Wykonywanie rysunków z wykorzystaniem komputerowego wspomagania projektowania 315[01].O2.05

Transkrypt

1 MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ Marek Zalewski Wykonywanie rysunków z wykorzystaniem komputerowego wspomagania projektowania 315[01].O2.05 Poradnik dla ucznia Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy Radom 2007

2 Recenzenci: mgr inŝ. Wanda Bukała mgr inŝ. Ryszard Krzeszowski Opracowanie redakcyjne: mgr inŝ. Marek Zalewski Konsultacja: dr inŝ. Anna Kordowicz-Sot Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 315[01].O2.05 Wykonywanie rysunków z wykorzystaniem komputerowego wspomagania projektowania, zawartego w programie nauczania dla zawodu technik bezpieczeństwa i higieny pracy. Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy, Radom

3 SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 4 2. Wymagania wstępne 5 3. Cele kształcenia 6 4. Materiał nauczania Komputerowe wspomaganie projektowania Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów Uruchomienie programu, ekran AutoCAD-a Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów Wykorzystanie menu Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów Komunikowanie się z programem Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów Rozpoczynanie i zapisywanie rysunku Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów Ustawienia rysunku i standardy Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów Sterowanie warstwami Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów Sterowanie wyświetlonym widokiem Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów 35 2

4 4.9. Rysowanie obiektów liniowych Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów Rysowanie okręgów i łuków Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów Sterowanie kolorem obiektu i rodzajem linii Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów Lokalizacja punktów geometrycznych Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów Zastosowanie poleceń modyfikacyjnych Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów Kreskowanie Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów Wymiarowanie Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów Sprawdzian osiągnięć Literatura 78 3

5 1. WPROWADZENIE Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o komputerowym wspomaganiu projektowania i kształtowaniu umiejętności w zakresie tworzenia dokumentacji technicznej przy uŝyciu komputera i specjalistycznego oprogramowania. W poradniku zamieszczono: wymagania wstępne wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć juŝ ukształtowane, abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika, cele kształcenia wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem, materiał nauczania wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki modułowej, zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy juŝ opanowałeś określone treści, ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować umiejętności praktyczne, sprawdzian postępów, sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi opanowanie materiału całej jednostki modułowej, literaturę uzupełniającą. 315[01].O2 Podstawy konstrukcji mechanicznych 315[01].O2.01 Wyznaczanie obciąŝeń w układach statycznych, kinematycznych i dynamicznych 315[01].O2.03 Dobieranie materiałów konstrukcyjnych 315[01].O2.04 Odwzorowywanie elementów maszyn 315[01].O2.02 Badanie materiałów konstrukcyjnych 315[01].O2.05 Wykonywanie rysunków z wykorzystaniem komputerowego wspomagania projektowania 315[01].O2.06 Stosowanie maszyn i urządzeń energetycznych oraz transportu wewnętrznego Schemat układu jednostek modułowych 4

6 2. WYMAGANIA WSTĘPNE Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: wykonywać szkic części maszyn odwzorowujący kształty zewnętrzne i wewnętrzne z zachowaniem proporcji i z oznaczeniem: materiałów, wymiarów, tolerancji, pasowania, odchyłek kształtu i połoŝenia, chropowatości powierzchni, zbieŝności i pochylenia, zgodnie z obowiązującymi normami rysunku technicznego, wykonywać szkic przedmiotu w rzucie aksonometrycznym dimetrii ukośnej, odczytywać Dokumentację Techniczno-Ruchową, dokumentację konstrukcyjną, technologiczną i warsztatową oraz zinterpretować zamieszczone w nich oznaczenia, wykonywać rysunki techniczne prostych elementów maszyn, rozróŝniać rysunki techniczne: wykonawcze, złoŝeniowe, zestawieniowe, montaŝowe, zabiegowe, operacyjne, korzystać z róŝnych źródeł informacji, obsługiwać komputer. 5

7 3. CELE KSZTAŁCENIA W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: określić zasady i fazy projektowania, określić funkcje i zadania programu typu CAD, scharakteryzować zastosowanie programu typu CAD, skonfigurować obszar rysunku, rozróŝnić rodzaje współrzędnych, oznaczyć punkty za pomocą współrzędnych bezwzględnych i względnych, narysować płaską figurę geometryczną za pomocą współrzędnych bezwzględnych i względnych, skorzystać z pomocy i narzędzi rysunkowych, wykonać rysunek na podstawie szkicu, narysować rysunek płaski z zastosowaniem linii, okręgu, łuku, elipsy, wieloboku, zastosować linie konstrukcyjne, filtry, tryby lokalizacji punktów względem obiektu, skopiować obiekty ze zmianą ich cech oraz połoŝenia (przesunięcie, obrót), kształtu (zaokrąglanie, fazowanie), zakreskować przekroje, rozróŝnić wymiarowanie liniowe, kątowe, współrzędnościowe, średnic, skonfigurować urządzenie kreślące, sporządzić i wydrukować rysunek wykonawczy elementu maszyny według szkicu, sporządzić rysunek aksonometryczny elementu maszyny według szkicu. 6

8 4. MATERIAŁ NAUCZANIA 4.1. Komputerowe wspomaganie projektowania Materiał nauczania Wiadomości ogólne Komputerowym wspomaganiem projektowania jest nazywany taki proces projektowania, w którym komputer wraz z oprogramowaniem stanowi narzędzie projektanta na kaŝdym etapie (od projektowania wstępnego aŝ do konstruowania poszczególnych elementów i sporządzania końcowej dokumentacji projektowej). Komputerowe wspomaganie projektowania (CAD) ma swój początek w 1958 roku, kiedy to Dwight Bauman, Steven Anson Coons i Douglas Ross pracownicy MIT powzięli zamiar wprowadzenia w przemyśle lotniczym systemu APT (Automated Programming Tools). Ten system zapoczątkował zastosowanie komputerów w mechanice, obecnie nazywane Computer Aided Design. Znaczny wkład w komputerowe wspomaganie projektowania wniosły przemysł lotniczy i instytuty badawcze Wielkiej Brytanii, Francji i USA. Zaczęły się pojawiać takŝe produkty softwarowe (CAD), jak GNC (Graphical Numerical Control), POLYSURF, NMG (Numerical Master Geometry). Produkty te w połączeniu z językami obrabiarkowymi, jak APT, 2CL, Profile data, EXAPT, zwiększyły moŝliwości konstruktorów i technologów. W miarę upływu czasu liczba systemów CAD zaczęła wzrastać. Pojawiają się nowe produkty, takie jak CADDS5 firmy Computervision, APT/Fmill, APTSculptured Surfaces, CAM-X, CIS Medusa, CAM-I, Cadam, Catia (Dassault), Pro Engineer, EUCLID czy UNIGRAPHICS II (Mc Donald Douglas). Systemy te, pracujące w początkowym okresie na duŝych komputerach, są obecnie dostępne na znacznie tańszych 32 lub 64 bitowych komputerach. RóŜnorodność powstałych systemów CAD/CAM narzuciła od razu problem ich integracji i wymiany danych między tymi systemami. Na rys. 1 przedstawiono etap tworzenia dokumentacji elementu konstrukcyjnego poprzez przejście z rysunku trójwymiarowego 3D na rysunek płaski 2D. Rys. 1 Tworzenie dokumentacji poprzez przejście z 3D na 2D [1] 7

9 Obecnie, jednym z najwaŝniejszych problemów, z jakim spotykają się konstruktorzy na całym świecie przy elektronicznym zapisie konstrukcji, jest graficzna wymiana informacji między kooperującymi zakładami, jak teŝ integracja między róŝnymi systemami komputerowymi. Zastosowanie sieci komputerowej w pracy konstruktora i technologa wraz z odpowiednim oprogramowaniem zmieniło jakość i metody ich pracy. Zamiast papierowej formy dokumentacji konstrukcyjnej coraz częściej pojawia się elektroniczna postać dokumentacji konstrukcyjnej i technologicznej. Coraz waŝniejszą sprawą staje się problem standaryzacji danych przy wymianie dokumentacji konstrukcyjnej między partnerami stosującymi róŝne systemy CAD/CAM. Podstawą do wykonania kaŝdego wyrobu jest zapis konstrukcji (rysunek konstrukcyjny lub jego komputerowy odpowiednik). Jest to zarys struktury pomyślanego wyrobu zawierający informacje niezbędne do jego wytworzenia. Obecnie nie moŝna sobie wyobrazić procesu konstruowania bez uwzględnienia wykorzystania techniki komputerowej. W zakres komputerowego wspomagania projektowania wchodzą wszystkie czynności związane z projektowaniem (rys. 2). CAD bazy danych CAM -modelowanie -optymalizacja danych dokumentacja techniczna obliczenia inŝynierskie metody komputerowe "klasyczne" metoda elementów skończonych symulacje Rys. 2 Zakres projektowania wspomaganego komputerowo [1] Komputerowe wspomaganie projektowania to przede wszystkim moŝliwość zapisu i następnie łatwej modyfikacji dokumentacji konstrukcyjnej w pamięci komputera. Odpowiednim podejściem do komputerowego wspomagania projektowania jest podział zadań pomiędzy projektantem a komputerem: komputer zapamiętuje w swojej bazie danych cała dokumentację konstrukcyjną, generuje dokumentację w postaci rysunków, projektant formułuje zadania i tworzy koncepcję korzystając z moŝliwości systemu CAD, podejmuje decyzje. Kolejność czynności przy wykonywaniu projektu W trakcie konstruowania maszyny lub urządzenia naleŝy załoŝyć, Ŝe projekt obejmuje je, jako całość, a poszczególne elementy stanowią zespoły części współpracujących. RównieŜ przy projektowaniu oddzielnego elementu konstrukcyjnego nie moŝna pomijać jego związku z całą maszyną. Opracowanie projektu jest związane z wykonaniem wielu czynności, które moŝna ująć w kolejne etapy: zapoznanie się z danymi technicznymi i wstępnymi załoŝeniami podanymi do projektu, ustalenie załoŝeń i wielkości wyjściowych, zebranie pomocy źródłowych do projektu normy, poradniki itp., opracowanie koncepcji konstrukcji, ustalenie kolejności wykonywania obliczeń, wykonanie obliczeń szczegółowych głównych elementów, 8

10 określenie technologiczności konstrukcji i wprowadzenie wynikających stąd korekt wymiarowych, wykonanie rysunku złoŝeniowego, wykonanie rysunków wykonawczych elementów konstrukcyjnych, opracowanie dokumentacji techniczno-ruchowej maszyny lub urządzenia. Zaawansowanie w pracy projektowej powinno być określane według karty oceny przebiegu wykonania projektów (tabela 1). Tabela 1. Karta oceny przebiegu wykonywania projektu [4] Lp. Etapy pracy % zaawansowania wykonanie szkicu określenie wielkości wyjściowych wstępne ustalenie rozwiązania uzupełnienie szkicu przekrojami i fragmentami rozwiązań konstrukcyjnych wykonanie obliczeń głównych części wykonanie ostatecznego rozwiązania konstrukcyjnego projektowanego zespołu oraz rysunków wykonawczych elementów konstrukcyjnych opracowanie dokumentacji techniczno-ruchowej zaprojektowanego urządzenia, zespołu przyjęcie i ocena pracy Terminy wykonania kolejnych projektów I II III AutoCAD AutoCAD jest programem tworzonym i rozpowszechnianym przez firmę Autodesk wykorzystywanym do dwuwymiarowego i trójwymiarowego komputerowego wspomagania projektowania. Pierwotnie wykorzystywany był tylko przez mechaników, jednak z czasem został rozszerzony i aktualnie jest uŝywany przez architektów i innych projektantów dzięki temu, Ŝe firma AutoDesk rozszerzyła program o wiele specjalistycznych nakładek np.: AutoCAD Electrical, AutoCAD Mechanical, Mechanical Desktop, Architectural Desktop, Civil Design itp. AutoCAD jest w tym wypadku podstawą, do której dołączone są biblioteki, funkcje, interfejsy specyficzne dla danej branŝy. PoniewaŜ AutoCAD ma otwartą architekturę, wiele zewnętrznych firm stworzyło własne nakładki. Przykładem moŝe być AutoPLANT przeznaczony do projektowania instalacji rurowych.obecnie moŝna mówić o AutoCAD-e jako o standardzie przemysłowym. AutoCAD został stworzony w firmie Autodesk Inc. (USA) i po raz pierwszy został zaprezentowany w 1982 roku. W styczniu 1983 roku pojawiła się pierwsza wersja dla IBM PC. Aktualną wersją (od marca 2007) jest AutoCAD Obecnie AutoCAD dostępny jest jedynie na platformę Microsoft Windows. Istniały wersje dla innych systemów operacyjnych takich jak CP/M, PC-DOS, Macintosh (ostatnie wydanie w roku 1992) i Unix (ostatnie wydanie w roku 1994), ale począwszy od Release 14 wydanym w 1997 roku, Autodesk zrezygnował z ich tworzenia. Formaty plików - DWG oraz jego odpowiednik w ASCII- DXF, uŝywane w AutoCAD stały się standardem dla tego typu oprogramowania. Program AutoCAD posiada kilka podstawowych cech, które wyróŝniają go z całej gamy podobnych programów: jest najpopularniejszym programem pracującym na komputerach osobistych, jest systemem otwartym dającym się przystosować do róŝnych potrzeb, 9

11 jest programem uniwersalnym językiem porozumiewania się jednakowym dla wszystkich branŝ, jest najczęściej spotykanym programem CAD w biurach projektowych i zakładach przemysłowych w Polsce. Obecne wersje AutoCAD-a umoŝliwiają pracę w Internecie, a dodatkowo posiadują wiele nowych funkcji, takich jak: otwieranie wielu rysunków w jednej sesji, częściowe wczytanie rysunku, dołączanie informacji tekstowych do pliku rysunku, wyszukiwanie i zmiana tekstu w całym rysunku, efektywne definiowanie stylów rysunku, szybkie wymiarowanie, przypisanie grubości do linii, nowe tryby lokalizacji z nowymi funkcjami, szybka i efektywna edycja, efektywne zarządzanie warstwami, proste wstawianie i edycja tekstów, menu kontekstowe, układy współrzędnych niezaleŝnych od rzutni, proste definiowanie wydruków w rzutniach o dowolnym kształcie, efektywne modelowanie i edycja brył, dynamiczna wizualizacja obiektów w trzech rzutniach, prosta łączność z zewnętrznymi bazami danych. DWG DWG zastrzeŝony binarny format plików tworzony przez program AutoCAD. Format ten stworzyła firma Autodesk ponad 20 lat temu do obsługiwania oprogramowania AutoCAD oraz programów pochodnych. W formacie tym zapisywane są modele dwu- i trójwymiarowe. Właściciel formatu, Autodesk rozpowszechnia go oraz zmienia raz na kilka lat wraz z ukazaniem się nowej wersji AutoCAD-a. Format DWG wraz z wariantem ASCII- DXF stał się de facto standardowym formatem przy projektowaniu CAD. DWF DWF (Design Web Format) to ogólnodostępny format pliku stworzony przez Autodesk na potrzeby przeglądania, drukowania bądź przesyłania plików projektowych typu CAD. Pliki DWF są skompresowane, w związku z tym zajmują mniej miejsca oraz są szybsze w transmisji niŝ standardowe pliki projektowe jak DWG czy DXF. Pliki DWF nie są jednak zamiennikiem DWG czy DXF. SłuŜą jedynie projektantom, inŝynierom czy innym członkom zespołu projektowego do konsultowania, przeglądania czy drukowania projektów. Po raz pierwszy format DWF pojawił się w 1995 roku jako część wtyczki Netscape Navigator o nazwie WHIP!. Początkowo skrót DWF oznaczał Drawing Web Format i obsługiwał jedynie grafikę dwuwymiarową. Z biegiem czasu, gdy format zaczął być uŝywany przez inne programy niŝ AutoCAD, zmienił nazwę na Design Web Format oraz zaczął obsługiwać równieŝ grafikę trójwymiarową. W tej chwili pliki DWF są generowane przez wszystkie produkty firmy Autodesk. Systemy operacyjne Przeglądarki DWF firmy Autodesk są tworzone głównie z myślą o Microsoft Windows, jednak narzędzia do przeglądania tego typu plików są dostępne równieŝ dla Linux-a czy Mac OS X. W 2007 roku Autodesk stworzył internetową przeglądarkę plików typu DWF. Nazywa 10

12 się ona Freewheel ( i umoŝliwia przeglądanie projektów bez konieczności instalowania oprogramowania. AutoCAD oferuje uŝytkownikowi dwie przestrzenie: trójwymiarową przestrzeń wirtualną modelu (ang. Model Space), czyli abstrakcyjną przestrzeń zbudowaną w pamięci komputera, w której uŝytkownik moŝe budować modele istniejących lub projektowanych obiektów. W przestrzeni tej moŝna umieszczać obiekty płaskie i trójwymiarowe. Ekran komputera jest oknem, przez które zagląda się w świat przestrzeni wirtualnej. Na ekranie nie widać całej przestrzeni, tylko wycinek mniejszy lub większy, w zaleŝności od potrzeb, płaską przestrzeń papieru (ang. Paper Space), słuŝącą do przygotowania wydruków. Globalny Układ Współrzędnych GUW W przestrzeni wirtualnej jest na stałe osadzony Globalny Układ Współrzędnych GUW. Jest to kartezjański układ współrzędnych, którego początek ma współrzędne (0,0,0). Globalny Układ Współrzędnych ma trzy osie X,Y, Z, które są do siebie prostopadłe (rys. 3). Y (0,0,0) x Rys. 3 Kartezjański układ współrzędnych [7] PołoŜenie początku GUW oraz orientacja jego osi są narzucone z góry i nie mogą być zmieniane. Lokalne Układy Współrzędnych (uŝytkownika) - LUW Oprócz niezmiennego Globalnego Układu Współrzędnych, uŝytkownik moŝe wprowadzić dowolną ilość własnych, kartezjańskich układów współrzędnych zwanych Lokalnymi Układami Współrzędnych LUW. LUW jest waŝnym narzędziem wykorzystywanym w modelowaniu przestrzennym Pytania sprawdzające Z Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jak moŝna wyjaśnić pojęcie projekt? 2. Jak moŝna zdefiniować pojęcie komputerowo wspomaganie projektowania? 3. Jakie czynności wchodzą w zakres komputerowego wspomagania projektowania? 4. Jaki jest podział zadań pomiędzy projektantem a komputerem? 5. Jakie kolejne etapy są związane z opracowaniem projektu? 6. W jakim celu został stworzony program AutoCAD? 7. Jakie podstawowe cechy posiada program AutoCAD? 8. Jaki format jest standardowym przy projektowaniu CAD? 9. Jakie przestrzenie oferuje uŝytkownikowi AutoCAD? 10. Co to jest Globalny Układ Współrzędnych? 11. Co to jest kartezjański układ współrzędnych? 12. Co to jest Lokalny Układ Współrzędnych? 11

13 Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Opracuj etapy projektu związanego z wykonaniem chwytaka przedstawionego na rys. 1. Rys. 2 zawiera wykaz elementów chwytaka i części znormalizowanych. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje o czynnościach przy wykonywaniu projektu, 2) dokonać analizy rysunków chwytaka, 3) określić technologiczność konstrukcji. Rys. 1 do ćwiczenia 1 [7] Rys. 2 do ćwiczenia 1 [7] WyposaŜenie stanowiska pracy: literatura zgodna z punktem 6 poradnika, dotycząca projektowania, arkusz ćwiczeniowy Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) wyjaśnić pojęcie: komputerowe wspomaganie projektowania? 2) określić kolejne etapy związane z opracowaniem projektu? 3) określić podstawowe cechy programu AutoCAD? 4) wyjaśnić pojęcie: kartezjański układ współrzędnych? 12

14 4.2. Uruchomienie programu, ekran AutoCAD-a Materiał nauczania Uruchomienie AutoCAD-a polega na kliknięciu ikony automatycznie na pulpicie przez program instalacyjny. utworzonej Ekran AutoCAD-a Po uruchomieniu AutoCAD-a wyświetla się ekran podzielony na kilka obszarów (rys. 4). KaŜdy obszar pełni charakterystyczną dla niego funkcję. menu standard style warstwy menu rozwijalne cechy obszar ekranu pasek narzędzi zmiana pasek narzędzi rysuj marker układu współrzędnych linia Linia poleceń okno poleceń linia statusowa Rys. 4 Ekran AutoCAD-a [opracowanie własne] Obszar rysunku zajmuje największą część ekranu (rys. 5). W obszarze rysunku wyświetlany jest utworzony rysunek. Rys. 5 Ekran AutoCAD-a [opracowanie własne] 13

15 Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. W jaki sposób moŝna uruchomić program AutoCAD? 2. Jakie znasz inne sposoby uruchomienia programu AutoCAD? 3. Co to jest menu rozwijalne? 4. Jaką rolę spełniają paski narzędziowe? 5. O czym informuje marker układu współrzędnych LUW? Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Na przedstawionym rysunku zaznacz linię statusową, pasek narzędziowy warstwy, menu Standard oraz marker kartezjańskiego układu współrzędnych. Sposób wykonania ćwiczenia Rys. do ćwiczenia 1 [7] Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) odszukać w materiałach dydaktycznych ewentualnie w Pomocy informacji na temat ekranu AutoCAD-a, 2) zaznaczyć na rysunku i wpisać: linia statusowa, pasek narzędziowy warstwy, menu Standard, marker kartezjańskiego układu współrzędnych. WyposaŜenie stanowiska pracy: komputer z oprogramowaniem AutoCAD, literatura zgodna z punktem 6 poradnika, dotycząca oprogramowania AutoCAD Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) wyjaśnić sposób uruchomienia programu AutoCAD z menu rozwijalnego Wszystkie programy systemu operacyjnego? 2) wyjaśnić zadania linii poleceń? 3) wskazać paski narzędziowe znajdujące się w obszarze rysunku? 14

16 4.3. Wykorzystanie menu Materiał nauczania Po uruchomieniu AutoCAD-a, na ekranie monitora pokazuje się pasek zawierający jedenaście opcji menu rozwijanych: Plik, Edycja, Widok, Wstaw, Format, Narzędzia, Rysuj, Wymiary, Zmiana, Okno, Pomoc (rys. 6). Rys. 6 Pasek zawierający menu rozwijane [opracowanie własne] Przedstawione na rys. 7 opcje zapewniają dostęp do poleceń i okien dialogowych w inny sposób, niŝ korzystanie z paska linii poleceń czy teŝ z ikon pasków narzędziowych. Kliknięcie na np. Rysuj powoduje rozwinięcie menu w dół ekranu (rys. 7). Rys. 7 Rozwinięte menu Rysuj [opracowanie własne] Kliknięcie poza obszarem menu powoduje jego zwinięcie się. Okna dialogowe Wybór polecenia zakończonego trzema kropkami spowoduje otworzenie jednego z wielu okien dialogowych (rys. 8). Rys. 8 Menu rozwijalne z opcją Kolor [opracowanie własne] 15

17 Okna dialogowe słuŝą do interaktywnego przekazywania informacji programowi. Są pomocne między innymi w sterowaniu warstwami, układami współrzędnych, wczytywaniu i zapisie plików. Na rys. 9 przedstawiono okno dialogowe słuŝące do zapisu rysunku. Rys. 9 Okno dialogowe Zapisz rysunek jako [opracowanie własne] Paski narzędzi Jednym ze sposobów uruchamiania poleceń jest uŝycie narzędzi umieszczonych na róŝnych paskach narzędziowych. Na rys. 10 przedstawiono przykładowe paski narzędzi umieszczone w sposób dowolny na obszarze rysunku AutoCAD-a. Rys. 10:Przykładowe paski narzędzi [opracowanie własne] Paski narzędzi, które są aktualnie wykorzystywane do rysowania, moŝna dowolnie przemieszczać i umieszczać na obszarze ekranu przeciągając pasek przy wciśniętym lewym klawiszu myszki. W miarę potrzeb, poprzez rozwinięcie menu Widok, moŝna wstawić konieczny do tworzenia rysunku pasek narzędzi. Rozwinięcie opcji Paski narzędzi wyświetli okno dialogowe Adaptacja, z którego moŝna wybrać odpowiednie narzędzia po uprzednim zaznaczeniu (rys. 11). Rys. 11 Okno dialogowe Adaptacja z paskami narzędzi [opracowanie własne] 16

18 Menu górne jest to menu rozwijane. Oznacza to, Ŝe standardowo widoczne są tylko nazwy okien, które ulegają rozwinięciu dopiero po wskazaniu i naciśnięciu przycisku myszki. Na rys. 12 przedstawiono ekran AutoCAD-a z menu rozwiniętym Narzędzia. Rys. 12 Menu z rozwiniętym oknem Narzędzia [opracowanie własne] Marker układu współrzędnych W lewym dolnym rogu ekranu znajduje się marker układu współrzędnych. Pokazuje on aktywny układ współrzędnych (rys. 13). Rys. 13 Marker układu współrzędnych [7] Marker układu współrzędnych jest niezastąpiony podczas wykonywania rysunków w przestrzeni 3D. W rysunkach płaskich 2D moŝna go zignorować. Linia statusowa W linii statusowej wyświetlane są współrzędne punktu wskazywanego aktualnie przez kursor oraz wskaźniki informujące o włączeniu bądź wyłączeniu trybów: SKOK, SIATKA ORTO, BIEGUN, ŚLEDZENIE, SZEROKOŚĆ, MODEL (rys. 14). Rys. 14 Linia statusowa [opracowanie własne] UŜycie menu POMOC AutoCAD zawiera róŝnorodne narzędzia słuŝące do nauki tego programu. NaleŜy do nich obszerna dokumentacja pomocy bieŝącej i podręczniki. Pierwszym krokiem w celu wykorzystania tych narzędzi jest okno rozwijalne Pomoc. Dostęp do pomocy jest następujący: menu rozwijalne: Pomoc > spis treści; polecenie: pomoc albo? (wpisane z klawiatury); klawisz funkcyjny F1. 17

19 Wyświetlane jest menu rozwijalne pomocy AutoCAD-a przedstawione na rys. 15. Rys. 15 Ekran AutoCAD-a z rozwiniętym menu Pomoc [opracowanie własne] Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jaki pasek narzędzi, umieszczony na górze obszaru graficznego, jest wyświetlany standardowo? 2. Jakie polecenia programu AutoCAD (najczęściej uŝywane) zawiera pasek narzędzi Standard? 3. Z jakiego paska narzędziowego moŝna rozwinąć menu np. Zmiana? 4. Jakie informacje przekazuje AutoCAD za pośrednictwem linii statusowej? 5. Jakim poleceniem wyświetlisz informacje zawarte w Pomocy? 6. W jaki sposób moŝna rozwinąć listę Spis treści Pomocy? 7. W jaki sposób moŝna wyświetlić opcję Szybka pomoc? Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Ustaw paski narzędziowe na obszarze rysunku AutoCAD-a i rozwiń menu zgodnie z rysunkiem. Rys. do ćwiczenia 1 [7] 18

20 Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) rozwiń menu Widok i uaktywnij polecenie Paski narzędzi..., 2) w oknie dialogowym Adaptacja zaznacz Paski narzędzi: Rysuj, Zmiana, Wymiar, Lokalizacja, 3) umieść paski narzędzi w obszarze rysunku zgodnie z rysunkiem, 4) rozwiń menu Rysuj. WyposaŜenie stanowiska pracy: komputer z oprogramowaniem AutoCAD, literatura zgodna z punktem 6 poradnika, dotycząca oprogramowania AutoCAD. Ćwiczenie 2 Korzystając z pomocy AutoCAD-a wyszukaj informacji na temat polecenia nfragm. Sposób wykonania ćwiczenia Rys. do ćwiczenia 2 [7] Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) rozwinąć z menu Standard menu Pomoc, 2) wpisać w oknie dialogowym Pomoc programu AutoCAD 2005: Pomoc uŝytkownika wyraz nfragm i nacisnąć przycisk Wyświetl (rysunek przedstawia okno dialogowe pomocy z wyświetloną informacją). WyposaŜenie stanowiska pracy: komputer z oprogramowaniem AutoCAD Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) określić, jakie menu rozwijalne występują na pasku menu górne? 2) wyjaśnić, w jaki sposób moŝna wyświetlić wskazany pasek narzędzi? 3) określić, który element ekranu AutoCAD-a informuje o współrzędnych kursora? 4) wyjaśnić przeznaczenie wyświetlanych okien dialogowych? 5) określić sposoby wywołania pomocy AutoCAD-a? 6) otworzyć okno dialogowe Pomoc progamu AutoCAD 2005? 19

21 4.4. Komunikowanie się z programem Materiał nauczania KaŜdy program dostarcza uŝytkownikowi specyficznej dla siebie metody komunikacji. UŜytkownik powinien je zrozumieć, opanować oraz nauczyć się interpretować odpowiedzi programu. Komunikowanie się z AutoCAD-em odbywa się za pomocą poleceń wpisywanych z klawiatury lub wybieranych z menu. Wprowadzanie poleceń UŜytkownik komunikuje się z AutoCAD-em za pomocą poleceń. Polecenie wskazuje programowi, jaka czynność ma zostać wykonana. Po wprowadzeniu polecenia uŝytkownik wprowadza parametry, które są dla niego charakterystyczne. W AutoCAD-ie wiele poleceń uaktywnia okna dialogowe. Polecenie moŝna wprowadzić: za pomocą pasków narzędziowych, za pomocą menu górnego, za pomocą menu bocznego, wpisując z klawiatury. Okno poleceń Polecenia, opcje, zgłoszenia i komunikaty wyświetlane są w oknie zwanym oknem poleceń, które moŝna umieścić w dowolnym miejscu obszaru rysunkowego, moŝna zamocować oraz zmienić jego wielkość (rys. 16). Rys. 16 Okno poleceń AutoCAD-a [opracowanie własne] Linia poleceń W linii poleceń widoczny jest napis: Polecenie:. AutoCAD jest w fazie oczekiwania na wprowadzenie polecenia. Polecenie wskazuje programowi, jaka czynność ma być wykonana. Za pomocą poleceń umieszcza się nowe elementy na rysunku, usuwa się istniejące obiekty, drukuje rysunki itp. W linii poleceń wpisuje się polecenia i dane z klawiatury oraz odczytuje się komunikaty programu. Komunikowanie się z programem, jak i teŝ odwrotnie, jest realizowane przez linię poleceń. Standardowo linia poleceń wyświetlana jest, jak przedstawiono na rys. 17. Rys. 17 Linia poleceń AutoCAD-a [opracowanie własne] Zgłoszenie polecenia Proces rysowania w programie AutoCAD jest realizowany za pomocą odpowiednich poleceń np. linia, które wpisujemy w linii poleceń (rys. 18). Uwaga! Nie ma znaczenia, czy polecenie jest napisane małymi, czy teŝ duŝymi literami. 20

22 Rys. 18 Linia poleceń AutoCAD-a z wpisanym poleceniem linia [opracowanie własne] Wpisanie polecenia to jeszcze nie realizacja. KaŜdy następny krok (rys. 19) wymaga zatwierdzenia klawiszem Enter lub prawym przyciskiem myszy. Rys. 19 Linia poleceń AutoCAD-a z następnym krokiem polecenia linia [opracowanie własne] AutoCAD Ŝąda wprowadzenia parametrów. Wpisuje się je z klawiatury, np. współrzędne punktu pierwszego (x 1, y 1 ), punktu drugiego (x 2, y 2 ) itd. Polecenia w AutoCAD są wielostopniowe, a zakończenie polecenia następuje poprzez wciśnięcie klawisza Enter lub Spacja lub prawego przycisku myszy. Edycja wprowadzanych poleceń Jedną z uŝytecznych właściwości programu AutoCAD jest moŝliwość modyfikowania poleceń wpisanych do linii poleceń. Modyfikacja tekstu polecenia jest taka sama, jak w edytorze tekstowym aplikacji Microsoft Word. Dodatkowa funkcja klawisza Enter Inną dogodną właściwością AutoCAD-a jest moŝliwość powtórzenia ostatnio wprowadzanego polecenia bez potrzeby wpisywania z klawiatury. Wciskając klawisz Enter po zakończeniu lub anulowaniu ostatniego polecenia, moŝna to polecenie wywołać i realizować. Anulowanie polecenia W dowolnej chwili (podczas realizacji polecenia) moŝna to polecenie całkowicie anulować wciskając klawisz Esc Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. W jaki sposób uŝytkownik komunikuje się z programem? 2. W jaki sposób wprowadza się polecenia do programu? 3. Jaka jest rola linii poleceń w programie? 4. Jaka jest dodatkowa funkcja klawisza Enter? Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Wprowadź do programu polecenie linia kolejno trzema sposobami. 21

23 Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) wpisać z klawiatury wyraz linia, zatwierdzić klawiszem Enter i następnie anulować wciskając klawisz Esc, 2) kliknąć na ikonę Linia na pasku narzędziowym Rysuj i następnie anulować wciskając klawisz Esc, 3) rozwinąć menu Rysuj, kliknąć na Linia i następnie anulować wciskając klawisz Esc. WyposaŜenie stanowiska pracy: komputer z oprogramowaniem AutoCAD Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) określić sposoby uaktywnienia polecenia w programie AutoCAD? 2) wyjaśnić sposób modyfikacji błędnie wpisanego polecenia? 3) skorzystać z dodatkowej funkcji klawisza Enter? 22

24 4.5. Rozpoczynanie i zapisywanie rysunku Materiał nauczania Istnieje kilka sposobów utworzenia rysunku: za pomocą kreatora, który ułatwia wybranie podstawowych ustawień, korzystanie ze standardu, który proponuje zdefiniowane ustawienia, korzystanie z wcześniej zdefiniowanego pliku szablonu. Najprostszym sposobem jest utworzenie rysunku bez zdefiniowanych ustawień, czyli formatu arkusza rysunkowego, ramki, tabelki, linii itd. Rozpoczynanie rysunku Nowy rysunek moŝna otworzyć za pomocą: kliknięcia na ikonę, rozwinięcia menu Plik i naciśnięcie lewym przyciskiem myszki podświetlone polecenie (rys. 20), Rys. 20 Menu rozwijane Plik [opracowanie własne] wpisania z klawiatury w linii poleceń polecenia nowy, następnie zatwierdzenie polecenia klawiszem Enter, Spacja lub prawym przyciskiem myszki. Otwieranie istniejącego rysunku Dostęp do istniejących plików umoŝliwia polecenie otwórz z menu rozwijanego Plik (rys. 21) lub kliknięcie na ikonę lub wpisanie z klawiatury w linii poleceń. 23

25 Rys. 21 Menu rozwijane Plik [opracowanie własne] Po przywołaniu polecenia otwórz, AutoCAD wyświetli okno dialogowe Wybierz plik (rys. 22). Wyświetlane są wszystkie foldery i pliki rysunków, które są osadzone w programie. Rys. 22 Okno dialogowe Wybierz plik [opracowanie własne] W oknie dialogowym wyboru pliku znajduje się pole podglądu rysunku, w którym wyświetlana jest (po aktywacji) mapa bitowa wybranego pliku. Zapisywanie bieŝącego rysunku Wykonany rysunek w formie pliku naleŝy zapisać, zabezpiecza to wykonaną pracę. Zapisywanie pracy jest bardzo waŝne i powinno być przeprowadzane jak najczęściej. Procedura zapisu jest taka sama jak w innych aplikacjach Microsoft Windows. W AutoCADie moŝna takŝe uaktywnić zapis automatyczny. Pliki rysunkowe AutoCAd-a są zapisywane z rozszerzeniem dwg. Zapisywanie umoŝliwia polecenie zapisz z menu rozwijanego Plik (rys. 23) lub kliknięcie na ikonę lub wpisanie z klawiatury w linii poleceń. 24

26 Rys. 23 Menu rozwijane Plik [opracowanie własne] Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. W jaki sposób moŝna otworzyć rysunek? 2. Iloma sposobami moŝna otworzyć rysunek? 3. W jaki sposób moŝna zapisać rysunek? 4. Iloma sposobami moŝna zapisać rysunek? Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Otwórz rysunek 8th floor.dwg i następnie zapisz go pod nazwą 8th floor_aktual.dwg w folderze Moje dokumenty. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) znaleźć ścieŝkę dostępu: C:/Program Files/AutoCAD/Sample, 2) otworzyć rysunek 8th floor.dwg, 3) zapisać jako 8th floor_aktual.dwg w folderze Moje dokumenty. WyposaŜenie stanowiska pracy: komputer z oprogramowaniem AutoCAD Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) otworzyć rysunek korzystając tylko z linii poleceń? 2) otworzyć rysunek korzystając tylko z menu rozwijalnego Plik? 3) zapisać utworzony rysunek korzystając z menu rozwijalnego Plik? 25

27 4.6. Ustawienia rysunku i standardy Materiał nauczania Określanie jednostek miary Przed rozpoczęciem rysowania naleŝy zdecydować, w jakich jednostkach będzie wykonywany rysunek. AutoCAD standardowo oferuje jednostki wyraŝone w milimetrach. Rodzaj i dokładność jednostek moŝna określić rozwijając opcję Format z paska Menu (rys. 24) wywołując polecenie jednostki. Rys. 24 Wywołanie polecenia jednostki [opracowanie własne] W oknie dialogowym Jednostki rysunku ( rys. 25) moŝna zdefiniować typ jednostki długości i kątowe, ich dokładność oraz jednostki do skalowania. Rys. 25 Okno dialogowe Jednostki rysunku [opracowanie własne] Granice Przestrzeń AutoCAD-a przypomina wielki obszar bez zaznaczonych granic. Jednak istnieje moŝliwość określenia granic rysunku. SłuŜy do tego polecenie granice wpisywane do linii poleceń lub wywołane z menu rozwijalnego (rys. 26). 26

28 Rys. 26 Wywołanie polecenia granice [opracowanie własne] AutoCAD standardowo oferuje obszar rysunku formatu A3 (420x297) rys. 27 i 28. Rys. 27 Zgłoszenie w linii poleceń po wywołaniu polecenia granice [7] Rys. 28 Następne zgłoszenie w linii poleceń po wywołaniu polecenia granice [opracowanie własne] Uwaga! Po zmianie granic naleŝy uaktywnić polecenie zoom z opcją Wszystko, aby wyświetlić na ekranie wybrany obszar. Granice tylko są określone na płaszczyźnie. Nie ma granicy w kierunku osi Z. Granice są określane zawsze względem Globalnego Układu Współrzędnych GUW. Rysunki w AutoCAD-ie zazwyczaj wykonywane są w skali 1:1. Siatka Wprowadzony poprzednim poleceniem ( granice ) format rysunku będzie widoczny, jeŝeli zostanie uaktywnione polecenie siatka poprzez wpisanie z klawiatury (rys. 29), poprzez wciśnięcie klawisza funkcyjnego F7 lub wciśnięcie przycisku w linii statusowej. Rys. 29 Linia poleceń z wprowadzonym poleceniem siatka [opracowanie własne] 27

29 Na rys. 30 przedstawiono obraz ekranu po zatwierdzeniu polecenia siatka Rys. 7 Obraz ekranu AutoCAD-a z uaktywnionym poleceniem siatka [opracowanie własne] Wyświetlona siatka odpowiada wymiarom arkusza formatu A3. Powtórne wciśnięcie klawisza F7 lub klawisza w linii statusowej spowoduje zniknięcie z ekranu siatki. Siatka jest wyświetlana jako wizualna pomoc zapewniająca punkty odniesienia i nie jest traktowana jako część rysunku, nie ukazuje się na wydruku. AutoCAD standardowo wyświetla siatkę o odstępach między węzłami 10 mm. Istnieje moŝliwość zmiany odstępów siatki, ale wtedy trzeba wpisać polecenie z klawiatury i postępować zgodnie ze zgłoszeniami programu w linii poleceń. AutoCAD oferuje takŝe moŝliwość ustawienia siatki o wartościach róŝnych dla osi x i dla osi y Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie polecenie pozwala na zmianę jednostek dziesiętnych długości rysunku na jednostki architektoniczne? 2. Jaki obszar rysunku oferuje standardowo AutoCAD? 3. Jaki odstęp między węzłami siatki oferuje standardowo AutoCAD? Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Ustaw obszar rysunku 210x297 mm i odstępy węzłów siatki w osi x 10 mm, w osi y 5 mm oraz dokładność jednostek rysunku do dwóch miejsc po przecinku. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) uaktywnić polecenie granice i wprowadzić dane obszaru rysunku 210, 297, następnie zatwierdzić, 2) uaktywnić polecenie siatka i wprowadź odstępy węzłów siatki x=10, y=5, następnie zatwierdzić, 3) rozwinąć menu Format, uaktywnić polecenie Jednostki... i w oknie dialogowym Jednostki rysunku ustawić dokładność do dwóch miejsc po przecinku zatwierdzić. 28

30 WyposaŜenie stanowiska pracy: komputer z oprogramowaniem AutoCAD Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) określić, w jakich jednostkach standardowo będzie tworzony rysunek? 2) wyjaśnić, jakie polecenie pozwoli na zmianę jednostek? 3) wyjaśnić, jaki obszar rysunku standardowo oferuje AutoCAD? 4) wyjaśnić, jakie polecenie pozwoli na zmianę obszaru rysunku? 5) zmienić odstępy między węzłami siatki osobno dla osi x i dla osi y? 29

31 4.7. Sterowanie warstwami Materiał nauczania Rysunki tworzone w AutoCAD-ie mogą być umieszczane na róŝnych warstwach. Warstwy moŝna utoŝsamiać z przezroczystymi foliami nakładanymi na rysunek. Na kolejnych warstwach moŝna umieszczać obiekty powiązane ze sobą konstrukcyjnie lub funkcjonalnie, np. rzut kaŝdego piętra budynku moŝna umieścić na osobnej warstwie. Na innych warstwach moŝna umieścić schemat instalacji elektrycznej, schemat instalacji kanalizacyjnej itp. Wybrane warstwy moŝna włączać i wyłączać, moŝna je uczynić niewidzialnymi. Do kaŝdej warstwy moŝna przypisać określoną linię rysunkową (ciągłą, przerywaną itp.) i jej kolor oraz grubość. AutoCAD standardowo oferuje jedną warstwę o nazwie 0, jest to warstwa bieŝąca. JeŜeli nie stworzymy nowych warstw, nowy rysunek umieszczony będzie na warstwie 0. Polecenie warstwa Polecenie warstwa wprowadza się jednym z trzech podanych wcześniej sposobów, ukazuje się okno dialogowe MenadŜer cech warstw (rys. 31). Rys. 31 Okno dialogowe MenadŜer cech warstw ze standardową warstwą 0 [opracowanie własne] Aby stworzyć nową warstwę, w oknie dialogowym MenadŜer cech warstw naleŝy wcisnąć przycisk Nowa warstwa albo wcisnąć klawisze Alt+N (rys. 32). Nowej warstwie moŝna nadać nazwę, zdefiniować rodzaj linii i jej grubość oraz kolor. Rys. 32 Okno dialogowe MenadŜer cech warstw z nową warstwą [opracowanie własne] Od tej chwili w nowo tworzonym rysunku (a właściwie pliku) są juŝ dwie warstwy: 0 i warstwa 1. Następnym krokiem jest ustalenie warstwy, na której będzie tworzony rysunek. NaleŜy podświetlić wybraną warstwę i wcisnąć przycisk Ustaw aktualną lub wcisnąć klawisze Alt+S. Następnie naleŝy zatwierdzić OK. 30

32 Sterowanie utworzonymi warstwami moŝna realizować z poziomu ekranu paskiem narzędziowym (rys. 33). Rys. 33 Pasek narzędziowy Warstwy [7] Pasek narzędziowy Warstwy jest wyposaŝony w listy rozwijane, które umoŝliwiają sterowanie warstwami, rodzajem, grubością i kolorem linii. Warstwa bieŝąca (aktualna) jest podświetlona. Na rys. 34 przedstawiono rysunek i listę, na której są wyświetlone wszystkie utworzone warstwy. Rys. 34 Lista warstw [7] Tworzenie warstw, definiowanie składników zaleŝy tylko od uŝytkownika. W tym zakresie nie ma formalnych wymogów. Warstwy powinny ułatwiać i przyspieszać pracę. Dlatego wskazanym jest utworzenie wszystkich moŝliwych do przewidzenia warstw zaraz w pierwszym etapie tworzenia rysunku Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. W jakim celu stosuje się warstwy? 2. W jaki sposób moŝna wyświetlić okno dialogowe MenadŜer cech warstw? 3. Jakimi obiektami moŝna sterować z poziomu MenadŜera cech warstw? Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Narysuj figurę przedstawioną na rys. 1: na warstwie 0 linie konturowe, na warstwie Wymiar wymiary, na warstwie Osie oś symetrii. 31

33 Sposób wykonania ćwiczenia Rys. 1 do ćwiczenia 1 [opracowanie własne] Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) otworzyć okno dialogowe MenadŜer cech warstw, 2) utworzyć warstwy: osie, wymiar, 3) narysować figurę przedstawioną na rysunku na warstwie 0, 4) narysować oś symetrii na warstwie osie, 5) zwymiarować figurę na warstwie wymiar, 6) zablokować warstwę 0, na obszarze rysunku wyświetlone zostaną tylko wymiary i oś (rys. 2). WyposaŜenie stanowiska pracy: komputer z oprogramowaniem AutoCAD Sprawdzian postępów Rys. 2 do ćwiczenia 1 [opracowanie własne] Czy potrafisz: Tak Nie 1) wywołać okno dialogowe MenadŜer cech warstw? 2) utworzyć nowe warstwy i nadać im nazwy? 3) ustalić warstwę jako aktualną? 4) ustawić wybraną warstwę jako niewidzialną? 32

34 4.8. Sterowanie wyświetlonym widokiem Materiał nauczania Powiększanie i zmniejszanie polecenie zoom Na ekranie AutoCAD-a moŝna zobaczyć cały rysunek (rys. 35), ale szczegóły są nieczytelne. Rys. 35 Rysunek AutoCAD-a [opracowanie własne] Polecenie zoom pozwala na powiększenie wybranego fragmentu rysunku. Powiększanie i przesuwanie rysunku w czasie rzeczywistym znacząco usprawniają prace związane z tworzeniem rysunku. Zoom w AutoCAD-ie moŝna przyrównać do funkcji zmiennej ogniskowej kamery. Przez zmianę ogniskowej kamery moŝna powiększać wybrane obiekty lub oglądać większe obszary godząc się z zanikiem szczegółów. Polecenie zoom nie zmienia wymiarów obiektów na rysunku ani ich połoŝenia, zmienia się tylko ich wielkość na ekranie. Polecenie zoom słuŝy do powiększania i takŝe do zmniejszania rysunku na ekranie. Polecenie to wprowadzamy rozwijając menu Widok (rys. 36) lub wpisując z klawiatury. Rys. 36 Menu rozwijalne Widok z polecenie zoom i opcjami [opracowanie własne] Istnieje jeszcze jeden sposób uaktywnienia tego polecenia. W tym celu naleŝy otworzyć okno dialogowe Paski narzędzi... i zaznaczyć Zoom. Na ekranie pokaŝe się pasek narzędziowy Zoom (rys. 37). Rys. 37 Pasek narzędziowy Zoom [opracowanie własne] 33

35 Dla potrzeb szybkiego rysowania AutoCAD oferuje w pasku narzędziowym Standard ikony: szybki nfragm, szybki zoom, zoom okno, zoom poprzedni (rys. 38). Rys. 38 Ikony polecenia zoom w pasku narzędziowym Standard [opracowanie własne] Polecenie zoom zawiera następujące opcje: szybki przy wciśniętym lewym przycisku myszki przesuwając po obszarze rysunku kursor, który zmienia się w lupkę, powiększa się albo zmniejsza rysunek, wszystkie zmienia powiększenie, aby wyświetlić całość rysunku na aktualnej rzutni, centrum powiększa rysunek w oparciu o wskazany punkt, który ma się znaleźć w środku ekranu, dynamiczny zmienia powiększenie w taki sposób, Ŝe wyświetlany fragment rysunku znajduje się w ramce widoku, zakres zmienia powiększenie, aby wyświetlić zakres rysunku i wyświetla wszystkie obiekty w największym moŝliwym powiększeniu, poprzedni wyświetla poprzedni widok rysunku, moŝna przywrócić 10 poprzednich widoków, skala zmienia powiększenie rysunku w oparciu o podany współczynnik skali, okno powiększa rysunek w granicach wskazanego na ekranie prostokątnego okna, obiekt wyświetla jeden lub więcej wybranych obiektów w moŝliwie największym powiększeniu. Graficzny obraz wykorzystania polecenia zoom przedstawiono na rys. 39. Rys. 39 Wykorzystanie polecenia zoom powiększenie wybranego fragmentu rysunku [opracowanie własne] Przesuwanie na ekranie polecenie nfragm Polecenie nfragm pozwala przesunąć rysunek na ekranie w dowolnym kierunku bez zmiany skali powiększenia. Polecenie to nie zmienia połoŝenia obiektów na rysunku. Ekran jest prostokątem, w którym jest wyświetlany rysunek. Rysunek jest przesuwany w czasie rzeczywistym. Po wpisaniu polecenia w linii poleceń, AutoCAD wyświetla alternatywne zgłoszenia i moŝna określić przesunięcie wyświetlanego rysunku Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie polecenie pozwala na powiększenie wybranego fragmentu rysunku? 2. Z jakiego paska narzędziowego moŝna realizować szybkie rysowanie? 3. Jakie polecenie pozwala przesunąć rysunek na ekranie w dowolnym kierunku bez zmiany skali powiększenia? 34

36 Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Otwórz rysunek 8th floor.dwg (rys. 1) i następnie powiększ wskazany obszar tak, aby ekran wyglądał jak na rys. 2. Rys. 1 do ćwiczenia 1 [7] Rys. 2 do ćwiczenia 1 [7] Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) znaleźć ścieŝkę dostępu: C:/Program Files/AutoCAD/Sample, 2) otworzyć rysunek 8th floor.dwg, 3) uaktywnić polecenie zoom z opcją Zoom okno (rys. 1), 4) zaznaczyć obszar powiększenia i zatwierdzić polecenie. WyposaŜenie stanowiska pracy: komputer z oprogramowaniem AutoCAD Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) wyjaśnić sens stosowania polecenia zoom? 2) uaktywnić polecenie zoom? 3) przesunąć rysunek na ekranie w dowolnym kierunku bez zmiany skali powiększenia? 35

37 4.9. Rysowanie obiektów liniowych Materiał nauczania Współrzędne PołoŜenie kaŝdego punktu w przestrzeni moŝna określić za pomocą współrzędnych. AutoCAD oferuje uŝytkownikowi między innymi współrzędne: prostokątne (kartezjańskie), biegunowe. KaŜdy rodzaj współrzędnych moŝe być zapisany w formie: współrzędnych względnych (poprzedzonych współrzędnych bezwzględnych. Współrzędne względne odnoszą się do początku układu współrzędnych, współrzędne względne do ostatnio wskazanego punktu. Współrzędne prostokątne (kartezjańskie) Na rys. 40 przedstawiono kartezjański układ współrzędnych. Prostokątne współrzędne bezwzględne x p, y p, z p określają połoŝenie punktu względem osi, czyli układu współrzędnych. W rysunku płaskim 2D nie jest konieczne podawanie trzech współrzędnych wystarczą dwie: x i y. Rys. 40 Kartezjański układ współrzędnych [opracowanie własne] Współrzędne biegunowe Współrzędne biegunowe określają połoŝenie punktu na płaszczyźnie w biegunowym układzie współrzędnych przez podanie promienia r i kąta odchylenia φ. Na rys. 41 przedstawiono biegunowy układ współrzędnych. Rys. 41 Biegunowy układ współrzędnych [opracowanie własne] Współrzędne bezwzględne i względne Współrzędne bezwzględne mierzone są względem początku układu współrzędnych (rys. 42). 36

38 Rys. 42 Współrzędne bezwzględne [opracowanie własne] Współrzędne bezwzględne mogą być mierzone względem Globalnego Układu współrzędnych lub względem jednego z Lokalnych Układów Współrzędnych. Współrzędne względne mierzone są względem ostatnio wskazanego punktu (rys. 43). Aby AutoCAD rozpoznał wpisane współrzędne jako względne, ich wartości muszą być poprzedzone Rys. 43 Współrzędne względne [opracowanie własne] Domyślna orientacja osi i kierunki mierzenia kątów Standardowo układ współrzędnych, kąty i kierunek ich mierzenia przyjęte są zgodnie z rys. 44, oś Z prostopadła do płaszczyzny ekranu i skierowana do uŝytkownika. Rys. 44 Kartezjański układ współrzędnych usytuowany w przestrzeni AutoCAD-a [5] Zgodnie z konwencjami anglosaskimi w AutoCAD-ie za dodatnie uznawane są kąty mierzone przeciwnie do ruchu wskazówek zegara (rys. 45). Rys. 45 Kierunek mierzenia kątów [5] 37

39 Wprowadzanie bezwzględnej współrzędnej kartezjańskiej Współrzędne bezwzględne odnoszą się do początku układu współrzędnych, czyli do (0, 0, 0) a dla układu płaskiego 2D (0, 0). KaŜdy punkt narysowanego figury, przedmiotu ma swoją lokalizację względem początku układu współrzędnych, co ilustruje rys. 46. Rys. 46 Lokalizacja punktów narysowanej figury w kartezjańskim układzie współrzędnych [opracowanie własne] Punkt A charakteryzuje się współrzędnymi (20,80), punkt B (80,110), punkt C (110,50) i punkt D (50,20). Wszystkie punkty mierzone od początku układu współrzędnych. Uwaga! Współrzędne x, y punktu naleŝy wpis.ać oddzielając przecinkiem wartości liczbowe, np. (100,50). Liczbę dziesiętną zapisuje się w następujący sposób: Wprowadzanie względnej współrzędnej kartezjańskiej Współrzędne względne mierzone są względem ostatnio wskazanego punktu. W trakcie rysowania ten sposób jest najczęściej wykorzystywany. Figura na rys. 47 została zwymiarowana (niezgodnie z zasadami wymiarowania) tak, aby moŝna było szybko określić przyrosty odległości od punktu do punktu. Punkt A (20,80) figury został określony względem początku układu współrzędnych i punkt A jest ostatnio określonym punktem. Przejście od punktu A do punktu B sprowadza się do podania przyrostu odległości między punktami A i B, zarówno względem osi x, jak i względem osi y ( x, y). Rys. 47 Lokalizacja punktów narysowanej figury w kartezjańskim układzie współrzędnych [opracowanie własne] Przyrosty odległości od punktu A do punktu B wynoszą: x = 60, y = 30 (odczytane z rysunku). Wartości te wpisuje się z klawiatury x, y Współrzędne punktu B nie zmieniają się i wynoszą (80,110). Od ostatnio wskazanego punktu B wprowadza się przyrosty odległości do punktu C, Od punktu C do punktu D I od punktu D do punktu A

40 NaleŜy pamiętać, Ŝe przejście do kolejnego punktu od ostatnio określonego punktu w lewo lub w dół, przyrosty x, y naleŝy poprzedzić znakiem minus. Polecenie linia Linia jest jednym z podstawowych i najprostszych obiektów AutoCAD-a, słuŝy do rysowania odcinków linii prostej. Linia charakteryzuje się cechami: kaŝda linia ma początek i koniec, rysowanie linii zaczyna się od podania jej punktu początkowego, następnie określa się kolejne punkty końcowe do czasu naciśnięcia klawisza Enter lub prawego przycisku myszki, kaŝda narysowana linia jest obiektem, który moŝna oddzielnie edytować i modyfikować. Polecenie linia jest wprowadzane kilkoma sposobami, najprostszym jest kliknięcie na ikonę, polecenie pojawia się w linii poleceń (rys. 48). Rys. 48 Linia poleceń z wprowadzonym poleceniem linia [opracowanie własne] Wprowadzone polecenie naleŝy zatwierdzić klawiszem Enter lub prawym przyciskiem myszki, w linii poleceń pojawia się zgłoszenie (rys. 10). Rys. 49 Kontynuacja polecenia linia [opracowanie własne] AutoCAD Ŝąda wskazania pierwszego punktu na obszarze ekranu. Określenie pierwszego punktu to nic innego, jak przyłoŝenie umownego ołówka do arkusza. Ten pierwszy punkt, jak i następne, mają swoją lokalizację lokalizację względem osi X i osi Y, czyli trzeba okreśłić współrzędne x, y punktu (rys. 50). Rys. 50 Współrzędne punktu A [opracowanie własne] JeŜeli jest znana lokalizacja punktu, to naleŝy wpisać z klawiatury współrzędne x, y pierwszego punktu. Przy rysowaniu z wolnej ręki po prostu naciskamy lewy przycisk myszki ustawiając kursor w dowolnym miejscu na obszarze ekranu. AutoCAD Ŝąda podania współrzędnych następnego punktu. I jak poprzednio, przy rysowaniu z wolnej ręki, naciskamy lewy przycisk myszki ustawiając kursor w dowolnym miejscu na obszarze ekranu (rys. 51). 39

41 Rys. 51 Linia poleceń i obszar rysunku kontynuacja polecenia linia po określeniu lokalizacji następnego punktu [opracowanie własne] Rysowanie odcinków linii moŝna kontynuować, dopóki nie zostanie naciśnięty klawisz Enter lub prawy przycisk myszki, co spowoduje zamknięcie polecenia Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. W jaki sposób moŝna określić połoŝenie kaŝdego punktu w przestrzeni? 2. W jakiej formie moŝe być zapisany kaŝdy rodzaj współrzędnych? 3. Co określają prostokątne współrzędne bezwzględne? 4. Jak są mierzone współrzędne bezwzględne? 5. Jak są mierzone współrzędne względne? 6. Jakimi cechami charakteryzuje się linia? 7. W jaki sposób moŝna uaktywnić polecenie linia? Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Narysuj przedmiot przedstawiony na rysunku wykorzystując polecenie linia. Zastosuj sposób wprowadzania współrzędnych bezwzględnych. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) wybrać z menu rozwijalnego Rysuj polecenie linia lub kliknąć ikonę na pasku narzędziowym, 2) wpisać z klawiatury współrzędne początku linii (105,115) i zatwierdzić klawiszem Enter, 3) kolejno wpisywać współrzędne następnych punktów zgodnie z rysunkiem zatwierdzając je kaŝdorazowo, 4) zapisać rysunek jako współrzędne bezwzględne. WyposaŜenie stanowiska pracy: komputer z oprogramowaniem AutoCAD. 40

42 Rysunek przedstawiający efekt końcowy ćwiczenia 1 [opracowanie własne] Rysunek pomocniczy do ćwiczenia 1 [opracowanie własne] Ćwiczenie 2 Narysuj przedmiot przedstawiony na rysunku wykorzystując polecenie linia. Do lokalizacji punktów zastosuj sposób wprowadzania współrzędnych względnych. Rysunek pomocniczy do ćwiczenia 2 [opracowanie własne] Sposób wykonania ćwiczenia Rysunek przedstawiający efekt końcowy ćwiczenia 2 [opracowanie własne] Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) wybrać z menu rozwijalnego Rysuj polecenie linia lub kliknąć ikonę na pasku narzędziowym, 2) wpisać z klawiatury współrzędne początku linii (125,160) i zatwierdzić klawiszem Enter, 3) kolejno wpisywać współrzędne następnych punktów zgodnie z rysunkiem zatwierdzając je kaŝdorazowo obierając kierunek rysowania np. w lewo, w linii poleceń naleŝy wpisać przyrosty odległości x, y, itd.; obierając kierunek w 4) zapisać rysunek jako współrzędne względne. 41

43 WyposaŜenie stanowiska pracy: komputer z oprogramowaniem AutoCAD Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) określić połoŝenie kaŝdego punktu w przestrzeni? 2) wyjaśnić, jak w programie AutoCAD zapisuje się współrzędne punktu? 3) wyjaśnić sposób mierzenia współrzędnych bezwzględnych? 4) wyjaśnić sposób mierzenia współrzędnych względnych? 42

44 4.10. Rysowanie okręgów i łuków Materiał nauczania Rysowanie okręgów Okrąg jest specyficznym obiektem w AutoCAD-ie, poniewaŝ jego ikona na pasku narzędzi Rysuj nie odzwierciedla opcji i moŝliwości. Kliknięcie na ikonę uaktywnia polecenie w linii poleceń z jednoczesnym zgłoszeniem: Określ promień okręgu lub [średnica]. JeŜeli wybiera się opcję promienia, to wpisuje się wartość promienia z klawiatury, którą następnie trzeba zatwierdzić (Enter). Natomiast opcja średnicy wymaga innego działania. NaleŜy wpisać w linii poleceń wyróŝnioną literę, czyli D, następnie Enter i wpisać wartość średnicy. Rozwinięcie z linii statusowej menu Rysuj i kliknięcie na polecenie okrąg daje wgląd w listę opcji (rys. 52). Rys. 52 Menu rozwijane Rysuj z opcjami polecenia okrąg [opracowanie własne] Opcje polecenia okrąg : Środek, promień pozwala na narysowanie okręgu w miejscu o określonych współrzędnych x, y i zdefiniowanym promieniu, Środek, średnica pozwala na narysowanie okręgu w miejscu o określonych współrzędnych x, y i zdefiniowanej średnicy, 2 punkty pozwala na narysowanie okręgu przechodzącego przez dwa punkty, odległość pomiędzy tymi punktami jest średnicą okręgu, 3 punkty pozwala na narysowanie okręgu przechodzącego przez trzy punkty, Styczny, styczny, promień pozwala na narysowanie okręgu stycznego w dwóch punktach do innego obiektu lub obiektów, naleŝy takŝe podać wartość promienia, Styczny, styczny, styczny pozwala na narysowanie okręgu stycznego w trzech punktach do innego obiektu lub obiektów. Rysowanie łuku Łuk jest następnym obiektem w AutoCAD-ie, którego ikona na pasku narzędzi Rysuj, nie odzwierciedla opcji i moŝliwości. 43

45 Kliknięcie na ikonę uaktywnia polecenie w linii poleceń z jednoczesnym zgłoszeniem: Określ punkt początkowy łuku lub [środek]: JeŜeli wybiera się opcję określenia punktu początkowego łuku, to naleŝy podać współrzędne, które następnie trzeba zatwierdzić (Enter). Natomiast opcja środka wymaga innego działania. NaleŜy wpisać w linii poleceń wyróŝnioną literę, czyli O, następnie Enter i podać współrzędne, które następnie trzeba zatwierdzić (Enter). Rozwinięcie z linii statusowej menu Rysuj i kliknięcie na polecenie łuk daje wgląd w listę opcji (rys. 53). Uwaga! Łuk jest rysowany przeciwnie do kierunku wskazówek zegara, od punktu początkowego do końcowego. Rys. 53 Menu rozwijane Rysuj z opcjami polecenia łuk [opracowanie własne] Opcje polecenia okrąg : 3 punkty pozwala na narysowanie łuku przez trzy dowolne punkty o zdefiniowanych współrzędnych, Początek, środek, koniec pozwala na narysowanie łuku takŝe przez trzy punkty o zdefiniowanych współrzędnych, Początek, środek, kąt pozwala na narysowanie łuku przez dwa punkty o zdefiniowanych współrzędnych i określenie kąta rozwarcia łuku, Początek, środek, cięciwa pozwala na narysowanie łuku przez dwa punkty o zdefiniowanych współrzędnych i określonej długości cięciwy, Początek, koniec, kąt pozwala na narysowanie łuku przez dwa punkty o zdefiniowanych współrzędnych i określenie kąta rozwarcia łuku, Początek, koniec, zwrot pozwala na narysowanie łuku przez dwa punkty o zdefiniowanych współrzędnych i określenie kierunku, Początek, koniec, promień pozwala na narysowanie łuku przez dwa punkty o zdefiniowanych współrzędnych i podanie wartości promienia, Środek, początek, koniec pozwala na narysowanie łuku przez trzy punkty o zdefiniowanych współrzędnych, Środek, początek, kąt pozwala na narysowanie łuku przez dwa punkty o zdefiniowanych współrzędnych i określenie kąta rozwarcia łuku, Środek, początek, cięciwa pozwala na narysowanie łuku przez dwa punkty o zdefiniowanych współrzędnych i określonej długości cięciwy, 44

46 Kontynuacja umoŝliwia narysowanie łuku stycznego do ostatnio narysowanego łuku. Na rys. 54 przedstawiono narysowany łuk z wykorzystaniem opcji Początek, koniec, kąt Pytania sprawdzające Rys. 54 Polecenie łuk z opcją Początek, koniec, kąt [opracowanie własne] Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie polecenie pozwala na narysowanie okręgu? 2. Jakie parametry naleŝy wprowadzić do programu, aby narysować okrąg? 3. W jaki sposób moŝna uaktywnić opcje polecenia okrąg? 4. Jakie polecenie pozwala na narysowanie łuku? 5. Jakie parametry naleŝy wprowadzić do programu, aby narysować łuk? 6. W jaki sposób moŝna uaktywnić opcje polecenia łuk? Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Narysuj okrąg wykorzystując polecenie okrąg. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) uaktywnić polecenie okrąg z menu rozwijalnego Rysuj i wybrać opcję 3 punkty, 2) zastosować się do poleceń: Określ środek okręgu lub [3p/2p/Ssr sty promień] : _3p Określ pierwszy punkt na okręgu : 50,50 Określ drugi punkt na okręgu : 100,100 Określ trzeci punkt na okręgu : 100,100 WyposaŜenie stanowiska pracy: komputer z oprogramowaniem AutoCAD. 45

47 Ćwiczenie 2 Narysuj obiekty przedstawione na rysunku wykorzystując polecenie linia i okrąg. Sposób wykonania ćwiczenia Rysunek do ćwiczenia 2 [7] Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) w dowolnym miejscu w obszarze rysunku narysować dwie proste prostopadłe tak, aby przechodziły przez punkt A o współrzędnych (160,160), 2) narysować okrąg o promieniu R=70 i środku okręgu o współrzędnych (160,160), 3) w menu rozwijalnym Rysuj uaktywnić polecenie okrąg z opcją Styczny, Styczny, Styczny, 4) postępować zgodnie z tekstem zgłoszenia w linii poleceń, 5) zapisać rysunek jako okrąg. WyposaŜenie stanowiska pracy: komputer z oprogramowaniem AutoCAD. Ćwiczenie 3 Narysuj łuk wykorzystując polecenie łuk. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) uaktywnić polecenie łuk z menu rozwijalnego Rysuj i wybrać opcję Początek, koniec, kąt, 2) zastosować się do poleceń: Określ punkt początkowy łuku lub [środek] : 50,50 Określ drugi punkt lub [środek/koniec] : _e Określ punkt końcowy łuku : 100,100 Określ środek łuku lub [Kąt/Zwrot/Promień] : _a Określ kąt rozwarcia łuku : 100. WyposaŜenie stanowiska pracy: komputer z oprogramowaniem AutoCAD. Ćwiczenie 4 Narysuj łuk wykorzystując polecenie łuk. 46

48 Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) uaktywnić polecenie łuk z menu rozwijalnego Rysuj i wybrać opcję Środek, początek, cięciwa, 2) zastosować się do poleceń: Określ punkt początkowy łuku lub [środek] : _c Określ środek łuku : 70,70 Określ punkt początkowy łuku : 50,50 Określ punkt końcowy łuku lub [Kąt/cięciwa] : _l Określ długość cięciwy : 50. Uwaga! Cięciwa nie moŝe być krótsza niŝ odległość pomiędzy dwoma podanymi punktami. WyposaŜenie stanowiska pracy: komputer z oprogramowaniem AutoCAD Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) narysować okrąg nie mając zdefiniowanego promienia lub średnicy? 2) narysować okrąg wykorzystując opcję 2 punkty? 3) narysować łuk przez dwa punkty o zdefiniowanych współrzędnych i określonym zwrocie? 47

49 4.11. Sterowanie kolorem obiektu i rodzajem linii Materiał nauczania KaŜdy obiekt AutoCAD-a ma określony rodzaj linii i kolor. Określa się to przyporządkowanie, jako cechy obiektów. Rodzaj linii i kolor mogą być narzucone przez uŝytkownika, ale obiekty mogą przejmować cechy od warstwy, na której są umieszczone. Rodzaj linii i kolor są cechami, które się nadaje nowo tworzonym obiektom wszystkie linie uŝyte podczas rysowania będą w tym samym kolorze i będą narysowane określonym rodzajem linii. Rodzaj linii i kolor moŝna ustawić w kaŝdej chwili edycji rysunku. Rodzaj linii moŝe być standardowym Continuous lub zdefiniowanym przez uŝytkownika. Sterowanie kolorem Obiekty AutoCAD-a mogą być rysowane róŝnymi kolorami. Oprócz standardowych kolorów występują dwa kolory logiczne: JakWarstwa i JakBlok. Kolor JakWarstwa powoduje, Ŝe nowe obiekty będą przejmowały kolor od warstwy, na której zostaną umieszczone. Kolor JakBlok powoduje, Ŝe nowe obiekty będą przejmowały kolor od bloku, w skład którego wchodzą. Polecenie kolor moŝna wprowadzić albo wpisując z klawiatury, albo z menu rozwijalnego Format, albo z listy rozwijanej paska narzędziowego warstwy (rys. 55). Rys. 55 Lista rozwijana kolorów obiektów paska narzędziowego warstwy [opracowanie własne] Po zatwierdzeniu polecenia ukazuje się okno dialogowe Wybierz kolor (rys. 56). Rys. 56 Okno dialogowe Wybierz kolor [opracowanie własne] 48

50 Wczytywanie róŝnych rodzajów linii Obiekty na ekranie mogą być rysowane liniami róŝnego rodzaju, np. linie kreskowe, przerywane, kropkowane itp. Rodzaj linii dla nowo tworzonych obiektów moŝna wybrać za pomocą menu rozwijalnego Format (rys. 57). Rys.57 Menu rozwijalne Format [opracowanie własne] Zostanie wyświetlone okno dialogowe MenadŜer rodzajów linii (rys. 58). W oknie dialogowym widoczne są linie: JakWarstwa, JakBlok, Continuous. Tylko te trzy rodzaje linii są standardowo wczytane. Rys. 58 okno dialogowe MenadŜer rodzajów linii [opracowanie własne] Wciśnięcie przycisku wczytaj udostępnia bibliotekę z róŝnego rodzajami linii (rys. 59). Rys. 59 Okno dialogowe z biblioteką rodzajów linii [opracowanie własne] 49

51 Wskazanie wybranych linii i zatwierdzenie OK powoduje umieszczenie ich w MenadŜerze rodzajów linii (rys. 60). Rys. 60 Wczytane linie w oknie dialogowym MenadŜer rodzajów linii [opracowanie własne] Wybrane linie są automatycznie umieszczane w aktualnej warstwie (rys. 61) Pytania sprawdzające Rys. 7 Wczytane linie w pasku narzędziowym warstwy Rys. 61 Warstwa z listą wczytanych linii [opracowanie własne] Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jaką linię do rysowania konturów niewidocznych wczytasz do MenadŜera rodzajów linii? 2. Jaką linię do rysowania osi wczytasz do MenadŜera rodzajów linii? 3. W jaki sposób moŝna wybranej linii przypisać kolor? 4. Jak moŝna z paska narzędziowego Warstwy wybrać rodzaj linii? Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Wczytaj do aktualnej warstwy linie: ACAD_ISO02100, ACAD_ISO03100, ACAD_ISO04100, ACAD_ISO05100, ACAD_ISO06100, ACAD_ISO07100, ACAD_ISO08100, ACAD_ISO09100, ACAD_ISO Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) otworzyć okno dialogowe MenadŜer rodzajów linii, 2) kliknąć na przycisk Wczytaj, 3) zaznaczyć symbole linii podane w treści ćwiczenia i zatwierdzić, 4) otworzyć listę linii w pasku narzędziowym Warstwy w celu sprawdzenia, czy wybrane linie zostały przypisane do aktualnej warstwy. 50

52 WyposaŜenie stanowiska pracy: komputer z oprogramowaniem AutoCAD Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) wczytać linię kreskową ACAD_ISO02W100 do MenadŜera rodzajów linii? 2) przypisać określonej linii kolor niebieski? 3) wczytać linie i przypisać im kolory z paska narzędziowego Warstwy? 51

53 4.12. Lokalizacja punktów geometrycznych Materiał nauczania Punkt moŝna wskazać podając jego współrzędne z klawiatury. Jest to metoda bardzo dokładna, gdyŝ połoŝenie punktu zostanie określone z duŝą precyzją. Tą precyzję ilustruje przykład. Na rys. 1 przedstawiono dwa odcinki proste o określonych współrzędnych początku i końca: pierwszy od punktu A do punktu B i drugi od punktu B do punktu C. B A C Rys. 62 Narysowane odcinki o współrzędnych początku i końca wpisywanych z klawiatury [opracowanie własne] Powiększenie okolic punktu B wyraźnie uwidacznia, Ŝe odcinek AB styka się z odcinkiem BC dokładnie w punkcie B (rys. 63). Rys. 63 Powiększenie okolic punktu B [opracowanie własne] Na rys. 64 przedstawiono te same dwa odcinki, tylko narysowane z tzw. wolnej ręki. B A C Rys. 64 Narysowane odcinki o nieznanych współrzędnych początku i końca [opracowanie własne] 52

54 Na pierwszy rzut oka rysunek wygląda precyzyjnie. Ale po powiększeniu okolic punktu B widać, Ŝe końce odcinków nie pokrywają się (rys. 65). Rys. 65 Powiększenie okolic punktu B [opracowanie własne] AutoCAD oferuje kilka sposobów zwiększenia precyzji rysowania. Do nich naleŝą między innymi tryby lokalizacji obiektów. UŜycie trybów lokalizacji jest szybkim sposobem ustalania dokładnej pozycji na obiekcie nie znając współrzędnych, jak równieŝ bez rysowania linii konstrukcyjnych. Na przykład włączając tryby lokalizacji moŝna narysować linię do środka okręgu. Jest wiele sposobów włączania i wyłączania trybów lokalizacji. Przy podawaniu punktów uŝytkownik moŝe: nacisnąć klawisz SHIFT i kliknąć prawym przyciskiem myszy, aby wyświetlić menu trybu lokalizacji (rys. 66), Rys. 66 Menu trybu lokalizacji [opracowanie własne] z menu rozwijalnego Widok kliknąć na pasek narzędzi, otworzy się okno dialogowe Adaptacja i zaznaczyć opcję Lokalizacja na ekranie pojawi się pasek narzędziowy Lokalizacja (rys. 67), Rys. 67 Pasek narzędziowy Lokalizacja [opracowanie własne] 53

55 kliknąć przycisk OBIEKT w linii statusowej (rys. 7), Rys. 68 Linia statusowa [opracowanie własne] otworzy się okno dialogowe Ustawienia rysunkowe z trybami lokalizacji (rys. 69). Rys. 69 Okno dialogowe Ustawienia rysunkowe [opracowanie własne] AutoCAD oferuje tryby lokalizacji (zgodnie z oknem Ustawienia rysunkowe): Koniec najbliŝszy punkt końcowy odcinka, łuku, półprostej, Symetria środek odcinka, łuku, Centrum środek łuku, okręgu i elipsy, Punkt najbliŝszy obiekt typu punkt, Kwadrant najbliŝszy punkt rozpoczynający ćwiartkę okręgu, elipsy lub łuku (0º, 90º, 180º, 270º), Punkt przecięcia punkt przecięcia się obiektów, np. odcinków (Punkt wspólny), PrzedłuŜenie przedłuŝenie łuku lub linii, Baza punkt wstawienia bloku, napisu, symbolu lub atrybutu, Prostopadły punkt, w którym prosta prostopadła przecina obiekt, Styczny punkt łuku lub okręgu, przez który przechodzi styczna, Bliski punkt obiektu połoŝony najbliŝej kursora, Pozorny jest wykorzystywany w rysunkach przestrzennych, punkt przecięcia na ekranie, Równoległy znajduje równoległość do podanej linii. JeŜeli uŝytkownik chce stale uŝywać kilku trybu lokalizacji, moŝe włączyć stałe tryby lokalizacji. Stałe tryby lokalizacji są aktywne podczas całej pracy uŝytkownika. Stałe tryby lokalizacji uaktywnia się w oknie dialogowym Ustawienia rysunkowe Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. W jaki sposób w AutoCAD-ie moŝna określić współrzędne punktu? 2. W jaki sposób moŝna zwiększyć precyzję rysowania? 3. Jak tryb lokalizacji wpływa na precyzję rysowania? 54

56 Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Narysuj obiekty przedstawione na rysunku. Odcinek C0 jest prostopadły do odcinka AB. Środek okręgu znajduje się na końcu odcinka C0 (wymiary dowolne). B C 0 A Rys. do ćwiczenia 1 [7] Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) narysować odcinek AB zgodnie z rysunkiem, 2) narysować odcinek C0 prostopadły do odcinka AB pasek narzędzi Lokalizacja z opcją Znajdź prostopadły, 3) narysować okrąg i jako środek wskazać opcję Znajdź koniec paska narzędzi Lokalizacja. Uwaga! Opcje trybu lokalizacji działają w trakcie realizacji poleceń edycyjnych. WyposaŜenie stanowiska pracy: komputer z oprogramowaniem AutoCAD Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) umieścić w obszarze rysunku pasek narzędzi Lokalizacja? 2) włączyć i zaznaczyć stałe tryby lokalizacji? 3) korzystać z trybów lokalizacji w trakcie realizacji polecenia np. linia? 55

57 4.13. Zastosowanie poleceń modyfikacyjnych Materiał nauczania Jedną z najwaŝniejszych zalet AutoCAD-a jest moŝliwość modyfikacji juŝ istniejącego rysunku. Większość poleceń modyfikacyjnych operuje na uprzednio wskazanej przez uŝytkownika grupie obiektów. Korzystając z poleceń modyfikacyjnych, moŝna w szczególności: wymazać narysowane poprzednio obiekty taką moŝliwość daje tylko gumka przy rysowaniu na kartce papieru, odzyskiwać wymazane omyłkowo obiekty moŝliwe jest równieŝ cofnięcie skutków większości innych poleceń edycyjnych i rysunkowych, przesuwać obiekty w inne miejsce na rysunku, wielokrotnie kopiować raz narysowane obiekty, obracać, powiększać lub pomniejszać obiekty, tworzyć lustrzane odbicia obiektów, zaokrąglać i fazować połączenia między dwoma obiektami, skracać lub wydłuŝać obiekty tak, aby uzyskać dokładne dopasowanie do innych obiektów, dzielić obiekt na równe części, zmieniać cechy uprzednio narysowanych obiektów, np. warstwę, kolor, rodzaj linii. Polecenie kopiuj Polecenie kopiuj pasek narzędziowy Zmiana, słuŝy do kopiowania wybranych obiektów (rys. 70). Kopiowane obiekty mają taką samą orientację w przestrzeni i skalę, jak obiekty oryginalne oraz zachowują wszystkie cechy obiektów oryginalnych jak kolor, rodzaj linii. KaŜda kopia jest niezaleŝna od oryginału i moŝe być poddawana modyfikacji lub innym operacjom. Rys. 70 Wielokrotne kopiowanie obiektu typu okrąg [opracowanie własne] Po wprowadzeniu polecenia naleŝy wskazać obiekty do skopiowania. Następnie naleŝy wpisać współrzędne przemieszczenia lub wskazać punkt zaczepienia Określ punkt bazowy lub przesunięcie i punkt docelowy Określ drugi punkt przesunięcia. Aby kopiować z większą precyzją, moŝna wykorzystać tryb rysowania linii ortogonalnych ORTO, tryb skokowego przesuwania kursora SKOK oraz punkty charakterystyczne obiektów OBIEKT. 56

58 Kopiowanie wielokrotne obiektów (po kliknięciu punktu bazowego) polega na klikaniu lub podawaniu współrzędnych punktów końcowych przesunięcia. Polecenie przesuń Polecenie przesuń pasek narzędziowy Zmiana, przesuwa równolegle o zadaną wartość wybrane obiekty z jednego miejsca na inne bez zmiany ich rozmiarów i orientacji w przestrzeni (rys. 71). Po wprowadzeniu polecenia naleŝy wybrać obiekty, które mają być przesunięte, potem w odpowiedzi na zgłoszenie Określ punkt bazowy lub przesunięcie, trzeba określić współrzędne przesunięcia lub wskazać punkt zaczepienia i punkt docelowy. Rys. 71 Przesuwanie obiektów [opracowanie własne] Polecenie przesuń przesuwa obiekty w przestrzeni. MoŜna podawać współrzędne punktu x,y pomijając współrzędną z. Aby przesuwać z większą precyzją, moŝna wykorzystać tryb ortogonalny ORTO, tryb skokowego przesuwania kursora SKOK oraz punkty charakterystyczne obiektów OBIEKT. Polecenie zaokrągl Polecenie zaokrągl pasek narzędziowy Zmiana, pozwala na połączenie dwóch obiektów za pomocą łuku o zadanym promieniu, stycznego do dwóch obiektów. Łączyć moŝna odcinki, łuki, okręgi (rys. 72). Po wprowadzeniu polecenia zaokrągl w odpowiedzi na zgłoszenie Wybierz pierwszy obiekt..., naleŝy wybrać dwa obiekty do połączenia łukiem. Rys. 72 Łuk powstały w wyniku działania polecenia zaokrągl [opracowanie własne] 57

59 Łuk powstały w wyniku działania polecenia jest umieszczany na tej samej warstwie, co łączone obiekty. JeŜeli łączone łukiem obiekty leŝą na róŝnych warstwach, wtedy łuk jest umieszczany na warstwie bieŝącej. Polecenie fazuj ścinanie rogów Polecenie fazuj pasek narzędziowy Zmiana, ścina końce dwóch odcinków (rys. 73). Ścięcie polega na znalezieniu punktu przecięcia odcinków, znalezieniu punktu na kaŝdej prostej w określonej odległości od punktu przecięcia, połączeniu tych punktów odcinkiem i obcięciu tych części odcinków, które wystają poza wybrane punkty w kierunku punktu przecięcia. UŜytkownik określa długości ścięć lub długość i kąt ścięcia. Rys. 73 Ścięcie powstałe w wyniku działania polecenia fazuj [opracowanie własne] Polecenie automatycznie dorysowuje lub ucina segmenty w taki sposób, aby powstało ścięcie. Ścięcie powstało w wyniku działania polecenia jest umieszczane na tej samej warstwie, co łączone obiekty. JeŜeli łączone obiekty leŝą na róŝnych warstwach, wtedy ścięcie jest umieszczane na warstwie bieŝącej. Polecenie lustro Polecenie lustro pasek narzędziowy Zmiana, słuŝy do powielania lub przemieszczania wybranych obiektów w symetrii osiowej względem dowolnej osi z jednoczesnym odwróceniem lustrzanym (rys. 74). Powielane obiekty mają taką samą skalę, jak obiekty oryginalne oraz zachowują wszystkie cechy obiektów oryginalnych. Rys. 74 Efekt działania polecenia lustro [opracowanie własne] 58

60 Polecenie obrót Polecenie obrót pasek narzędziowy Zmiana, słuŝy do przemieszczania wybranych obiektów z jednoczesną zmianą połoŝenia kątowego (rys.75). Obrót jest dokonywany wokół wybranego punktu bazowego o określony kąt obrotu. Rys.75 Obracanie obiektów [opracowanie własne] Obrót następuje w płaszczyźnie równoległej do bieŝącej płaszczyzny LUW Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. W jaki sposób moŝna tworzyć duplikaty obiektów? 2. W jaki sposób moŝna łączyć obiekty, aby stykały się zaokrąglonymi lub spłaszczonymi naroŝnikami? 3. Jaki tryb naleŝy wykorzystać, aby przesunąć obiekty z duŝą dokładnością? 4. Czy przesuwanie obiektów zmienia ich orientację i rozmiar? 5. Jakie polecenie będzie pomocne przy tworzeniu lustrzanego odbicia obiektów? 6. W jakim kierunku standardowo są obracane obiekty? 7. Czy obiekty moŝna obracać wokół punktu? Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Figurę przedstawioną na rysunku powiel wielokrotnie określając punkt A (85,180) jako punkt bazowy. Przesunięcie wynosi odpowiednio: punkt B (245,245), punkt C (210,150), punkt D (95,90). Sposób wykonania ćwiczenia Rys. do ćwiczenia 1 [7] Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) narysować prostokąt przedstawiony na rysunku, 2) uaktywnić polecenie kopiuj, wskazać jako punkt bazowy punkt A korzystając z trybu lokalizacji, 3) wpisywać z klawiatury współrzędne bezwzględne kolejnych przesunięć. 59

61 WyposaŜenie stanowiska pracy: komputer z oprogramowaniem AutoCAD. Ćwiczenie 2 Figurę przedstawioną na rysunku w ćwiczeniu 1 przesuń do punktu B o współrzędnych 290,235 (rys. 1). Punktem bazowym jest punkt A (85,180). Sposób wykonania ćwiczenia Rys. do ćwiczenia 1 [7] Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) skopiować prostokąt przedstawiony na rysunku w ćwiczeniu 1, 2) wstawić prostokąt w punkt A (85,180), 3) uaktywnić polecenie przesuń, wskazać jako punkt bazowy punkt A korzystając z trybu lokalizacji, 4) wpisywać z klawiatury współrzędne bezwzględne przesunięcia. WyposaŜenie stanowiska pracy: komputer z oprogramowaniem AutoCAD. Ćwiczenie 3 W figurze przedstawionej na rysunku w ćwiczeniu 1 zaokrągl naroŝa zgodnie z rys. 1. Sposób wykonania ćwiczenia Rys. do ćwiczenia 1 [7] Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) skopiować prostokąt przedstawiony na rysunku w ćwiczeniu 1, 2) wstawić prostokąt w punkt A (85,180), 3) uaktywnić polecenie zaokrągl promień zaokrąglenia R =

62 WyposaŜenie stanowiska pracy: komputer z oprogramowaniem AutoCAD. Ćwiczenie 4 W figurze przedstawionej na rysunku w ćwiczeniu 1 sfazuj naroŝa zgodnie z rys. 1. Sposób wykonania ćwiczenia Rys. do ćwiczenia 1 [7] Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) skopiować prostokąt przedstawiony na rysunku w ćwiczeniu 1, 2) wstawić prostokąt w punkt A (85,180), 3) uaktywnić polecenie fazuj faza dla osi x i osi y wynosi 10. WyposaŜenie stanowiska pracy: komputer z oprogramowaniem AutoCAD. Ćwiczenie 5 Dokonaj lustrzanego odbicia figury przedstawionej na rysunku w ćwiczeniu 1. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) skopiować prostokąt przedstawiony na rysunku w ćwiczeniu 1, 2) wstawić prostokąt w punkt A (85,180), 3) uaktywnić polecenie lustro, 4) wskazać jako oś obrotu prawą krawędź prostokąta. Rys. do ćwiczenia 1 prostokąt po wykonaniu lustrzanego odbicia [7] WyposaŜenie stanowiska pracy: komputer z oprogramowaniem AutoCAD. 61

63 Ćwiczenie 6 Figurę przedstawioną na rysunku w ćwiczeniu 1obróć o kąt 315 (rys. 1). Punktem obrotu jest punkt A o współrzędnych (85,180). Sposób wykonania ćwiczenia Rys. do ćwiczenia 1 [7] Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) skopiować prostokąt przedstawiony na rysunku w ćwiczeniu 1, 2) wstawić prostokąt w punkt A (85,180), 3) uaktywnić polecenie obrót, 4) wskazać jako oś obrotu punkt A (85,180), 5) wpisać z klawiatury wartość kątową obrotu albo 315 albo -45. Uwaga! Nie naleŝy wpisywać przy wartości kąta symbolu stopni. WyposaŜenie stanowiska pracy: komputer z oprogramowaniem AutoCAD Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) stworzyć duplikaty obiektów w rysunku? 2) skopiować obiekty wykorzystując opcję wprowadzania wartości współrzędnych przemieszczania? 3) przenieść obiekt przy uŝyciu przesunięcia? 4) ściąć naroŝnik narysowanej figury określając długość fazy? 5) ściąć naroŝnik narysowanej figury określając długość i kąt? 6) zaokrąglić naroŝnik narysowanej figury podając promień? 7) zaokrąglić więcej niŝ jedną grupę obiektów bez opuszczania polecenia? 8) dokonać lustrzanego odbicia obiektów? 9) obrócić obiekty wokół wybranego punktu? 62

64 4.14. Kreskowanie Materiał nauczania W rysunku technicznym, w celu rozróŝnienia części składowych obiektów lub w celu rozróŝnienia rodzajów materiałów, stosuje się kreskowanie, tj. pokrywanie pewnych wydzielonych obszarów określonymi rodzajami wzorów linii. Do wykonania kreskowania słuŝy polecenie kreskuj. Polecenie gkreskuj powoduje wyświetlenie okna dialogowego Kreskowanie do granic i wypełnienie (rys. 76). Rys. 76 Okno dialogowe Kreskowanie do granic i wypełnienie [opracowanie własne] Samo kreskowanie jest zbiorem linii powstałym po zdefiniowaniu wzoru kreskowania, jego skali i kąta oraz granic kreskowanego obszaru. Granice tego obszaru mogą być określone na dwa sposoby: wskazanie zbioru odcinków lub łuków, które muszą być tak narysowane, aby początek jednego odcinka pokrywał się z końcem drugiego, wskazanie punktu wewnątrz obszaru kreskowanego, przy czym granice obszaru kreskowania muszą stanowić zamknięty obwód. Rys. 77 przedstawia obszar zakreskowany wybranym wzorem. Rys. 77 Zakreskowany obszar [opracowanie własne] Przed wyborem wzoru kreskowania uŝytkownik moŝe obejrzeć go na ekranie i ocenić, czy dobrane parametry spełniają oczekiwania. 63

65 AutoCAD oferuje kreskowanie skojarzone z granicą obszaru. Zmiana granicy kreskowanego obszaru powoduje automatyczne dopasowanie kreskowania do nowej granicy. Granica kreskowanego obszaru musi być zamknięta Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jaką rolę spełnia w rysunkach kreskowanie? 2. Jaka jest róŝnica między poleceniem kreskuj a gkreskuj? 3. Jakimi sposobami określa się granice obszaru kreskowania? 4. Dlaczego granica kreskowanego obszaru musi być zamknięta? Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Wykonaj kreskowanie obszarów okręgu zgodnie z rysunkiem. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) wykorzystując polecenie okrąg narysować okrąg o środku w punkcie o współrzędnych 105, 105 i promieniu R = 70, 2) wykorzystując polecenie linia podzielić okrąg na cztery dowolne części, 3) uaktywnić polecenie gkreskuj, 4) wykonać kreskowanie obszarów okręgu zgodnie z rysunkiem stosując wzory: ANSI34, ISO14W100, PLASTI, BRICK ustawiając kąt kreskowania: ANSI34-45, ISO14W , PLASTI 15, BRICK 0 oraz skala = 1. Rys. do ćwiczenia 1 [7] WyposaŜenie stanowiska pracy: komputer z oprogramowaniem AutoCAD. 64

66 Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) wyjaśnić cel uŝywania kreskowania? 2) określić wzór kreskowania dla przekrojonego przedmiotu z metalu? 3) wyjaśnić, dlaczego obszar kreskowania musi być zamknięty? 4) określić, jakie polecenie pozwoli na kreskowanie niezespolone, niezaleŝne od swoich granic? 65

67 4.15. Wymiarowanie Materiał nauczania Wymiarowanie elementów jest waŝnym etapem tworzenia rysunku. Dzięki wymiarom wielkość elementów znajdujących się na rysunku zostaje jednoznacznie określona. Wprawdzie rysunki są zwykle rysowane z zachowaniem skali, ale to właśnie wymiary określają wprost wielkości elementów na rysunku. AutoCAD daje moŝliwość wymiarowania półautomatycznego. Oznacza to, Ŝe uŝytkownik określa wartość wymiaru oraz wskazuje element do wymiarowania (odległość lub kąt) i umieszcza jako napis wymiarowy. Warunkiem powodzenia takiego wymiarowania jest dokładne narysowanie rysunku w skali. Polecenia wymiarowe w AutoCAD-ie uaktywniane są bezpośrednio z paska narzędziowego Wymiar (rys. 78) lub z linii poleceń. Rys. 78 Ekran AutoCAD-a z paskiem narzędziowym Wymiar i zwymiarowanym elementem [opracowanie własne] MenadŜer stylów wymiarowania W oknie menadŝera stylów moŝna wybrać jeden z dostępnych stylów wymiarowania a takŝe stworzyć nowy lub zmodyfikować istniejący. Okno dialogowe menadŝera moŝna otworzyć poprzez: wybranie pozycji Styl wymiarowania... z menu rozwijanego Format, kliknięcie przycisku Styl wymiarowania, który znajduje się na pasku narzędzi Wymiar, wpisanie litery p w linii poleceń. Rys. 79 przedstawia okno dialogowe MenadŜer stylów wymiarowania. Rys. 79 Okno dialogowe MenadŜer stylów wymiarowania [opracowanie własne] 66

68 Wymiarowanie liniowe poziome i pionowe Na rys. 80 przedstawiono ikonę wymiarowania liniowego paska narzędziowego Wymiar oraz zwymiarowany prostokąt. Rys. 80 Przykład wymiarowania liniowego [opracowanie własne] Wymiarowanie liniowe normalne Na rys. 81 przedstawiono ikonę wymiarowania normalnego paska narzędziowego Wymiar oraz zwymiarowaną krawędź figury. Rys. 81 Przykład wymiarowania normalnego [opracowanie własne] Wymiarowanie okręgu Na rys. 82 przedstawiono ikonę wymiarowania okręgu paska narzędziowego Wymiar oraz zwymiarowany okrąg. Rys. 82 Przykład wymiarowania okręgu [opracowanie własne] 67

69 Wymiarowanie łuku Na rys. 83 przedstawiono ikonę wymiarowania łuku paska narzędziowego Wymiar oraz zwymiarowany łuk. Rys. 83 Przykład wymiarowania łuku [opracowanie własne] Wymiarowanie kątowe Na rys. 84 przedstawiono ikonę wymiarowania kątowego paska narzędziowego Wymiar oraz zwymiarowany kąt. Rys. 84 Przykład wymiarowania kątowego [opracowanie własne] Wymiarowanie równoległe Na rys. 85 przedstawiono ikonę wymiarowania od bazy paska narzędziowego Wymiar oraz zwymiarowane krawędzie figury. Rys. 85 Przykład wymiarowania od bazy [opracowanie własne] 68

70 Wymiarowanie szeregowe Na rys. 86 przedstawiono ikonę wymiarowania szeregowego paska narzędziowego Wymiar oraz zwymiarowane krawędzie figury Pytania sprawdzające Rys. 86 Przykład wymiarowania szeregowego [opracowanie własne] Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie typy wymiarowania udostępnia AutoCAD? 2. Na jakiej warstwie AutoCAD umieszcza wymiary? 3. Z jakich elementów składa się wymiar? 4. W jaki sposób moŝna wyciągnąć pasek narzędzi Wymiary na obszar rysunku? Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Narysuj i zwymiaruj element przedstawiony na rysunku. Rys. 1 do ćwiczenia 1 Rys. 2 do ćwiczenia 1 [opracowanie własne] [opracowanie własne] Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) uaktywnić polecenie linia i narysować element zgodnie z rys. 1, 2) wykorzystując polecenie wymliniowy utworzyć wymiary przedstawione na rys