Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy

Transkrypt

1 Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Jak rozbudzać kreatywność dziecka? Magdalena Zientalska Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu 14 października 2013 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY Czy twórczego myślenia można uczyć? Nauka twórczego myślenia jest możliwa. Twórcze myślenie jest jednym z rodzajów aktywności człowieka i jako takie poddaje się ćwiczeniom. Nie oznacza to, że każdy ma w potencjale tworzenie dzieł wybitnych, ale każdy może rozwijać swoje myślenie w kierunku niestandardowości, większej pomysłowości, kreatywności. 1

2 Dążenie do rozwoju Trening twórczości zakłada, że człowiek może kierować swoim zachowaniem. Może samodzielnie i świadomie decydować o czynach, które podejmuje, może je planować i doskonalić. Dążąc do rozwoju człowiek musi napotykać a następnie wybierać sytuacje, które są dla niego wyzwaniem, np. wymagają nowych umiejętności, nowego lub niestandardowego spojrzenia. Etapy treningu kreatywności I etap: trening świadomego działania. Celem tego etapu jest uświadamianie dziecku jakie są jego możliwości i ograniczenia. Uzyskiwanie takie samoświadomości prowadzi do autonomizowania się dziecka, wyrabia w nim poczucie odpowiedzialności. II etap: wzbogacanie repertuaru aktywności. Celem jest tu zwiększanie potencjału działań, jakie jest w stanie podjąć dziecko przede wszystkim w kontekście interpersonalnym (współpraca, rozwiązywanie konfliktów, podejmowanie decyzji) 2

3 Etap treningu kreatywności, c.d. III etap: Doskonalenie umiejętności wartościowania. Celem jest rozwijanie wrażliwości, rozumowania moralnego, a w tym przewidywanie konsekwencji, przyszłych zdarzeń. IV etap: trening dzielności działania. Celem tego etapu jest podejmowanie prób stawania się podmiotem autonomicznym, dobieranie sytuacji sprzyjających własnego rozwojowi. ETAP I ETAP IV ETAP II ETAP III 3

4 Trening świadomego działania Etap ten może być realizowany poprzez umożliwianie dziecku doświadczenia swojej działalności w różnych obszarach: nauka (różne obszary wiedzy: matematyka, literatura, astronomia itd.), sport, plastyka, muzyka i inne. Doświadczenie różnych rodzajów aktywności pozwala badać dziecku jego zainteresowania. Dzięki aktywności dziecko odpowiada sobie na pytania z obrębu tożsamości: kim jestem?, co lubię?, W czym jestem dobry?, Co mnie nie interesuje?, Czego nie chcę?, CZEGO CHCĘ? Podejmowanie aktywności wyrabia w dziecku poczucie KOMPETENCJI Wzbogacanie repertuaru aktywności Ma na celu pokazanie dziecku, że może nie tylko doświadczać otaczającej rzeczywistości poprzez jej oglądanie i dotykanie, ale też przez inne aktywności: wchodzenie w relację, rozwiązywanie pojawiających się problemów, dokonywanie wyborów. Czyli np. jabłko można zobaczyć, powąchać, ugryźć, ale można też komuś podać, podzielić się, rzucić w kogoś.. itd. Dziecko zobaczy, że w życiu wiele można zrobić, co uczy go AKTYWNOŚCI, DĄŻENIA. 4

5 Doskonalenie umiejętności wartościowania Etap ten uczy dokonywania połączeń między tym co dziecko robi, a tym co w związku z tym się dzieje myślenie przyczynowo-skutkowe. Etap ten uczy rozumowania moralnego. Pozwala na odróżnienie sfery konwencjonalnej od stricte moralnej. A to pozwala na sprawne funkcjonowanie pośród innych. Trening dzielności działania Ten etap wiąże się z umiejętnością wybierania dla siebie sytuacji korzystnych rozwojowo. Na etapie dzięcięctwa są to wybory intuicyjne, na poziomie sprawdzania, prób i tu ważne jest, by dziecko zachęcać i wspierać. W dorosłym życiu decyzje te są bardziej świadome i często wpisane w ogólny plan rozwoju, jak dana jednostka realizuje. 5

6 Nasza struktura a kreatywność Gdzie są źródła naszej kreatywności? Co hamuje kreatywność? Co może pomagać w poszukiwaniach i rozwijaniu kreatywności? Analiza transakcyjna. Analiza Transakcyjna (AT) jest przede wszystkim teorią osobowości. Dzięki niej jest możliwe zrozumienie różnorodnych zachowań człowieka oraz jego wewnętrznego świata. AT zajmuje się również szczegółową analizą komunikacji międzyludzkiej. Transakcja rozumiana jest jako wymiana komunikatów. AT nie tylko drobiazgowo opisuje te wszystkie fenomeny, ale dostarcza metody pozwalające na ich zmianę 6

7 Podstawowe założenia AT Ludzie są OK. Każdy człowiek ma zdolność do myślenia. Każdy może się zmienić. RODZIC DOROSŁY KREATYWNOŚĆ DZIECKO 7

8 Tłamsiciele pomysłów Tak, ale.. Hmm, no tak.. Nigdy dotąd tego nie robiliśmy. Już nad tym pracowaliśmy. To nie będzie działać! Nie jesteśmy jeszcze do tego przygotowani. W teorii to się zgadza, ale czy będzie działać w praktyce? Zbyt nowoczesne. Zbyt przestarzałe. Jesteśmy na to za mali/ za duzi. A któż to wymyślił? Po prostu wiem, że to nie będzie działać. No nie, ja nie mogę! To znaczy dla nas więcej pracy. Z tym będzie kłopot. Nie walczmy z wiatrakami. Bądźmy realistami. Bądźmy praktyczni. Pan nie rozumie w jakiej jesteśmy sytuacji. Konstruktywna krytyka Właściwie zastosowana krytyka może służyć kreatywności. Może stanowić siłę napędzającą, stymulującą kreatywność, jednak musi być stosowana według konkretnych zasad, które pilnują by nie stała się siłą niszczącą. Reguła Prince a Prince zaproponował trzy zasady, którymi należy się kierować by krytyka stała się narzędziem twórczym. 8

9 Reguła Prince a Najpierw wyróżniamy trzy powody, dla których zaproponowany pomysł wydaję się być pożyteczny i wartościowy: Podoba mi się ten pomysł bo.(trzy powody). Następnie wyrażamy jeden, najważniejszy dla nas powód, dla którego ten pomysł nam się nie podoba. Wyrażamy ten powód w następującej formie: Co by tu zrobić, żeby (idea nie zawierała tej wady), albo: W jaki sposób (urealnić pomysł). W ten sposób zamiast odrzucać pomysł szukamy sposobów by go ulepszyć, tak by nie został odrzucony. Takie podejście do sprawy pozwala na przekształcenie energii, która jest zwykle niszcząca na energię budującą, rozwijającą technikę tę nazywa się umysłowym jujitsu. Rozgrzewki kreatywne Wyobraź sobie, że I dlatego zebry są w paski Co by było.. 9

10 Zdolności Zdolności to indywidualny poziom sprawności w wykonywaniu operacji intelektualnych poziom w momencie pomiaru! Może ulec zwiększeniu lub zmniejszeniu. Zdolności biorące udział w procesie kreatywnym/ twórczym: abstrahowanie, dokonywanie skojarzeń, myślenie metaforyczne, dokonywanie transformacji. Abstrahowanie Abstrahowanie wyróżnianie w wybranych obiektach tylko pewnych ich aspektów czy cech, a pomijanie innych. Dzięki tej operacji możliwe jest definiowanie i redefiniowanie obiektów, klasyfikowanie ich według mniej lub bardziej typowych kryteriów. 10

11 Dokonywanie skojarzeń Dokonywanie skojarzeń operacja intelektualna biorąca udział w tworzeniu idei. Niektórzy widzą w niej podstawowy mechanizm twórczości. Dwa podstawowe sposoby kojarzenia to łańcuch i gwiazda. Pierwszy sposób polega na stopniowym oddalaniu się od idei wyjściowej, drugi skupia się na idei wyjściowej i polega na tworzeniu asocjacji tylko do niej. Łańcuch słońce żar ognisko kiełbaski jedzenie lodówka sprzęt AGD supermarket tłok korki samochód podróż wakacje wolność amnestia polityka kłamstwo ból choroba lekarz kitel odzież Gwiazda żar promienie niebo opalenizna słońce dzień radość ciepło żółto przyjemność Metaforyzowanie Metaforyzowanie metafora pozwala na ujęcie trudnej kwestii w prosty sposób. Metafora umożliwia mówienie o jednej rzeczy w kategoriach właściwych dla zupełnie innej na tym głównie polega jej twórczy charakter. Myślenie metaforyczne wymaga wytworzenia nowego znaczenia. 11

12 Ćwiczenia na metaforyzowanie Poznawanie symboli: symbol pokoju, miłości, niebezpieczeństwa, znaki drogowe Tworzenie symboli: symbol naszej grupy, przedszkola, wydarzenia, pory roku itp. Personifikacja, animizacja co by miś powiedział? Gdyby krzesełko mogło pobiec, gdzie by pobiegło? Empatia udajemy innych Identyfikacja z obiektem dla dorosłych Transformowanie Transformowanie zdolność ta polega na zmienianiu wybranych parametrów jakiegoś przedmiotu, procesu lub stanu rzeczy. Chodzi tutaj o zmianę symboliczną. Ćwiczenia: Pytania Osborna Zalety wad i wady zalet Liberalne wojsko zmieniamy obiekt tak, aby w jak największym stopniu przypominał inny obiekt, ale tak żeby ciągle pozostawał sobą 12

13 Naiwne pytania uczymy się od dzieci Postawa marsjańska żeby uzyskać nową perspektywę spojrzenia na znane rzeczy, możemy twórczo przyjrzeć się treściom znanych i lubianych bajek. Twórca analizy transakcyjnej, Eric Berne proponuje, by przyjąć w tym przypadku postawę Marsjanina, który po raz pierwszy słyszy określoną bajkę, w ogóle nie zna otoczki kulturowej, która się z nią wiąże, ani też jej symboliki. Burza mózgów Technika rozwiązywania problemów, nadaje się zarówno do wykorzystania w pracy grupowej jak i indywidualnej. Przy stosowaniu tej techniki obowiązują trzy zasady: Nie oceniaj! Im więcej, tym lepiej! Współdziałaj! 13

14 Burza mózgów, c.d. Każdy pomysł, który się pojawia jest przyjmowany, traktowany jako wspólny, może być rozwijany. Pomysłów powinno być jak najwięcej. Wszystkie pomysły mają zostać ZAPISANE! Faza spisywania pomysłów to faza światła zielonego, po której następuje faza światła czerwonego. W tej fazie pomysły są oceniane, porządkowane, rozwijane. Przy końcowej ocenie bierzemy pod uwagę: oryginalność pomysłu (czy jest nowy?) przydatność pomysłu (czy rozwiązuje problem?). 14