

Transkrypt

1 HANDEL MIĘDZYNARODOWY Międzynarodowy przepływ towarów, usług i kapitału

2 Źródło: World Trade Organization (WTO) United Nations Conference on Trade and Development (UNCTAD) International Trade Centre (ITC)

3 Czynniki, które wpływają na rozwój handlu międzynarodowego 1. czynniki polityczne występowanie albo brak różnego rodzaju konfliktów politycznych, militarnych w skali międzynarodowej 2. czynniki koniunkturalne stan koniunktury gospodarczej na kluczowych rynkach dla danego kraju dobra koniunktura gospodarcza to wzrost popytu (także na towary z importu) np. Wielki Kryzys ( ) ostrość objawów tego kryzysu sprawiły, że kraje nie interesowały się rozwojem handlu międzynarodowego, chroniąc w ten sposób rynek wewnętrzny przed rozprzestrzenianiem się kryzysu 3. realizowana polityka handlowa ogólne tendencje w handlu międzynarodowym liberalizm protekcjonizm realizowana przez głównych partnerów polityka handlowa 4.wynikające z działalności org. międzynarod- GATT/WTO, MFW

4 Ogólne tendencje w handlu międzynarodowym: dynamika wzrostu obrotów handlowych dynamika zmian eksportu i importu jest mniej stabilna i bardziej gwałtowna niż dynamika zmian PKB, obserwuje się wzrost udziału eksportu w PKB (w skali światowej z 11% do 18%) rosnący udział usług w handlu międzynarodowym ( wzrost z 15% w roku 1980 do 27% w roku 2000) rosnący udział w handlu międzynarodowym krajów rozwijających w eksporcie krajów wysoko rozwiniętych na początku lat 90 25% eksportu krajów wysoko rozwiniętych trafiło na rynki krajów rozwijających się (w 2000 r. wielkość tą szacuje się na około 1/3); rynki krajów rozwiniętych są już nasycone, główne możliwości rozwoju są na rynkach krajów rozwijających się (kraje te muszą charakteryzować się jednak dobrą koniunkturą) Istnieją powiązania 2-stronne kraje rozwinięte uzależnione są od warunków ekonomicznych w krajach rozwijających się. Dlatego kraje wysoko rozwinięte angażują się inwestycyjnie na rynkach krajów rozwijających się o dobrych warunkach ekonomicznych

5 KRYTERIA PODZIAŁU RYNKÓW M-NAR Segmenty rynków międzynarodowych w zależności od przedmiotu transakcji segment rynków surowców (np. rynek paliw, rud metali żelaznych) segment towarów rolno- spożywczych segment towarów przemysłowych segment usług (np. rynek usług transportowych, ubezpieczeniowych) wg kryterium geograficznego rynki lokalne i regionalne (najczęściej zlokalizowane wokół miejsca produkcji, są to najczęściej rynki wewnątrzkrajowe, w pewnych warunkach mogą one mieć charakter rynków międzynarodowych, np. rynki przygraniczne rynki krajowe (zawsze można mówić o pewnym rynku krajowym, gdyż zawsze są pewne bariery oddzielające ten segment od segmentu międzynarodowego rynki międzynarodowe o charakterze regionalnym (w ramach pewnych porozumień integracyjnych, np. strefy wolnego handlu : rynek krajów CEFTA,NAFTA, UE) rynek światowy (międzynarodowy o zasięgu światowym) (obejmuje swoim zasięgiem wszystkie pozostałe segmenty rynku; można w obrębie tego segmentu przeprowadzać segmentację wg przedmiotu transakcji, np. światowy rynek miedzi)

6

7

8 Dlaczego?

9

10 Dlaczego?

11

12

13

14 USŁUGI

15 Cechy usług: niematerialność, niejednolitość, nierozdzielność, nietrwałość. Usług nie można: wyprodukować na zapas, zmagazynować, odsprzedać, przetransportować.

16 GATS Układ ogólny w sprawie handlu usługami Jeden z ważniejszych rezultatów Rundy Urugwajskiej ( ). Pierwsze porozumienie wielostronne obejmujące handel usługami - pół wieku po powstaniu GATT. Potrzeba układu regulującego zasady handlu usługami była długo kwestionowana.

17 Przyczyny braku zainteresowania wielostronnymi regułami handlu usługami Duża część usług tradycyjnie uznawana była za nie podlegające handlowi międzynarodowemu (ang. non-tradables), nie można więc stosować tradycyjnych narzędzi zagranicznej polityki handlowej, np. hotele, restauracje, usługi osobiste, niewielka wartość światowych obrotów usługowych.

18 Niektóre branże własnością lub pod kontrolą państwa ze względu na ich znaczenie infrastrukturalne, społeczne lub istnienie naturalnych monopoli, np. ochrona zdrowia, edukacja, transport kolejowy, telekomunikacja, ze względu na wyższą od przeciętnej stopę zysku z eksportu usług (sprzyjającej monopolizacji).

19 Zmiany w drugiej połowie lat 1980 i w latach 1990-tych (1) Zniknęło wiele barier technicznych (dzięki postępowi technologicznemu), możliwy transfer usług za granicę bez konieczności przepływu osób lub zakładania filii, np.bankowość internetowa, usługi rachunkowe, pojawiły się nowe rodzaje usług, np. telemedycyna, e-learning. Postępujące procesy liberalizacji.

20 Zmiany w drugiej połowie lat 1980 i w latach 1990-tych (2) Mniej barier ekonomiczno-społecznych (dzięki procesom demonopolizacji, prywatyzacji i deregulacji), np. usługi transportu drogowego, bankowe, telekomunikacyjne, ochrona zdrowia, edukacja. Zmiana nastawienia rządów państw, obecność państwa w branżach o potencjalnie dużych możliwościach rozwoju i innowacji zaczęła wiązać się ze stratami dla gospodarki.

21 Definicja handlu usługami wg GATS Obejmuje wszystkie możliwe sposoby świadczenia usług w skali międzynarodowej: handel transgraniczny (np. kursy korespondencyjne), konsumpcję za granicą (np. wycieczki zagraniczne), obecność handlową (np. usługi gastronomiczne zagranicznych restauracji), czasowa obecność osób fizycznych (np. występ zagranicznego muzyka odbywającego tourne).

22 Udział usług w handlu międzynarodowym Usługi związane z obsługą handlu towarowego od dawna są przedmiotem handlu, np. finansowe, transportu morskiego, Obecnie technologie informatyczne i telekomunikacyjne umożliwiają handel większością usług.

23 20% 18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% Usługi (czyste) stanowią ok. 20% handlu międzynarodowego - w 1980 r. 16% (wartość eksportu w 2002 r. 1,5 bln USD) Udział eksportu usług w światowym eksporcie i PKB, Eksport usług/eksport światowy Eksport usług/pkb światowy Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych WTO i IMF

24 Wzrost eksportu towarów i usług w procentach (1980=100) Usługi Towary Dynamika PKB, ceny bieżące Dynamika eksportu usług Dynamika eksportu towarów Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych WTO i IMF w mld USD

25 Struktura geograficzna handlu usługami Udział grup krajów w światowym handlu usługami, w procentach , Eksport kr. rozwiniętych Import kr. rozwiniętych Eksport kr. rozwijających się Import kr. rozwijających się Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych WTO

26 Struktura rzeczowa handlu usługami Światowy eksport usług rynkowych według kategorii, Pozostałe Podróże zagr Transport w procentach Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych WTO

27 Bilans płatniczy?

28 KAPITAŁ

29 Transfer kapitału W skali międzynarodowej może się dokonywać w trzech formach : kredytów zagranicznych inwestycji portfelowych inwestycji bezpośrednich Charakterystyczne jest to, że: mają one charakter transakcji transferowych (wywóz kapitału nie wiąże się z bezpośrednim wywozem towarów czy usług). Kapitał może przekraczać granicę w formie pieniężnej, ale także aportu rzeczowego. Eksport kapitału nie powoduje przeniesienia prawa własności do tego kapitału (jak to było w przypadku eksportu towarów), eksporter otrzymuje prawo do użytkowania kapitału.

30 Kredyty zagraniczne kredyty handlowe kredyty kupieckie kredyty finansowe Inwestycje portfelowe inwestycje, które oznaczają dokonywanie lokat w zagraniczne papiery wartościowe, czyli zakupy zagranicznych akcji, obligacji; motywem działania jest tutaj chęć uzyskania zysków z posiadania tych papierów wartościowych (zyski z dywidendy, z oprocentowania obligacji, różnice z różnic cen akcji) Inwestycje bezpośrednie (greenfield), zakup kontrolnego pakietu akcji firmy już istniejącej

31

32

33 Rynek finansowy miejsce, gdzie dokonuje się transakcjiśrodkami pieniężnymi. Przedmiotem rynku finansowego są walory finansowe występujące w postaci zmaterializowanej lub zdematerializowanej. Podmioty na rynku finansowym Skarb Państwa Instytucje ubezpieczeniowe Fundusze emerytalne Fundusze inwestycyjne Przedsiębiorstwa Ludność Podmioty zagraniczne Struktura rynku finansowego rynek walutowy rynek pieniężny rynek kapitałowy (rynek pierwotny, rynek wtórny) rynek instrumentów pochodnych (derywatów) rynek kredytowy

34 Rynek walutowy rynek, na którym handluje się walutami (ew. dewizami). Na rynku tym tworzy się kurs walutowy (kurs wymiany), który odzwierciedla stosunek ceny między dwoma walutami. rynkek kasowy (wymiana jest dokonywana natychmiast) rynkek terminowy (wymiana zostanie dokonana w przyszłym, ściśle określonym terminie). Najważniejszymi uczestnikami rynku walutowego są: inwestorzy. podmioty zajmujące się eksportem bądź importem towarów banki centralne, które sprzedają lub skupują walutę w celu zapobiegania nadmiernemu wzrostowi bądź spadkowi danej waluty (funkcja interwencyjna).

35 FOREX - międzynarodowy rynek walutowy. 1 Miesiąc BID - stopa oprocentowania depozytów międzybankowych jednomiesięcznych 1 Miesiąc OFFER - stopa oprocentowania jednomiesięcznych pożyczek na rynku międzybankowym Arbitraż cenowy - to tak zwany darmowy lunch. Polega na kupnie instrumentu(waluty) na runku przy jednoczesnej jego sprzedaży na innym rynku. BID - kupno EMU - (European Monetary Union), Europejska Unia Walutowa. EURIBOR (Euro Interbank Offered Rate) - stopa procentowa kredytów na europejskim rynku międzybankowym. Jest to średnie notowanie z 57 największych banków strefy euro - ustalana przez FBE - Federation Bancaire de L'Union Europeenne - Bruksela, godz. 11:00. Forex - LIBOR (London Interbank Offered Rate) - stopa procentowa kredytów na rynku międzybankowym w Londynie. Ustalana o godz. 11:00 GMT przez BBA - British Bankers Association Offer - sprzedaż O/N (over night) -środki pożyczane na jeden dzień Pips - "price interest point" to najmniejsza jednostka zmiany kursu waluty. Cztery miejsca po przecinku. SPOT - kurs transakcji z rozliczeniem za dwa dni robocze Spread - różnica między ceną kupna (bid) a ceną sprzedaży (offer, ask) SW (spot week) - oprocentowanie depozytu/pożyczki na okres jednego tygodnia T/N (tomorrow next) -środki pożyczane na jeden dzień, od jutra WIBID - Warsaw Interbank Bid Rate referencyjna stopa oprocentowania depozytów międzybankowych WIBOR - Warsaw Interbank Offer Rate referencyjna stopa oprocentowania pożyczek na rynku międzybankowym Waluty egzotyczne - Waluty inne niż 7 głównych (G-7), na całymświecie dealerzy określają mianem egzotyczne. Wolumen i płynność na walutach egzotycznych może być wyjątkowo niska. Parytet siły nabywczej służy przeliczaniu walut w taki sposób, aby ustalić ich rzeczywistą siłę nabywczą. Różni się od kursu walutowego, może być od niego wyższy lub niższy.

36 Rynek kapitałowy segment rynku finansowego, na którym dokonywane są emisjeśrednio- i długoterminowych instrumentó finansowych takich jak akcje i obligacje, przeznaczone na finansowanie inwestycji Pierwotny (rynek kapitałowy, na którym następuje sprzedaż nowych papierów wartościowych bezpośrednio przez emitenta akcji i obligacji dopuszczonych do obrotu przez Komisję Papierów Wartościowych i Giełd) Wtórny (rynek kapitałowy, na którym następuje proponowanie nabywania papierów wartościowych od podmiotów innych niż emitent

37 Rynek instrumentów pochodnych (derywatów) zwany inaczej rynkiem kontroli ryzyka to ta część rynku finansowego, na którym wykorzystywane są instrumenty pochodne, które dają prawo do kupna lub sprzedaży instrumentu pierwotnego w przyszłości po określonej cenie lub dają prawo do określonego rozliczenia pieniężnego. Stosuje się je w celu spekulacji bądź zabezpiecznia przed stratami związanymi z niekorzystnymi zmianami na rynku cen akcji i stóp procentowych. kontrakty terminowe, opcje, swapy

38

39 Hong Kong a chiński eksport These firms produce goods in China, export them to an affiliated or unaffiliated global distributor located in Hong Kong, China, from which goods are then shipped to many destinations including shipments back to China. Hong Kong is the wealthiest urban centre in the People's Republic of China. The GDP per capita (PPP) of Hong Kong even exceeded the four big economies in Western Europe (UK, France, Germany, Italy) and Japan in Asia It also places first in the Economic Freedom of the World Report. In 2006, Hong Kong's per-capita GDP ranked as the 6th highest in the world at US$38,127

40