Partnerstwo Publiczno Prywatne (PPP) na przykładzie sektora drogowego

Transkrypt

1 DORADZTWO HUMAN EUROPEJSKIE DORADZTWO CAPITAL TRANSAKCYJNE Partnerstwo Publiczno Prywatne (PPP) na przykładzie sektora drogowego Jerzy Glinka Ernst & Young

2 Dlaczego PPP? Przejrzystość i Konkurencja Realizacja programów rozwoju i modernizacji infrastruktury w określonym czasie Zwiększenie skali i efektywności wykorzystania prywatnych kapitałów do rozwoju infrastruktury Wysoki poziom długu publicznego Optymalizacja kosztów inwestycji i eksploatacji realizowanego przedsięwzięcia (pełny cykl życia projektu) value for money lepsza wartość (opłacalność) rozumiana jako: maksymalizacja usług publicznych za rozsądną cenę i przy uzasadnionych kosztach minimalizacja kosztów przy zapewnieniu usług na akceptowalnym poziomie 2

3 Podział Zadań w PPP Partner Prywatny Wykonuje zadanie będące tradycyjnie domeną sektora publicznego Odpowiedzialny za projektowanie, budowę i eksploatację infrastruktury Odpowiedzialny za zapewnienie finansowania projektu Odpowiedzialny za dotrzymanie wcześniej ustalonych standardów Partner Publiczny Określa warunki ramowe projektu oraz wymagany poziom standardów (technicznych, usługi, etc.) Kontraktuje partnera prywatnego do realizacji projektu Zabezpiecza finansowanie wspomagające Monitoruje zgodność wykonania projektu z kontraktem oraz dotrzymanie uzgodnionych standardów 3

4 Struktura Projektu PPP Partner Publiczny Umowabezpośrednia Bank UmowaPPP Umowa kredytowa Zastawnaakcjach / udziałach w spółce projektowej Partner Prywatny (Spółka projektowa) Kapitał (umowapożyczki podporządkowanej) Udziałowcy / Akcjonariusze i Inwestorzy Umowao budowę obiektu pod klucz Umowa o eksploatację i utrzymanie Generalnywykonawca Zarządca obiektu 4

5 Etapy PPP Koncepcja Wstępne studium wykonalności Studium wykonalności Ocena zainteresowania przedsięwzięcia w kraju i za granicą Proces wdrażania Przed-kwalifikacja / dokumentacje kontraktowe / Przetarg / Negocjacje Projektowanie i budowa Eksploatacja i utrzymanie Zwrot 5

6 Przykłady Projektów PPP - Sektor Drogowy Autostrady Zrealizowane: A2: Nowy Tomyśl Września (Autostrada Wielkopolska S.A.) A4: Kraków Katowice (Autostrada Małopolska) Autostrady Planowane: A1: Gdańsk Toruń (151,9 km; koncesjonariusz GTC S.A.), A1: Stryków Częstochowa (123 km) A2: Świecko - Nowy Tomyśl (106 km; koncesjonariusz AW S.A.) A4: Wrocław Katowice Drogi Krajowe Planowane Pilotażowy projekt PPP modernizacji i utrzymania drogi krajowej nr 19 odc. Białystok Międzyrzec Podlaski (150 km) Projekt PPP modernizacji i utrzymania drogi krajowej nr 62 odc. Wyszków Wyszogród (100 km) 6

7 Kto powinien uczestniczyć w transakcji? Leader Projektu ze strony publicznej Wewnętrzny zespół ds. finansowania Wewnętrzny zespół ds. technicznych Doradcy Zewnętrzni = Wiedza i doświadczenie w zawieraniu podobnych transakcji Doradcy Finansowi Doradcy Techniczni Doradcy Prawni ZAKRES 7

8 Ryzyko dla Uczestników PPP Rządowe / Polityczne: Inne Utrata kontroli Ograniczenia w zakresie usług Nieodpowiednie przepisy prawa Zmniejszenie zapotrzebowania albo wzrostu gospodarczego Błędy w projektowaniu Niezgodność z przepisami / zezwoleniami / wymogami środowiskowymi Opóźnienia w budowie / problemy z jakością / nieprzewidywalne problemy Problemy techniczne Nieadekwatna eksploatacja Niewłaściwa specyfikacja osiągnięć Niewłaściwe kryteria zwrotu 8

9 Ryzyko i Zysk Zwrot Zwykły kapitał zakładowy (15%) Wysokie ryzyko, wysoki wzrost Zadłużenie podporządkowane (15%) Finansowanie mezzanine (11%) Kredyty uprzywilejowane ( 7%) Niskie ryzyko, niski zwrot Typowo, 90% kredyty uprzywilejowane: 10% kapitał własny 9

10 Typowa Alokacja Ryzyka Ryzyko klienta: Planowanie przedsięwzięcia / uzyskanie akceptacji / grunt Zmiany (standardy, wymagania klienta itd.) Ryzyko sektora prywatnego: Projektowanie i budowa (koszt, czas, protesty) Testy i rozpoczęcie eksploatacji Obsługa i utrzymanie (koszt, czas, pozostałe warunki) Finanse (stopy procentowe, inflacja, dochody) Ukryte wady Nie dyskryminujące zmiany prawa 10

11 Alokacja Ryzyka Opłacalność ( value for money ) Projektuj, Buduj, Finansuj, Zarządzaj Zamówienia metodą tradycyjną Całe ryzyko spoczywające na sektorze publicznym Transfer ryzyka Całe ryzyko spoczywające na sektorze prywatnym 11

12 Ryzyko Natężenia Ruchu PORÓWNANIE Jeśli ryzyko ruchu jest ponoszone przez Kredytodawców, zostaną naliczone dodatkowe koszty wynikające ze zwiększonego ryzyka: Wymóg wyższego wskaźnika pokrycia obsługi długu (DSCR) Wyższa marża stopy oprocentowania kredytów marża na odsetkach (np. WIBOR, LIBOR) Wymóg utworzenia rezerwy dla obsługi długu 12

13 Alokacja Ryzyka Ryzyko ponoszone przez Partner prywatny Parter publiczny Wspólne Ryzyko Ukończenia Ryzyko Technologiczne Ryzyko Eksploatacyjne Ryzyko Finansowe Ryzyko Konkurencyjne Zapotrzebowanie (ryzyko komunikacyjne) Ryzyko Siły Wyższej Ryzyko Środowiskowe Ryzyko Wartości Końcowej Ryzyko działania władz Ryzyko Polityczne Ryzyko Walutowe 13

14 Schemat Przygotowania Inwestycji Zatwierdzenie koncepcji Koncepcja drogi Rada Gmin Wniosek o realizację projektu Akceptacja Jednostka Finansowa Prezydent / Burmistrz Departament Strategii Wydział Techniczny Zarząd Dróg Dane wsadowe Wniosek o realizację projektu Wniosek o ciągnienie Komitet Finansowy / Skarbnik Fundusz Drogowy Bieżące zarządzanie BGK Emisja obligacji Projekt PPP Dostępne fundusze Rynki kapitałowe 14

15 Wstępna Ocena Wykonalności SEKTOR TRANSPORTU DROGOWEGO Zatwierdzenie planu Badania Oszacowanie budżetu Zgodność ze Strategią Rozwoju Prezydent / Burmistrz Departament Strategii 5 letni plan realizacji projektów Rada Gminy Wstępna ocena wykonalności Kosztorys Wpisanie się w program rozwoju gminy Dane wsadowe Zarząd Dróg DANE DROGOWE 15

16 Studium Wykonalności Zobowiązanie do wsparcia poprzez uchwałę STUDIUM WYKONALNOŚCI Prezydent / Burmistrz Rada Gminy TECHNICZNE EKONOMICZNE Projekt z wymaganym wsparciem Projekt wstępny Przeniesienie infrastruktury technicznej Rozwiązanie kwestii nieruchomości Planowanie wniosku Program Warunki komercyjne Formy wsparcia WNIOSKI ZE STUDIUM Kosztorys Opis techniczny projektu Dokumenty przetargowe Udział gminy 16

17 Przetarg Oceniająca Komisja Przetargowa Ustalenie kryteriów System oceny Ocena ekspertów Wsparcie gminy Opis techniczny projektu Warunki kontraktu Wadium Opłata za dokumentację Utworzenie SPV Wniesiony kapitał Zwrot kosztów przygotowania oferty Ogłoszenie przetargu Wstępna kwalifikacja Krótka lista Oferenci Ocena Negocjacje OCENA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO RATOWNICZE BADANIA ARCHEOLOGICZNE PRZYGOTOWANIE PROJEKTU WSTĘPNEGO PRZYGOTOWANIE NIERUCHOMOŚCI PRZENIESIENIE INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ Zamknięcie 17

18 Rola Modelu Finansowego w Transakcji ZAKRES Bez modelu finansowego nie ma transakcji Pomaga zaplanować strukturę finansową transakcji Można przeprowadzić przy jego użyciu analizy wrażliwości oczekiwanych wyników na zmiany kluczowych parametrów Stanowi pomoc w procesie podejmowania decyzji o budowie i/lub eksploatacji drogi Stanowi instrument oceny czy zawierać transakcję 18

19 Model Finansowy kiedy jest potrzebny? Ocena strategicznych opcji realizacji inwestycji i planowanie Przygotowanie międzynarodowego, otwartego przetargu na wybór konsorcjum Ocena otrzymanych ofert Negocjacje ZAKRES W trakcie realizacji kontraktu 19

20 Model Finansowy jakość danych Należy się upewnić, że posiadamy aktualne dane: Warunki techniczne, parametry, standardy Badania geotechniczne i geologiczne Badania natężenia ruchu ANALIZA Aktualne dane nt. kosztów projektu, np. zarządzania i administracji, eksploatacji, etc. Wyniki modelu zależą krytycznie od dobrej jakości danych wejściowych 20

21 Model Finansowy konkluzje To Umowy rządzą modelem, nie vice-versa Standaryzacja dokumentów nie oznacza automatyzmu Mała zmiana dokumentów może mieć wielkie konsekwencje finansowe Nie ma jednego uniwersalnego rozwiązania Osoba odpowiedzialna za model finansowy musi być członkiem zespołu projektowego i rozumieć transakcję 21

22 Kryteria Wyboru Oferenta Atrakcyjność techniczna oferty; budowa i eksploatacja Terminy realizacji inwestycji Poziom ceny za budowę i eksploatację drogi Doświadczenie i sytuacja finansowa akcjonariuszy Poziom płatności dla partnera publicznego Płatności Niepodporządkowane (np. czynsz dzierżawny) Płatności Podporządkowane (podział zysków) Poziom i forma oczekiwanego wsparcia finansowego Stosunek kapitałów własnych do finansowania dłużnego Stopień akceptowalności projektu umowy koncesyjnej 22

23 Możliwości Wsparcia Finansowego Połączenie różnych form wsparcia na etapie budowy i eksploatacji Wsparcie na etapie eksploatacji płatności za dostępność opłaty ukryte standby facility gwarancje/poręczenia Wsparcie na etapie budowy grant kredyt podporządkowany wsparcie ze strony wydzielonych funduszy (ogólnokrajowych) Gotowe odcinki POŁĄCZENIE RÓŻNYCH WARIANTÓW WSPARCIA Wybudowane ze środków pozyskanych staraniem gminy i przekazane SPV 23

24 Struktury PPP - Rekomendacje Optymalna struktura zależy od: Celów Samorządu do osiągnięcia Ekonomiki Projektu Generalnie, płatności za dostępność / spełnienie wymaganych standardów są najbardziej korzystne: Dostarczają niezbędne wsparcie sektora publicznego Maksymalizują korzyści makroekonomiczne/społeczne Pozwalają na transfer ryzyka do sektora prywatnego 24

25 Opłaty za Dostępność Płatności uzależnione od dostępności drogi oparte na wypełnieniu szeregu warunków zapewniających dostępność pasów jezdni. Zalety Samorząd płaci na bazie dostępności drogi i możliwości korzystania z niej, a nie tylko za jej wybudowanie Jest prosty i przejrzysty Postrzegany jest przez Kredytodawców jako system obarczony niskim ryzykiem ponieważ oferenci prywatni są w stanie modelować prawdopodobny strumień przychodów i wydatków z dostateczną dokładnością Wady Monitorowanie dostępności pasów i wypełnianie warunków jakościowych może być trudne W miarę sztywne wydatki po stronie Samorządu mogą spowodować postrzeganie kredytu jako zobowiązania gminy 25

26 Mechanizm Dostępności Mechanizm dostępności podstawą jest określenie czasu, w którym dany odcinek jest niedostępny oraz obliczenie wysokości kwoty potrącanej za tak określoną niedostępność. Przyczyny niedostępności Zamknięcie odcinka drogi w celu wykonania robót utrzymaniowych Zablokowanie odc. drogi na skutek incydentu drogowego (uszkodzony pojazd, nieprawidłowo zaparkowany) Zablokowanie odcinka drogi na skutek wypadku drogowego Zamknięcie drogi na skutek eksploatacji niezgodnie z wymaganym standardem (jakość nawierzchni, oznakowanie, oświetlenie, telekomunikacja, bariery) Wielkość kwoty potrącenia zależy od: Liczby odcinków, na które została podzielona droga Znaczenie (wagi) poszczególnych odcinków Pory dnia i dnia tygodnia (przy czym potrącenia są większe w porach największego ruchu) Potrącenie zwiększa się w przypadku powtarzających się niedostępności 26

27 Mechanizmy Oceny Wykonania Dwa znaczenia wykonania Uzależnienie płatności od pozytywnych wyników uzyskiwanych przez operatora w odniesieniu do poszczególnych zadań (np. zimowe utrzymanie) Uzależnienie płatności od osiągnięcia przez operatora podstawowych celów ogólnych (np. mniejsza liczba wypadków, czas podróży, komfort jazdy, czystość powietrza (w tunelach)) Ważne Stosowane mechanizmy płatności i oceny wykonania są stosowane w celu osiągnięcia znacznego przeniesienia ryzyka na sektor prywatny, tak aby aktywa projektu nie były wykazywane w bilansie sektora publicznego 27

28 Dziękuję za uwagę Zespół Projektów Infrastrukturalnych Marcin Borek Partner; Jarosław Błaszczak Senior Menedżer; Artur Bujak Menedżer; Paweł Malinowski Menedżer; Jerzy Glinka Menedżer; Tel.: Fax: