Transport zrównoważony czyli inwestycja w styl życia

Transkrypt

1 Transport zrównoważony czyli inwestycja w styl życia dr Michał Beim adiunkt na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu ekspert Instytutu Sobieskiego 1

2 Wstęp Zrównoważony rozwój a co to? 2

3 Zrównoważony transport Zrównoważony rozwój godzi cele: - środowiskowe - gospodarcze - społeczne Zrównoważony rozwój zapewnia przyszłym pokoleniom: - ochronę zasobów - brak obciążeń finansowych dzisiejszej działalności - szanse na dobry start w przyszłość 3

4 Czy transport może być zrównoważony? Czy transport może w ogóle być zrównoważony? Transport należy do największych źródeł zanieczyszczeń środowiska. Problem szczególnie widoczny w miastach: hałas, zanieczyszczenia (NOx, CO, PM10), zajęcie przestrzeni 4

5 Aspekt przestrzenny Zajętości przestrzeni nie rozwiążą najczystsze silniki źródło: Urząd Miasta Monastyru (Münster) 5

6 Główne wyzwania transportu miejskiego i regionalnego 6

7 Zmiana filozofii transportu Transport jako element polityki rozwoju regionalnego Polityka klimatyczna Polityka energetyczna (redukcja emisji CO2) (niezależność energetyczna) Polityka przestrzenna (rewitalizacja, odnowa, rozwój) Polityka transportowa Polityka społeczna (przeciwdziałanie wykluczeniu, prorodzinna) Polityka ekologiczna Polityka gospodarcza (redukcja emisji hałasu i zanieczyszczeń (poprawa efektywności, powietrza) otwarcie na konkurencję) źródło: opracowanie własne 7

8 Polityka energetyczna Celem polityki energetycznej jest stopniowe uniezależnianie się od paliw kopalnych Globalne wydobycie ropy (wykres) a samochody na świecie: 2000 r. ok. 0,7 mld 2010 ok. 1 mld 2030 ok. 3 mld zbiorcze zestawienie opracowań - wikipedia Konferencjaźródło: Rowerowe Przyspieszenie, Szczecin dn. 27 maja 8

9 Polityka klimatyczna W świetle dokumentów UE transport jest jednym z istotnych obszarów ograniczania emisji CO2 Przykład celów klimatycznych polityki transportowej - Tybinga (Niemcy) polityka transportowa do 2030 r. Transport publiczny i intermodalność Ruch wewnątrz miejski Zarządzanie mobilnością źródło: IMOVE - TU Kaiserlautern Struktury urbanistyczne 9

10 Uwarunkowania demograficzne Społeczeństwa Europy starzeją się. Rodzi to wiele konsekwencji dla transportu Piramida płci i wieku w Polsce w 2008 r. (stan rzeczywisty) i w 2035 r. (prognoza) źródło: GUS 10

11 W poszukiwaniu rozwiązań problemów transportowych 11

12 Filary rozwoju transportu miejskiego rozwój transportu publicznego uspokajanie ruchu rozwój infrastruktury rowerowej polityka parkingowa nowe formy wykorzystania samochodów źródło: Urząd Miasta Fryburga Bryzgowijskiego 12

13 Multimodalność i intermodalność W planowaniu nowoczesnych systemów na znaczeniu nabiera: intermodalność (dokonywanie jednej podróży kilkoma środkami lokomocji) multimodalność (wybór jednego spośród kilku środków lokomocji do odbycia podróży) Dworce i stacje kolejowe stają się centrami mobilności: węzły przesiadkowe (bus, kolej, tramwaj), parkingi Bike&Ride i Park&Ride, rowery publiczne, samochody publiczne, etc. 13

14 1. Rozwój transportu publicznego 14

15 Niemiecka kolej przewiozła 2,4 mld pasażerów. 94,7% z tego przewiozły koleje regionalne! 200% 180% długodystansowe regionalne 160% 140% 120% 100% 80% 60% 15 Źródło: oprac. wł. na podstawie DESTATIS Koleje regionalne dla miasta

16 Idea taktu w transporcie regionalnym Główne założenia taktu: - dopasowanie prędkości pociągów do odległości pomiędzy węzłami przesiadkowymi - zapewnienie możliwości przesiadek - stworzenie wspólnej sieci połączeń - czytelność rozkładów jazdy - koordynacja rozkładów źródło: opracowanie własne 16

17 Brak barier architektonicznych Cel: brak barier niepełnosprawny sam wyjechać pociągu! Michał Beim: Transport zrównoważonymoże czyli inwestycja w stylzżycia 17 Siemens Desiro w Pirmasens, fot. M. Beim, Konferencja Rowerowe Przyspieszenie, Szczecin dn. 27 maja

18 Zacieranie się granic technicznych Germesheim: S-Bahn i tramwaj dwusystemowy fot. M. Beim, 18

19 Transport miejski w świetle wyzwań Główne problemy współczesnego transportu miejskiego: zmiana przestrzennej struktury źródeł i celów podróży zmiana godzin funkcjonowania (oczekiwanie usług całodobowych) malejąca gęstość potencjalnych pasażerów 19

20 Tramwaj jako element rozwoju miast Znaczenie miastotwórcza tramwaju: rewitalizacja staromiejskich dzielnic oś rozwoju zabudowy odnowa przestrzeni miejskiej poprawa image miasta Rola tramwaju w zmianie zachowań transportowych jest zdecydowanie silniejsza niż autobusów Budowa tras tramwajowych powoduje wzrost wartości nieruchomości! 20

21 Tramwaj jako oś rozwoju urbanistycznego miast Tramwaj osiątransport urbanistycznego rozwoju Michał Beim: zrównoważony czyli inwestycja w styl życia osiedla Vauban we Fryburgu (fot. M. Beim) Konferencja Rowerowe Przyspieszenie, Szczecin dn. 27 maja 21

22 Tramwaj jako oś rozwoju urbanistycznego miast Tramwaj powinien być osią rozwoju urbanistycznego miast. Przechodząc obok źródeł i celów podróży! Tramwaj przechodzący przez kampus uniwersytecki w Portland źródło: en.wikipedia.org 22

23 Transport publiczny jako stymulator gospodarki Walny wpływ na wartość nieruchomości, rozwój handlu i usług oraz rewitalizację Credit Agricole reklamuje łatwość dojazdu tramwajem do swych oddziałów fot. M.Beim 23

24 Transport publiczny jako narzędzie poprawy środowiska Redukcja emisji zanieczyszczeń i hałasu, zarówno w skali ulicy, jak i miasta Tramwaj ma priorytet i jest cichy Brest. fot. M.Beim 24

25 Gwarancje jakości transportu publicznego Transport publiczny daje gwarancje: - punktualności - bliskości przystanków źródło: HVV, ZVV 25

26 Image transportu publicznego Wizerunek transportu publicznego jest starannie kreowany za pomocą reklamy: całego systemu marek regionalnych (coraz większe znaczenie) poszczególnych przewoźników ofert specjalnych źródło: VDV 26

27 Transport a zmiany demograficzne Mniejsza liczba pasażerów wymuszać będzie nowe podejście do rozkładów jazdy i linie na żądanie źródło: opracowanie własne 27

28 Transport a zmiany demograficzne Elastyczność będzie dotyczyć nie tylko rozkładów jazdy podstawówka 8:00 podstawówka 8:00 7:20 7:50 7:50 7:20 7:50 7:20 8:00 8:30 gimnazjum źródło: opracowanie własne 8:00 gimnazjum 8:45 28

29 2. Rozwój ruchu rowerowego - czyli tani sposób na poprawę mobilności 29

30 Rower mobilność w miejskim stylu Ruch pieszy i rowerowy są filarami zrównoważone go rozwoju transportu! Samorządy nie tylko rozwijają infrastrukturę, ale również promują obie formy mobilności! źródło:urząd Miasta Norymbergi, Mikael Colville-Andersen 30

31 Rower szybki sukces Główne zalety rozwoju ruchu rowerowego w miastach: - możliwość bardzo szybki przyrostu liczby użytkowników Monachium: 10% wszystkich podróży w 2002, 14% w 2008 i 17% w 2012 r. Kilonia: 8% w 1998, 17% w 2003 oraz w 2008 r. 21%! - stosunkowo niskie nakłady na infrastrukturę ok. 510 rocznie na mieszkańca 31

32 Rower nowe spojrzenie na jakość Dawna droga rowerowa na chodniku i nowy Michał Beim: Transport zrównoważony czyli inwestycja w styl życia pas32rowerowy w jezdni. Konferencja Rowerowe Przyspieszenie, Szczecin dn. Kilonia 27 maja(fot. Michał Beim)

33 Polityka prorodzinna w ruchu rowerowym Miejsca postojowe dla tylko rowerów z przyczepkami dziecięcymi Michał Beim: Transport zrównoważony czyli inwestycja w styl życia 33 Fryburg Bryzgowijski (fot. Michał Beim) Konferencja Rowerowe Przyspieszenie, Szczecin dn. 27 maja

34 Dworce punkty integracji transportu Lockery i stojaki rowerowe są zlokalizowane tuż przy wejściu na peron. 34 (Hochspayer). Fot. M. Beim

35 Dworce punkty integracji transportu 35 Stacja rowerowa centrum mobilnościszczecin na dworcu Konferencja Rowerowe Przyspieszenie, dn.w27kilonii maja Fot. M. Beim

36 3. Uspokajanie ruchu - czyli nowa jakość przestrzeni miejskich 36

37 Uspokojenie ruchu Przesłanki zmieniające filozofię planowania ulic: potrzeby wysokiej jakości przestrzeni publicznej (handel indywidualny, życie kulturalne) poprawa bezpieczeństwa (ruchu i społecznego) ograniczanie emisji zanieczyszczeń i hałasu nieskuteczność dotychczasowych metod ograniczania wypadków (restrykcje vs. design) odnowa życia miejskiego demokratyzacja procesów zarządzania miastem 37

38 Uspokajanie ruchu Strefa tempo 30 w Heidelbergu i brama wjazdowa do strefy zamieszkania w Weißenburgu (fot. 2x M.B.) 38

39 Shared space Shared space jako filozofia projektowania angażująca w procesie planowania wszystkich użytkowników przestrzeni ulicy. źródło: opracowanie własne 39

40 Shared space Baden-Baden główny plac miasta (fot. M.Beim) Konferencja Rowerowe Przyspieszenie, Szczecin dn. 27 maja 40

41 Shared space City Lounge w St. Gallen (fot. M. Beim) 41

42 4. Nowe formy wykorzystania samochodów - dopełnienie mobilności 42

43 Car sharing i samochody publiczne Specjalne formy wykorzystania samochodów mogą pełnić ważną rolę w redukcji korków. Najważniejsze z nich to - car sharing niekomercyjne wypożyczalnie samochodów - samochody publiczne - car pooling wspólne dojazdy samochodami Każdy z tych rodzajów niesie inne konsekwencje dla miast i regionów. Najkorzystniejszy jest car sharing. 43

44 Car sharing jako przedłużenie transportu publicznego Car-sharing przed dworcem głównym we Frankfurcie nad Menem. 44 Na pierwszym planie samochód elektryczny. (fot. M. Beim)

45 Samochód publiczny dopełnienie czy konkurent komunikacji publicznej Michał Beim:publiczny TransportDriveNow! zrównoważony czyli inwestycja w styl życia Samochód w Berlinie. (fot. M. Beim) 45

46 Car pooling Michał Beim: Transport zrównoważony czyli inwestycja w styl życia (fot. 46M. Beim) Parking dla użytkowników car pooling w Nadrenii-Palatynacie.

47 Alternatywne paliwa Kierunki poszukiwań alternatywnych paliw: ogniwa wodorowe energia elektryczna biopaliwa Główne problemy: wysoki koszt instalacji (wodór, en.el.) mały zasięg pojazdów (wodór, en.el.) kwestie etyczne (biopaliwa) Największe szanse ma elektromobilność 47

48 Alternatywne paliwa 48 Strasbourg, samochódprzyspieszenie, elektryczny w trakcie tankowania Konferencja Rowerowe Szczecin dn. 27 maja (fot. M. Beim)

49 5. Polityka parkingowa - czyli nie ma darmowych obiadów 49

50 Zasady nowoczesnej polityki parkingowej Odejście od dziedzictwa Verordnung über Garagen und Einstellplätze (Reichsgaragenordnung - RGaO - ) vom 17. Februar 1939 źródło: Hermann Knoflacher (2006): A new way to organize parking 50

51 Polityka parkingowa pracodawców Coraz częściej opłaca się pracodawcom zapewniać zamiast miejsc parkingowych tanie bilety lub płacić więcej pracownikom dojeżdżającym inaczej niż samochodem. Badenia-Wirtembergia wprowadziła obowiązkową odpłatność za parkingi na uniwersytetach. źródło: Stadtblatt Heidelberg 51

52 Strefy płatnego parkowania W zakresie parkowania dąży się do: - rozszerzania stref płatnego postoju poza centrum - uzależnienia cen od popytu na miejsce i cen biletów transportu publicznego - elastycznego kształtowania czasu - tworzenia puli miejsc specjalnych (np. dla dostaw) Chcesz za darmo parkować? Przyjedź rowerem! źródło: kopf-an.de 52

53 Zamiast podsumowania Zmiany społeczne - wykorzystać szansę 53

54 Motoryzacja wzrost do niebios? Teoria peak car : sformułowana w latach w Wielkiej Brytanii, wzrost liczby samochodów w Europie zostanie powstrzymany ok r., po czym będzie spadał. Praktyczne obserwacje potwierdzają teorię dla miast Europy Zachodniej, Stanów Zjednoczonych i Australii szczyt nastąpił w okresie

55 Teoria peak car Région de Bruxelles-Capitale Praha Berlin Bremen Hamburg Île de France Porównanie poziomu motoryzacji w wybranych miastach europejskich w latach źródło: opracowanie własne na podstawie Eurostatu i GUS Wien Wielki Londyn (razem) Poznań Poziom motoryzacji wg NUTS 2 w wybranych miastach źródło: Eurostat; opracowanie: Michał Beim

56 Zmiana hierarchii konsumpcji źródło: R. Berger (2011) 56

57 Młodzi a transport Nawet młodzi właściciele samochodów są bardziej nastawieni na transport publiczny, rowerowy i pieszy. Spada też zapotrzebowanie na transport. Wykresy tylko dla młodych Niemców (18-29 lat) - właścicieli samochodów! Bundesministerium für Verkehr Bau und Stadtentwicklung: Deutsches Mobilitätspanel (MOP) Bonn, Berlin,

58 Wykorzystać szansę dr Dieter Zetsche, fot. Daimler 58

59 Podsumowanie Transport to zdecydowanie więcej niż infrastruktura, choć dobra infrastruktura Zarządcy transportu publicznego wychodzą poza dotychczasowe ramy starają się uczynić go główną formą mobilności, którą uzupełnia ruch pieszy, rowerowy (rowery publiczne i prywatne) czy nowe formy wykorzystania samochodów (carsharing lub auta publiczne) Dobry transport publiczny, rowerowy i pieszy jest warunkiem koniecznym rozwoju miast i regionów! 59

60 Dziękuję za uwagę! Bordeaux fot. Phillip Maiwald Zapraszam do dyskusji! dr Michał Beim Katedra Melioracji, Kształtowania Środowiska i Geodezji Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu ul.zrównoważony Piątkowska 94, Poznań Michał Beim: Transport czyli inwestycja w styl życia 60 michal.beim@up.poznan.pl, dn , Konferencja Rowerowe Przyspieszenie, Szczecin 27 maja