Nakład egz. Vol 16 Nr 11/ ISSN AP TE - KARZ

Transkrypt

1 Nakład egz. Vol 16 Nr 11/ ISSN AP TE - KARZ Czasopismo poświęcone głównie gospodarce lekiem (ekonomika farmacji, ustawodawstwo farmaceutyczne, organizacja i zarządzanie) oraz użytkowaniu leków i wiedzy o nich (farmakologia, farmakognozja, farmacja stosowana, chemia leków, farmacja kliniczna, samolecznictwo). Redaktor naczelny: dr Tadeusz Jerzy Szuba Zespół redakcyjny: dr Leszek Bartkowiak, mgr Franciszek Dragan, dr Mariola Drozd, mgr Elżbieta Góralczyk, mgr Teodozja Holak, mgr Grażyna Kornacka, mgr Barbara Kozicka, mgr Henryk Modrzejewski, mgr Jacek Polatyński, mgr Marek Pykało, mgr Adam Rudzki, dr Jerzy Surowiecki, mgr Danuta Wojnicka-Szuba, mgr Henryka Wojtaszewska Konsultanci: prof. dr Mirosława Furmanowa, mgr Halina Gabor, mgr Danuta Gajek, mgr Maria Głowniak, prof. dr Stanisław Gumułka, prof. dr Bożenna Gutkowska, dr Danuta Ignyś, dr Maciej Krzanowski, prof. dr Sławój Kucharski, dr Wojciech Kuźmierkiewicz, prof. dr Jerzy Masiakowski, prof. dr Regina Olędzka, doc. dr Aleksander Ożarowski, dr Stanisław Piechula, prof. dr Józef Sawicki, prof. dr Edmund Sieradzki, prof. dr Jacek Spławiński, prof. dr Michał H. Umbreit, mgr Andrzej Wróbel Wydawca: Towarzystwo Farmaceutyczno-Ekonomiczne Warszawa, ul. Łucka 2/4/6 tel Realizacja wydawnictwa, kolportaż, adres redakcji: Vita plus Tadanco Sp. z o.o., Warszawa, ul. Konstruktorska 9 tel , fax wewn aptekarz@post.pl Internet, archiwum,,aptekarza Opracowanie poligraficzne: Drukarnia Szczepan Szymański tel./fax (0-22)

2 Aptekarz Vol 16 Nr 11/12 (2008) Aptekarz Vol 16 Nr 11/12 (2008) Życzenia Towarzystwo Farmaceutyczno-Ekonomiczne i redakcja czasopisma Aptekarz składają Czytelnikom najlepsze życzenia wesołych Świąt Bożego Narodzenia oraz pomyślnego Nowego Roku. Spis treści Wołanie o mądry rząd Ministerstwo Zdrowia szkodnikiem zdrowia Filozofia refundacji leków Udział TFE w kształtowaniu refundacji leków Farmaceutyczna harmonizacja Polski z Unią Europejską Euromedstat, czemu nas tam jeszcze nie ma? List do redakcji Wprost Bezpieczeństwo stosowania leków Sprawozdanie Zarządu Głównego TFE z rocznej działalności Testament redakcji Aptekarza drukowanego List otwarty do Prezesa Rady Ministrów RP Komunikat Dr Tadeusz J. Szuba prezes Zarządu Zasady kolportażu czasopisma Aptekarz ulegają z dniem 1 stycznia 2009 r. dość radykalnej zmianie. Postęp techniczny, modernizacja, troska o grosz składkowy skłaniają nas do wstrzymania produkcji tradycyjnej wersji papierowej i kolportażu pocztowego. Nasze prace, analizy, przemyślenia, informacje i postulaty będziemy komunikować tylko elektronicznie. Wszystkie teksty będą nadal dostępne on-line pod adresem Czytelnik, któremu trudno jest pamiętać o zaglądaniu do sieci, może nam podać adres mailowy i będziemy nań wysyłać zredagowane materiały. Dziękujemy za wyrozumiałość i życzliwość. Prosimy już nie płacić za prenumeratę, lecz wyłącznie składki członkowskie (120 zł rocznie). Dr Tadeusz J. Szuba Redaktor

3 Aptekarz Vol 16 Nr 11/12, (2008) Wołanie o mądry rząd Towarzystwo Farmaceutyczno-Ekonomiczne 248 Wołanie o mądry rząd W cy wi li zo wa nych kra jach, na wet tych rzą dzo nych su per neo li be ral nie, ry nek le ków nie jest wol ny, jest re gu lo wa ny. W Pol sce ni by o bo wią zu je pra - wo far ma ceu ty czne z zakazami, ale ry nek jest wol ny. Fir my far ma ceu - ty czne, zwła szcza te du że, mo no po li sty czne, za gra ni czne, za gra bia ją wsku tek tej wol no ści kil ka mi liar dów zło tych ro cznie. Lu dzie bie dni, prze waż nie wie ko wi e me ry ci bie ga ją od ap te ki do ap te - ki w po szu ki wa niu tań sze go le kar stwa. Rząd nie wi dzi, że jest spraw cą na i gry wa nia się ze scho ro wa nych sta ru szków. Za ję ty kłó ce niem się z o - po zy cją nie wy jrzy za mie dzę, nie do strze że, że nikt w Niem czech, Fran - cji, Szwaj ca rii, An glii nie bie ga od ap te ki do ap te ki. Wie le jest wy so kich cen, ale wszy stkie są naj niż sze. I den ty czne w Dreź nie i Ham bur gu. Me cha nizm o gra bia nia pa cjen tów w Pol sce przy po mo cy wol ne go ryn - ku jest bar dzo pro sty. Le ki w od róż nie niu od in nych dóbr u żyt ko wych to wa ro znaw czo są klien - te li ob ce. Klient jest znaw cą ja ko ści i e ko no mii na ryn ku kieł bas lub na wet kon fek cji. Ten sam klient jest wzo ro wym an al fa be tą na ryn ku le ków. Dla - te go tu na stra ży klien ta ma stać rząd. Jak? Ma moc no trzy mać za u zdę sprze daw ców. Zwła szcza mo no po li sty cznych. W far ma cji po nad 90% dóbr to pro duk ty mo no po li sty czne. Naj pierw z ra cji pa ten tu, wy łą czne go pra wa wy ro bu i sprze da ży. Póź niej, na wet przez 100 lat, z ra cji na zwy za strze żo nej. Kto się przy zwy czai przez 20 lat waż - no ści pa ten tu do o kreś lo nej na zwy, tak jej ufa, że nie chce już ni gdy wię - cej te go sa me go le ku z in ną na zwą. Mo no po li ści wy ko rzy stu ją to ce no wo. Wszę dzie na świe cie. Nie tyl ko w Pol sce. Tam wię cej, gdzie rząd głup szy. A naj wię cej tam, gdzie rząd naj - głup szy, gdzie prak ty ku je neo li be ra lizm bez myś lny, wol ny ry nek. Na ryn ku są ty sią ce le ków. W tym set ki po dob nie dzia ła ją cych. W tym dzie siąt ki i den ty cznych, róż nią cych się je dy nie na zwą han dlo wą, za strze - żo ną. Trze ba kon ku ro wać. Na ryn ku in nych pro duk tów (nie le ków) kon ku ru je się niż szą ce ną. Nie ma wąt pli wo ści, że go spo dy ni ku pi tę pięk ną ka pu stę, któ ra ko sztu je 2 zło - te, gdy o bok le ży ta ka sa ma za 3 zło te. Na ryn ku le ków kon ku ru je się wy - ższą ce ną i sza chraj stwem. Prze cież mo no po li sta nie po to ma wy łą czne pra wo do Sanozolu, by go sprze da wać ta nio, lecz dro go. On nie kon ku - ru je ce ną, a kan tem. Bar dzo pro stym. Koszt wy two rze nia plus go dzi wy zysk po zwa la ją na sprze daż le ku po 10 zł. Mo no po li sta chce u zys kać 50 zł. Ma trud no ści w u zys ka niu nie dla - te go, że lu dzie wie dzą, iż pro dukt jest wart tyl ko 10 zł. Oni nic nie wie dzą. Ma trud no ści dla te go, że o bok są set ki le ków po dob nych. Trze ba za in we - sto wać w re kla mę i je szcze roz da wać ła pów ki. A więc aby u zys kać 50 zł za miast 10 zł mo no po li sta nie kon ku ru je ce ną, lecz wręcz prze ciw nie, sta - no wi ce nę no mi nal ną w kwo cie 100 zł. Nad wyż ko we pięć dzie siąt zło tych prze zna cza na ko szty re kla my i na ła pów ki. Ła pów ki mo gą być kryminalne, ale nie mu szą. Te le gal ne roz da je się za po śre dni ctwem hur to wni ków ap te ka rzom, a przez ap te ka rzy pa cjen tom. Gra ła pów ka mi jest ze wszech miar wol no ryn ko wa. U pust, ra bat itd. nie mu si być je dna ko wy. Mo że być dla każ de go in ny. Mo że być w róż nym cza - sie in ny. Mo że być wią za ny. W Pol sce jest po wsze chnie sto so wa na sprze - daż pa kie to wa: ku pisz nie to i ty le, ile ci po trze ba, lecz ile fab ry kant chce sprze dać, o trzy masz o grom ny ra bat. Sta ru szko wie są szczęś li wi, że ku pi li lek ta niej niż po cen ni ko wej ce - nie 100 zł. Aptekarz-handlarz cheł pi się ob ni żo ny mi (rze ko mo) ce na mi. Hur - to wnik-dobroczyńca rozdaje mi lio ny. Naj szczęś liw szy jest mo no po li sta, bo wy gry wa kon ku ren cję z in ny mi mo no po li sta mi sprze da jąc pro dukt ma - so wo po 50 zł za miast po 10 zł. Rząd też jest za do wo lo ny, bo neo li be ra - ło wie ka dzą mu w ga ze tach i innych mediach, że u pra wia wol ny ry nek, sprzy ja ob niż kom cen. Z tym sa mo za do wo le niem nie po win niś my się go dzić, bo ko sztu je nas ono kil ka mi liar dów zło tych ro cznie. Ta stra ta u nie moż li wia po pra wę do - stęp no ści le ków, pro duk tów pier wszej po trze by. Ry nek le ków, zwła szcza mo no po li sty cznych, po wi nien być re gu lo wa ny. Ce ny de ta li czne po win ny być we wszy stkich ap te kach je dna ko we. Po - dob nie jak to by ło w II RP i do dziś jest w Niem czech, Au strii, Da nii, Fran - cji, czy Szwaj ca rii. Ce ny hur to we w hur to wniach je dna ko we. Ce ny fab - ry czne w biu rach zby tu - je dna ko we. Fab ry czne ce ny zby tu po win ny być sta no wio ne z po mo cą pań stwa, tak jak we Fran cji, An glii, Wło szech. Désin téres se ment ce no we pań stwa ma złe skut ki. Wi dać to w Niem czech, gdzie ce ny są wy ższe. W nie za moż nej Pol sce jest nie cno tą to le ro wa nie za wy żo nych cen le - ków. Do szło już do te go, że mo no po li ści sprze da ją nam te sa me le ki dro - żej niż w kra jach z du żo wy ższym do cho dem na ro do wym. U rzę dni cy, któ - rzy na to po zwa la ją, niech by pła ci li grzy wnę. Szcze gól ną tros ką na le ża ło by o ta czać ce ny le ków re fun do wa nych, bo są to le ki naj bar dziej waż kie dla zdro wia; pań stwo pro mu je je re fun da cją, za chę ca do ich spo ży wa nia. By ło by nie ła dnie gdy by przy o kaz ji pań stwo łu pi ło konsumentów-pacjentów. Nie ste ty, sro go łu pi. O czy wi ście rę ka mi mo - no po li stów. Me cha nizm gra bie ży jest zrę cznie za mas ko wa ny. Słu ży jej tak zwa ne li mi to wa nie cen. Wy myś lo no je da wno te mu w ce lach dość nie win nych. Po dłu gim o kre sie w PRL`u po gar dy dla in dy wi dual nych za chcia nek o by - wa te li po sta no wio no u przy stęp nić w Ka sie Cho rych sy no ni mo we mar ki le - ków sil niej re kla mo wa nych i przez to po żą da nych, nie co droż szych, pod 249

4 Towarzystwo Farmaceutyczno-Ekonomiczne Wołanie o mądry rząd wa run kiem, że pa cjent za pła ci 100% róż ni cy ce ny. Ot ta ki po wiew wol no - ści. Prze cież nikt ni ko go nie zmu szał do wy ku pie nia mar ki droż szej. Z bie giem lat ten li be ral ny sy stem zde ge ne ro wał się wiel ce. Pod pre - sją mo no po li stów orły mi ni ste rial ne wpi su ją na li stę le ków re fun do wa nych wszy stko, zu peł nie nie ba cząc na ce nę. Do ty czy to za ró wno leków-synonimów i den ty cznych, jak i leków me-too a na lo gi cznych. Nie ste ty, mo no po li stom i ich dro gim sy no ni mom czy a na lo gom tań - szych le ków sprzy ja ją le ka rze, o fia ry pro mo cji. Mo że nie tyl ko o fia ry. Nie - rzad ko ka rie ro wi cze. Prze cież trud no jest o siąg nąć do ro bek na u ko wy (do - kto ra ty, ha bi li ta cje) na le kach sta rych. Łat wo - na le kach no wych, choć by nę dznych me-too. Właś nie dla te go mi ni strem zdro wia nie po wi nien być le karz. Tym bar - dziej le karz nie po wi nien być wi ce mi ni strem ds. far ma cji, dy rek to rem de - par ta men tu far ma cji. Na le ży wręcz te go za ka zać. Monopolistom-miliarderom sprzy ja ją po li ty cy, dzien ni ka rze, e ko no mi ści. Na i wni lub sprze daj ni e ko no mi ści gło szą w swych pra cach, że le ki mu - szą być dro gie, po nie waż ich wy na le zie nie i prze ba da nie na lu dziach du - żo ko sztu je. Ta e wi den tna praw da jest wy ko rzy sty wa na ja ko mon strual ne o szu stwo. Prze cież lu dzkość nie pro te stu je prze ciw no wym i dro gim le kom. Po stęp mu si ko szto wać. O szu stwo po le ga na tym, że 90% no wych le ków to nie są wy na laz ki wno - szą ce po stęp, lecz pseu do wy na laz ki nie wno szą ce po stę pu. To są che mi czne kon ge ne ry. To są tzw. me-too drugs. To są o be jścia pa ten to we praw dzi wych wy na laz ków ro bio ne wy łą cznie dla zys ku. Z ko lo sal nym po wo dze niem. O bec nie le kiem Nr 1 na świe cie jest a tor va sta ti na (Li pi tor lub Sor tis fir - my Pfi zer). Przy spa rza wpły wów po nad 13,5 mld do la rów ro cznie, bo ce - na fab ry czna je szcze w 2008 r. wy no si $ 2,68/1 tabl. 10 mg. Zysk wy no si więc 12,7 mld do la rów ro cznie, po nie waż moż na ta kąż a tor va sta ti nę ku - pić w do wol nej i lo ści po 15 cen tów za 1 tab let kę 10 mg. Ten kos mi czny zysk o sią ga się za spryt, a nie za po stęp. A tor va sta ti na by ła o pra co wa na nie przez Pfi ze ra, lecz przez Par ke Da vi sa w 1991 r. ja ko o be jście pa ten - to we pier wot nych praw dzi wych wy na laz ków: lo va sta ti ny z 1980 r. i sim - va sta ti ny z 1981 r. Nikt ni gdy nie do wiódł, że a tor va sta ti na jest od nich lep - sza. Ale od cze go jest pro mo cja? Przy ce nie 18-krotnie za wy żo nej pro du - cen ta stać na pro mo cję. Po mys łów za rob ku à la a tor va sta ti na jest mul tum. Bie dny kraj, jeś li chce le czyć swych o by wa te li, mu si tym po mys łom sta wić czo ło. Mu si mieć nie ig - no ran cki, lecz fa cho wy de par ta ment far ma cji w Mi ni ster stwie Zdro wia. Nie ignoranta-lekarza, lecz fa cho we go wi ce mi ni stra zdrowia-farmaceutę. Te mat le karz far ma ceu ta jest klu czo wy, wy ma ga szer sze go na świet - le nia. Medycyna i far ma cja są dość blis ki mi za wo da mi. Współ pra ca le ka - rzy z far ma ceu ta mi fun kcjo nu je po myś lnie od stu le ci. Ale na za sa dzie wy - łą czno ści za dań: far ma ceu cie nie wol no le czyć, le ka rzo wi nie wol no robić w le kach w sensie biznesu (choćby oddziaływania na biznes). 250 Ta wie lo wie ko wa słu szna za sa da i prak ty ka pod wpły wem monopolistów-miliarderów zo sta ła gdzie nieg dzie (w Pol sce na pe wno) zła ma na. Za - rzą dza nie le ka mi świa do mie i ce lo wo ode brano far ma ceu tom i prze ka za - no le ka rzom. Ma ła po cie cha, jeś li mi ni strem zdro wia bę dzie le karz u czci wy. Ta kim był prof. Zbi gniew Re li ga. I co? Nie tyl ko pod pi sał swoim le ka rzom re fun - do wa nie z fun du szy pub li cznych nie po trzeb nej i pas kar sko dro giej i vab - ra di ny. Je szcze w a fe ral nej dys ku sji sej mo wej wy stą pił w o bro nie i vab ra - di ny. Pięk na po sta wa. Swo je go wi ce mi ni stra się nie kry ty ku je. Ma się do nie go za u fa nie. O bo wią zu je so li dar ność. To za cne za u fa nie le ka rzy do sie bie eks ploa to wa ne przez kon cer ny czy - ni po śmie wis ko z pol skiej me dy cy ny. Wy rzą dza o grom ne szko dy zdro - wot ne i ma te rial ne. Przy kła dy: a) Ma my 12 pri li (me-too) na ob ni ża nie ciś nie nia. Ca ły świat u ży wa naj - wię cej e na lap ri lu, ra mip ri lu, li si nop ri lu, cap top ri lu. Zni ko me i lo ści per in - dop ri lu. W Pol sce per in dop ril po że ra naj wię cej pie nię dzy. Jest ma so wo or - dy no wa ny i fi nan so wa ny z fun du szy pub li cznych. Choć ko sztu je wie le kroć dro żej. Mar no tra wi się za je go spra wą ro cznie 100 mln zło tych. Dla cze - go? Le ka rze do mo wi u fa ją kar dio lo gom. Kar dio lo dzy u fa ją pro fe so rom, któ - rzy re ko men do wa li lek do re je stra cji i re fun da cji. Minister-lekarz ufa pro - fe so rom me dy cy ny. Nie ma wy jścia. Za gra ni cą, tam gdzie mi ni strem nie jest le karz, lecz do bry go spo darz, po ró wnu je się or dy na cje kra jo we z za gra ni czny mi i przy roz bież no ściach wo ła le ka rzy na dy wa nik. U par cie źle le czą cych zwal nia się z rzą do wej pra - cy. W Niem czech lub An glii jest nie do po myś le nia or gia per in dop ri lo wa. b) Ca ły świat i my ma my świet ne środ ki diu re ty czne: hyd ro chlo rot hia - zid i fu ro se mid. Bar dzo ta nie. My za stą pi liś my je bar dzo dro gim i na pe - wno gor szym in da pa mi dem. Mar no tra wi my sto kil ka dzie siąt mi lio nów zło - tych ro cznie. U za sa dnie nie jak wy żej. c) Le cze nie cu krzy cy na ca łym świe cie o pie ra się na in su li nie, met for - mi nie i sul fo na mi do mo czni kach. Naj chęt niej na bar dzo ta nim sta rym gli - ben cla mi dzie i nie zbyt dro gim no wym gli me pi ri dzie. U nas kil ku u czo nych za przy jaź ni ło się z pro du cen tem sta re go i dro gie go glic la zi du. Im za u fa ło mi ni ster stwo le ka rzy i re fun do wa ło glic la zi d (pod na zwą Dia prel). Mi ni - ster stwu za u fał tłum le ka rzy. Dia prel (glic la zid) nie re fun do wa ny w Niem - czech, nie i stnie ją cy w USA, a więc bo daj nie naj lep szy, u nas jest sul fo - na mi do mo czni kiem Nr 1, po chła nia ją cym 91 mln zł. Te go war chol stwa w wy ko na niu le ka rzy nie wol no to le ro wać. We dług na szych sza cun ków ko sztu je nas ono o ko ło 2 mi liar dów zło tych ro cznie. Le cząc go rzej, tra ci my 2 mi liar dy bar dzo po trzeb ne na in ne le ki, któ rych nie ma tyl ko dla te go, że nie ma my pie nię dzy. Pod ło żem te go war chol stwa o prócz u fno ści jest też ja kaś daw ka ko - rup cji. Nie kon cen truj my się na ści ga niu ko rup cji! Prze bo ga te kon cer ny far - ma ceu ty czne na ca łym świe cie smarują. Trze ba tak po stę po wać, by to 251

5 Towarzystwo Farmaceutyczno-Ekonomiczne Aptekarz Vol 16 Nr 11/12, (2008) sma ro wa nie by ło nie e fek ty wne. Do te go po trzeb ne jest speł nie nie dwóch wa run ków: po zba wie nie za rzą dza nia le ka mi nie fa cho wych le ka rzy i prze ka za - nie go fa cho wym far ma ceu tom, u czy nie nie wszy stkich kro ków, o pe ra cji, de cyz ji prze jrzy sty mi, ja wny mi. Naj u czciw si mi ni stro wie nie za pe wnią nam do brej go spo dar ki le ka mi, jeś li nie bę dą mie li sto so wnych kwa li fi ka cji. Naj nieu czciw si pro fe so ro wie nie wy sta wią do brej o pi nii o le ku te go nie - war tym, jeś li ich o pi nia bę dzie po da wa na do pub li cznej wia do mo ści. Sa - mi zre zyg nu ją z kom pro mi to wa nia sie bie. Na wet fir ma ko rum pu ją ca po - waż nie się za sta no wi, czy da wać pro fe so ro wi ła pów kę, któ rej praw do po - do bień stwo na tych miast wy tknie my. Kon kre ty zu jąc po stu lat fa cho wo ści i prze jrzy sto ści To wa rzy stwo do - ma ga się: 1. Spo ży cie le ków ma być ja wne, pub li ko wa ne. Tak jak by ło do 2003 r., patrz Biuletyn In for ma cyj no Na u ko wy, Kra jo wa Sprze daż Le ków w wy ko na niu In sty tu tu Le ków. O bec nie, za rzą dów PiS i PO, praw da o ob ro tach le ka mi na po le ce nie Mi ni ster stwa Zdro wia jest u taj nia na. Trud no fa chow com po pra wiać go - spo dar kę le ka mi. Skan dal jest po tę go wa ny przez fakt, że to sa mo Mi ni ster stwo Zdro wia to - le ru je pro ce der pry wat ne go zbie ra nia da nych dla kon cer nów tak szcze gó ło - we go, topograficznie, by one mog ły śle dzić, któ ry le karz co or dy nu je i jak go sprawiedliwie wy na gra dzać, patrz Aptekarz Nr 11/12, 2007, Na ro do wy Fun dusz Zdro wia ma ro bić pub li cznie do stęp ny e lek tro - ni czny mo ni to ring in dy wi dual nych re cept le kar skich. Nie pod ką tem kon - tro li pa cjen tów, a le ka rzy. Jeś li jest ruj nu ją ce or dy no wa nie np. Pre sta rium (per in dop ri lu), to trze - ba wie dzieć, któ rych le ka rzy u czyć me dy cy ny. Le ka rze bio rą cy ła pów ki bez na u ki zmąd rze ją, gdy się do wie dzą, że są mo ni to ro wa ni. 3. Na ro do wy Fun dusz Zdro wia ma ro kro cznie o pra co wy wać i wy da wać w for mie książ ko wej prze wo dnik far ma ko te ra pii dla le ka rzy i far ma ceu tów. 4. A gen cja O ce ny Te chno lo gii Me dy cznych ma na bie żą co pub li ko wać wnios ki o re fun da cję le ków o raz pub li ko wać o pi nie eks per tów i swe re ko - men da cje dla Mi ni stra. 5. Mi ni ster stwo Zdro wia ma zbie rać da ne o ce nach le ków re fun do wa - nych w po szcze gól nych kra jach U nii Eu ro pej skiej i po da wać je do pub li - cznej wia do mo ści. Ta wie dza bę dzie po moc na przy sta no wie niu cen w Pol sce. 6. Da ne te bę dą ró wnież sty mu lo wać im port ró wno leg ły. Mi ni ster stwo Zdro wia ma u łat wiać im port ró wno leg ły, pry wat ną i ni cja ty wę przy wo że nia do Pol ski le ku z kra ju z ce ną niż szą. Za miast u łat wiać, u trud nia, szy ka nu - je od ręb nym do pu szcza niem do ob ro tu pro duk tów już do pu szczo nych. Aby u trud nić an ty gra bież czy im port ró wno leg ły, kon cer ny wpro wa dza ją sy stem dys try bu cji bez po śre dniej. Sy stem po głę bia ją cy mo no po li za cję ob ro tu le kiem. Mi ni ster stwo Zdro wia pal cem o pa lec nie u de rza, by tę prak ty kę wy bić kon cer nom z gło wy. Mo no po li sta nie po wi nien śmieć od - mó wić le ku ża dne mu hur to wni ko wi. Hur to wnik ża dnej ap te ce. Ap te ka ża dne mu pa cjen to wi. 7. Mi ni ster stwo Zdro wia po win no przy re fun da cji dra sty cznie o gra ni czyć sto so wa nie li mi tów cen prze no szą cych koszt le ku z NFZ na pa cjen ta. Sy no ni my i a na lo gi za dro gie na le ży skreś lić z re fun da cji. Środ ki u za sa dnie nie droż sze fi nan so wać z fun du szy pub li cznych. Fa cho wość plus ja wność wpro wa dzi nas do Eu ro py. Fa cho wość u wol - ni nas na tych miast od ob ro tów nie po trzeb ny mi le ka mi, od pła ce nia zbó - jec kich cen przez za kaz spe ku la cyj nych u pu stów, ra ba tów, przez sto so - wa nie je dna ko wych naj niż szych cen. Prze jrzy stość u wol ni nas na tych - miast od smarowanych o pi nii kli ni cznych i re fun da cji, od or dy no wa nia le - ków gor szych i droż szych za miast lep szych i tań szych. Kon cer ny far ma ceu ty czne bę dzie my bar dzo so wi cie na gra dzać za no - we le ki przez o kres o chro ny pa ten to wej. Za ła ma nie pra wa i nad u ży cia bę - dzie my su ro wo ka rać. Tadeusz J. Szuba * * * Ministerstwo Zdrowia szkodnikiem zdrowia Bój o zdro wie jest trud ny i zło żo ny. Far ma cja od gry wa w nim klu czo - wą ro lę. Koo pe ru je z kim tyl ko mo że, by ro bić le kar stwa. Co raz now sze, co raz lep sze. Mo to rem dzia ła nia pro du cen tów jest nie tyl ko tros ka o zdro wie. To wa - rzy szy jej tros ka o ko rzy ści ma te rial ne. Bar dzo do brze. Dzię ki te mu po - stęp przy spie sza. Mno żą się wy twór cy i e fek ty ich pra cy. Kon struk ty wna tros ka o ko rzy ści ma te rial ne ma też sła be stro ny. Pro - du cent prze ja wia skłon no ści do wy ol brzy mia nia za let swe go me dy ka men - tu, do ta je nia je go wad. To moż na zro zu mieć. Każ dy pro du cent tak czy ni. Kło pot w tym, że i stnie je ci cha zmo wa pro du cen tów, by so bie nie wy ty kać wad. Zmo wa chy tra: bę dziesz mó wił praw dę o moim pro duk cie, tę ne ga ty wną, ja po stą pię tak sa mo. O baj na tym wy jdzie my, jak Za błoc ki na myd le. W pra cach kli ni cznych in spi ro wa nych i o pła ca nych z re gu ły przez prze - mysł ob ser wu je my po wsze chnie zja wis ko u cie ka nia od ba dań po ró wnaw- 253

6 Tadeusz J. Szuba Ministerstwo Zdrowia szkodnikiem zdrowia czych. Li te ra tu ra me dy czna jest prze peł nio na ar ty ku ła mi re fe ru ją cy mi ce lo - wo tyl ko czę ścio wą praw dę. U czci wej li te ra tu ry o pi su ją cej o biek ty wne pra - ce u czel nia ne jest co raz mniej. U czel nie nie ma ją pie nię dzy. Jest co raz wię - cej prac acz kol wiek ro bio nych w u czel niach, ale spon so ro wa nych przez fab ry kan tów. I te pra ce są przez bo ga te fir my in ten sy wnie po pu la ry zo wa ne. Póź niej praw dy ni gdy się nie do wiesz, bo rze tel ni pro fe so ro wie me dy - cy ny są do brze wy cho wa ni i nie wy tkną smarowanym pro fe so rom me - dy cy ny słu żal czo ści, prze kup no ści, nie u czci wo ści. Mu sisz żyć i pra co wać, wy ko ny wać swój za wód w o par ciu o praw dy czę ścio wo praw dzi we. Prze mysł far ma ceu ty czny u wiel bia dzia łać w kon spi ra cji. Peł na praw - da jest dla nie go za bój cza. Nieu chron nie za bój cza. Po każ my na jed nym z dzie siąt ków przy kła dów, jak na ta je niu praw dy za ra bia się mi liar dy. Po - służ my się w tym ce lu pri la mi, le ka mi o bec nie w kar dio lo gii naj czę ściej sto - so wa ny mi. W 1977 r. fir ma Squibb zro bi ła cap top ril. Re we la cja! Wy so kie ciś nie nie krwi spad ło. Pa tent, czy li mo no pol na wy twa rza nie. Ce na do wol - na. Mi liar do we zys ki. In ne fir my, nie mo gą ce ro bić cap top ri lu, po le ci ły che mi kom ro bie nie mo - le kuł a na lo gi cznych, dzia ła ją cych po dob nie. Tak po wsta ło kil ka dzie siąt lep szych i gor szych me-too pri li. Dziś na ryn ku świa to wym jest ich 16 (w po rząd ku chro no lo gi cznym): cap top ril, e na lap ril, li si nop ril, zo fe nop ril, qui nap ril, fo si nop ril, de lap ril, moe xip ril, per in dop ril, be na zep ril, ci la zap ril, tran do lap ril, im i dap ril, spi rap ril, te mo cap ril, ra mip ril. Wszy stkie dzia ła ją po dob nie. Le piej lub go rzej. Nie wąt pli wie naj wię cej za let, naj mniej wad ma ją te naj chęt niej sto so wa ne przez le ka rzy na ca - łym świe cie e na lap ril, ra mip ril, li si nop ril. Ich wy twór cy mo gą je za chwa - lać od ra na do wie czo ra, ale ża den nie po wie, że e na lap ril lub ra mip ril lub li si nop ril jest lep szy od per in dop ri lu lub qui nap ri lu lub ci la zap ri lu. Choć by był. Wal ka kon ku ren cyj na mu si być szlachetna. Nob les se ob li ge. E le gan cja kon ku ren cyj na firm go dzi wiel ce w zdro wie lu dzi. Le ka rze dez o rien to wa ni nie peł ną in for ma cją czę sto or dy nu ją le ki gor sze dys po nu jąc w ap te ce od po wie dni ka mi lep szy mi. Lu dzie ma ją mniej zdro wia, a pań stwo mniej pie nię dzy. W far ma cji nie jest tak, jak na ryn ku spo żyw czym lub o dzie żo wym, gdzie pro duk ty gor - sze są tań sze. Prze ciw nie. Bar dzo czę sto pro duk ty gor sze są du żo droż - sze. Sko ro nie moż na przy ciąg nąć klien te li ja ko ścią moż na ją u si ło wać kupić i na czej. Sto su je się du żo wy ższą ce nę i prze zna cza pie nią dze na re kla mę, na re pów, ra ba ty, u pu sty, a na wet ła pów ki dla le ka rzy. Prze mysł le ków stał się jed nym z naj bar dziej nie rze tel nych prze mys łów. E fek ty są pod wój nie ne ga ty wne. Na pe wno jest mniej zdro wia. Na pe wno też tra ci się du żo pie nię dzy. Pro szę spo jrzeć na spo ży cie pri li w 2007 r.: Pri le po wsze chnie u zna wa ne za wy śmie ni te i bę dą ce naj tań szy mi: e na - lap ril, ra mip ril (ge ne ry czny), li si nop ril i cap top ril sta no wią w za moż nych Niem - czech 96,44% wy dat ków na tę gru pę le ków. W Pol sce tyl ko 26,85%. 254 Spo ycie Prile preferowane na wiecie w Polsce w Niemczech przez miliony lekarzy w tysi cach z otych w tysi cach Euro enalapril ,54% ,72% ramipril (generyczny) ,32% ,78% lisinopril ,00% ,58% captopril ,99% ,36% ,85% ,44% Prile preferowane przez polskich lekarzy w Polsce w tysi cach z otych w Niemczech w tysi cach Euro perindopril ,89% 204 0,06% ramipril (Tritace) ,46% 0 0,00% cilazapril ,04% 108 0,03% quinapril ,86% 307 0,09% inne(trandolapril, fosinopril, ,91% ,38% benazepril, spirapril) ,15% ,56% Razem % % Za to na pri le dro gie, a na pe wno nie lep sze (brak na to do wo dów) w nie - za moż nej Pol sce wy da je się 73,15% wszy stkich pri lo wych pie nię dzy, gdy w za moż nych Niem czech tyl ko 3,56%. Wie dząc, że w Pol sce śre dnia ce na 1 daw ki do bo wej pri lu wy bor ne go i ta nie go wy no si 25 gro szy, a dro gie go i nie po trzeb ne go 85 gro szy moż na po - li czyć, że non sza lan cja pri lo wa ko sztu je nas 350 mln zło tych ro cznie!!! Rzut oka na go spo dar kę pri la mi to tyl ko je den re flek tor na mo rze ciem - no ty i bier ność rzą du far ma ceu ty czne go w wy ko na niu le ka rzy. Za pa la my ta - kich re flek to rów set ki. Patrz: Aptekarz Nr 9/10 (2008), str Aptekarz Nr 7/ 8 (2008), str Aptekarz Nr 7/ 8 (2008), str Aptekarz Nr 7/ 8 (2008), str Aptekarz Nr 5/ 6 (2008), str Aptekarz Nr 5/ 6 (2008), str Aptekarz Nr 3/ 4 (2008), str Aptekarz Nr 3/ 4 (2008), str Aptekarz Nr 1/ 2 (2008), str. 26 Tyl ko w bie żą cym ro ku u dzie li liś my rzą do wi 110 stron in struk cji. Ze zni - ko mym po żyt kiem. Dla cze go zni ko mym? Na pe wno dla te go, że rząd far ma ceu ty czny wy ma ga fa cho wo ści, a jej nie ma. Być mo że też dla te go, że rząd far ma ceu ty czny jest pa ra li żo wa ny po tę gą za cho dnich firm far ma ceu ty cznych. Jak że to by ło wi do czne przy i vab ra di nie! Ra dzi liś my rzą do wi na piś mie nie re fun duj cie i vab ra di ny. Na ro do wy Fun - dusz Zdro wia tak że ra dził mu na piś mie nie re fun duj cie i vab ra di ny. Wnio - sek fir my nie za słu gu je na po myś lne za łat wie nie. Jed nak wy star czy ła in ter - 255

7 Tadeusz J. Szuba Aptekarz Vol 16 Nr 11/12, (2008) wen cyj na wi zy ta fir my w mi ni ster stwie, by je spa ra li żo wać, by wnio sek fir my o re fun da cję zo stał ak cep to wa ny. Wo ju je my z każ dym rzą dem, tak że z o bec nym. Mó wi liś my w Se jmie, Se na cie, i w mi ni ster stwie: precz z taj no ścią, niech ży je ja wność pro ce dur rzą do wych. Wów czas le we in te re sy przy re fun do wa - niu le ków nie prze jdą. Wspie ra nas nie by le kto, bo Ko mi sja Eu ro pej ska, któ ra wy da ła słyn ny de - kret o transparency w far ma cji. Uderzyliśmy 17 gru dnia 2007 r. do Ar tu ra Fał ka, dy rek to ra de par ta men - tu po li ty ki le ko wej i far ma cji, o u ja wnie nie rąb ka ta jem ni cy. Nie o trzy maw szy od po wie dzi zwró ci liś my się 3 sty cznia 2008 r. do Ewy Ko pacz, Mi ni stra Zdro - wia, o mak si mum ja wno ści, by za po biec wypaczeniom w przy szło ści. Wów czas u zys ka liś my wy kręt ną od po wiedź pi sa ną jak by pod dyk tan do za in te re so wa nej fir my lub sa me go pre ze sa sto wa rzy sze nia wszy stkich firm: niektóre z da nych we wnios ku (o re fun da cję) są we wnę trzną spra wą wnios ko daw cy, po stu lat u pub li cznie nia wnios ku móg łby na ru szać in te re - sy wnios ko daw cy. W od po wie dzi o trzy ma liś my pół to rej stro ny za kła ma nia, by le tyl ko nie od sło nić kur ty ny, patrz Aptekarz Nr 3/4 (2008), str Prze cież nam są zu peł nie nie po trzeb ne we wnę trzne da ne wnios ko daw - cy. Chce my po pro stu wie dzieć, co jest zgło szo ne do re fun da cji i jak prze - bie ga pro ces za lub prze ciw. Nie ma tu ni cze go po uf ne go. Chęt nie nie raz sa - mi się wy po wie my. Z rzad ka na wet skry ty ku je my pro fe so rów me dy cy ny, któ - rzy za re ko men do wa li Mi ni stro wi Zdro wia do re fun da cji np. Pro no ran (pi ri be - dil) patrz Aptekarz Nr 3/4 (2008), str. 50. Nie ba cząc na na sze po stu la ty Mi ni ster stwo stoi mu rem za taj no ścią. Mo - że nie ty le dla łat wo ści po bie ra nia ła pó wek od firm, ile ze wsty du przed ig no - ran cją. A zwła szcza ze stra chu przed po tęż nym prze mys łem. Tyl ko on da bon - zo wi par tyj ne mu do brze płat ną po sa dę, kie dy zo sta nie z rzą do we go sta no - wis ka wy rzu co ny. W 2008 r. za świe ci ło słon ko zu peł nie przy pad kiem. A gen cja O ce ny Te - chno lo gii Me dy cznych skom pro mi to wa na dwo ma la ta mi PiS `ow skich bez o - woc nych kwa li fi ka cji pro ce dur me dy cznych (na bez płat ne i u bez pie cza ne pry wat nie) zmie ni ła za rząd i za da nia. No wy dy rek tor po jął w mig, że moż na zro bić coś do bre go dla le ków. Ze chciał współ pra co wać z kom pe ten tny mi lu - dźmi. Za prze stał taić wnios ki o re fun da cję. Po sta no wił u ja wniać re ko men da - cje, czy to po zy ty wne, czy ne ga ty wne. Za pa chnia ło Eu ro pą. I co? Rząd spa ra li żo wa ny przez wiel kie kon cer ny far ma ceu ty czne wy dał 10 wrześ nia 2008 r. Za rzą dze nie w spra wie AOTM pod pi sa ne przez mi ni ster Ewę Ko pacz, któ re po wia da w par. 6 ust. 5 Za łą czni ku 1: Zaakceptowane przez mi ni stra wła ści we go do spraw zdro wia re ko men - da cje są pub li ko wa ne na stro nie in ter ne to wej A gen cji. Pub li ka cja re ko men - da cji od by wa się z za cho wa niem prze pi sów o o chro nie in for ma cji nie ja wnych o raz o o chro nie in nych ta jem nic u sta wo wo chro nio nych. Przy po mi na się ko mu na. Chce cie wol no ści sło wa i de mo kra cji, to ją ma - cie. Ale po za ak cep to wa niu przez Ko mi tet Cen tral ny i wy pra niu z da nych nie - wy go dnych dla par tii. 256 Tadeusz J. Szuba Filozofia refundacji leków W Eu ro pie po sta wy hu ma ni tar ne są po wsze chne. We wszy stkich kra - jach człon kach U nii Eu ro pej skiej i stnie je ja kiś sy stem po mo cy w ra zie za cho ro wa nia, ja kiś sy stem u łat wia nia do stę pu do le kar stwa. Te sy ste my narodowe róż nią się zna cznie. Już na wet po li ty ka le ko wa pań stwa na e ta pie wpro wa dza nia le ku do ob ro tu by wa da le ce nie je dna ko - wa. Pro szę spo jrzeć na ce ny tych sa mych le ków w Niem czech i Fran cji. Są one z re gu ły we Fran cji zna cznie niż sze. Tam pań stwo ne go cju je ce nę z pro - du cen tem. Dość twar do. W Niem czech pań stwo mniej in ge ru je. Me cha niz my ekonomiczno-polityczne w far ma cji są ma ło zna ne. Na przy kład w o stat nich la tach ob ser wo wa liś my niż sze ce ny w An glii niż we Fran cji. Na to miast w Pol sce są bar dzo li czne przy kła dy sto so wa nia cen le ków wy ższych niż w An glii lub Fran cji. Jest to nie lo gi czne w świet le do - cho du na ro do we go i za moż no ści o by wa te li. Nie u dol ność rzą dzą cych jest tu kom pro mi tu ją ca. W tym ar ty ku le nie bę dzie mo wy o sta no wie niu cen le ków. Za kła da się, że zo sta ły one u sta no wio ne po pra wnie. Przed mio tem roz wa żań jest wy - łą cznie sy stem re fun da cji, zwła szcza roz wią za nia spraw szcze gó ło wych. Pun ktem wy jścia do two rze nia li sty le ków re fun do wa nych by ła i stnie - ją ca od 30 lat li sta le ków pod sta wo wych i uzupełniających Świa to wej Or - ga ni za cji Zdro wia, pro po no wa na ja ko mo del kra jom człon kow skim. Ciąg - le ak tua li zo wa na, od gry wa ona ko lo sal ną ro lę w po li ty ce le ko wej kra jów roz wi ja ją cych się. O be jmu je nie mal wy łą cznie naj lep sze, wy pró bo wa ne le - ki do stęp ne od wie lu do staw ców, a więc nie zbyt dro gie. Wy wie ra pre sję po li ty czną na ka cy ków rzą dzą cych, by nie roz trwo ni li ską pych środ ków na bar dzo dro gie le ki mo no po li sty czne. Dla nas the List of Es sen tial Me di ci nes WHO jest tyl ko pier wszą wska - zów ką. Nie po win niś my na na szej li ście nie mieć le ków re ko men do wa nych przez WHO. Mo że my mieć ich wię cej. Po wsta je trud ne py ta nie, ile wię cej. Np. dla po trzeb kar dio lo gi cznych WHO ak tual nie re ko men du je tyl ko je - den be ta blo ker, a te no lol, ja ko wzór. Bar dzo ta ni. Po dob nie tyl ko je den in - hi bi tor kon wer ta zy an gio ten sy ny, e na lap ril. Nie re ko men du je ani jed ne go sar ta nu. Są bar dzo dro gie, a nie lep sze od pri li. My re fun du je my wszy stkie sar ta ny, bo daj wszy stkie pri le, wszy stkie be ta blo ke ry. Jest prze paść mię dzy na mi a WHO. Na na szą ko rzyść. Jest też prze paść mię dzy na mi i Eu ro pą Za cho dnią. Na na szą nie ko - rzyść. W Niem czech, An glii, Fran cji re fun du je się nie mal au to ma ty cznie każ dy no wy wy na la zek. Choć by nie wie le wart. My tak po stę po wać nie mo że my, bo byś my zban kru to wa li. U nao cznij my to nie bez pie czeń stwo, po - 257

8 Tadeusz J. Szuba Filozofia refundacji leków każ my dla cze go nie wol no nam za przy kła dem Nie miec, An glii i Fran cji re - fun do wać każ de go no we go le ku. Do brym przy kła dem mo że być zna na z ga zet i te le wiz ji i vab ra di na (Pro - co ra lan). Jest to che mi cznie i far ma ko lo gi cznie me-too ve ra pa mil, nie zły cal cium blo ker. Kie dy ve ra pa mil był je szcze chro nio ny pa ten tem, mo no - po li sty czny, dro gi, war to by ło zro bić coś po dob ne go i sprze da wać dro go. Nie u da ło się, bo kli ni cznie i vab ra di na nie do ró wny wa ła ve ra pa mi lo wi. Sła - biej dzia ła ła. Od cze go jest spryt i in te li gen cja? Sko ro i vab ra di na nie po pra wia pra - cy ser ca, wręcz ją o sła bia, zwal nia, za pro po nuj my ją do le cze nia an gi ny pe cto ris, dła wi cy pier sio wej, któ ra mniej bo li, gdy ser ce nie mra we. Trik się u dał. U nij na E MEA, po la tach sta rań, da ła re jestr, o gra ni cza jąc wska za - nia mak sy mal nie, tyl ko dla pa cjen tów, któ rym in ne le ki nie mo gą po móc. No ta be ne E MEA w o gó le nie za py ta ła kli ni cy stów o a na li zę po ró wnaw - czą z a zo ta na mi or ga ni czny mi wy bor nie u śmie rza ją cy mi ból an gi no wy. Dro biazg. Na Za cho dzie, na wet wad li wa re je stra cja lub na zbyt szczod ra re fun da cja, szko dzą nie wie le. Le ka rze i rząd swój ro zum ma ją. W Niem - czech wy dru ko wa no Em pfeh lung: po ży tek nie kla ro wny, dzia ła nia nie po - żą da ne kla ro wne (zwła szcza of tal mo lo gi czne), koszt za wrot ny, nie sto so - wać. W ro dzi mej Fran cji po wsta ła ob szer na li te ra tu ra: nie sto so wać. Spo - ży cie i vab ra di ny jest na Za cho dzie zni ko me. W Pol sce Mi ni ster Zdro wia i je go a gen dy są zu peł nie bier ne. Le ka rze są zda ni wy łą cznie na pro mo cję pro du cen ta. Fir ma już za trud ni ła po słu - sznych le ka rzy do wy gła sza nia wy kła dów pro i vab ra di no wych w ra mach szko le nia po dyp lo mo we go. Spo ży cie i vab ra di ny roś nie w o czach. Je szcze nie jest za wrot ne, ale przy na szym an ty ta len cie do rzą dze nia bę dzie wiel - kie. Za przy kła dem in nych le ków tej sa mej fir my: Pre sta rium (per in dor pil). Na świe cie jest to ka rzeł na tle in nych re no - mo wa nych pri li: e na lap ri lu, ra mip ri lu, li si nop ri lu. W Pol sce Pre sta rium wie - lo krot nie od nich droż sze przy bier no ści rzą du i dzie jak wo da i wy cią ga za wrot ne pie nią dze. Dia prel (glic la zid). Na świe cie ma ło ce nio ny w po ró wna niu z gli ben cla mi - dem i in ny mi. U nas jest an ty dia be ty kiem Nr 1, ruj nu ją cym wy so ką ce ną. Ter ten sif (in da pa mid). Diu re tyk z bar dzo u miar ko wa ną re no mą za gra - ni cą. Nic dzi wne go. Jest to me-too clo pa mid zro bio ny dla pie nię dzy, kie - dy clo pa mid był mo dny, o pa ten to wa ny i dro gi. Dziś już na ca łym świe cie pra wie nie sto so wa ny. Tym cza sem w Pol sce in da pa mid przy ig no ran cji far - ma ceu ty cznej rzą du roz re kla mo wa no do diu re ty ku Nr 1 i wy so ką ce ną wy sy ła się za gra ni cę co ro ku po nad sto mi lio nów zło tych. W Pol sce, w od róż nie niu od Nie miec, An glii, Fran cji, zgo da na re fun - do wa nie Pro co ra la nu (i vab ra di ny), Pre sta rium (per in dop ri lu), Dia pre lu (glic la zi du), Ter ten si fu (in da pa mi du), to nie lu dzkie szko dni ctwo. To mar - no tra wie nie se tek mi lio nów zło tych ro cznie, a więc u nie moż li wie nie po da - ży wie lu in nych le ków nie zbę dnych do ra to wa nia zdro wia i ży cia. My po win niś my sta wiać ta mę, by każ dy me-too o lol, każ dy me-too pril, każ dy me-too sul fo na mi do mo cznik nie był droż szy od in nych z do brą sła wą wię cej niż 50%. Te droż sze ra zy mo gą i stnieć tyl ko w wol nym han - dlu. Nie wspie ra ne gro szem pub li cznym. No we i dro gie le ki trze ba wspie rać, ale tyl ko te wno szą ce wy raź ny po - stęp te ra peu ty czny. Ni gdy nie star czy nam na nie pie nię dzy, jeś li bę dzie - my pła cić dro go za no we by le co. Tę te zę fi lo zo fii farmaceutyczno-ekonomicznej trze ba pod no sić z wiel - ką mo cą. Na le ży na sze go sta no wis ka bro nić, choć nie gu stu je w nim kie - ro wni ctwo U nii Eu ro pej skiej. Kie ro wni ctwo U nii re kru tu je się głó wnie z kra - jów naj wy żej roz wi nię tych, po sia da ją cych za a wan so wa ny prze mysł far ma - ceu ty czny, ro bią cych pra ce na u ko wo ba daw cze i no we le ki. O pa ten to wa - ne. Bar dzo dro gie. Bo ga cą ce kra je po cho dze nia. W in te re sie tych kra jów le ży pro mo wa nie no wych le ków. Nie za leż nie od ich współ czyn ni ka koszt/ko rzyść. Dla te go są one mi giem re fun do wa - ne w kra jach po cho dze nia. Dla te go by ły by mi le wi dzia ne w re fun da cji we wszy stkich kra jach U nii. Zna czą ce spo ży cie w Eu ro pie pro mie niu je na ca - ły świat. I mi liar do we zys ki pły ną do kra jów po cho dze nia. Dla cze go my mu si my jak lwy wal czyć prze ciw ko re fun do wa niu (fi nan - so wa niu z fun du szy pub li cznych) pseu do wy na laz ków? Pseu do wy na laz - ki, no we le ki nie lep sze od sta rych, są bar dzo dro gie, po dob nie jak praw - dzi we wy na laz ki. Wy twór com pseu do wy na laz ków o pła ci się prze ku py wa - nie klien te li. Część za wrot nych cen wspaniałomyślnie od da je się. Le gal - nie i nie le gal nie. Le gal nie za tru dnia jąc ta bu ny re pów o głu pia ją cych le - ka rzy frag men ta ry czny mi in for ma cja mi, u dzie la jąc hur to wni kom wiel kich ra ba tów, słu żąc pomocą za kła dom le czni czym. Nie le gal nie da jąc ła pów ki le ka rzom za pi sa nie re cept na dro gie wy - na laz ki za miast na sta re sku te czne le ki. Te prak ty ki są sku te czne w Pol sce, kra ju e ko no mi cznie cho rym, gdzie le ka rze aż po pro fe so rów me dy cy ny za ra bia ją śmie szne pie nią dze, a szpi - ta le to ną w dłu gach. Te prak ty ki są pra wie nie sto so wa ne na Za cho dzie. Zda rza ły się, ale szyb ko koń czy ły się ka ta stro fą, po nie waż pań stwo ma ro zum, sta ran nie śle dzi za cho wa nia pod mio tów zwła szcza le ka rzy (co w do bie e lek tro ni ki jest ba je cznie łat we). W Pol sce już 10 lat sa bo tu je się e lek tro ni czną e wi den cję or dy na cji le - kar skich. Wszy stko wska zu je na to, że bę dzie się sa bo to wać przez na - stęp ne 10 lat. Dla te go my mu si my ra to wać do stęp do wszy stkich war to ścio wych, de - cy du ją cych o zdro wiu le ków, bez wzglę du na ich ce nę, nie wy ra żając zgo - dy na re fun do wa nie le ków, któ re nie po zys ka ły na świe cie re no my le ków de cy du ją cych o zdro wiu. Mu si my e li mi no wać zwła szcza dro gie le ki metoo ro bio ne dla pie nię dzy, nie przy no szą ce wię cej zdro wia niż ich tań sze pier wo wzo ry. 259

9 Tadeusz J. Szuba Filozofia refundacji leków Re żim o szczę dno ścio wy na le ży prze no sić ró wnież na generyczne sy - no ni my. We wszy stkich kra jach wol no ryn ko wych jest zdro wa ten den cja u ru cha mia nia pro duk cji lub im por tu le ków cie szą cych się po wo dze niem. Sko ro le ka rze or dy nu ją ma so wo sim va sta ti nę wie le firm ro bi sim va - sta ti nę. Ma my w ap te kach sim va sta tin. To nic zdro wiu nie prze - szka dza. Wręcz po ma ga. Stwa rza pre sję na ce ny. Sim va sta ti na sta je się tań sza, do stęp niej sza. Nie ste ty i na tym po lu po wsta ją zwy ro dnie nia. Fir ma nie kie dy prze ja - wia i ni cja ty wę pro duk cyj ną nie po to, by sprze da wać ta nio, lecz by sprze - da wać dro go. W Pol sce wol ność jest po su nię ta tak da le ko, że ko pię ge - ne ry czną moż na o fe ro wać po każ dej ce nie, na wet wy ższej od mar ko we - go o ry gi na łu, on giś mo no po li sty czne go. Rząd jest i deal nie bier ny, wręcz bez myś lny. Po zo sta wia w far ma cji 100% de cyz ji kon su men tom. Tak jak na ryn ku spo żyw czym lub o dzie żo wym. Nie ba cząc na to, że ry nek le ków jest dla kon su men tów (na wet le ka rzy) e nig ma ty czny. Pro du cen ci mo gą ro - bić cza ry ma ry, na bi ja jąc pa cjen tów w bu tel kę. Dla te go par la ment po wi nien zmu sić rząd do tros ki o kon su men ta. W u sta wie o re fun da cji po wi nien być prze pis, że nie wol no fi nan so wać z fun - du szy pub li cznych le ków sy no ni mów droż szych od naj tań sze go wię cej niż 25%. Tu koń czy my roz wa ża nie na te mat kształ to wa nia li sty le ków re fun do - wa nych, ich se lek cji. Przy stę pu je my do ich po dzia łu na ka te go rie w sen - sie stop nia od płat no ści. Mo że by ło by i dea łem wy da wa nie wszy stkich le ków pod sta wo wych (es - sen tial me di ci nes) za dar mo. Tak jak to ma miej sce w le czni ctwie szpi tal - nym. Nie ste ty, nie mo że my o tym myś leć, bo z du żym tru dem wy da je my o bec nie na re fun do wa nie le ków 7,5 mld zło tych ro cznie i wię cej pie nię dzy nie ma my. Trud no nam na wet myś leć o wy da wa niu wszy stkich le ków pod sta wo - wych za wy zna czo ną nie wy so ką o pła tą ry czał to wą (o bec nie wy no si ona 3,20 zło tych za 1 o pa ko wa nie). Bo daj przy o bec nym stop niu za moż no ści kra ju i wiel ko ści skła dek na zdro wie na ra zie po zo sta wi my i stnie ją cy sy stem po dzia łu le ków re fun do - wa nych na 3 ka te go rie: 1. o pła ta ry czał to wa 2. o pła ta 30% (re fun da cja 70%) 3. o pła ta 50% (re fun da cja 50%) Czy o pła ta ry czał to wa mu si na prze strze ni lat wy no sić 3,20 zł? Nie mu - si. Każ da o pła ta i stnie je po to, by speł nić ja kąś fun kcję e ko no mi czną lub choć by psy cho lo gi czną. Klien te la far ma ceu ty czna jest de mo ra li zo wa na prze sa dnie nis ką o pła tą. Wie lu lu dzi wąt pi, czy pro dukt ko sztu ją cy 3,20 zł mo że być do bry, mo że sku te cznie le czyć. Te go scep ty cyz mu nie lek ce - waż my. O pła ta ry czał to wa mog ła by wy no sić 1% naj niż sze go u po sa że nia. Co zro bić z le ka mi tań szy mi od o pła ty ry czał to wej? Bo że u cho waj, nie 260 skreś lać ich z li sty. Wy kaz le ków re fun do wa nych jest w Pol sce je dy ną po - waż ną, war to ścio wą in struk cją dla le ka rzy, czym ma ją się po słu gi wać w swej pra cy. Skreś le nie z wy ka zu le ków re fun do wa nych le ków bar dzo do - brych i ta nich wpły nę ło by dra ma ty cznie na zmniej sze nie ich or dy no wa nia z wiel ką szko dą dla zdro wia na ro du. Właś nie to by ło po stu lo wa ne wie lo - krot nie przez dzia ła czy Interny (kon cer nów far ma ceu ty cznych) za in te re - so wa nych u łat wie niem do stę pu do le ków dro gich, nie je dno krot nie gor - szych od le ków ta nich. Nie wol no się na to zgo dzić. Sy stem re fun da cji ma też sprzy jać prze mys ło wi, ale wów czas, gdy jest to ko rzy stne dla kon su - men tów pa cjen tów. Le ki pod sta wo we tań sze od o pła ty ry czał to wej po - win ny być płat ne w 100% ce ny i po zo sta wać w wy ka zie le ków re fun do - wa nych. Trud no so bie wy ob ra zić u sta wo we pre dys po no wa nie à prio ri, któ ry lek na le ży za li czyć do ka te go rii ry czał to wej, któ ry do ka te go rii 30/70% a któ - ry do ka te go rii 50/50%. Wia do mo, że im więk szą ro lę zdro wot ną da ny lek speł nia, tym u sil niej po wi nien być u przy stęp nia ny. De cyz je in dy wi dual ne na le ży po zo sta wić ko mi sji mi ni ste rial nej. Na pe wno u sta wo wo na le ży zmniej szyć ro lę tzw. li mi tu cen. Miał on do - bre po cząt ki, ale u legł de ge ne ra cji. Bez myś lnie sto so wa ny po zwa la bez - li toś nie łu pić pa cjen tów wy so ki mi ce na mi le ków nie po trzeb nie re fun do wa - nych. Biurokraci-szkodnicy wpi su ją do wy ka zu le ków re fun do wa nych pro - duk ty gor sze i droż sze bądź sy no ni mi czne i droż sze i ka żą Na ro do we mu Fun du szo wi Zdro wia re fun do wać tyl ko li mit ce no wy le ku naj tań sze go da - nej gru py te ra peu ty cznej. Szczęś li wi, że Pań stwo nic nie pła ci. O bo jęt ni na to, że prze mys łow cy drą skó rę z bie dnych pa cjen tów. Tej cy ni cznej głu po cie na le ży bez zwło cznie po ło żyć kres. Pro szę spo jrzeć na ze sta wie - nie cen no mi nal nych, ap te cznych i cen pła co nych przez pa cjen tów. Są set - ki przy pad ków, że te ce ny pra wie się nie róż nią. Ma my do czy nie nia z fik - cją re fun da cji. Pa cjent pła ci nie mal 100% ce ny. Ta fik cja jest to le ro wa na przez związ ki za wo do we, fe de ra cje kon su men - tów itp., bo nikt so bie jej nie u świa da mia. Na ko niec po zo sta je po stu lat naj więk szej re wo lu cji w re fun da cji. Pa - cjent po wi nien pła cić w ap te ce no mi nal ną ce nę de ta li czną le ku i od zys ki - wać kwo tę re fun do wa ną w ko mór ce so cjal nej swe go za kła du pra cy. Tym spo so bem au to ma ty cznie znik ną wie lo ty się czne nad u ży cia, wręcz or dy - nar ne o szu stwa, fał szy we re cep ty. Po żyt ki z te go "szwajcarskiego" sy ste - mu bę dą ko lo sal ne. O czy wi ście każ dy sy stem ma wa dy. Ten do ku czy lu dziom bie dnym nie - mo gą cym z gó ry wy ło żyć 50 lub 100 zło tych. O pła ci się im da wać w za - kła dzie pra cy za li czkę à con to na wy ku pie nie le ków. Od stęp stwo od za sa dy pła ce nia w ap te ce ce ny no mi nal nej le ku re fun do - wa ne go moż na i na le ży zro bić dla sy tua cji ka ta kliz mo wych o raz dla pa cjen - tów psy chia try cznych, któ rzy po win ni być zwol nie ni od ja ki chkol wiek o płat. 261

10 Aptekarz Vol 16 Nr 11/12, (2008) Udział TFE w kształtowaniu refundacji leków Towarzystwo Farmaceutyczno-Ekonomiczne 262 Udział TFE w kształtowaniu refundacji leków Po haniebnych wydarzeniach refundacyjnych w listopadzie 2007 r. nasze Towarzystwo energicznie zabiegało o więcej jawności w procesie podejmowania decyzji zarówno pozytywnych jak i negatywnych. Jakieś skutki są. Proces toczy się już nie pokątnie, lecz w Agencji Oceny Technologii Medycznych. Zaangażowano doń 12-osobową Radę Konsultacyjną uprawnioną do wydawania fachowych rekomendacji. Niestety, minister Ewa Kopacz nie chce pozwolić wszelkiej prawdy AOTM odsłaniać. Pozwala publikować rekomendacje Rady dopiero po ich akceptowaniu przez siebie. Przeto czekajmy. A na razie publikujemy tylko nasze opinie o wnioskach refundacyjnych. I. Uwagi TFE zgłoszone do propozycji przemysłu leków na posiedzenie Rady Konsultacyjnej w dniu 10 września 2008 r.: 1. Trastuzumab (Herceptin Roche) Nie ma wiele środków pomocnych w walce z rakiem piersi. Trastuzumab powinien być Polkom uprzystępniony, choć jest bardzo drogi (ponad 200 zł/ddd). Ale nie w trybie refundacji do leczenia domowego/ambulatoryjnego, do którego się nie nadaje. Lek może być wstrzykiwany tylko w szpitalach, tylko pod czujnym okiem lekarzy ze względu na rozliczne niebezpieczeństwa, aż po reakcję śmiertelnej nadwrażliwości. Jest bardzo kardiotoksyczny, zwłaszcza przy podawaniu razem z anthracycliną lub cyclophosphamidem. W rejestrze leków Herceptin (trastuzumab) nie jest Rp, lecz Rp zastrzeż., a powinien być Lz. Kto nie wierzy, niech wyjrzy za granicę. 2. Lanreotid (Somatuline Autogel Beaufour Ipsen) Akromegalię trzeba leczyć. Mamy w tym celu refundowany octreotid (Sandostatin i Sandostatin Lar). Powinniśmy mieć też lanreotid (Somatuline i Somatuline Autogel) jeśli jest lepszy lub choć tańszy. Tańszy nie jest na pewno. Lepszy nie jest zapewne, bo np. specjaliści niemieccy refundują octreotid, a nie refundują lanreotidu p. Arzneiverordnungs Report Niech decydują nasi specjaliści, materia jest bardzo trudna. 3. Ranelinian strontu (Protelos Servier) Nie ma pewnych dowodów na to, że stront leczy kości lepiej niż wapń z witaminą D. Lek pojawił się na rynku europejskim w 2004 r. Za krótko i za mało jest stosowany, by kwalifikować się do protegowania przez rząd refundacją. Niech najpierw lekarze sami nabierają rozumu bez nacisku rządu. Specjaliści brytyjscy radzą, by Strontium ranelinicum podawać tylko tym kobietom, które mają przeciwwskazane bifosfoniany i tylko tym, które już miały złamania kości. Ranelinian strontu powoduje bardzo poważne reakcje alergiczne. Wnioskodawca postuluje, by lek refundować kobietom powyżej 80 roku życia. Cwaniak. Usypia czujność. Takich kobiet nie ma wiele. Tylko, że potem nikt takich wskazań nie czyta. Protelos jest na liście, i rzesza agentów Serviera agitujących lekarzy zapomina im mówić, że leku nie wolno używać przed osiągnięciem osiemdziesiątki. Trzeba poczekać kilka lat na wiarygodne dane klinicystów. Czym wytłumaczyć, że lekarze amerykańscy bardzo dbający o zdrowie kobiet pomenopauzalnych nie poprosili o Protelos? Nie ma go w USA. A my już go mamy promować groszem publicznym? To byłaby następna kpina Serviera z polskiej medycyny i farmacji. 4. Temozolomid (Temodal Schering Plough) Jest to struktura zrobiona na podobieństwo dacarbazyny. Dacarbazyna służy do leczenia czerniaka. Temozolomidem leczy się glejaka wielopostaciowego. W Niemczech, Anglii, Francji jest refundowany. Bodaj Polskę też na to powinno być stać, jeśli onkolodzy mają pozytywne doświadczenia. Liczni onkolodzy zagraniczni udowodnili przedłużenie z 12,1 miesięcy życia osób leczonych tylko promieniowaniem na 14,6 miesięcy osób, którym dodano temozolomid (N.Engl.J.Med.352; ). 5. Ranibizumab (Lucentis Novartis) Są trzy lekarstwa ze wskazaniem do leczenia zwyrodnienia plamki żółtej związanego z wiekiem: pegaptanib (Macugen), ranibizumab (Lucentis) i verteporfin (Visudyne). Wszystkie są bardzo drogie, wszystkie zasługują na uwagę. W krajach zamożnych wszystkie są refundowane (Francja) lub nierefundowane (Niemcy). Kliniczny walor jest ograniczony. Postęp choroby udaje się zmniejszyć tylko o 15% na rok najstarszym, stosowanym już od 2006 r. pegaptanibem. Z innymi doświadczenie jest jeszcze mniejsze. Nie byłoby logiczne refundowanie tylko ranibizumabu. Albo refundować wszystkie trzy, jak we Francji, albo żadnego, jak w Niemczech. Decyzja powinna należeć nie do oftalmologów, a do kasjera (dyrektora NFZ) i zależeć od możliwości finansowych. 6. Kwasy omega 3 (Omacor Solvay) Estry etylowe kwasów omega 3 (Omacor) są używane do obniżania poziomu trójglicerydów. To jest prawda. Prawdą jest też, że nie ma prze- 263