RAPORT Z EWALUACJI CAŁOŚCIOWEJ

Transkrypt

1 Nadzór pedagogiczny System Ewaluacji Oświaty RAPORT Z EWALUACJI CAŁOŚCIOWEJ Jadowniki Kuratorium Oświaty w Krakowie

2 Wstęp Prezentowany raport jest rezultatem ewaluacji zewnętrznej przeprowadzonej w szkole przez wizytatorów do spraw ewaluacji. Ewaluacja zewnętrzna polega na zbieraniu i analizowaniu informacji na temat funkcjonowania szkoły w obszarach wyznaczonych przez wymagania państwa: 1. Szkoła lub placówka realizuje koncepcję pracy ukierunkowaną na rozwój uczniów. 2. Procesy edukacyjne są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się. 3. Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej. 4. Uczniowie są aktywni. 5. Respektowane są normy społeczne. 6. Szkoła lub placówka wspomaga rozwój uczniów, z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji. 7. Nauczyciele współpracują w planowaniu i realizowaniu procesów edukacyjnych. 8. Promowana jest wartość edukacji. 9. Rodzice są partnerami szkoły lub placówki. 10. Wykorzystywane są zasoby szkoły lub placówki oraz środowiska lokalnego na rzecz wzajemnego rozwoju. 11. Szkoła lub placówka, organizując procesy edukacyjne, uwzględnia wnioski z analizy wyników sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego, egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie oraz innych badań zewnętrznych i wewnętrznych. 12. Zarządzanie szkołą lub placówką służy jej rozwojowi. Ewaluacja ma także na celu ustalenie poziomu spełniania przez szkołę wymagań zawartych w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia r. wraz ze zmianami z dnia r. Szkoła może spełniać te wymagania na pięciu poziomach: Poziom E - oznaczający niski stopień wypełniania wymagania przez szkołę. Poziom D - oznaczający podstawowy stopień wypełniania wymagania przez szkołę. Poziom C - oznaczający średni stopień wypełniania wymagania przez szkołę. Poziom B - oznaczający wysoki stopień wypełniania wymagania przez szkołę. Poziom A - oznaczający bardzo wysoki stopień wypełniania wymagania przez szkołę. 2/73

3 Opis metodologii Badanie zostało zrealizowane w dniach przez zespół wizytatorów ds. ewaluacji, w skład którego weszli: Agnieszka Juśko, Krystyna Srebro. Badaniem objęto 62 uczniów (ankieta i wywiad grupowy), 57 Przeprowadzono rodziców wywiad (ankieta i wywiad indywidualny grupowy) z dyrektorem i 32 placówki, nauczycieli grupowy (ankieta i wywiad grupowy). z przedstawicielami samorządu lokalnego i partnerów szkoły, grupowy z pracownikami niepedagogicznymi, a także 7 obserwacji lekcji, obserwację placówki i analizę dokumentacji. Na podstawie zebranych danych został sporządzony raport, który obejmuje podstawowe obszary działania szkoły lub placówki. 3/73

4 Obraz szkoły Szkoła Podstawowa nr 1 im. S. Staszica w Jadownikach jest placówką prowadzoną przez gminę Brzesko. Realizuje własną koncepcję pracy przyjętą przez uczniów, rodziców i nauczycieli, ukierunkowaną na rozwój uczniów oraz całej społeczności szkolnej, prowadzi działania adekwatne do jej założeń. Szkoła promuje wartość edukacji, wykorzystuje swoje zasoby i zasoby środowiska na rzecz wzajemnego rozwoju. Mocną stroną placówki jest współpraca z licznymi organizacjami i instytucjami. Placówka bierze udział w wielu programach, akcjach i projektach: "Sprzątanie Świata", "Złap szansę", "Pierwsze uczniowskie doświadczenia drogą do wiedzy", "Bezpośrednie wsparcie szkół...", "Radosna szkoła". Przy szkole działa Stowarzyszenie "Wspierajmy szkołę". Nauczyciele kształtują u uczniów umiejętność uczenia się poprzez stwarzanie sytuacji do podejmowania przez nich decyzji, wyrażania własnego zdania, a także do poszukiwania różnych rozwiązań. Jednak w niewielkim stopniu motywują wszystkich uczniów do angażowania się w proces uczenia się i nie indywidualizują procesu nauczania z uwzględnieniem potrzeb uczniów. Placówka prowadzi działania w zakresie pedagogizacji rodziców, działania o charakterze profilaktycznym, wykorzystuje współpracę z absolwentami w procesie dydaktycznym. Rada rodziców, jako organ reprezentujący wszystkich rodziców, podejmuje decyzje wynikające z jej uprawień i kompetencji. Jednakże nie odnotowano ze strony szkoły skutecznych działań w zachęcaniu rodziców do zgłaszania inicjatyw na rzecz rozwoju uczniów. Szkoła stwarza klimat sprzyjający uczeniu się, zapewnia uczniom bezpieczeństwo i opiekę, wspomaga rodziny w wychowaniu. Podejmuje starania w zakresie podniesienia jakości pracy, dokonuje analiz wyników sprawdzianu oraz ewaluacji wewnętrznej, formułuje wnioski i planuje działania, które jednak nie przyczyniają się do wzrostu wyników kształcenia uczniów. W szkole zapewnione są warunki do nauki i organizacji czasu dla uczniów oraz warunki dla pracy i rozwoju zawodowego nauczycieli. Dyrektor, w zarządzaniu szkołą, stwarza możliwość do wyrażania opinii uczniom, rodzicom oraz wszystkim pracownikom w obszarach adekwatnych do ich zakresu kompetencji. Nieskuteczne są jednak działania dyrektora w zakresie podejmowania przez nauczycieli działań nowatorskich, innowacji i eksperymentów. 4/73

5 Informacja o placówce Nazwa placówki Patron Stanisław Staszic Typ placówki Szkoła podstawowa Miejscowość Jadowniki Ulica Św. Prokopa Numer 4 Kod pocztowy Urząd pocztowy Jadowniki Telefon Fax Www Regon Publiczność publiczna Kategoria uczniów Dzieci lub młodzież Charakter brak specyfiki Uczniowie, wychow., słuchacze 151 Oddziały 6 Nauczyciele pełnozatrudnieni 9.00 Nauczyciele niepełnozat. (stos.pracy) 8.00 Nauczyciele niepełnozat._(w etatach) 4.00 Średnia liczba uczących się w oddziale Liczba uczniów przypadających na jednego pełnozatrudnionego nauczyciela Województwo MAŁOPOLSKIE Powiat brzeski Gmina Brzesko Typ gminy gmina miejsko-wiejska 5/73

6 Poziom spełniania wymagań państwa Szkoła lub placówka realizuje koncepcję pracy ukierunkowaną na rozwój uczniów B Szkoła lub placówka działa zgodnie z przyjętą przez radę pedagogiczną własną koncepcją pracy, uwzględniającą potrzeby rozwojowe uczniów, specyfikę pracy szkoły lub placówki oraz zidentyfikowane oczekiwania środowiska lokalnego (D) Koncepcja pracy szkoły lub placówki jest znana uczniom i rodzicom oraz przez nich akceptowana (D) Koncepcja pracy szkoły lub placówki jest przygotowywana i modyfikowana we współpracy z uczniami i rodzicami (B) Koncepcja pracy szkoły lub placówki jest realizowana we współpracy z uczniami i rodzicami (B) Procesy edukacyjne są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się C Planowanie procesów edukacyjnych w szkole lub placówce służy rozwojowi uczniów, a nauczyciele stosują różne metody pracy dostosowane do potrzeb ucznia, grupy i oddziału (D) Nauczyciele kształtują u uczniów umiejętność uczenia się (D) Nauczyciele i uczniowie tworzą atmosferę sprzyjającą uczeniu się (D) Uczniowie znają stawiane przed nimi cele uczenia się i formułowane wobec nich oczekiwania (D) Nauczyciele motywują uczniów do aktywnego uczenia się i wspierają ich w trudnych sytuacjach (D) Informowanie ucznia o postępach w nauce oraz ocenianie pomagają uczniom uczyć się i planować ich indywidualny rozwój (D) Organizacja procesów edukacyjnych umożliwia uczniom powiązanie różnych dziedzin wiedzy i jej wykorzystanie. Taka organizacja procesów edukacyjnych pomaga uczniom zrozumieć świat oraz lepiej funkcjonować w społeczności lokalnej (B) Uczniowie mają wpływ na sposób organizowania i przebieg procesu uczenia się. Czują się odpowiedzialni za własny rozwój. (B) Uczniowie uczą się od siebie nawzajem (B) W szkole lub placówce stosowane są nowatorskie rozwiązania służące rozwojowi uczniów (B) Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej C W szkole lub placówce realizuje się podstawę programową uwzględniając osiągnięcia uczniów z poprzedniego etapu edukacyjnego (D) Podstawa programowa jest realizowana z wykorzystaniem zalecanych warunków i sposobów jej realizacji (D) W szkole lub placówce monitoruje się i analizuje osiągnięcia każdego ucznia, uwzględniając jego możliwości rozwojowe, formułuje się i wdraża wnioski z tych analiz (D) Wdrożone wnioski z monitorowania i analizowania osiągnięć uczniów przyczyniają się do wzrostu efektów uczenia się i osiągania różnorodnych sukcesów edukacyjnych uczniów. Wyniki analizy osiągnięć uczniów, w tym uczniów, którzy ukończyli dany etap edukacyjny, potwierdzają skuteczność podejmowanych działań dydaktyczno-wychowawczych (B) Uczniowie odnoszą sukcesy na wyższym etapie kształcenia lub na rynku pracy (B) Uczniowie są aktywni C Uczniowie są zaangażowani w zajęcia prowadzone w szkole lub placówce i chętnie w nich uczestniczą (D) Nauczyciele stwarzają sytuacje, które zachęcają każdego ucznia do podejmowania różnorodnych aktywności (D) Uczniowie inicjują i realizują różnorodne działania na rzecz własnego rozwoju, rozwoju szkoły lub placówki oraz angażują w nie inne osoby (B) 6/73

7 Uczniowie realizują różnorodne działania na rzecz rozwoju społeczności lokalnej oraz angażują w nie inne osoby (B) Respektowane są normy społeczne C Działania szkoły lub placówki zapewniają uczniom bezpieczeństwo fizyczne i psychiczne (D) Uczniowie współpracują ze sobą w realizacji przedsięwzięć będących wynikiem działań samorządu uczniowskiego (D) Zasady postępowania i współżycia w szkole lub placówce są uzgodnione i przestrzegane przez uczniów, pracowników szkoły, rodziców, a relacje między wszystkimi członkami społeczności szkolnej są oparte na wzajemnym szacunku i zaufaniu (D) W szkole analizuje się podejmowane działania wychowawcze oraz modyfikuje je w razie potrzeb (B) W modyfikacjach biorą udział uczniowie i rodzice (B) Szkoła lub placówka wspomaga rozwój uczniów, uwzględniając ich indywidualną sytuację C W szkole lub placówce rozpoznaje się możliwości psychofizyczne i potrzeby rozwojowe, sposoby uczenia się oraz sytuację społeczną każdego ucznia (D) Zajęcia rozwijające zainteresowania i uzdolnienia, zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze i specjalistyczne organizowane dla uczniów wymagających szczególnego wsparcia w rozwoju lub pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz zajęcia rewalidacyjne dla uczniów niepełnosprawnych są odpowiednie do rozpoznanych potrzeb każdego ucznia (D) W szkole lub placówce są realizowane działania antydyskryminacyjne obejmujące całą społeczność szkoły lub placówki (D) Szkoła lub placówka współpracuje z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi i innymi podmiotami świadczącymi poradnictwo i pomoc uczniom, zgodnie z ich potrzebami i sytuacją społeczną (D) W szkole lub placówce są prowadzone działania uwzględniające indywidualizację procesu edukacyjnego w odniesieniu do każdego ucznia (B) W opinii rodziców i uczniów wsparcie otrzymywane w szkole lub placówce odpowiada ich potrzebom (B) Nauczyciele współpracują w planowaniu i realizowaniu procesów edukacyjnych C Nauczyciele, w tym pracujący w jednym oddziale, współpracują ze sobą w organizowaniu i realizowaniu procesów edukacyjnych (D) Wprowadzanie zmian dotyczących przebiegu procesów edukacyjnych (planowanie, organizacja, realizacja, analiza i doskonalenie) następuje w wyniku ustaleń między nauczycielami (D) Nauczyciele wspólnie rozwiązują problemy, doskonalą metody i formy współpracy (B) Nauczyciele pomagają sobie nawzajem w ewaluacji i doskonaleniu własnej pracy (B) Promowana jest wartość edukacji B W szkole lub placówce prowadzi się działania kształtujące pozytywny klimat sprzyjający uczeniu się (D) W szkole lub placówce prowadzi się działania kształtujące postawę uczenia się przez całe życie (D) Szkoła lub placówka wykorzystuje informacje o losach absolwentów do promowania wartości edukacji (B) Działania realizowane przez szkołę lub placówkę promują wartość edukacji w społeczności lokalnej (B) Rodzice są partnerami szkoły lub placówki D Szkoła lub placówka pozyskuje i wykorzystuje opinie rodziców na temat swojej pracy (D) W szkole lub placówce współpracuje się z rodzicami na rzecz rozwoju ich dzieci (D) Rodzice współdecydują w sprawach szkoły lub placówki i uczestniczą w podejmowanych działaniach (D) Rodzice wychodzą z inicjatywami na rzecz rozwoju uczniów i szkoły (B) Szkoła lub placówka realizuje inicjatywy rodziców (B) 7/73

8 Wykorzystywane są zasoby szkoły lub placówki oraz środowiska na rzecz wzajemnego rozwoju B Prowadzi się rozpoznanie potrzeb i zasobów szkoły lub placówki oraz środowiska lokalnego i na tej podstawie podejmuje się inicjatywy na rzecz ich wzajemnego rozwoju (D) Szkoła lub placówka w sposób systematyczny i celowy, z uwzględnieniem specyfiki jej działania, współpracuje z instytucjami i organizacjami w środowisku lokalnym (D) Współpraca szkoły lub placówki ze środowiskiem lokalnym wpływa na ich wzajemny rozwój (B) Współpraca szkoły lub placówki z instytucjami i organizacjami działającymi w środowisku lokalnym wpływa korzystnie na rozwój uczniów (B) Szkoła lub placówka, organizując procesy edukacyjne, uwzględnia wnioski z analizy wyników sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie oraz innych badań zewnętrznych i wewnętrznych C W szkole lub placówce analizuje się wyniki sprawdzianu i egzaminów oraz wyniki ewaluacji zewnętrznej i wewnętrznej. Analizy prowadzą do formułowania wniosków i rekomendacji, na podstawie których planuje się i podejmuje działania (D) Działania prowadzone przez szkołę lub placówkę są monitorowane i analizowane, a w razie potrzeby modyfikowane (D) W szkole lub placówce wykorzystuje się wyniki badań zewnętrznych (B) W szkole lub placówce prowadzi się badania odpowiednio do potrzeb szkoły lub placówki, w tym osiągnięć uczniów i losów absolwentów (B) Zarządzanie szkołą lub placówką służy jej rozwojowi C Zarządzanie szkołą lub placówką koncentruje się na wychowaniu, nauczaniu i uczeniu się oraz zapewnieniu odpowiednich do realizacji tych zadań warunków (D) Zarządzanie szkołą lub placówką sprzyja indywidualnej i zespołowej pracy nauczycieli oraz doskonaleniu zawodowemu (D) Ewaluacja wewnętrzna jest przeprowadzana wspólnie z nauczycielami (D) W procesie zarządzania, w oparciu o wnioski wynikające z nadzoru pedagogicznego, podejmuje się działania służące rozwojowi szkoły lub placówki (D) Zarządzanie szkołą lub placówką prowadzi do podejmowania nowatorskich działań, innowacji i eksperymentów (B) Zarządzanie szkołą lub placówką sprzyja udziałowi nauczycieli i innych pracowników szkoły lub placówki oraz uczniów i rodziców w procesie podejmowania decyzji dotyczących szkoły lub placówki (B) Dyrektor podejmuje skuteczne działania zapewniające szkole lub placówce wspomaganie zewnętrzne odpowiednie do jej potrzeb (B) 8/73

9 Wnioski 1. W szkole formułowane są wnioski z nadzoru pedagogicznego, jednakże nie wszystkie wnioski są wdrażane poprzez podjęcie konkretnych działań ze strony nauczycieli. 2. Dyrektor zapewnia nauczycielom udział w doskonaleniu zawodowym adekwatnym do potrzeb szkoły. 3. Zarządzanie szkołą nie prowadzi do podejmowania nowatorskich działań, innowacji i eksperymentów. 4. Szkoła promuje wartość edukacji poprzez szereg działań skierowanych do różnorodnych grup społecznych. 5. Szkoła podejmuje działania w kierunku pedagogizacji rodziców, które przyczyniają się do zacieśnienia współpracy z rodzicami na rzecz rozwoju dzieci. 6. Szkoła współpracuje ściśle z organizacjami i instytucjami lokalnego środowiska, co wpływa na wzajemny rozwój. 7. Rodzice jako partnerzy szkoły mają swój udział w procesach decyzyjnych zachodzących w placówce, jednakże brak inicjatyw na rzecz rozwoju uczniów zgłaszanych bezpośrednio przez rodziców. 8. W szkole dokonuje się analiz wyników sprawdzianu oraz ewaluacji wewnętrznej celem podniesienia jakości pracy szkoły, jednakże brak powszechności wykorzystania tychże wniosków przez nauczycieli w bezpośredniej pracy z uczniami. 9. Zarządzanie placówką sprzyja współpracy nauczycieli. Braki wykazuje jednak współpraca w zakresie ewaluacji własnej pracy nauczycieli. 10. Nauczyciele organizują procesy edukacyjne w sposób sprzyjający uczeniu się, ale na zajęciach lekcyjnych rzadko stosują pracę w grupach. 11. Wdrażanie wniosków z monitorowania i analizowania osiągnięć edukacyjnych przyczynia się do osiągania sukcesów w konkursach i zawodach sportowych pojedynczych uczniów, ale nie przekłada się na widoczny wzrost efektów kształcenia na sprawdzianie w klasie szóstej. 12. Uczniowie raczej nie inicjują i nie realizują działań o charakterze prorozwojowym dla środowiska. 13. Rodzice i uczniowie nie włączają się w modyfikację działań wychowawczych ponieważ zgadzają się obowiązującymi z zasadami postępowania w szkole, w pełni je akceptują. 14. Przez działania profilaktyczne oraz bieżącą reakcję nauczycieli na pojedyncze przejawy niewłaściwych zachowań, szkoła zapewnia uczniom bezpieczeństwo fizyczne i psychiczne. 15. Nauczyciele w niewielkim stopniu motywują wszystkich uczniów do angażowania się w proces uczenia się i nie indywidualizują procesu nauczania z uwzględnieniem ich potrzeb. 16. Zajęcia organizowane przez szkołę cieszą się zainteresowaniem uczniów, choć nie wszystkie są uznawane przez nich za przydatne. 9/73

10 Wyniki ewaluacji Wymaganie: Szkoła lub placówka realizuje koncepcję pracy ukierunkowaną na rozwój uczniów Edukacja jako działanie celowe wymaga koncepcji, czyli przyjęcia teoretycznych założeń, określenia celów i wyznaczenia sposobów ich realizacji. Istotne jest, aby jej podstawowe elementy składowe były znane, akceptowane przez nauczycieli, uczniów i rodziców oraz zgodne z potrzebami rozwojowymi ucznia, specyfiką szkoły, a także zidentyfikowanymi potrzebami środowiska. Poziom spełnienia wymagania: B Szkoła posiada koncepcję pracy adekwatną do potrzeb rozwojowych uczniów i potrzeb środowiska. Główne założenia koncepcji pracy szkoły są znane uczniom i rodzicom oraz przez nich akceptowane. Nie odnotowuje się udziału rodziców, ani uczniów w modyfikacji koncepcji pracy szkoły, bowiem rodzice i uczniowie zgadzają się w pełni z przyjętymi przez szkołę priorytetami. Koncepcja pracy szkoły ma odzwierciedlenie w konkretnych działaniach szkoły. Ich efektem jest integracja społeczności szkolnej, kształtowanie odpowiednich postaw, wymierna pomoc potrzebującym oraz kształtowanie samorządności. Obszar badania: Szkoła lub placówka działa zgodnie z przyjętą przez radę pedagogiczną własną koncepcją pracy, uwzględniającą potrzeby rozwojowe uczniów, specyfikę pracy szkoły lub placówki oraz zidentyfikowane oczekiwania środowiska lokalnego Na podstawie analizy danych zastanych i informacji uzyskanych od respondentów można stwierdzić, iż szkoła posiada koncepcję pracy adekwatną do potrzeb rozwojowych uczniów i potrzeb środowiska. Koncepcja opierając się na założeniach, iż szkoła wspiera rozwój ucznia i zapewnia mu poczucie bezpieczeństwa, współpracuje ze środowiskiem lokalnym, kształtuje postawy oparte o chrześcijański system wartości. Koncepcja szkoły zakłada dobre przygotowanie ucznia do kontynuowania nauki w gimnazjum i prawidłowego funkcjonowania w środowisku. Istotnym elementem jest respektowanie określonych standardów edukacyjnych oraz spełnianie oczekiwań uczniów i rodziców w zakresie edukacji. Koncepcja zakłada współodpowiedzialność wszystkich pracowników za jakość pracy szkoły i systematyczne doskonalenie kompetencji zawodowych pracowników, współpracę nad rozwojem organizacyjnym szkoły i podnoszeniem jakości jej pracy. Szkoła podejmuje szereg działań w celu realizacji koncepcji pracy: wspiera uczniów w rozwoju poprzez różnorodną ofertę zajęć, organizację czasu wolnego zarówno w szkole oraz poza nią, organizację pomocy socjalnej i dożywiania. Podejmuje działania profilaktyczne w celu zapewnienia bezpieczeństwa (prelekcje, udział w programach promujących bezpieczeństwo), prowadzi szeroko rozumianą pedagogizację rodziców i nawiązuje współpracę ze środowiskiem lokalnym. Placówka stara się również podnieść wyniki edukacyjne, poprawić swoją bazę. Ma 10/73

11 miejsce także systematyczne doskonalenie nauczycieli w celu podniesienia jakości pracy szkoły uwzględniające potrzeby uczniów i środowiska. Obszar badania: Koncepcja pracy szkoły lub placówki jest znana uczniom i rodzicom oraz przez nich akceptowana Uczniowie akceptują zasady postępowania obowiązujące w szkole, sposób prowadzenia lekcji, organizację pracy szkoły i stosowane metody wychowawcze (rys. 1j - 3j). Rodzice wskazują na kształtowanie w szkole odpowiednich postaw, propagowanie wartości patriotycznych, chrześcijańskich, postawy koleżeńskiej, tolerancji. Wartości te są spójne z zasadami propagowanymi w domach rodzinnych. Szkoła wspiera rodziców w wychowaniu. Rys. 1j Rys. 2j 11/73

12 Rys. 3j Obszar badania: Koncepcja pracy szkoły lub placówki jest przygotowywana i modyfikowana we współpracy z uczniami i rodzicami Uczniowie rozmawiają z nauczycielami o tym, co jest dla nich w szkole ważne. Uważają, że nie ma potrzeby wprowadzania żadnych zmian. Wszyscy uczniowie czują się w szkole dobrze. Z koncepcją pracy szkoły rodzice są zapoznawani podczas spotkań z wychowawcami i spotkań ogólnych. Ponadto istnieje możliwość zapoznania się z nią na stronie internetowej szkoły. Rodzice przez cały rok mogą zgłaszać propozycje celem modyfikacji koncepcji pracy szkoły, jednakże nie widzą potrzeb zmian. W prace na rzecz szkoły angażują się przede wszystkim członkowie rady rodziców w zależności od potrzeb. Obszar badania: Koncepcja pracy szkoły lub placówki jest realizowana we współpracy z uczniami i rodzicami Założenia koncepcji pracy szkoły realizowane są poprzez działania podejmowane wspólnie z uczniami i rodzicami. Inicjatywy uczniów dotyczą działań związanych z zajęciami pozalekcyjnymi, jak również działań charytatywnych. Rodzice pomagają w organizacji imprez i uroczystości szkolnych, wypoczynku dzieci oraz organizują doraźną pomoc wynikającą z bieżących potrzeb. Efektem tych działań jest integracja społeczności szkolnej, kształtowanie odpowiednich postaw, wymierna pomoc potrzebującym oraz kształtowanie samorządności. 12/73

13 Wymaganie: Procesy edukacyjne są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się Nauczanie w efektywnych szkołach jest celowe, ma jasno określone zadania, jest dobrze zorganizowane, przygotowane i odbywa się w odpowiednim tempie. Ilość czasu spędzanego na uczeniu się jest zaplanowana i kontrolowana, a stawiane pytania angażują uczniów. Środowisko uczenia się powinno być atrakcyjne, metody pracy nauczycieli oparte na najnowszej wiedzy pedagogicznej. Ważne jest, by zachęcać uczniów do samooceny i brania odpowiedzialności za proces uczenia się. Duży wpływ na ten proces ma informowanie uczniów o postępie, jaki się dokonuje w ich rozwoju intelektualnym, społecznym i osobistym. Poziom spełnienia wymagania: C Procesy edukacyjne dostosowane są do potrzeb i możliwości uczniów. Stosowane metody pracy są realizowane w celu dobrego obrazowania zagadnienia, aktywizowania i motywowania uczniów do pracy. Nauczyciele kształtują u uczniów umiejętność uczenia się poprzez podejmowanie decyzji przez nich, wyrażanie własnego zdania na tematy poruszane na lekcji, a także poszukiwanie różnych rozwiązań. Na ogół atmosfera panująca w klasie sprzyja uczeniu się. Wystawiane oceny są uzasadniane i zgodne z ustalonymi wymaganiami, a uczniowie otrzymują informacje zwrotne o efektach swoich działań. Wskazówki nauczycieli pomagają im w pracy i motywują do nauki. Podczas lekcji i nauczanych uczniowie mają przedmiotów. możliwości Nauczyciele, odwoływania mimo deklaracji, się do wiedzy nie stosują z różnych w swoich dziedzin działaniach nowatorskich rozwiązań. Obszar badania: Planowanie procesów edukacyjnych w szkole lub placówce służy rozwojowi uczniów, a nauczyciele stosują różne metody pracy dostosowane do potrzeb ucznia, grupy i oddziału Procesy edukacyjne są dostosowane do potrzeb uczniów, ponieważ nauczyciele potrafią ich zainteresować tematem lekcji, zrozumiale tłumaczyć zagadnienia i zachęcać do uczenia się (rys. 1j-3j), jednak uczniowie rzadziej mają możliwość współpracowania z innymi (rys.4j). Według nauczycieli, stosowane podczas obserwowanych zajęć metody pracy są dobierane w celu właściwego obrazowania zagadnienia, aktywizowania i motywowania uczniów do pracy. Zdaniem uczniów i nauczycieli, obserwowane lekcje były takie same jak inne lub podobne. Różnice dotyczyły stosowanych form i metod pracy oraz atmosfery na lekcji. Uczniowie klas I-III twierdzą, że w szkole mogą rozwijać swoje zainteresowania na kółku matematycznym, komputerowym, religijnym i z języka angielskiego. 13/73

14 Rys. 1j Rys. 2j Rys. 3j Rys. 4j 14/73

15 Obszar badania: Nauczyciele kształtują u uczniów umiejętność uczenia się Działania nauczycieli kształtujące u uczniów umiejętności uczenia się są powszechne, co wynika z obserwowanych zajęć. Umiejętność uczenia się kształtują w trakcie podejmowania przez uczniów decyzji, wyrażania własnego zdania i opinii na tematy poruszane na lekcji, poszukiwania różnych rozwiązań, a także poprzez udzielanie i słuchanie odpowiedzi, możliwość poprawy popełnionych błędów, samodzielne wykonywanie zadań i prezentowanie wyników na forum klasy. Uczniowie uważają, że potrafią się uczyć samodzielnie, ponieważ nauczyciele wyjaśniają im jak się uczyć (rys.1j). Rys. 1j Obszar badania: Nauczyciele i uczniowie tworzą atmosferę sprzyjającą uczeniu się Na większości obserwowanych zajęć, nauczyciele przyjmowali opinie i inicjatywy uczniów, wyrażali akceptację lub wykorzystywali je do pracy na lekcji, a uczniowie w każdej sytuacji mieli możliwość wykorzystania błędów do wzajemnego uczenia się. Nauczyciele słuchają uczniów, gdy mają oni potrzebę rozmowy (rys. 1j), udzielają wskazówek, które pomagają uczniom się uczyć (rys. 2j) i traktują równie dobrze wszystkich uczniów (rys. 3j). W opinii rodziców, większość nauczycieli dba o dobre relacje między ich dzieckiem, a innymi uczniami, szanuje ich dziecko, traktuje wszystkich uczniów równie dobrze, co przyczynia się do chętnego chodzenia do szkoły (rys. 4j-6j). Jednak około 44% uczniów uważa, że niektórzy uczniowie są lekceważeni przez innych (rys. 7j). Na jednej z obserwowanych lekcji nauczyciel nie słuchał do końca wypowiedzi uczniów, mówił do nich podniesionym głosem w trakcie zwracania uwagi i ponaglania do szybszego wykonywania czynności, co nie wpływało na dobrą atmosferę w klasie. Według pracowników niepedagogicznych, w szkole panuje dobra i życzliwa atmosfera. 15/73

16 Rys. 1j Rys. 2j Rys. 3j Rys. 4j 16/73

17 Rys. 5j Rys. 6j Rys. 7j 17/73

18 Obszar badania: Uczniowie znają stawiane przed nimi cele uczenia się i formułowane wobec nich oczekiwania Na większości obserwowanych zajęć uczniowie mieli możliwość poznania celów lekcji. Nauczyciele przedstawiali temat lekcji i nawiązywali do zrealizowanego wcześniej materiału. Uczniowie twierdzą, że są informowani o celach i działaniach podejmowanych na lekcji, a także wiedzą czego się uczą. Obszar badania: Nauczyciele motywują uczniów do aktywnego uczenia się i wspierają ich w trudnych sytuacjach Uczniowie wspierani są przez nauczycieli w procesie uczenia się poprzez motywowanie do pracy i udzielanie pomocy (rys. 1j). Uczniowie stwierdzili, że podczas lekcji pomagają im się uczyć stosowane pomoce dydaktyczne, notatki z lekcji i wspólne wykonywanie zadań. Nauczyciele są zdania, że dzięki informacji zwrotnej, jaką przekazują uczniom, motywują ich do pracy. Rodzice uważają, że nauczyciele częściej chwalą niż krytykują uczniów i wierzą w możliwości ich dzieci (rys.2j, 3j). Rys. 1j Rys. 2j 18/73

19 Rys. 3j Obszar badania: Informowanie ucznia o postępach w nauce oraz ocenianie pomagają uczniom uczyć się i planować ich indywidualny rozwój Uczniowie uważają, że nauczyciele przestrzegają zasad oceniania oraz uzasadniają wystawiane oceny. Podczas oceniania uczniowie najczęściej odczuwają zadowolenie, ochotę do nauki oraz wiedzą co należy poprawić. Większość z nich jest zdania, że nauczyciele rozmawiają z nimi o postępach w nauce, o tym co wpływa na ich sukcesy oraz o przyczynach trudności w nauce (rys. 1j -3j) i dzięki temu wiedzą jak się uczyć. Z obserwacji zajęć wynika, że nauczyciele udzielają uczniom informacji zwrotnych, zwracają uwagę na prawidłowe i nieprawidłowe elementy odpowiedzi. Według rodziców, taki sposób oceniania zachęca ich dzieci do uczenia się. 19/73

20 Rys. 1j Rys. 2j Rys. 3j 20/73

21 Obszar badania: Organizacja procesów edukacyjnych umożliwia uczniom powiązanie różnych dziedzin wiedzy i jej wykorzystanie. Taka organizacja procesów edukacyjnych pomaga uczniom zrozumieć świat oraz lepiej funkcjonować w społeczności lokalnej Na etapie planowania i realizowania procesów edukacyjnych uwzględnia się korelację międzyprzedmiotową. Uczniowie w procesie uczenia się korzystają z wiadomości i umiejętności z różnych przedmiotów oraz doświadczeń pozaszkolnych. Zdecydowana większość z nich widzi przydatność w życiu codziennym tego, czego uczy się. W czasie lekcji nauczyciele odwołują się do wiedzy z innych przedmiotów i poprzednich zajęć. Obszar badania: Uczniowie mają wpływ na sposób organizowania i przebieg procesu uczenia się. Czują się odpowiedzialni za własny rozwój. Podczas większości obserwowanych zajęć, nauczyciele nie rozmawiali z uczniami, w jaki sposób będzie przebiegać lekcja, natomiast dali im czas na zastanowienie się, czego się nauczyli. Umożliwiali uczniom wpływanie na sposób organizowania i przebieg procesu uczenia się poprzez: wybór sposobu wykonania polecenia i sprawdzania ich poprawności, prezentowania wiadomości wcześniej nabytych, analizę i korygowanie błędów. Nauczyciele podejmują różne działania, które mają uaktywnić uczniów, dając im możliwość wyboru tematyki lekcji, metod pracy, sposobów oceniania, terminów testów, sprawdzianów oraz rodzaju zajęć pozalekcyjnych. Ponad połowa uczniów czuje się zachęcana przez nauczycieli do realizacji swoich pomysłów (rys.1j). Wskazali, że największy wpływ mają na wybór omawianych tematów i treści, kształtowanie atmosfery podczas lekcji oraz sposobu uczenia się, a ich wyniki w nauce zależą głównie od czasu poświęconego na naukę i własnego zaangażowania (rys. 1w). Rys. 1j 21/73

22 Rys.1w Obszar badania: Uczniowie uczą się od siebie nawzajem Nauczyciele twierdzą, że stosują metody, które umożliwiają wszystkim uczniom uczenie się od siebie nawzajem (rys. 1w). Większość uczniów w dniu badania nie pracowała na lekcjach w grupach lub w parach (rys. 1j), nieco częściej pracują tak na codzień (rys. 2j), a zadania wymyślone przez siebie lub innych wykonują na większości lub połowie lekcji (rys. 3j). Na obserwowanych zajęciach uczniowie uczyli się od siebie poprzez słuchanie wypowiedzi kolegów i referatu, poprawę błędów, prezentowanie i przepisywanie poprawnych rozwiązań, wspólne omawianie sposobu rozwiązania, pracę w grupie. 22/73

23 Rys. 1j Rys. 2j Rys.1w 23/73

24 Obszar badania: W szkole lub placówce stosowane są nowatorskie rozwiązania służące rozwojowi uczniów W szkole nie są stosowane nowatorskie rozwiązania służące rozwojowi uczniów, mimo deklaracji ze strony dyrektora i nauczycieli. Według nauczycieli, dotyczą one przede wszystkim komunikacji z uczniami, metod pracy, współpracy z innymi nauczycielami, wykorzystania środków dydaktycznych i współpracy z rodzicami (rys. 1w). Mimo tego, nauczyciele po obserwowanych zajęciach stwierdzili, że na lekcjach nie pojawiły się elementy nowatorskie. Dyrektor, jako rozwiązania nowatorskie wymienił: udział w programach: "Złap szansę", Nie pal przy mnie proszę, Trzymaj formę, Super klasa, Radosna szkoła i dotyczących promocji zdrowia; zajęcia ze wspinaczki skałkowej; oglądanie internetowych spektakli teatralnych; współpracę z SORE; wycieczkę do Ogrodu doświadczeń" w Krakowie. Według partnerów jest to powstanie Stowarzyszenia Wspierajmy szkołę. Wszyscy respondenci (dyrektor, nauczyciele, partnerzy) nie wskazali na jakie potrzeby rozwojowe uczniów odpowiadają wyżej wymienione rozwiązania. Rys.1w 24/73

25 Wymaganie: Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej Zmiany w zewnętrznym świecie powodują konieczność właściwego przygotowania uczniów do nowej rzeczywistości, dlatego dla sukcesu indywidualnego i społecznego uczniowie i uczennice powinni nabywać kompetencje określone w podstawie programowej. Stopień, w jakim są one nabywane, zależy od skuteczności monitorowania tego procesu oraz wykorzystania informacji o osiągnięciach z poprzedniego etapu edukacyjnego. Poziom spełnienia wymagania: C W szkole realizuje się podstawę programową z wykorzystaniem wiedzy pochodzącej z analizy osiągnięć uczniów z poprzedniego etapu edukacyjnego. W procesie lekcyjnym wykorzystywane są zalecane warunki i sposoby realizacji podstawy programowej ze szczególnym uwzględnieniem kształtowania umiejętności kluczowych. Osiągnięcia uczniów są monitorowane i analizowane, a wnioski wykorzystywane są do podejmowania działań, które jednak nie przyczyniają się do wzrostu wyników kształcenia uczniów. Obszar badania: W szkole lub placówce realizuje się podstawę programową uwzględniając osiągnięcia uczniów z poprzedniego etapu edukacyjnego Z informacji uzyskanych od dyrektora wynika, że diagnoza wstępna prowadzona jest na podstawie obserwacji uczniów, analizy gotowości dziecka do podjęcia nauki szkolnej, wytworów prac uczniów, badań przesiewowych, sprawdzianu OPERON w klasie III, a także testów kompetencji na początku klasy IV. Nabyta w ten sposób wiedza jest podstawą do formułowania wniosków, określenia obszarów wsparcia, organizacji pomocy w ramach zajęć wyrównawczych i rozwijających zainteresowania. Nauczyciele uwzględniają wnioski w swojej pracy poprzez stosowanie dodatkowych ćwiczeń i zadań, zadawanie uczniom pracy domowej, kierowanie uczniów do poradni psychologiczno pedagogicznej, organizację dodatkowych zajęć. Analiza danych zastanych wskazuje między innymi na przeprowadzenie zajęć uzupełniających brakujące wiadomości z języka polskiego, zorganizowanie zajęć kompensacyjnych. dydaktyczno Uczniowie klasy IV, wyrównawczych z języka którzy średnie uzyskali angielskiego wyniki i zajęć na teście korekcyjno uczęszczają na koła zainteresowań z języka angielskiego i ekologicznego. Odbyła się także szkoleniowa rada pedagogiczna na temat Diagnoza i monitorowanie rozwoju dziecka, jako niezbędny element w pracy pedagogicznej. 25/73

26 Obszar badania: Podstawa programowa jest realizowana z wykorzystaniem zalecanych warunków i sposobów jej realizacji Szkoła w różnym stopniu umożliwia uczniom kształtowanie kluczowych kompetencji, na co wskazują wyniki obserwacji zajęć i opinia samych nauczycieli. Najczęściej kształtowana jest umiejętność czytania, uczenia i komunikowania się w języku ojczystym. Rzadziej nauczyciele stwarzają uczniom możliwość formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody i społeczeństwa, odkrywania swoich zainteresowań i przygotowania do dalszej edukacji, a także rozumienia, wykorzystywania i przetwarzania tekstów oraz kształtowania umiejętności wykorzystania narzędzi matematyki w życiu codziennym oraz formułowania sądów opartych na rozumowaniu matematycznym, pracy zespołowej. Natomiast najrzadziej wdrażają uczniów do posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi. Zdaniem nauczycieli, w procesie lekcyjnym wykorzystywane są zalecane warunki i sposoby realizacji podstawy programowej ze szczególnym uwzględnieniem kształtowania umiejętności kluczowych. Także obserwowane zajęcia wskazują na ich uwzględnianie, np. poprzez: odpowiedni dobór pomocy dydaktycznych, prowadzenie obserwacji i jej dokumentowanie, wykorzystanie doświadczeń z życia codziennego, rozwijanie prawidłowej komunikacji językowej, kształtowanie umiejętności kluczowych, stwarzanie sytuacji zadaniowych, otwieranie uczniów na świat muzyki. Obszar badania: W szkole lub placówce monitoruje się i analizuje osiągnięcia każdego ucznia, uwzględniając jego możliwości rozwojowe, formułuje się i wdraża wnioski z tych analiz Nauczyciele najczęściej monitorują osiągnięcia uczniów poprzez: stosowanie oceniania bieżącego i podsumowującego, zadawanie pytań i stwarzanie uczniom takiej możliwość, sprawdzanie, w jaki sposób uczniowie wykonują zadania i czy właściwie zrozumieli omawiane kwestie, podsumowanie ćwiczenia przez uczniów, a także zbieranie informacji zwrotnych od uczniów (rys.1w). Na większości obserwowanych zajęć, nauczyciele monitorowali nabywanie wiedzy i umiejętności uczniów głównie poprzez zadawanie pytań. Większość uczniów uznała, że na wszystkich lub większości zajęć nauczyciel upewnia się, czy właściwie zrozumieli to, o czym mówiono na lekcji (rys. 1j). Nauczycieli analizują osiągnięcia uczniów, a wnioski najczęściej wykorzystują do: modyfikacji dotychczasowych metody pracy, dostosowania zajęć dodatkowych do potrzeb uczniów, zwracania większej uwagi na zagadnienia, które sprawiają uczniom trudność. 26/73

27 Rys. 1j 27/73

28 Rys.1o Obszar badania: przyczyniają się Wdrożone wnioski z monitorowania i analizowania osiągnięć uczniów do wzrostu efektów uczenia się i osiągania różnorodnych sukcesów edukacyjnych uczniów. Wyniki analizy osiągnięć uczniów, w tym uczniów, którzy ukończyli dany etap edukacyjny, potwierdzają skuteczność podejmowanych działań dydaktyczno-wychowawczych Szkoła podejmuje działania, które mają się przyczynić do wzrostu wyników kształcenia i innych sukcesów uczniów. Zdaniem dyrektora, dotyczą one dodatkowych zajęć, stosowania odpowiednich metod i form pracy, wycieczek, spotkań z ciekawymi ludźmi, kontaktu z rodzicami, szkolenia nauczycieli w zakresie ocenienia kształtującego, doposażenia szkoły w sprzęt sportowy. Nauczyciele podali, że dzięki ich działaniom związanych z udziałem uczniów w zajęciach rozwijających zainteresowania i zajęciach dydaktyczno wyrównawczych, zwiększeniem frekwencji uczniów na zajęciach oraz stosowaniem indywidualizacji pracy, uczniowie odnoszą sukcesy w nauce, konkursach i zawodach sportowych, co przedstawia rys. 1o. Natomiast analiza danych zastanych wskazuje, że podejmowane działania związane z wdrażaniem wniosków z analizy osiągnięć uczniów nie przyczyniają się do wzrostu wyników kształcenia. Szkoła w ostatnich 3 latach szkolnych, tj. 2010/11, 28/73

29 2011/12 i 2012/13 osiągnęła odpowiednio stanin 3, 5 i 1 ze sprawdzianu w klasie szóstej. Procentowe wyniki w roku szkolnym 2012/13 spadają w każdym w standardzie w porównaniu z wynikami w roku szkolnym 2010/11. Rys.1o Obszar badania: Uczniowie odnoszą sukcesy na wyższym etapie kształcenia lub na rynku pracy Szkoła, według dyrektora i nauczycieli, rozwija u uczniów umiejętność poszukiwania informacji, czytania i pisania, praktycznego wykorzystania wiedzy, autoprezentacji, radzenia sobie z trudnościami, myślenia matematycznego i naukowego, wykorzystywania technologii informacyjnej, komunikowania się w języku obcym. Także rozwija u uczniów kreatywność, samodzielność, uczy współpracy i wzajemnej pomocy. Wymaganie: Uczniowie są aktywni Aktywność uczniów i uczennic powinna się wiązać z różnorodnymi działaniami, szczególnie z procesem ich uczenia się. Ważnym elementem pracy szkoły jest wspieranie uczących się w podejmowanych przez nich samodzielnych inicjatywach wpływających na ich rozwój oraz rozwój środowiska. Proces uczenia się jest efektywny wtedy, gdy uczniowie biorą za niego odpowiedzialność. Rezultatem pracy nauczycieli są postawy uczących się wobec procesu uczenia się. 29/73

30 Poziom spełnienia wymagania: C Nauczyciele podejmują skuteczne działania aktywizujące uczniów do uczestniczenia w zajęciach pozalekcyjnych. Uczniowie mają możliwość podejmowania i realizacji własnych inicjatyw, które wpływają na ich rozwój i kształtowanie postaw, jednak nie są działaniami na rzecz rozwoju środowiska. Obszar badania: Uczniowie są zaangażowani w zajęcia prowadzone w szkole lub placówce i chętnie w nich uczestniczą Większość uczniów raczej jest zainteresowana tym, czym zajmują się na lekcjach. Uczniowie na większości zajęć zadają pytania, są zaangażowani, na wszystkich pracują samodzielnie, notują i słuchają, natomiast na żadnych nie dyskutują i nie uczą się w parach lub w grupach (rys.1j, 2j). Z obserwacji zajęć wynika, że nauczyciele odwołują się do doświadczeń i przeżyć uczniów, pomagają w poprawianiu błędów, dają możliwość wyboru zadania i rozwiązania na forum klasy, zadają pytania, przypominają wiadomości z poprzednich lekcji, udzielają pochwał i organizują konkursy, co zwiększa aktywność uczniów. Rys. 1j Rys. 2j 30/73

31 Obszar badania: Nauczyciele stwarzają sytuacje, które zachęcają każdego ucznia do podejmowania różnorodnych aktywności Nauczyciele proponują uczniom różnorodne zajęcia dodatkowe i prowadzą: zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze, korekcyjno-kompensacyjne, logopedyczne, rewalidacyjne, gimnastykę korekcyjno-kompensacyjną, a także zajęcia rozwijające zainteresowania matematyczne, przyrodnicze, katechetyczne, komputerowe, plastyczne, ekologiczne, historyczne, humanistyczne, pływackie i z języka angielskiego. Z zajęć tych korzystają niemal wszyscy uczniowie. Twierdzą, że uczestniczą w nich, ponieważ mają możliwość poprawiania ocen, mogą wspólnie odrabiać zadania domowe, podwyższyć oceny. Większość uczniów rzadko lub nigdy nie zgłaszała swoich pomysłów dotyczących działań podejmowanych na lekcjach (rys.1j), natomiast zgłaszane pomysły dotyczyły głównie przygotowania gazetki tematycznej. Rys. 1j Obszar badania: Uczniowie inicjują i realizują różnorodne działania na rzecz własnego rozwoju, rozwoju szkoły lub placówki oraz angażują w nie inne osoby Uczniowie często inicjują różnorodne działania i biorą w nich udział (rys1j). Swoimi pomysłami, które dotyczą wycieczek, imprez klasowych i szkolnych dzielą się z nauczycielami i innymi pracownikami szkoły. Jako inicjatywy uczniów nauczyciele wymienili: zajęcia pozalekcyjne, wyjazdy do kina i teatru, udział w akcji "Szlachetna paczka". Większość z nich została zrealizowana z pomocą nauczycieli i rodziców. Wymienione działania przybliżają uczniom najbliższe środowisko, integrują ze środowiskiem lokalnym i szkolnym, uczą współdziałania i uwrażliwiają na potrzebę niesienia pomocy innym. W szkole wyeksponowane są różnorodne prace uczniów i gazetki klasowe. 31/73

32 Rys. 1j Obszar badania: Uczniowie realizują różnorodne działania na rzecz rozwoju społeczności lokalnej oraz angażują w nie inne osoby Uczniowie, według partnerów, wyszli z inicjatywą oprawy muzycznej uroczystości lokalnej oraz objęcia opieką miejsc pamięci narodowej. W ich realizację zaangażowali się tylko nauczyciele, bez współpracy i wsparcia ze strony rodziców i innych lokalnych podmiotów. Działania, te nie są nastawione na rozwój środowiska, pozwalają natomiast uczniom na prezentowanie swoich zdolności i umiejętności oraz kształtowanie poczucia tożsamości narodowej. Wymaganie: Respektowane są normy społeczne 32/73

33 Szkoły powinny kształtować postawy zgodne z wartościami i normami społeczeństwa demokratycznego. Poznawanie zasad i rozumienie ich znaczenia dla funkcjonowania społeczności szkolnej i społeczeństwa stanowi element rozwoju. Świadomość tego, jak ważne jest przestrzeganie wspólnie ustalonych reguł, decyduje o sukcesie grup. Ważnym zadaniem szkoły jest tworzenie poczucia bezpieczeństwa fizycznego i psychicznego, a także klimatu sprzyjającego uczeniu się. Poziom spełnienia wymagania: C Działania podejmowane przez szkołę sprawiają, że jest ona postrzegana jako miejsce przyjazne dzieciom i dające im poczucie bezpieczeństwa psychicznego i fizycznego. Samorząd uczniowski uczestniczy w życiu szkoły, a nauczyciele wspierają jego inicjatywy. Obowiązujące zasady postępowania i współżycia są znane całej społeczności szkolnej i są przestrzegane. W szkole, systematycznie lub w zależności od potrzeb, analizuje się działania podejmowane w celu eliminowania zagrożeń i wzmacniania właściwych zachowań uczniów. Rodzice i uczniowie nie dostrzegają potrzeby udziału w modyfikacji działań wychowawczych. Obszar badania: Działania szkoły lub placówki zapewniają uczniom bezpieczeństwo fizyczne i psychiczne Uczniowie czują się bezpiecznie na lekcjach, w czasie przerw i na terenie szkoły po zakończonych zajęciach (rys. 1j-3j). Także większości z nich twierdzi, że w ciągu ostatniego roku szkolnego nie zdarzały się sytuacje, które wskazują na przemoc czy agresję słowną, pozasłowną lub fizyczną w stosunku do innych. Jednak uczniowie sygnalizuję, że w szkole pojawiają się przypadki niszczenia rzeczy należących do uczniów, kradzieży, obrażania, robienia nieprzyjemnych dowcipów, celowego wykluczenia z grupy i pobicia (rys. 1w-9w). Respondenci podali, że bezpieczeństwo w szkole jest zapewnione m. in. dzięki dyżurom nauczycieli i personelu oraz współpracy z policją. 33/73

34 Rys. 1j Rys. 2j Rys. 3j 34/73

35 Rys.1w Rys.2w 35/73

36 Rys.3w Rys.4w 36/73

37 Rys.5w Rys.6w 37/73

38 Rys.7w Rys.8w 38/73

39 Rys.9w Obszar badania: Uczniowie współpracują ze sobą w realizacji przedsięwzięć będących wynikiem działań samorządu uczniowskiego Uczniowie wspólnie realizują przedsięwzięcia będące wynikiem działań samorządu uczniowskiego (rys. 1w). Nauczyciele służą im w tym pomocą, pozyskują sponsorów, uczą samorządności od najmłodszych klas. W szkole co roku organizowana jest kampania wyborcza do samorządu uczniowskiego angażująca całą społeczność szkolną. 39/73

40 Rys.1w Obszar badania: Zasady postępowania i współżycia w szkole lub placówce są uzgodnione i przestrzegane przez uczniów, pracowników szkoły, rodziców, a relacje między wszystkimi członkami społeczności szkolnej są oparte na wzajemnym szacunku i zaufaniu Większość rodziców i uczniów twierdzi, że ma wpływ na obowiązujące w szkole zasady zachowania (rys.1j, 2j). Rodzice akceptują obowiązujące zasady i uważają, że nie ma potrzeby wprowadzania zmian. Uczniowie rozmawiają z nauczycielami jak należy się zachowywać w szkole oraz zapoznają się z obowiązującymi regulaminami. Zdaniem uczniów zasady zachowania w szkole ustalają nauczyciele i dyrektor, a oni je akceptują. W odczuciu nauczycieli i partnerów, w szkole przeważają wartości chrześcijańskie, a z obowiązujących norm wymieniają ogólnospołeczne i grzecznościowe dotyczące: odpowiedniego stroju podczas uroczystości i stosownego do miejsca, obowiązujących zasady zachowania w miejscach publicznych, używania zwrotów grzecznościowych w stosunku do kolegów i koleżanek oraz osób starszych, jak również kultury słowa. Na większości obserwowanych zajęć, nauczyciele poprzez osobisty przykład kształtowali pożądane społecznie postawy, natomiast nie wszyscy uczniowie przestrzegali przyjętych w szkole zasad dotyczących zachowania na zajęciach. 40/73

41 Rys. 1j Rys. 2j Obszar badania: W szkole analizuje się podejmowane działania wychowawcze oraz modyfikuje je w razie potrzeb Zdaniem dyrektora i nauczycieli, w szkole analizuje się podejmowane działania wychowawcze. Odbywa się to dwa razy do roku na radach pedagogicznych, na zespołach wychowawców kl. I III i IV VI i na bieżąco podczas rozmów z rodzicami i uczniami. Prowadzone analizy dotyczą działań związanych z bezpieczeństwem w szkole, tolerancją, kulturalnym wyrażaniem się, zachowaniem i "eurosieroctwem". Wyniki analiz stanowią podstawę do wprowadzania zmian lub modyfikacji programu wychowawczego lub profilaktyki. Zorganizowano spektakle profilaktyczne dotyczące tolerancji, miłości, dyskryminacji; spotkania z pedagogiem; warsztaty dla nauczycieli - Stop agresji fizycznej i psychicznej, Jak budować i wzmacniać u uczniów poczucie własnej wartości ; prelekcja dla rodziców - Współodpowiedzialność rodziców za kształtowanie postaw dzieci. Pozytywne zachowania prezentowane są na apelach i wzmacniane przez listy gratulacyjne skierowane do rodziców. 41/73

42 Obszar badania: W modyfikacjach biorą udział uczniowie i rodzice Rodzice i uczniowie nie partycypują w modyfikacji działań wychowawczych podejmowanych w szkole, ponieważ według wszystkich respondentów, rodzice i uczniowie nie zgłaszają swoich propozycji w tym zakresie. Rodzice podali, że zgadzają się z zasadami postępowania w szkole, w pełni je akceptują i wspierają wszelkie działania podjęte przez nauczycieli. Zdaniem uczniów, nauczyciele podają im zasady postępowania w szkole, prawa i obowiązki ucznia, a oni zgadzają się z ich propozycjami. Wymaganie: Szkoła lub placówka wspomaga rozwój uczniów, uwzględniając ich indywidualną sytuację W szkole ukierunkowanej na rozwój uczniów z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji podejmuje się różnorodne działania, dostosowane do specyfiki i potrzeb środowiska. Powinny być one oparte na diagnozie, a ich skuteczność poddawana refleksji. Ich elementem jest przeciwdziałanie dyskryminacji. Organizując procesy edukacyjne, nauczyciele indywidualizują nauczanie i wspierają uczniów. Poziom spełnienia wymagania: C Szkoła prowadzi rozpoznanie zdolności, możliwości, potrzeb i osiągnięć edukacyjnych uczniów. Do rozpoznanych potrzeb podejmuje adekwatne działania, związane m. in. z organizacją zajęć dydaktyczno - wyrównawczych, logopedycznych, a także rozwijających zainteresowania i zdolności uczniów. Szkoła, we współpracy z różnymi podmiotami wspierającymi uczniów, prowadzi odpowiednie działania, które pozwalają zaspokoić potrzeby materialne, kulturalne, zdrowotne, a także rozwijać zainteresowania i kształtować bezpieczne zachowania. Nauczyciele w niewielkim stopniu motywują wszystkich uczniów do angażowania się w proces uczenia się i nie indywidualizują procesu nauczania z uwzględnieniem ich potrzeb. Obszar badania: W szkole lub placówce rozpoznaje się możliwości psychofizyczne i potrzeby rozwojowe, sposoby uczenia się oraz sytuację społeczną każdego ucznia Nauczyciele rozpoznają zdolności, możliwości, potrzeby i osiągnięcia edukacyjne uczniów poprzez: odpytywanie na lekcjach, sprawdziany i testy, zadania domowe, analizę opinii i orzeczeń poradni psychologiczno pedagogicznych oraz wywiady z rodzicami i pedagogiem. Najważniejsze potrzeby rozwojowe ich uczniów to: akceptacja przez rówieśników, umiejętność współdziałania w grupie, dobre samopoczucie w klasie i szkole, rozwijanie zdolności i zainteresowań, poczucia bezpieczeństwa, umiejętność przeżywania porażek i sukcesów. Dla dyrektora najważniejszymi powodami wsparcia uczniów są zalecenia poradni psychologiczno - pedagogicznej oraz lekarza dotyczące wad postawy. Większość ankietowanych rodziców twierdzi, że nauczyciele kilka razy w roku rozmawiają z nimi o możliwościach i potrzebach ich dziecka. 42/73

43 Obszar badania: Zajęcia rozwijające zainteresowania i uzdolnienia, zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze i specjalistyczne organizowane dla uczniów wymagających szczególnego wsparcia w rozwoju lub pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz zajęcia rewalidacyjne dla uczniów niepełnosprawnych są odpowiednie do rozpoznanych potrzeb każdego ucznia Szkoła organizuje zajęcia pozalekcyjne, które interesują uczniów (rys. 1j) i według zdecydowanej większości rodziców są one dostosowane do potrzeb ich dzieci, natomiast opinia uczniów o potrzebie zajęć jest podzielona (rys. 2j). W szkole prowadzone są zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze, logopedyczne iz gimnastyki korekcyjno-kompensacyjnej. Dla zdolnych uczniów organizowane są zajęcia rozwijające zainteresowania matematyczne, informatyczne, ekologiczne i sportowe. Tworząc ofertę zajęć pozalekcyjnych, szkoła bierze pod uwagę potrzeby i możliwości uczniów, sugestie rodziców i uczniów, wnioski z analizy sprawdzianu w klasie szóstej, badań wewnętrznych i z nadzoru pedagogicznego. Z zajęć pozalekcyjnych korzystają niemal wszyscy uczniowie. Rys. 1j Rys. 2j 43/73

44 Obszar badania: W szkole lub placówce są realizowane działania antydyskryminacyjne obejmujące całą społeczność szkoły lub placówki Szkoła podejmuje działania antydyskryminacyjne wpływające na postawy uczniów, zwracając jednocześnie uwagę na specyfikę środowiska, w którym funkcjonuje. Podejmowane przez nauczycieli działania antydyskryminacyjne dotyczyły głównie niepełnosprawności, statusu ekonomicznego, pochodzenia społecznego i religii (rys. 1w). Najważniejsze działania, to poruszanie tematyki antydyskryminacyjnej na lekcjach wychowawczych i wychowania do życia w rodzinie, udział w programie Pomaluję cały świat, prezentacja spektakli profilaktycznych, prowadzenie rozmów, prelekcji i pogadanek dla uczniów i rodziców, prezentowanie potrzeb osób chorych i niepełnosprawnych, omawianie przykładów z literatury, rozwiązywanie konfliktów między uczniami. W opinii dyrektora i nauczycieli, w szkole nie ma zjawiska dyskryminacji. Natomiast rodzice uważają, że trafiają się przypadki wyśmiewania się z innych, w tym związane ze statusem materialnym, na które nauczyciele szybko reagują i podejmują odpowiednie działania. Zdaniem uczniów, w szkole wszyscy traktowani są tak samo. 44/73

45 Rys.1w Obszar badania: Szkoła lub placówka współpracuje z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi i innymi podmiotami świadczącymi poradnictwo i pomoc uczniom, zgodnie z ich potrzebami i sytuacją społeczną Szkoła, zdaniem dyrektora i nauczycieli, współpracuje z instytucjami wspomagającymi bezpośrednio lub pośrednio uczniów w rozwoju, zgodnie z ich potrzebami i sytuacją społeczną. Pomoc ta polega głównie na: prowadzeniu badań przesiewowych, diagnozowaniu dzieci, prowadzeniu zajęć logopedycznych dla dzieci, a dla rodziców szkoleń, prelekcji i doradztwa specjalistycznego (Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Brzesku); zaspokajaniu potrzeb socjalnych uczniów i ich rodzin, finansowaniu spektakli profilaktycznych oraz wypoczynku w okresie ferii i wakacji (MOPS w Brzesku, Stowarzyszenie "Wspierajmy szkołę", Caritas); rozwijaniu zainteresowań i zdolności uczniów poprzez udział w zajęciach organizowanych ze środków unijnych (Biuro Promocji w UM Brzesko); opiece stomatologicznej i profilaktyce zdrowia, edukacji rodziców (Ośrodek Zdrowia 45/73

46 w Jadownikach); wspieraniu działań promujących bezpieczne zachowania (Policja i Straż Pożarna); wspieraniu działań promujących czytelnictwo (Biblioteka Publiczna w Jadownikach). Współpraca ta jest adekwatna do różnorodnych potrzeb uczniów i pozwala zaspokoić potrzeby materialne, kulturalne, zdrowotne, rozwijania zainteresowań i kształtowania bezpiecznych zachowań. Obszar badania: W szkole lub placówce są prowadzone działania uwzględniające indywidualizację procesu edukacyjnego w odniesieniu do każdego ucznia Nauczyciele w niewielkim stopniu motywują wszystkich uczniów do angażowania się w proces uczenia się i nie indywidualizują procesu nauczania z uwzględnieniem potrzeb uczniów. Świadczą o tym wyniki z obserwacji zajęć, a także podane przez nauczycieli przykłady indywidualizacji, które w ich ocenie wskazują na jej prowadzenie. Na większości obserwowanych lekcji (ponad 57%) nauczyciele nie motywowali wszystkich uczniów do angażowania się w zajęcia, a indywidualizację procesu nauczania zaobserwowano na jednych zajęciach. Również opinia uczniów, dotycząca wspierania ich przez nauczycieli, gdy mają trudności w nauce jest podzielona (rys 1j). Rys. 1j 46/73

47 Obszar badania: W opinii rodziców i uczniów wsparcie otrzymywane w szkole lub placówce odpowiada ich potrzebom Rodzice uważają, że ich dzieci mogą liczyć na odpowiednie wsparcie ze strony nauczycieli w pokonywaniu trudności. Również uczniowie twierdzą, że nauczyciele wierzą w ich możliwości, wspierają ich w rozwijaniu zainteresowań i mówią im, że mogą nauczyć się także trudnych rzeczy (rys. 1j-3j). Rys. 1j Rys. 2j 47/73

48 Rys. 3j Wymaganie: Nauczyciele współpracują w planowaniu i realizowaniu procesów edukacyjnych O sukcesie współczesnych społeczeństw decyduje zdolność do współpracy. Aby jej uczyć, nauczyciele powinni działać zespołowo, organizując procesy edukacyjne, rozwiązując problemy, prowadząc ewaluację, ucząc się od siebie nawzajem. Służy to podniesieniu jakości procesu uczenia się uczniów oraz rozwojowi zawodowemu nauczycieli. Poziom spełnienia wymagania: C W szkole funkcjonują zespoły, w ramach których nauczyciele podejmują współpracę dotyczącą procesów edukacyjnych, w kontekście planowania, organizacji i realizowania procesów edukacyjnych. Zgodnie z ustaleniami między nauczycielami wprowadzane są zmiany dotyczące głównie warsztatu pracy. Współpraca ta przynosi konkretne skutki. Nauczyciele deklarują również współpracę w zakresie ewaluacji własnej pracy, w przypadku kiedy dostrzegają jakiś problem, która opiera się na wspólnej analizie występujących problemów. Brak jednak powszechności w zakresie formułowania wniosków i ich wdrażaniu w kontekście podniesienia jakości własnej pracy. 48/73

49 Obszar badania: Nauczyciele, w tym pracujący w jednym oddziale, współpracują ze sobą w organizowaniu i realizowaniu procesów edukacyjnych Nauczyciele zaangażowani są w pracę różnorodnych zespołów, co ilustruje rys. 1w. Większość nauczycieli ocenia wysoko zaangażowanie rady pedagogicznej w pracę zespołową. Współpraca nauczycieli odbywa się na bieżąco oraz podczas spotkań przed wywiadówkami i radami pedagogicznymi podsumowującymi dany etap pracy. Współpraca ta dotyczy: wymiany informacji dotyczących zachowania i wyników w nauce w kontekście realizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej, sfery organizacyjnej imprez, wycieczek oraz procesów edukacyjnych w zakresie korelacji międzyprzedmiotowej, wymiany materiałów dydaktycznych, dzielenia się wiedzą i doświadczeniem. Rys.1w 49/73

50 Obszar badania: Wprowadzanie zmian dotyczących przebiegu procesów edukacyjnych (planowanie, organizacja, realizacja, analiza i doskonalenie) następuje w wyniku ustaleń między nauczycielami Nauczyciele współpracują przy wprowadzeniu zmian dotyczących przebiegu procesów edukacyjnych pracując w zespołach przedmiotowych, wychowawczych, zespołach ds. pomocy psychologiczno-pedagogicznej i zadaniowych. Wskazuje się elementy korelacji międzyprzedmiotowej, doskonali metody i formy pracy, dokonuje zmian w programach wychowawczym i profilaktyki. Przykłady zmian w procesie edukacyjnym podanych przez ankietowanych nauczycieli ilustruje rys. 1o. Natomiast zdaniem nauczycieli uczestniczących w wywiadzie nie ma potrzeby większych zmian. Zmiany w procesach edukacyjnych wynikały z wyników sprawdzianu. Na jego podstawie opracowano i wdrożono Program Poprawy Jakości Nauczania, kładąc szczególny nacisk na edukację matematyczną. Zmiany pojawiły się w zakresie promocji zdrowia i organizacji zajęć dodatkowych z wychowania fizycznego poprzez wprowadzenie zajęć pływania. Rys.1o 50/73

51 Obszar badania: Nauczyciele wspólnie rozwiązują problemy, doskonalą metody i formy współpracy Dominujące formy wspierania się nauczycieli dotyczą sfery organizacyjnej (86%), przekazywania wiedzy zdobytej na szkoleniach (86%), przekazywania informacji o uczniach i zespołach klasowych (80%) oraz wymiany doświadczeń, konsultacji, wymiany poglądów (73%). Skutkiem podejmowanej współpracy jest dobór odpowiednich pomocy dydaktycznych, określenie deficytów uczniów i sposobów pomocy, rozpoznanie środowiska, podjęcie działań profilaktycznych, analiza metod pracy z uczniem niepełnosprawnym oraz integracja środowiska. Obszar badania: Nauczyciele pomagają sobie nawzajem w ewaluacji i doskonaleniu własnej pracy Nauczyciele deklarują prowadzenie ewaluacji własnej pracy w sytuacji, kiedy dostrzegają jakiś problem (rys. 1j), oceniając współpracę jako przydatną. Rys. 1o ilustruje wypowiedzi nauczycieli dotyczące ewaluacji własnej pracy w ciągu ostatniego roku. Współpraca nauczycieli w zakresie ewaluacji własnej pracy dotyczy jedynie wspólnej analizy oraz porównania wyników ewaluacji (rys. 2o). Brak wskazań dotyczących formułowania i wdrażania wniosków oraz jakichkolwiek innych przykładów konkretnej współpracy w kontekście ewaluacji własnej pracy. Rys. 1j 51/73

52 Rys.1o Rys.2o 52/73

53 Wymaganie: Promowana jest wartość edukacji Priorytetem szkoły funkcjonującej w społeczeństwie wiedzy jest propagowanie uczenia się przez całe życie. Szkoła powinna budować klimat, dzięki któremu uczniowie rozumieją tę potrzebę. Pomocne w tym zadaniu mogą stać się zasoby lokalnego środowiska, a także absolwenci. Poziom spełnienia wymagania: B Szkoła na większości zajęć stwarza uczniom pozytywny klimat sprzyjający uczeniu się, co potwierdziły obserwacje lekcji. Szkoła promuje postawy uczenia się przez całe życie poprzez wskazywanie zalet i praktycznych przykładów przydatności wiedzy, jak również promowanie sylwetek byłych absolwentów. Szkoła pozyskuje informacje dotyczące absolwentów, współpracuje z nimi i wykorzystuje ich dorobek w procesie dydaktycznym. Promocja edukacji odbywa się poprzez szereg działań skierowanych do różnorodnych grup społecznych. Obszar badania: W szkole lub placówce prowadzi się działania kształtujące pozytywny klimat sprzyjający uczeniu się Zdaniem uczniów (rys. 1j) szkoła tworzy pozytywny klimat sprzyjający uczeniu się, zarówno dla nich, jak i nauczycieli. Jednakże odpowiedzi uczniów na pytanie odnośnie sposobów uczenia się są podzielone (rys. 2j). Dyrektor stwarza możliwości do udziału nauczycieli w doskonaleniu zawodowym i wykorzystania zdobytej wiedzy na potrzeby szkoły (rys. 3j). 53/73

54 Rys. 1j Rys. 2j Rys. 3j 54/73

55 Obszar badania: W szkole lub placówce prowadzi się działania kształtujące postawę uczenia się przez całe życie Szkoła kształtuje pozytywny klimat sprzyjający uczeniu się. Nauczyciele uświadamiają uczniom istotę uczenia się przez całe życie (rys. 1j), stwarzają możliwości prezentacji wyników własnej pracy. Większość uczniów nie czuje strachu przed zadaniem pytania lub też w przypadku popełniania błędów na lekcji (rys. 2j). Dla większości uczniów lekcje są ciekawe. Natomiast rys. 3j odzwierciedla udział uczniów w zgłaszaniu możliwości pracy na zajęciach. 44 % uczniów twierdzi, iż nie ma możliwości zgłaszania pomysłów pracy na lekcjach. Szkoła promuje postawy uczenia się przez całe życie poprzez wskazywanie zalet i praktycznych przykładów przydatności wiedzy, jak również promowanie sylwetek byłych absolwentów. Na zaobserwowanych zajęciach nauczyciele kształtowali u uczniów umiejętności uczenia się poprzez: słuchanie wzajemnych wypowiedzi, samodzielną poprawę błędów, samodzielne wykonywanie zadań i prezentowanie wyników swojej pracy na forum klasy, stwarzanie możliwości do szukania różnych rozwiązań oraz pracę w grupach. Rys. 1j Rys. 2j 55/73

56 Rys. 3j Obszar badania: Szkoła lub placówka wykorzystuje informacje o losach absolwentów do promowania wartości edukacji Szkoła pozyskuje informacje dotyczące trzeciego etapu edukacyjnego. Ze względu na specyfikę środowiska, większość rodziców, to również absolwenci szkoły. Absolwenci ściśle współpracują ze szkołą, uczestniczą i wspierają organizację cyklicznych imprez szkolnych. Szkoła organizuje spotkania z wybitnymi absolwentami, książki i prace absolwentów wykorzystywane są w procesie dydaktycznym, gromadzone są w bibliotece szkolnej. Szkoła zbiera informacje dotyczące absolwentów gromadząc wycinki prasowe z lokalnej prasy, prowadząc wpisy do księgi pamiątkowej. Do placówki kierowane są podziękowania za udział w akcjach, których inicjatorami są absolwenci. Ponadto praktykanci przybywający do szkoły są często byłymi je absolwentami. Obszar badania: Działania realizowane przez szkołę lub placówkę promują wartość edukacji w społeczności lokalnej Szkoła podejmuje działania promujące wartość edukacji skierowane do uczniów, rodziców i lokalnej społeczności. Szkoła stara się dostrzegać wszelkie sukcesy uczniów, sportowe, przedmiotowe i artystyczne. Docenia się udział uczniów i ich zaangażowanie, chwaląc ich podczas apeli, uroczystości szkolnych, okolicznościowych spotkań. W szkole eksponuje się sukcesy uczniów w formie galerii pucharów i dyplomów. Szkoła organizuje spotkania z ciekawymi ludźmi, między innymi byłymi absolwentami, którzy są szczególnymi osobistościami promujące lokalnej edukację społeczności wśród rodziców i artystami poprzez działającymi organizację w środowisku. prelekcji, Szkoła wręczania prowadzi listów działania gratulacyjnych i podziękowań dla rodziców. Działania w zakresie promocji wartości edukacji prowadzi się wśród lokalnego środowiska, zachęcając do udział w imprezach szkolnych i pomocy w ich organizacji. Promocji służy ponadto 56/73

57 strona internetowa, na której zamieszczane są informacje o osiągnięciach uczniów i wszelkich działaniach podejmowanych przez szkołę. W klasach młodszych organizuje się lekcje pokazowe. Szkoła pośredniczy w przyznawaniu stypendiów dla uczniów zdolnych z mniej zamożnych rodzin. Informacje dotyczące szkoły przesyłane są do lokalnych mediów, gazety lokalnej BIM, czy stron internetowych instytucji, z którymi współpracuje szkoła. Wymaganie: Rodzice są partnerami szkoły lub placówki W efektywnych szkołach tworzy się partnerstwo z rodzicami przede wszystkim dla wsparcia uczenia się uczniów. Zaangażowanie rodziców w proces edukacyjny pozytywnie wpływa na rozwój uczniów, dlatego szkoły zachęcają rodziców do udziału w tym procesie. Celem organizowanych przez szkołę działań powinno być włączanie rodziców w proces podejmowania decyzji dotyczących istotnych aspektów pracy szkoły. Poziom spełnienia wymagania: D Szkoła pozyskuje systematycznie opinie rodziców na temat swojej pracy i wykorzystuje je do planowania działań w zakresie realizacji programu wychowawczego, organizacji zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych, rozwiązywania konfliktów oraz pracy nad systemem oceniania. W szkole współpracuje się z rodzicami na rzecz rozwoju dzieci. Rodzice mają świadomość możliwości współdecydowania w sprawach szkoły i uczestniczenia w działaniach wynikających z tych decyzji. Rada rodziców, jako organ reprezentujący wszystkich rodziców, podejmuje decyzje wynikające z jej uprawień i kompetencji. Jednakże nie odnotowano skutecznych działań podejmowanych przez szkołę w zachęcaniu rodziców do zgłaszania inicjatyw na rzecz rozwoju uczniów. Obszar badania: Szkoła lub placówka pozyskuje i wykorzystuje opinie rodziców na temat swojej pracy Szkoła pozyskuje opinie rodziców na temat swojej pracy poprzez ankiety, analizę wniosków rodziców ze spotkań ogólnych i klasowych. Informacji dostarczają bezpośrednie rozmowy indywidualne z rodzicami, rozmowy podczas uroczystości szkolnych i kontakty telefoniczne. Większość rodziców posiada wiedzę na temat możliwości angażowania się w pracę szkoły (rys.1 j). Pozyskiwane od rodziców informacje wykorzystuje się w różnych działań, co ilustruje rys. 1 w. Ich opinie mają wpływ na sferę organizacyjną szkoły, przede wszystkim zagospodarowanie czasu wolnego i wybór terminów zajęć pozalekcyjnych. Obserwuje się systemowość działań szkoły w odniesieniu do wykorzystania opinii rodziców. 57/73

58 Rys. 1j Rys.1w 58/73

59 Obszar badania: W szkole lub placówce współpracuje się z rodzicami na rzecz rozwoju ich dzieci Rodzice i nauczyciele podejmują współpracę adekwatną do potrzeb uczniów. Rodzice podali, iż nauczyciele wskazują im możliwości rozwoju dzieci, służą radą i wsparciem, gdy zajdzie taka potrzeba. Rodzice wspomagają szkołę w sferze organizacyjnej pomagając przy uroczystościach szkolnych, wyjazdach, wycieczkach, a także przy współorganizacji kolonii, zielonych szkół, pomocy charytatywnej. Wspólnie z nauczycielami podejmują indywidualne ustalenia w odniesieniu do swoich dzieci, wspierające ich rozwój. Wszelkie podejmowane we współpracy z rodzicami działania wpływają na rozwój dzieci, przyczyniają się do integracji społeczności szkolnej, kształtują pożądane postawy. Obszar badania: Rodzice współdecydują w sprawach szkoły lub placówki i uczestniczą w podejmowanych działaniach Rodzice mają świadomość możliwości współdecydowania w sprawach szkoły i uczestniczenia w działaniach wynikających z tych decyzji. Biorą udział w decyzjach przewidzianych mocą ustawy o systemie oświaty. Rada rodziców podejmowała szereg decyzji wynikających z jej uprawień i kompetencji, uczestniczy we wszelkich działaniach wynikających z powziętych decyzji, przekazując innym rodzicom informacje na temat podejmowanych decyzji ( rys.1 j). Ponadto rodzice w wywiadzie przyznają, iż podejmują decyzje we wszystkich sprawach dotyczących ich dzieci. Natomiast większość ankietowanych rodziców jest zdania, iż nie współuczestniczy w podejmowaniu decyzji dotyczących życia szkoły (rys. 2 j). Zdaniem dyrektora może to wynikać z faktu, iż rodzice są zadowoleni z obecnej współpracy i nie zgłaszają potrzeby zmian. Rys. 1j Rys. 2j 59/73

60 Obszar badania: Rodzice wychodzą z inicjatywami na rzecz rozwoju uczniów i szkoły Rodzice nie wychodzą z inicjatywami na rzecz rozwoju szkoły, co potwierdza większość ankietowanych rodziców (rys.1j). Nauczyciele wskazują na działania w określonych obszarach, jednakże dotyczą one głównie sfery organizacyjnej szkoły (rys.1o). Wobec powyższego działania podejmowane przez szkołę w zachęcaniu rodziców do zgłaszania inicjatyw nie są skuteczne. Rys. 1j Rys.1o 60/73

61 Obszar badania: Szkoła lub placówka realizuje inicjatywy rodziców Rodzice wspierają szereg inicjatyw na rzecz rozwoju uczniów opierając się na współpracy z nauczycielami i innymi instytucjami. Działania te przyczyniają się do integracji środowiska, kształtowania odpowiednich postaw ekologicznych, patriotycznych, uwrażliwienia uczniów na potrzeby innych. Jednakże większość działań nie jest bezpośrednią inicjatywą rodziców. Jedynie akcje charytatywne i organizacja imprezy o większym zasięgu (Bal Karnawałowy) podana przez rodziców w wywiadzie są ich propozycjami, ale nie dotyczy to bezpośredniego rozwoju szkoły, czy też uczniów. Reprezentatywna grupa ankietowanych rodziców jest zdania, iż propozycje rodziców nie są realizowane (rys. 1j). Rys. 1j Wymaganie: Wykorzystywane są zasoby szkoły lub placówki oraz środowiska na rzecz wzajemnego rozwoju 61/73

62 Rola szkoły w wielu środowiskach nie sprowadza się jedynie do funkcji uczenia dzieci i młodzieży. Szkoła staje się instytucją wpływającą na rozwój potencjału środowiska społecznego, w którym działa. Korzystanie przez nią z zasobów znajdujących się w najbliższym środowisku służy tworzeniu lub wzbogacaniu warunków podstawowej działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej. Poziom spełnienia wymagania: B Szkoła współpracuje ściśle z licznymi organizacjami i instytucjami lokalnego środowiska. Podejmuje działania zaspakajające potrzeby lokalnego środowiska w sposób cykliczny i systematyczny. Działania te wspierają wzajemny rozwój, a w szczególności skierowane są na rozwój uczniów. Obszar badania: Prowadzi się rozpoznanie potrzeb i zasobów szkoły lub placówki oraz środowiska lokalnego i na tej podstawie podejmuje się inicjatywy na rzecz ich wzajemnego rozwoju Najistotniejsze potrzeby lokalnej społeczności, to: przygotowanie dzieci do dalszej edukacji i bieżącego wsparcia pozalekcyjnego w nauce, zapewnienie bezpieczeństwa i opieki, integracja środowiska lokalnego, docenianie i prezentacja osiągnięć uczniów na zewnątrz, organizacja pomocy charytatywnej, akcji ekologicznych i udział w uroczystościach patriotycznych w środowisku. Potrzeby te zaspakajane są poprzez: organizację pomocy świetlicowej i pomocy w nauce w postaci dodatkowych zajęć zarówno wyrównawczych, specjalistycznych, jak i zajęć dla uczniów zdolnych, organizację imprez środowiskowych, pomocy materialnej dla potrzebujących rodzin, organizację akcji ekologicznych i udział w uroczystościach patriotycznych, udział w imprezach stwarzających możliwość do prezentacji osiągnięć (artystycznych, sportowych) uczniów w środowisku, udział w akcjach charytatywnych, wspomaganie rozwoju uczniów poprzez organizację prelekcji dla rodziców, spotkań ze specjalistami. Działania podejmowane przez szkołę są adekwatne do potrzeb środowiska. Obszar badania: Szkoła lub placówka w sposób systematyczny i celowy, z uwzględnieniem specyfiki jej działania, współpracuje z instytucjami i organizacjami w środowisku lokalnym Działania podejmowane przez szkołę, przy współpracy z organizacjami i instytucjami w środowisku lokalnym powtarzają się cyklicznie. Szkoła organizuje imprezy środowiskowe, systematycznie wspiera uczniów w ich rozwoju poprzez organizację zajęć pozalekcyjnych, profilaktycznych, wyjazdów, wycieczek, projektów edukacyjnych, w sposób ciągły zaspokaja podstawowe potrzeby socjalne uczniów. Imprezy o charakterze patriotycznym i akcje ekologiczne są na stałe wpisane w działalność wychowawczo-dydaktyczną placówki. Szkoła organizuje również zajęcia poza własnym terenem, do których należą kolonie, półkolonie, wycieczki, dodatkowe zajęcia sportowe. W powyższych działaniach placówkę wspierają następujące instytucje i organizacje: Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczną w Brzesku, Miejski Ośrodek Kultury w Brzesku, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Brzesku, Urząd Miasta Brzeska (Biuro Promocji i Wydział Rozwiązywania Problemów Alkoholowych), Sołectwo, Parafialne Caritas, Izba Regionalna w Jadownikach, Towarzystwo Miłośników Ziemi Jadownickiej, Policja, Straż Pożarna, Biblioteka Publiczna w Jadownikach oraz szkoły z regionu. 62/73

63 Obszar badania: Współpraca szkoły lub placówki ze środowiskiem lokalnym wpływa na ich wzajemny rozwój Działania podejmowane przez szkołę i organizacje oraz instytucje lokalnego środowiska wpływają na ich wzajemny rozwój. Szkoła dzięki współpracy uzyskuje wiele korzyści: wsparcie merytoryczne i metodyczne dla nauczycieli, specjalistyczne wsparcie dla uczniów i rodziców, możliwość rywalizacji sportowej i prezentacji osiągnięć uczniów. Działania te przyczyniają się do promocji szkoły i zwiększają jej szanse na rozwój. Szkoła wspomagana jest w zakresie zapewnienia pomocy socjalnej, organizacji działań profilaktycznych, organizacji imprez i uroczystości środowiskowych, wyjazdów i wypoczynku dzieci. Uczniowie mają możliwość kulturalnego i artystycznego rozwoju, integracji z innymi szkołami w środowisku, kształtowania postaw obywatelskich i społecznych, poznania kultury i tradycji swojego regionu, jak i innych krajów dzięki wyjazdom do miasta partnerskiego. Środowisko odnosi również wymierne korzyści ze współpracy z szkołą. Następuje integracja środowiska, uroczystości środowiskowe są ubogacane poprzez występy uczniów, uczniowie dbają o lokalne miejsca pamięci narodowej, prowadzą akcje o charakterze ekologicznym i charytatywnym. Obszar badania: Współpraca szkoły lub placówki z instytucjami i organizacjami działającymi w środowisku lokalnym wpływa korzystnie na rozwój uczniów Współpraca szkoły z organizacjami i instytucjami środowiska lokalnego pozytywnie wpływa na rozwój uczniów. Uczniowie uczestniczą w życiu społecznym, kształtują postawy patriotyczne, obywatelskie, proekologiczne. Uczniowie mają okazję poznać dorobek kulturalny regionu, zaprezentować swoje osiągnięcia w środowisku. Uczniowie wysoko oceniają zajęcia, które dają im możliwość spotkań z innymi ludźmi i organizacjami (rys. 1j i 2j). Rys. 1j Rys. 2j 63/73

64 Wymaganie: Szkoła lub placówka, organizując procesy edukacyjne, uwzględnia wnioski z analizy wyników sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie oraz innych badań zewnętrznych i wewnętrznych Badania i dane mówiące o różnych aspektach funkcjonowania szkół są niezbędnym elementem zarządzania na poziomie organizacji, jak również prowadzenia polityki oświatowej. W efektywnych szkołach decyzje podejmuje się, wykorzystując informacje na swój temat i systematycznie udostępniając dane służące refleksji nad efektywnością i planowaniem dalszych działań. Organizując procesy edukacyjne, uwzględnia się wnioski z analizy danych pochodzących z różnych źródeł. Poziom spełnienia wymagania: C W szkole dokonuje się analiz wyników sprawdzianu oraz ewaluacji wewnętrznej. Wnioski z tych analizy służą lepszej i skuteczniejszej organizacji pracy, a celem jest podniesienie jakości pracy szkoły. Prowadzone są szkolenia i warsztaty zewnętrzne oraz wewnętrzne dla nauczycieli związane z wypracowanymi wnioskami. Weryfikowane są metody i formy pracy z uczniami nad standardami, które wymagają dopracowania. Jednakże brak wskazań na powszechność wykorzystania wniosków w bezpośredniej pracy z uczniami. Nauczyciele nie podali bowiem konkretnego sposobu wykorzystania wniosków z tych badań na zajęciach. Obszar badania: W szkole lub placówce analizuje się wyniki sprawdzianu i egzaminów oraz wyniki ewaluacji zewnętrznej i wewnętrznej. Analizy prowadzą do formułowania wniosków i rekomendacji, na podstawie których planuje się i podejmuje działania W szkole analizuje się wyniki sprawdzianu oraz wyniki ewaluacji wewnętrznej. Ankietowani nauczyciele wskazują na źródła w postaci danych z egzaminów zewnętrznych, ewaluacji wewnętrznej prowadzonej przez zespoły przedmiotowe lub inne zespoły nauczycielskie oraz ewaluację wewnętrzną prowadzoną na poziomie całej szkoły. Nauczyciele podają wśród podstawowych wniosków: doskonalenie umiejętności czytania ze zrozumieniem, umiejętności wykorzystania wiedzy w praktyce, zwiększenie ilości praktycznych ćwiczeń, kształtowanie umiejętności logicznego myślenia, intensyfikację współpracy z rodzicami oraz organizację zajęć dodatkowych adekwatnie do potrzeb uczniów. W odniesieniu do klasy piątej wysunięto wnioski odnoszące się do doskonalenia czytania tekstów ze zrozumieniem oraz wykorzystywania wiedzy w praktyce, poparte konkretnymi działaniami. 64/73

65 Obszar badania: Działania prowadzone przez szkołę lub placówkę są monitorowane i analizowane, a w razie potrzeby modyfikowane W szkole prowadzi się kompleksowy monitoring w wielu obszarach działalności dydaktyczno-wychowawczej. Na bazie wniosków z monitoringu zdaniem dyrektora wdraża się konkretne działania w celu doskonalenia pracy placówki. Wnioski sformułowane na podstawie monitorowania działań dotyczą: doboru odpowiednich materiałów, stosowania odpowiednich form oceniania, organizacji pracy nauczyciela, metod i form pracy oraz opracowania programu poprawy jakości nauczania. Rys. 1o ilustruje zmiany w pracy nauczycieli podjęte na podstawie wniosków wynikających z monitorowania działań. Rys.1o Obszar badania: W szkole lub placówce wykorzystuje się wyniki badań zewnętrznych Dyrektor wskazuje, iż do planowania działań nauczyciele wykorzystują zewnętrzne badania edukacyjne: próbne testy dla szóstoklasisty, test kompetencji trzecioklasisty. Na podstawie wyników badań zewnętrznych nauczyciele wypracowują wnioski do dalszej pracy w zespołach przedmiotowych oraz z uczniami i rodzicami. Jednym z wniosków była praca nad standardem czytanie ze zrozumieniem. Zadanie umieszczono w Programie Poprawy Jakości Nauczania. Konkretnym działaniem w tym zakresie było ćwiczenie tej umiejętności na wszystkich zajęciach. Dodatkowo przeprowadzono szkolenie na temat: "Rozumienie przez ucznia czytanego tekstu". Podczas sprawdzianu zewnętrznego, uczniowie dobrze poradzili sobie z tym standardem na kolejnym sprawdzianie (najwyższy wynik spośród wszystkich standardów). Nauczyciele podają różne typy badań edukacyjnych wykorzystywanych w pracy, jednakże nie podają sposobu wykorzystania tych badań w swojej pracy. Pojawiają się jedynie pojedyncze wskazania na dopasowanie treści zajęć oraz indywidualizację pracy w klasach młodszych. 65/73

66 Obszar badania: W szkole lub placówce prowadzi się badania odpowiednio do potrzeb szkoły lub placówki, w tym osiągnięć uczniów i losów absolwentów Szkoła prowadzi oprócz ewaluacji wewnętrznej dodatkowe badania. Bada się technikę czytania uczniów w poszczególnych klasach, w klasie trzeciej odbywa się test kompetencji, w klasie czwartej uczniowie piszą również test kompetencji po pierwszym etapie edukacyjnym. W klasach piątych i szóstych odbywają się ponadto próbne sprawdziany. Prowadzone są również testy wiedzy ekologicznej w klasach IV-V. Celem tych badań jest określenie poziomu zdobytej wiedzy i umiejętności, określenie dalszych kierunków pracy nauczycieli, uczniów i współpracy z rodzicami. W szczególności test po pierwszym etapie edukacyjnym służy określeniu mocnych i słabych stron, wypracowaniu wniosków, kierunków dalszej pracy, refleksji nad pracą, ewentualnych modyfikacji metod, form pracy. Próbne testy kompetencji służą natomiast zapoznaniu uczniów z arkuszem egzaminacyjnym i określeniu mocnych i słabych stron, co ma służyć wyeliminowaniu braków w wiadomościach i umiejętnościach. Absolwenci szkoły są częścią lokalnej społeczności, współpracują ze szkołą jako członkowie rodzin uczniów, jako praktykanci wracają do szkoły. Odwiedzają szkołę, biorą udział w lokalnych uroczystościach, jako lokalni twórcy prezentują swój dorobek, który wykorzystywany jest przez szkołę w procesie edukacyjnym. Lekcje w Izbie Regionalnej, współpraca z Towarzystwem Miłośników Ziemi Jadownickiej, organizacja konkursów, gromadzenie książek i prac w bibliotece szkolnej, sprzyja rozwijaniu zainteresowań uczniów i promocji uczenia się. Wymaganie: Zarządzanie szkołą lub placówką służy jej rozwojowi Kluczowym elementem decydującym o jakości każdej organizacji jest zarządzanie, które służy jej rozwojowi. Skuteczne zarządzanie szkołą powinno koncentrować się na stworzeniu optymalnych warunków do nauczania i uczenia się uczniów, do indywidualnej i zespołowej pracy nauczycieli, ich doskonalenia zawodowego. Wnioski z prowadzonej zespołowo ewaluacji wewnętrznej i nadzoru pedagogicznego sprawowanego przez dyrektora powinny umożliwiać podejmowanie decyzji służących rozwojowi szkoły. Poziom spełnienia wymagania: C W szkole zapewnione są warunki do nauki i organizacji czasu dla uczniów oraz warunki dla pracy i rozwoju zawodowego nauczycieli. Podejmowane przez dyrektora działania sprawiają, iż nauczyciele wiele zadań wykonują zespołowo. Dyrektor, w zarządzaniu szkołą, stwarza możliwość do wyrażania opinii uczniom, rodzicom oraz wszystkim pracownikom w obszarach adekwatnych do ich zakresu kompetencji. Jest otwarty na współpracę z wieloma instytucjami, które wspierają szkołę w realizacji jej zadań. Nieskuteczne są jednak działania dyrektora w zakresie podejmowania przez nauczycieli działań nowatorskich, innowacji i eksperymentów. 66/73

67 Obszar badania: Zarządzanie szkołą lub placówką koncentruje się na wychowaniu, nauczaniu i uczeniu się oraz zapewnieniu odpowiednich do realizacji tych zadań warunków Zarządzanie szkołą zapewnia odpowiednie warunki dla procesów nauczania i uczenia się, stwarza nauczycielom wystarczające warunki do doskonalenia zawodowego. Dyrektor lub liderzy zespołów zadaniowych organizują spotkania, podczas których omawiane są kwestie: nauczania i uczenia się uczniów, doskonalenia zawodowego, relacji z uczniami, organizacji pracy, rozwiązywania problemów wychowawczych, współpracy z nauczycielami oraz spraw administracyjnych. Szkoła w ostatnim roku przystąpiła do programu doskonalenia nauczycieli, co służy rozwojowi zawodowemu nauczycieli (rys. 2j). Warunki lokalowe szkoły są dobre. Szkoła zapewnia możliwość korzystania z potrzebnych podczas zajęć pomocy dydaktycznych (rys. 1j), pozyskuje je z realizowanych w ostatnich latach projektów unijnych oraz dzięki współpracy z parterami szkoły. Przestrzeń w większości klas zorganizowana jest adekwatnie do sposobu prowadzenia zajęć i wykorzystywanych metod. Sale lekcyjne są dostosowane do liczebności klas. Braki wykazuje jednak dostosowanie stolików do wzrostu dzieci oraz estetyka niektórych sal, przede wszystkim w kontekście umeblowania. Ułożenie przedmiotów w planie nauczania sprzyja uczeniu się. Rys. 1j Rys. 2j 67/73

68 Obszar badania: Zarządzanie szkołą lub placówką sprzyja indywidualnej i zespołowej pracy nauczycieli oraz doskonaleniu zawodowemu Nauczyciele biorą powszechny udział w pracy zespołowej (rys. 1j) i różnorodnych formach doskonalenia zawodowego, tak zewnętrznych jak i wewnętrznych. Są to miedzy innymi: kursy, szkolenia, warsztaty, seminaria i konferencje, co wizualizuje poniższy rysunek (1w). Doskonalenie nauczycieli wspierane jest przez dyrektora, który zachęca nauczycieli do efektywnej pracy poprzez nagradzanie w formie pochwał i uznaniowych nagród dyrektora szkoły. Rys. 1j 68/73

69 Rys.1w Obszar badania: Ewaluacja wewnętrzna jest przeprowadzana wspólnie z nauczycielami Ewaluacja wewnętrzna jest przeprowadzana wspólnie z nauczycielami. Dyrektor przedstawia plan ewaluacji. Nauczyciele na podstawie pytań kluczowych opracowują narzędzia badawcze, gromadzą i analizują dane i na ich podstawie formułują wnioski. Większość nauczycieli zna zakres prowadzonej ewaluacji wewnętrznej i jako przykłady podaje ewaluację elementów programu wychowawczego, programu profilaktyki, bezpieczeństwa, systemu obiegu informacji w szkole, nadzoru pedagogicznego, współpracy z rodzicami. 69/73