Dydaktyka szkoły wyższej

Transkrypt

1 Dydaktyka szkoły wyższej Twórcze myślenie Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

2 Struktura wykładu 1. Wstęp. 2. Ludzki mózg fenomen natury. 3. Myślenie i inteligencja definicje. 4. Charakterystyka aktów twórczych. 5. Metody usprawniające twórcze myślenie. 6. Zakończenie.

3 Mózg Ok. 100 miliardów komórek nerwowych Ponad 100 bilionów połączeń między nimi Ok. 50 substancji chemicznych odpowiedzialnych za wymianę informacji między neuronami Każdego dnia powstają w mózgu nowe komórki nerwowe

4 Myślenie i Inteligencja "Czynność myślenia jest łańcuchem operacji umysłowych, za pomocą których przetwarzamy informacje zakodowane w spostrzeżeniach, wyobrażeniach i pojęciach Kozielecki J. Inteligencja to zdolność rozwiązywania problemów lub tworzenia produktów mających znaczenie w określonych warunkach kulturowych i środowiskowych Gardner M.

5 Rodzaje inteligencji Interperso nalna Przestrzen na Logicznomatematy czna Inteligencja Intraperso nalna Muzyczna Kinestetyc zna Werbalnojęzykowa

6 Wymiary twórczości Poziom Płynna Skrystalizowan a Dojrzała Wybitna Czas Kilka minut Kilka lat Od 10 lat Od 10 lat Jakość Wypełnianie luk, transfer, zmiana interpretacji, tworzenie odrębnej dziedziny wedzy Proces Myślenie dywergencyjne Przebudowywa nie reprezentacji Emocje Ciekawość Emocje sterujące celowe Wykorzystanie wiedzy Zmienność nastrojów Motywacja Zabawowa Zadaniowa Osiągnięć, hubrystyczna Wykorzystanie wiedzy Zmienność nastrojów Osiągnięć, hubrystyczna

7 Wymiary twórczości c.d. Cechy osobowe Ocena społeczna Szansa wystąpienia Giętkość, oryginalność Niezależność, odporność na naciski Wytrzymałość Nieistotna Istotna Istotna Bardzo ważna Powszechność Duża Mała Bardzo mała

8 Fenomen twórczość Twórcze myślenie jest po prostu zwyczajnym myśleniem, które przynosi wyjątkowe rezultaty Weisberg R.

9 Struktura procesu twórczego ujęcie klasyczne 1. Preparacja zbieranie danych i określenie problemu. 2. Inkubacja samoistne, nieświadome wylęganie się pomysłu. 3. Iluminacja olśnienie towarzyszące nagłemu rozwiązaniu problemu przez wgląd. 4. Weryfikacja sprawdzenie przydatności proponowanego rozwiązania.

10 Ujęcie współczesne Koncepcja interakcji twórczej (E. Nęcka) wyróżnianie etapów procesu twórczego nie ma sensu ponieważ: tworząc coś (rozwiązując zadanie) nieustannie wracamy do wcześniejszych momentów lub wybiegamy myślą naprzód proces twórczy nie musi zaczynać się od sformułowania problemu, może wychodzić od struktury próbnej etapy przebiegają w sposób synchroniczny, a nie diachroniczny bardzo rzadko jest to proces skończony twórczość polega na ciągłej interakcji dwóch czynników: założonego celu i kolejno tworzonych struktur próbnych prowadzących do jego osiągnięcia

11 Twórcze operacje umysłowe W myślenie twórcze zaangażowane są m. in. takie zdolności intelektualne jak: 1. Percepcja. 2. Myślenie abstrakcyjne. 3. Wyobraźnia. 4. Uwaga. 5. Pamięć.

12 Środki stymulujące twórczość 1. Metody heurystyczne burza mózgów A. F. Osborn a, synektyka W. Gordona, metoda morfologiczna F. Zwicky ego, myślenie lateralne (E. De Bono). 2. Konkretne techniki twórczości autorskie zestawy ćwiczeń stosowanych doraźnie

13 Poziomy aktywizacji 1. Usprawnianie myślenia. 2. Przełamywanie nawyków percepcji. 3. Rozwój umiejętności interpersonalnych. 4. Rozwój motywacji.

14 Aktywizacja twórczego myślenia Konkretne operacje umysłowe biorące udział w procesie twórczym: 1. Abstrahowanie 2. Dokonywanie ciągów skojarzeń 3. Rozumowanie dedukcyjne 4. Rozumowanie indukcyjne 5. Myślenie metaforyczne 6. Transformowanie

15 Zdolność Abstrahowanie Skojarzenia Dedukcja Indukcja Ćwiczenia Tysiąc definicji, Archiwum, Chińska encyklopedia, Analiza funkcjonalna, Triplety, Łańcuchy interaktywne, Łańcuchy alternatywne, Piramidy skojarzeń Co by było, gdyby, Diagram ryby, Implikacje, Scenariusze Uzupełnianie serii, Klasyfikacje, Tworzenie analogii, Wymuszona symetria, Bionika Metaforyzowanie Transformowanie Tworzenie nowych symboli, Percepcja fizjonomiczna, Synestezja, Personifikacje Operator WCK, Pytania Osborna, Luneta

16 Skojarzenia - przykłady Napisz słowo kojarzące się z następującymi: chodnik odtwarzacz blok.. bicie pieniądze mózg zabawa ( ) pień

17 Abstrakcyjne transformacje

18 Rozumowanie indukcyjne 1. Wnioskowanie z analogii: Cyrkiel jest dla okręgu, czym ekierka jest dla długości, kąta prostego, wysokości, powierzchni 2. Klasyfikowanie: Które słowo należy wykreślić? stożek, walec, równoległościan, ostrosłup, kula, trapez

19 Rozumowanie dedukcyjne Jeśli wszyscy ludzie są śmiertelni Sokrates jest człowiekiem Zatem Sokrates jest śmiertelny. Zatem ciało S. zgnije i rozpadnie się. Zatem młodzież ateńska nie będzie już dalej deprawowana. Zatem

20

21

22

23 Wnioski 1. Pojęcie myślenia i inteligencji są procesami niezwykle trudno poddającymi się naukowym eksplikacjom. 2. Nie mamy do dziś opracowanego opisu pełnego zestawu: procesów, aktywności, zdolności zaangażowanych w procesy twórcze. 3. Treningi kreatywności przybierają więc formę autorskich programów, akcentujących potrzebę różnych uzdolnień. 4. Jedno jest pewne efektywność myślenia można a nawet należy usprawniać.

24 Literatura Nęcka E., Proces twórczy i jego ograniczenia, Kraków Nęcka E., Trening twórczości, Kraków Szmidt K., Trening kreatywności, Gliwice 2008.

25 Twórczość W procesie twórczym wielkiego kalibru, polegającym na konstruowaniu nowych struktur teorii, hipotez, kierunków poszukiwań, rezultaty poznawcze w znacznie większym stopniu zależą od subiektywnych, idiosynkratycznych, nie zawsze jasno artykułowanych odniesień wewnętrznych niż od zgodności względem kryteriów zewnętrznych Cz. Nosal Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.