Hartowno i odpuszczalno stali

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Hartowno i odpuszczalno stali"

Transkrypt

1

2 Hartowno stali Podatno stali na hartowanie, zwana hartownoci, jest wyraana zalenoci przyrostu twardoci w wyniku hartowania od temperatury austenityzowania i szybkoci chłodzenia. O hartownoci stali współdecyduje: utwardzalno, przehartowalno.

3 Utwardzalno jest to podatno stali na hartowanie, miar której jest zaleno najwikszej moliwej do uzyskania po hartowaniu twardoci od warunków austenityzowania. Utwardzalno jest uzaleniona od warunków austenityzowania oraz stenia wgla w austenicie (rys.1).

4 Rys. 1 Wpływ stenia wgla na twardo stali zahartowanej o rónym udziale martenzytu w strukturze (wg J.M. Hodge a i M.A. Orehoskiego)

5 Przehartowalno jest to podatno stali na hartownie wyraona zalenoci przyrostu twardoci w wyniku hartowania od szybkoci chłodzenia. Na przehartowalno w sposób znaczcy wpływaj stenie wgla i stenie pierwiastków stopowych rozpuszczonych w roztworze stałym podczas austenityzowania, wielko ziarn austenitu oraz stopie jednorodnoci tej fazy.

6 Do celów praktycznych, a w szczególnoci do porównania hartownoci rónych gatunków stali dogodnymi liczbowymi miernikami tej własnoci s: rednica krytyczna oraz współczynnik intensywnoci chłodzenia.

7 rednica krytyczna D k jest najwiksz rednic prta, w którym po zahartowaniu w orodku o okrelonej intensywnoci chłodzenia w osi przekroju poprzecznego obrabianego elementu uzyskuje si struktur złoon z co najmniej k% martenzytu (indeks k odpowiada udziałowi martenzytu podanemu w %, np. D 80 lub D 50 rys. 2). rednica D 50 jest nazwana rednic półmartenzytyczn.

8 Rys. 2 Schemat zalenoci gruboci warstwy zahartowanej w prcie o rednicy d od krytycznej szybkoci chłodzenia rónych stali o hartownoci: a) małej, b) redniej, c) duej

9 Materiały metalowe Współczynnik intensywnoci chłodzenia H okrela zdolno orodka ozibiajcego do odbierania ciepła. Wielko ta moe zmienia sw warto od H=0 dla orodka, który jest idealnym izolatorem, czyli zupełnie nie odbiera ciepła, do H= dla idealnego orodka chłodzcego, w którym powierzchnia przedmiotu chłodzonego natychmiast ozibiałoby si do temperatury orodka. rednica krytyczna odpowiadajca idealnemu orodkowi nosi nazw idealnej rednicy krytycznej D I

10 Eksperymentalne metody oceny hartownoci Do najbardziej znanych metod oceny hartownoci nale: metoda Shepharda, metoda Jominy ego, metoda krzywych U.

11 Metoda Shepherda Najstarsz metod oceny hartownoci jest metoda Shepharda, polegajca na obserwacji przełomów próbek zahartowanych w 10% roztworze wodnym soli kuchennej. Próbki o rednicy 19 mm i długoci 75 mm, z nacitym karbem, po hartowaniu w temperaturze 790, 815, 840 i 870 O C łamie si i okrela głboko strefy zahartowanej oraz wielko ziarn na podstawie porównania z kompletem wzorców w skali Jernkontoret. Metoda Shepharda jest stosowana obecnie do badania hartownoci stali wglowych narzdziowych.

12 Metoda Jominy ego Metoda Jominy ego hartowania od czoła (PN EN ISO 642:2002) polega na ozibianiu strumieniem wody, czołowej powierzchni próbki walcowej o rednicy 25 mm i długoci 100 mm, po austenityzowaniu w warunkach zalecanych dla danego gatunku stali. Próba odbywa si na stanowisku, którego schemat przedstawiono na rys.3.

13 Rys.3 Schemat urzdzenia od prób hartownoci metod chłodzenia od czoła: 1 zbiornik z wod, 2 wanna, 3 zawór, 4 dysza wodna, 5 przesłona, 6 uchwyt próbki, 7 próbka

14 Na próbce zahartowanej w tych warunkach przeprowadza si pomiary twardoci wzdłu zeszlifowanych tworzcych próbki w odległoci co 1, mm i dalej co 5 mm poczynajc od czoła próbki. Nastpnie sporzdza si wykres twardoci w funkcji odległoci od czoła próbki (rys.4), zwany krzyw hartownoci, nanoszc rednie wyników pomiarów twardoci z dwóch przeciwległych tworzcych.

15 Rys. 4 Krzywa hartownoci, próbka i jej wymiary oraz sposób wyznaczania rednicy półmartenzytycznej D 50.

16 Wobec rozrzutu składu chemicznego stali dopuszczalnego przez normy, dla stali tego samego gatunku z poszczególnych wytopów uzyskuje si krzywe hartownoci nieco rónice si midzy sob. Obszar midzy maksymalnymi, a minimalnymi wartociami twardoci jest nazwany pasmem hartownoci (rys.5).

17 Rys. 5 Pasma hartownoci wybranych gatunków stali (A. P. Gulajew)

18 Metoda krzywych U Metoda krzywych U okrelania hartownoci polega na hartowaniu w stałych warunkach prtów z danego gatunku stali o rónych rednicach i wyznaczaniu rozkładu twardoci na przekroju poprzecznym kadego prta wzdłu rednicy. Wyniki próby podaje si w postaci wykresu twardoci w funkcji odległoci od rodka próbki wzdłu rednicy. Punkt przegicia na krzywej twardoci odpowiada rednicy krytycznej przekroju, w którym wystpuje 50% martenzytu D 50 (rys.6)

19 Rys. 6 Rozkład twardoci wzdłurednicy przekroju poprzecznego zahartowanych prtów oraz sposób wyznaczania rednicy krytycznej D 50

20 Obliczanie idealnej rednicy krytycznej (metoda Grossmanna) Jedn z metod obliczeniowych oceny hartownoci jest metoda opracowana przez Grossmanna, polegajca na wyznaczeniu rednicy idealnej na podstawie składu chemicznego.

21 W metodzie tej idealn rednic krytyczn D I oblicza si na podstawie iloczynu dowiadczalnie wyznaczonych mnoników w postaci: D I = D k k... Ic 1 2 k n gdzie: D I idealna rednica krytyczna, D Ic idealna rednica podstawowa, tj. D I dla stali wglowej o tej samej zawartoci wgla i wielkoci ziarna co badana stal stopowa, k 1 k n mnoniki hartownoci dla poszczególnych pierwiastków.

22 W celu uproszczenia oblicze idealnej rednicy krytycznej zaleno (1) zlogarytmowano, zastpujc iloczyn sum. W tablicach 1 i 2 ujto wartoci odpowiednich czynników w zalenoci od procentowej zawartoci pierwiastków stopowych i wielkoci ziarn, które po zsumowaniu pozwalaj na okrelenie D I z tablicy 3. Bardziej szczegółowo zagadnienie dotyczce metod obliczania i modelowania hartownoci przedstawiono w pracy L.A. Dobrzaskiego: Podstawy nauki o materiałach i metaloznawstwo Wydawnictwo Naukowo Techniczne, Warszawa, 2002 r.

23 Tablica 1 Współczynniki sumy w metodzie logarytmicznej ujmujce wpływ wgla i wyjciow wielko ziarn. Zawarto wgla % Wielko ziarn (nr wg PN) Zawarto wgla % Wielko ziarn (nr wg PN) ,10 0,15 0,20 0,25 0,30 0,35 0,40 0,45 0,50 0,101 0,184 0,247 0,297 0,337 0,368 0,398 0,423 0,448 0,062 0,150 0,210 0,260 0,299 0,333 0,362 0,387 0,412 0,029 0,119 0,179 0,225 0,267 0,301 0,329 0,351 0,377 0,084 0,146 0,193 0,230 0,266 0,296 0,320 0,343 0,55 0,60 0,65 0,70 0,75 0,80 0,85 0,90 0,469 0,489 0,507 0,523 0,539 0,551 0,563 0,574 0,435 0,454 0,470 0,485 0,500 0,513 0,526 0,539 0,400 0,419 0,436 0,452 0,467 0,481 0,494 0,507 0,364 0,382 0,400 0,413 0,415 0,444 0,458 0,471

24 Materiały metalowe Tablica 2 Współczynniki sumy w metodzie logarytmicznej ujmujce wpływ pierwiastków stopowych 0,491 0,512 0,531 0,550 0,568 0,400 0,418 0,436 0,453 0,469 0,485 0,500 0,528 0,555 0,581 0,605 0,627 0,650 0,670 0,099 0,105 0,111 0,117 0,123 0,129 0,135 0,146 0,157 0,168 0,173 0,190 0,203 0,215 0,228 0,243 0,250 0,262 0,275 0,288 0,173 0,183 0,193 0,203 0,212 0,221 0,230 0,248 0,265 0,281 0,297 0,312 0,326 0,340 0,354 0,367 0,381 0,523 0,544 0,564 0,584 0,602 0,620 0,637 0,669 0,702 0,741 0,780 0,815 0,848 0,878 0,908 0,936 0,960 0,70 0,75 0,80 0,85 0,90 0,95 1,00 1,10 1,20 1,30 1,40 1,50 1,60 1,70 1,80 1,90 2,00 2,10 2,20 2,30 0,013 0,025 0,049 0,072 0,094 0,114 0,134 0,152 0,170 0,188 0,204 0,244 0,279 0,312 0,342 0,375 0,398 0,423 0,447 0,470 0,009 0,018 0,036 0,053 0,069 0,085 0,101 0,115 0,129 0,143 0,156 0,187 0,217 0,244 0,270 0,295 0,318 0,340 0,361 0,381 0,002 0,003 0,006 0,009 0,012 0,015 0,019 0,022 0,024 0,028 0,030 0,038 0,045 0,052 0,059 0,066 0,073 0,079 0,086 0,092 0,003 0,006 0,012 0,018 0,024 0,029 0,035 0,041 0,046 0,052 0,057 0,070 0,083 0,095 0,107 0,119 0,130 0,141 0,152 0,163 0,014 0,028 0,054 0,079 0,130 0,125 0,146 0,166 0,186 0,204 0,222 0,263 0,301 0,336 0,368 0,398 0,426 0,452 0,477 0,501 0,01 0,02 0,04 0,06 0,08 0,10 0,12 0,14 0,16 0,18 0,20 0,25 0,30 0,35 0,40 0,45 0,50 0,55 0,60 0,65 Mo Cr Ni Si Mn Mo Cr Ni Si Mn Pierwiastek Zawarto % Pierwiastek Zawarto %

25 Tablica 3 Warto idealnej rednicy krytycznej w zalenoci od sumy współczynników Suma współczynników D I idealna rednica krytyczna mm Suma współczynników D I idealna rednica krytyczna mm 0,595 0,771 0,896 0,993 1,072 1,139 1,197 1,248 1,294 0,336 0,373 1,408 1,440 1,470 1, ,525 1,549 1,573 1,595 1,616 1,637 1,656 1,674 1,692 1,797 1,725 1,741 1,756 1,771 1,

26 Odpuszczalno Reagowanie struktury utworzonej z przechłodzonego austenitu na odpuszczanie jest nazywane odpuszczalnoci. Zwykle pojcie odpuszczalnoci ogranicza si do ujmowania zalenoci twardoci od temperatury odpuszczania przy stałym czasie tej operacji. Odpuszczalno zaley od struktury stali po hartowaniu i jest cile zwizana z temperatur i czasem odpuszczania.

27 Wpływ temperatury i czasu odpuszczania na twardo stali wglowej ujmuje parametr odpuszczania M J.H. Hollomona i L.D. Jaffe a: M = T ( C + logτ ) gdzie: T temperatura odpuszczania w skali bezwzgldnej, K, τ czas odpuszczania, s, C stała zalena od stenia wgla.

28 Odczytanie odpowiednich wartoci twardoci po odpuszczaniu w rónych warunkach umoliwiaj specjalne nomogramy. Nomogram oprócz wpływu temperatury i czasu odpuszczania ujmuje oddziaływanie stenia wgla na twardo stali odpuszczonej po uprzednim zahartowaniu w warunkach zapewniajcych otrzymanie niemal wyłcznie struktury martenzytycznej. W rzeczywistoci w wyniku hartowania nie uzyskuje si wyłcznie struktury martenzytycznej. Twardo stali moe by wówczas mniejsza od twardoci martenzytu stali o danym steniu wgla.

29 Z tego wzgldu znaczenie praktyczne uzyskuj równie nomogramy uwzgldniajce wpływ rónych struktur po hartowaniu na twardo stali odpuszczonej w rónych warunkach. Nomogram dla danego gatunku stali, umoliwia okrelenie warunków odpuszczania w celu uzyskania wymaganej twardoci. W przypadkach stali stopowych zmiany twardoci w funkcji temperatury odpuszczania nie maj monotonicznego charakteru i z tego wzgldu nie s ujmowane w prostej formie nomogramów. Parametr odpuszczenia jest wówczas nieprzydatny do opisywania własnoci tych stali.

30 Dobór stali o wymaganych własnociach po odpuszczaniu polega na doborze stali, która po hartowaniu i odpuszczaniu powinna wykazywa wymagan granic plastycznoci lub wytrzymałoci. Do rozwizania zadania konieczna jest znajomo przynajmniej orientacyjnej zalenoci wytrzymałoci i granicy plastycznoci od twardoci w stanie zahartowanym i odpuszczonym (rys. 7), a take korelacji midzy twardoci po hartowaniu i po odpuszczaniu.

31 Rys. 7 Korelacja granicy plastycznoci i twardoci stali konstrukcyjnych ulepszonych cieplnie (wg. E. Houdremonta)

32 normie DIN podano zalenoci liniowe dla stali konstrukcyjnych ulepszonych cieplnie z odpuszczaniem w temperaturze 500 i 600 O C (rys. 8). Zastosowanie wykresów proponowanych przez norm DIN prowadzi do stawiania nierealnych wymaga w stosunku do twardoci stali po hartowaniu (HRC = 6380). Z tego wzgldu zalenoci te mog by wyłcznie stosowane dla niszych twardoci po odpuszczaniu, poniej 35 HRC dla temperatury 600 C i poniej 45 HRC dla temperatury odpuszczania 500 C. Dla wyszych wartoci twardoci mog by wykorzystane zalenoci podane na rysunku 9.

33 Rys. 8 Twardo stali odpuszczonej w temperaturze 500 O C i 600 O C w zalenoci od twardoci po hartowaniu

34 Rys. 9 Korelacja midzy wytrzymałoci a granic plastycznoci, wydłueniem i przeweniem stali stopowych ulepszonych cieplnie (wg E.J. Janitzky ego i M. Baeyertza)

35 Współczesne programy komputerowe wspomagajce dobór materiałów CAMS (computer aided materials selection ) zawieraj bazy danych obejmujce wpływ warunków hartowania i odpuszczania na własnoci rónych gatunków stali i procedury obliczeniowe umoliwiajce dobór stali do oczekiwanych zastosowa z uwzgldnieniem własnoci stali po odpuszczaniu. Okrelenie przez konstruktora wymaganej twardoci lub granicy plastycznoci elementu konstrukcyjnego oraz ustalenie gruboci, na której te wymagania mog by spełnione, umoliwia dobranie, przy uyciu CAMS, odpowiedniego gatunku stali, poprzez okrelenie jej składu chemicznego oraz ustalenie właciwych warunków obróbki cieplnej tzn. hartowania i odpuszczania.

Analiza wpływu pierwiastków stopowych na hartowno stali *)

Analiza wpływu pierwiastków stopowych na hartowno stali *) AMME 03 12th Analiza wpływu pierwiastków stopowych na hartowno stali * W. Sitek, L.A. Dobrzaski Zakład Technologii Procesów Materiałowych i Technik Komputerowych w Materiałoznawstwie, Instytut Materiałów

Bardziej szczegółowo

Materiały metalowe. Wpływ składu chemicznego na struktur i własnoci stali. Wpływ składu chemicznego na struktur stali niestopowych i niskostopowych

Materiały metalowe. Wpływ składu chemicznego na struktur i własnoci stali. Wpływ składu chemicznego na struktur stali niestopowych i niskostopowych i własnoci stali Prezentacja ta ma na celu zaprezentowanie oraz przyblienie wiadomoci o wpływie pierwiastków stopowych na struktur stali, przygotowaniu zgładów metalograficznych oraz obserwacji struktur

Bardziej szczegółowo

Materiały metalowe. Odkształcenie plastyczne i rekrystalizacja metali. Copyright by L.A. Dobrzaski, IMIiB, Gliwice

Materiały metalowe. Odkształcenie plastyczne i rekrystalizacja metali. Copyright by L.A. Dobrzaski, IMIiB, Gliwice Stale szybkotnce to takie stale stopowe, które maj zastosowanie na narzdzia tnce do obróbki skrawaniem, na narzdzia wykrojnikowe, a take na narzdzia do obróbki plastycznej na zimno i na gorco. Stale te

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH

LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH Politechnika Łódzka Wydział Mechaniczny Instytut Inżynierii Materiałowej LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH Ćwiczenie nr 6 Temat: Hartowność. Próba Jominy`ego Łódź 2010 WSTĘP TEORETYCZNY Pojęcie hartowności

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 6 HARTOWNOŚĆ STALI. 1. Cel ćwiczenia. 2. Wprowadzenie

Ćwiczenie 6 HARTOWNOŚĆ STALI. 1. Cel ćwiczenia. 2. Wprowadzenie Ćwiczenie 6 HARTOWNOŚĆ STALI 1. Cel ćwiczenia Ćwiczenie ma na celu zaznajomienie studentów ze metodami wyznaczania hartowności stali, a w szczególności z metodą obliczeniową. W ramach ćwiczenia studenci

Bardziej szczegółowo

Wpływ wanadu na przemiany przy odpuszczaniu stali o małej zawartoci innych pierwiastków

Wpływ wanadu na przemiany przy odpuszczaniu stali o małej zawartoci innych pierwiastków AMME 2003 12th Wpływ wanadu na przemiany przy odpuszczaniu stali o małej zawartoci innych pierwiastków J. Pacyna, R. Dbrowski Wydział Metalurgii i Inynierii Materiałowej, Akademia Górniczo-Hutnicza Al.

Bardziej szczegółowo

Struktura i własnoci mechaniczne elementów kutych o zrónicowanej hartownoci ze stali mikrostopowych metod obróbki cieplno-mechanicznej

Struktura i własnoci mechaniczne elementów kutych o zrónicowanej hartownoci ze stali mikrostopowych metod obróbki cieplno-mechanicznej AMME 2003 12th Struktura i własnoci mechaniczne elementów kutych o zrónicowanej hartownoci ze stali mikrostopowych metod obróbki cieplno-mechanicznej J. Adamczyk, M. Opiela, A. Grajcar Zakład Inynierii

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH

LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH Politechnika Łódzka Wydział Mechaniczny Instytut Inżynierii Materiałowej LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH Blok nr 3 Kształtowanie właściwości mechanicznych materiałów Ćwiczenie nr KWMM 1 Temat: Obróbka

Bardziej szczegółowo

Stosowane s na narzdzia nie przekraczajce w czasie pracy temperatury wyszej ni 200 C.

Stosowane s na narzdzia nie przekraczajce w czasie pracy temperatury wyszej ni 200 C. Stosowane s na narzdzia nie przekraczajce w czasie pracy temperatury wyszej ni 200 C. Narzdzia do pracy na zimno mona pogrupowa na narzdzia skrawajce, tnce stosowane do obróbki rónych tworzyw oraz narzdzia

Bardziej szczegółowo

7. Symulacje komputerowe z wykorzystaniem opracowanych modeli

7. Symulacje komputerowe z wykorzystaniem opracowanych modeli Opracowane w ramach wykonanych bada modele sieci neuronowych pozwalaj na przeprowadzanie symulacji komputerowych, w tym dotycz cych m.in.: zmian twardo ci stali szybkotn cych w zale no ci od zmieniaj cej

Bardziej szczegółowo

Wysza twardo to wzrost czasu uytkowania narzdzia

Wysza twardo to wzrost czasu uytkowania narzdzia Wysza twardo to wzrost czasu uytkowania narzdzia Sporód wielu czynników, które najbardziej redukuj koszty produkcji wyrónia si najwaniejsze wymienione poniej: czas pracy narzdzia niskie stałe koszty produkcji

Bardziej szczegółowo

Hartowność jako kryterium doboru stali

Hartowność jako kryterium doboru stali Hartowność jako kryterium doboru stali 1. Wstęp Od stali przeznaczonej do wyrobu części maszyn wymaga się przede wszystkim dobrych właściwości mechanicznych. Stali nie można jednak uznać za stal wysokiej

Bardziej szczegółowo

Statyczna próba skrcania

Statyczna próba skrcania Laboratorium z Wytrzymałoci Materiałów Statyczna próba skrcania Instrukcja uzupełniajca Opracował: Łukasz Blacha Politechnika Opolska Katedra Mechaniki i PKM Opole, 2011 2 Wprowadzenie Do celów wiczenia

Bardziej szczegółowo

4. Charakterystyka stali niestopowych. I. Stale niestopowe konstrukcyjne, maszynowe i na urzdzenia cinieniowe. Stal jest łatwospawalna gdy:

4. Charakterystyka stali niestopowych. I. Stale niestopowe konstrukcyjne, maszynowe i na urzdzenia cinieniowe. Stal jest łatwospawalna gdy: 4. Charakterystyka stali niestopowych I. Stale niestopowe konstrukcyjne, maszynowe i na urzdzenia cinieniowe 1. Stale niestopowe konstrukcyjne i maszynowe (PN-EN 1025:2002U) Wymagania: Łatwa spawalno Stal

Bardziej szczegółowo

Analiza parametrów krystalizacji eliwa chromowego w odlewach o rónych modułach krzepnicia

Analiza parametrów krystalizacji eliwa chromowego w odlewach o rónych modułach krzepnicia AMME 23 12th Analiza parametrów krystalizacji eliwa chromowego w odlewach o rónych modułach krzepnicia A. Studnicki Instytut Materiałów Inynierskich i Biomedycznych, Zakład Odlewnictwa, Politechnika lska,

Bardziej szczegółowo

ZALENO GRUBOCI WARSTWY AZOTOWANEJ JONOWO OD PROPORCJI SKŁADNIKÓW ATMOSFERY AZOTUJCEJ

ZALENO GRUBOCI WARSTWY AZOTOWANEJ JONOWO OD PROPORCJI SKŁADNIKÓW ATMOSFERY AZOTUJCEJ Obróbka Plastyczna Metali Nr 1, 25 Materiałoznawstwo i obróbka cieplna mgr in. Szymon Głowacki, mgr in. Andrzej Majchrzak, mgr in. Walerian Majchrzak Instytut Obróbki Plastycznej, Pozna ZALENO GRUBOCI

Bardziej szczegółowo

Prognozowanie udziału grafitu i cementytu oraz twardoci na przekroju walca eliwnego na podstawie szybkoci krzepnicia

Prognozowanie udziału grafitu i cementytu oraz twardoci na przekroju walca eliwnego na podstawie szybkoci krzepnicia AMME 2003 12th Prognozowanie udziału grafitu i cementytu oraz twardoci na przekroju walca eliwnego na podstawie szybkoci krzepnicia J. Sucho Zakład Odlewnictwa, Instytut Materiałów Inynierskich i Biomedycznych,

Bardziej szczegółowo

Stale narzdziowe do pracy na gorco s przeznaczone na narzdzia pracujce w zakresie temp C.

Stale narzdziowe do pracy na gorco s przeznaczone na narzdzia pracujce w zakresie temp C. Stale narzdziowe do pracy na gorco s przeznaczone na narzdzia pracujce w zakresie temp. 250-1000 C. Stale te stosowane s m.in. na matryce, przebijaki, trzpienie, formy odlewnicze i narzdzia do wyciskania,

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE Nr 7. Laboratorium Inżynierii Materiałowej. Akceptował: Kierownik Katedry prof. dr hab. B. Surowska. Opracował: dr inż.

ĆWICZENIE Nr 7. Laboratorium Inżynierii Materiałowej. Akceptował: Kierownik Katedry prof. dr hab. B. Surowska. Opracował: dr inż. POLITECHNIKA LUBELSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY KATEDRA INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ Akceptował: Kierownik Katedry prof. dr hab. B. Surowska Laboratorium Inżynierii Materiałowej ĆWICZENIE Nr 7 Opracował: dr inż.

Bardziej szczegółowo

Przyczyny zmiany struktury kryształów kolumnowych w odlewach wykonywanych pod wpływem wymuszonej konwekcji

Przyczyny zmiany struktury kryształów kolumnowych w odlewach wykonywanych pod wpływem wymuszonej konwekcji AMME 2002 11th Przyczyny zmiany struktury kryształów kolumnowych w odlewach wykonywanych pod wpływem wymuszonej konwekcji J. Gawroski, J. Szajnar Katedra Odlewnictwa, Politechnika lska ul. Towarowa 7,

Bardziej szczegółowo

Wpływ procesu stygnicia odlewu na wybrane parametry eliwa chromowego odpornego na cieranie

Wpływ procesu stygnicia odlewu na wybrane parametry eliwa chromowego odpornego na cieranie AMME 2003 12th Wpływ procesu stygnicia odlewu na wybrane parametry eliwa chromowego odpornego na cieranie A. Studnicki, M. Przybył, J. Kilarski Instytut Materiałów Inynierskich i Biomedycznych, Zakład

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA CZĘSTOCHOWSKA

POLITECHNIKA CZĘSTOCHOWSKA POLITECHNIKA CZĘSTOCHOWSKA Instytut Inżynierii Materiałowej Stale narzędziowe do pracy na zimno CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest zapoznanie się ze składem chemicznym, mikrostrukturą, właściwościami mechanicznymi

Bardziej szczegółowo

Struktura i własnoci mechaniczne elementów kutych metod obróbki cieplno-mechanicznej ze stali mikrostopowych

Struktura i własnoci mechaniczne elementów kutych metod obróbki cieplno-mechanicznej ze stali mikrostopowych AMME 2002 11th Struktura i własnoci mechaniczne elementów kutych metod obróbki cieplno-mechanicznej ze stali mikrostopowych J. Adamczyk, M. Opiela, A. Grajcar Zakład Inynierii Materiałów Konstrukcyjnych

Bardziej szczegółowo

Obróbka cieplno-mechaniczna blach ze stali konstrukcyjnej mikrostopowej o strukturze ferrytyczno-martenzytycznej*

Obróbka cieplno-mechaniczna blach ze stali konstrukcyjnej mikrostopowej o strukturze ferrytyczno-martenzytycznej* AMME 22 11th Obróbka cieplno-mechaniczna blach ze stali konstrukcyjnej mikrostopowej o strukturze ferrytyczno-martenzytycznej* J. Adamczyk, A. Grajcar Zakład Inynierii Materiałów Konstrukcyjnych i Specjalnych,

Bardziej szczegółowo

4. Wyniki bada uzupełniaj cych własno ci stali szybkotn cych

4. Wyniki bada uzupełniaj cych własno ci stali szybkotn cych 4. Wyniki bada uzupełniaj cych własno ci stali szybkotn cych 4.1. Wyniki bada twardo ci Pomiarów twardo ci stali w skali C Rockwella dokonano na przekroju próbek poddanych uprzednio badaniu współczynnika

Bardziej szczegółowo

STAL NARZĘDZIOWA DO PRACY NA ZIMNO

STAL NARZĘDZIOWA DO PRACY NA ZIMNO STAL NARZĘDZIOWA DO PRACY NA ZIMNO Jakościowe porównanie głównych własności stali Tabela daje jedynie wskazówki, by ułatwić dobór stali. Nie uwzględniono tu charakteru obciążenia narzędzia wynikającego

Bardziej szczegółowo

WPŁYW OBRÓBKI CIEPLNEJ NA WYBRANE WŁASNOŚCI STALIWA CHROMOWEGO ODPORNEGO NA ŚCIERANIE

WPŁYW OBRÓBKI CIEPLNEJ NA WYBRANE WŁASNOŚCI STALIWA CHROMOWEGO ODPORNEGO NA ŚCIERANIE 59/22 Archives of Foundry, Year 2006, Volume 6, 22 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2006, Rocznik 6, Nr 22 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 WPŁYW OBRÓBKI CIEPLNEJ NA WYBRANE WŁASNOŚCI STALIWA CHROMOWEGO ODPORNEGO

Bardziej szczegółowo

Walcowanie blach o strukturze wielofazowej metod obróbki cieplno - mechanicznej ze stali konstrukcyjnej z mikrododatkami Nb i Ti #

Walcowanie blach o strukturze wielofazowej metod obróbki cieplno - mechanicznej ze stali konstrukcyjnej z mikrododatkami Nb i Ti # AMME 23 12th Walcowanie blach o strukturze wielofazowej metod obróbki cieplno - mechanicznej ze stali konstrukcyjnej z mikrododatkami Nb i Ti # J. Adamczyk, A. Grajcar Zakład Inynierii Materiałów Konstrukcyjnych

Bardziej szczegółowo

stopie szaro ci piksela ( x, y)

stopie szaro ci piksela ( x, y) I. Wstp. Jednym z podstawowych zada analizy obrazu jest segmentacja. Jest to podział obrazu na obszary spełniajce pewne kryterium jednorodnoci. Jedn z najprostszych metod segmentacji obrazu jest progowanie.

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH

LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH Politechnika Łódzka Wydział Mechaniczny Instytut Inżynierii Materiałowej LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH Ćwiczenie nr 6 Temat: Stale w stanie ulepszonym cieplnie Łódź 2010 Cel ćwiczenia Zapoznanie się

Bardziej szczegółowo

Odporno korozyjna stopu AlMg1Si1

Odporno korozyjna stopu AlMg1Si1 AMME 2002 11th Odporno korozyjna stopu AlMg1Si1 S. Tkaczyk, M. Kciuk Zakład Zarzdzania Jakoci, Instytut Materiałów Inynierskich i Biomedycznych, Politechnika lska ul. Konarskiego 18a, 44-100 Gliwice, Poland

Bardziej szczegółowo

Stale Leksykon materia oznawstwa

Stale Leksykon materia oznawstwa Stale Leksykon materiaoznawstwa PN-EN 10084:2008 Stal stopowa do nawglania Cz 2, rozdzia 2, podrozdzia 2, str. 1 Stal 20MnCrS5 1.7149 Data opracowania: 16.02.2009 r. Skad chemiczny, stenie masowe pierwiastka,

Bardziej szczegółowo

Izolacja Anteny szerokopasmowe i wskopasmowe

Izolacja Anteny szerokopasmowe i wskopasmowe Izolacja Anteny szerokopasmowe i wskopasmowe W literaturze technicznej mona znale róne opinie, na temat okrelenia, kiedy antena moe zosta nazwana szerokopasmow. Niektórzy producenci nazywaj anten szerokopasmow

Bardziej szczegółowo

Ocena kształtu wydziele grafitu w eliwie sferoidalnym metod ATD

Ocena kształtu wydziele grafitu w eliwie sferoidalnym metod ATD AMME 2003 12th Ocena kształtu wydziele grafitu w eliwie sferoidalnym metod ATD M. Stawarz, J. Szajnar Zakład Odlewnictwa, Instytut Materiałów Inynierskich i Biomedycznych Wydział Mechaniczny Technologiczny,

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 15 WYZNACZANIE (K IC )

ĆWICZENIE 15 WYZNACZANIE (K IC ) POLITECHNIKA WROCŁAWSKA Imię i Nazwisko... WYDZIAŁ MECHANICZNY Wydzia ł... Wydziałowy Zakład Wytrzymałości Materiałów Rok... Grupa... Laboratorium Wytrzymałości Materiałów Data ćwiczenia... ĆWICZENIE 15

Bardziej szczegółowo

FUNKCYJNY OPIS KRZYWEJ HARTOWNOŚCI. JURA Stanisław., BARTOCHA Dariusz Katedra Odlewnictwa, Politechniki Śląskiej, Gliwice Towarowa 7, POLAND

FUNKCYJNY OPIS KRZYWEJ HARTOWNOŚCI. JURA Stanisław., BARTOCHA Dariusz Katedra Odlewnictwa, Politechniki Śląskiej, Gliwice Towarowa 7, POLAND 16/ Solidification of Metals and Alloys, Year 1999, Volume 1, Book No. Krzepnięcie Metali i Stopów, Rok 1999, Rocznik 1, Nr PAN Katowice PL ISSN 8-9386 FUNKCYJNY OPIS KRZYWEJ HARTOWNOŚCI JURA Stanisław.,

Bardziej szczegółowo

STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA

STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA Próba statyczna rozciągania jest jedną z podstawowych prób stosowanych do określenia jakości materiałów konstrukcyjnych wg kryterium naprężeniowego w warunkach obciążeń statycznych.

Bardziej szczegółowo

TŁOCZNO BLACH O PODWYSZONEJ WYTRZYMAŁOCI

TŁOCZNO BLACH O PODWYSZONEJ WYTRZYMAŁOCI Obróbka Plastyczna Metali Nr 1, 2005 Materiałoznawstwo i obróbka cieplna mgr in. Henryk Łobza, in. Marian Stefaniak, mgr in. Sławomir Sosnowski Instytut Obróbki Plastycznej, Pozna TŁOCZNO BLACH O PODWYSZONEJ

Bardziej szczegółowo

Definicja OC

Definicja OC OBRÓBKA CIEPLNA Podstawy teoretyczne Zakres tematyczny 1 Definicja OC Obróbka cieplna jest to zespół zabiegów wywołujących polepszenie właściwości mechanicznych oraz fizyko-chemicznych metali i stopów,

Bardziej szczegółowo

Zasady doboru zaworów regulacyjnych przelotowych - powtórka

Zasady doboru zaworów regulacyjnych przelotowych - powtórka Trójdrogowe zawory regulacyjne Wykład 5 Zasady doboru zaworów regulacyjnych przelotowych - powtórka Podstaw do doboru rednicy nominalnej zaworu regulacyjnego jest obliczenie współczynnika przepływu Kvs

Bardziej szczegółowo

Obróbka cieplna stali

Obróbka cieplna stali Obróbka cieplna stali Obróbka cieplna stopów: zabiegi cieplne, które mają na celu nadanie im pożądanych cech mechanicznych, fizycznych lub chemicznych przez zmianę struktury stopu. Podstawowe etapy obróbki

Bardziej szczegółowo

6. Projektowanie składu chemicznego stali szybkotn cych o wymaganej twardo ci i odporno ci na p kanie

6. Projektowanie składu chemicznego stali szybkotn cych o wymaganej twardo ci i odporno ci na p kanie 6. Projektowanie składu chemicznego stali szybkotn cych o wymaganej twardo ci i odporno ci na p kanie Do projektowania składu chemicznego stali szybkotn cych, które jest zadaniem optymalizacyjnym, wykorzystano

Bardziej szczegółowo

Rys1 Rys 2 1. metoda analityczna. Rys 3 Oznaczamy prdy i spadki napi jak na powyszym rysunku. Moemy zapisa: (dla wzłów A i B)

Rys1 Rys 2 1. metoda analityczna. Rys 3 Oznaczamy prdy i spadki napi jak na powyszym rysunku. Moemy zapisa: (dla wzłów A i B) Zadanie Obliczy warto prdu I oraz napicie U na rezystancji nieliniowej R(I), której charakterystyka napiciowo-prdowa jest wyraona wzorem a) U=0.5I. Dane: E=0V R =Ω R =Ω Rys Rys. metoda analityczna Rys

Bardziej szczegółowo

ELEKTRYCZNE SYSTEMY GRZEWCZE

ELEKTRYCZNE SYSTEMY GRZEWCZE RURKOWE TYP G Elementy grzejne rurkowe typ rurkowe s w urzdzeniach do podgrzewania powietrza, wody, oleju, form i bloków metalowych rednica elementu: ø 8,5 mm napicie zasilania: 230 V, 400 V lub inne na

Bardziej szczegółowo

Materiały metalowe. Wpływ warunków nagrzewania i chłodzenia na struktury stopów metali

Materiały metalowe. Wpływ warunków nagrzewania i chłodzenia na struktury stopów metali We współczesnym metaloznawstwie oraz technice maszynowej obróbka cieplna stosowana dla metali i ich stopów ma olbrzymie znaczenie. Przez obróbk ciepln mona zmienia własnoci w bardzo szerokich granicach,

Bardziej szczegółowo

KOMPUTEROWA SYMULACJA POLA TWARDOŚCI W ODLEWACH HARTOWANYCH

KOMPUTEROWA SYMULACJA POLA TWARDOŚCI W ODLEWACH HARTOWANYCH 3/38 Solidification of Metals and Alloys, No. 38, 1998 Krzepnięcie Metali i Stopów, nr 38, 1998 PAN Katowice PL ISSN 0208-9386 KOMPUTEROWA SYMULACJA POLA TWARDOŚCI W ODLEWACH HARTOWANYCH JURA Stanisław,

Bardziej szczegółowo

24 l i s t o p a d - g r u d z i e ń Obróbka

24 l i s t o p a d - g r u d z i e ń Obróbka Numeryczne obliczanie własności mechanicznych stali do ulepszania cieplnego prof. dr hab. inż. Henryk Adrian (adrian@agh.edu.pl) kierownik pracowni metalografii ilościowej i modelowania obróbki cieplnej

Bardziej szczegółowo

Wpływ obróbki cieplnej na morfologi ledeburytu przenienionego w stopach podeutektycznych

Wpływ obróbki cieplnej na morfologi ledeburytu przenienionego w stopach podeutektycznych AMME 2001 10th JUBILEE INTERNATIONAL SC IENTIFIC CONFERENCE Wpływ obróbki cieplnej na morfologi ledeburytu przenienionego w stopach podeutektycznych J. Pacyna, J. Krawczyk Wydział Metalurgii i Inynierii

Bardziej szczegółowo

Wpływ warunków obróbki cieplnej na własnoci stopu AlMg1Si1*

Wpływ warunków obróbki cieplnej na własnoci stopu AlMg1Si1* AMME 2001 10th JUBILEE INTERNATIONAL SC IENTIFIC CONFERENCE Wpływ warunków obróbki cieplnej na własnoci stopu AlMg1Si1* S. Tkaczyk, M. Kciuk Zakład Zarzdzania Jakoci, Instytut Materiałów Inynierskich i

Bardziej szczegółowo

Cr+Cu+Mo+Ni P235GH 1.1 EN ,16 0,35 1,20 0,025 0,020 0,020 c 0,30 0,30 0,08 0,01 b 0,30 0,04 b 0,02 b 0,70

Cr+Cu+Mo+Ni P235GH 1.1 EN ,16 0,35 1,20 0,025 0,020 0,020 c 0,30 0,30 0,08 0,01 b 0,30 0,04 b 0,02 b 0,70 MATERIAŁ (1) skład chemiczny (analiza wytopu), w % masy a / część I Nazwa stali Grupa stali wg CR ISO 15608 Numer C Si Mn P S Al całk. Cr Cu Mo Nb Ni Ti V Inne Cr+Cu+Mo+Ni P235TR2 1.1 EN 10216-1 1.0255

Bardziej szczegółowo

STABILNOŚĆ STRUKTURALNA STALI P92 W KSZTAŁTOWANYCH PLASTYCZNIE ELEMENTACH RUROCIĄGÓW KOTŁÓW ENERGETYCZNYCH ANDRZEJ TOKARZ, WŁADYSŁAW ZALECKI

STABILNOŚĆ STRUKTURALNA STALI P92 W KSZTAŁTOWANYCH PLASTYCZNIE ELEMENTACH RUROCIĄGÓW KOTŁÓW ENERGETYCZNYCH ANDRZEJ TOKARZ, WŁADYSŁAW ZALECKI PL0400058 STABILNOŚĆ STRUKTURALNA STALI P92 W KSZTAŁTOWANYCH PLASTYCZNIE ELEMENTACH RUROCIĄGÓW KOTŁÓW ENERGETYCZNYCH ANDRZEJ TOKARZ, WŁADYSŁAW ZALECKI Instytut Metalurgii Żelaza im. S. Staszica, Gliwice

Bardziej szczegółowo

Wpracy przedstawiono wyniki

Wpracy przedstawiono wyniki Oleje hartownicze analiza zdolności chłodzącej prof. dr hab. inż. Henryk Adrian KIEROWNIK PRACOWNI METALOGRAFII ILOŚCIOWEJ I MODELOWANIA OBRÓBKI CIEPLNEJ NA WYDZIALE INŻYNIERII METALI I INFORMATYKI PRZEMYSŁOWEJ

Bardziej szczegółowo

STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA

STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA Mechanika i wytrzymałość materiałów - instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego: STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA oprac. dr inż. Jarosław Filipiak Cel ćwiczenia 1. Zapoznanie się ze sposobem przeprowadzania statycznej

Bardziej szczegółowo

Technologia obróbki cieplnej. Grzanie i ośrodki grzejne

Technologia obróbki cieplnej. Grzanie i ośrodki grzejne Technologia obróbki cieplnej Grzanie i ośrodki grzejne Grzanie: nagrzewanie i wygrzewanie Dobór czasu grzania Rodzaje ośrodków grzejnych Powietrze Ośrodki gazowe Złoża fluidalne Kąpiele solne: sole chlorkowe

Bardziej szczegółowo

STALE NARZĘDZIOWE DO PRACY NA GORĄCO

STALE NARZĘDZIOWE DO PRACY NA GORĄCO Ćwiczenie 9 Stale narzędziowe STALE NARZĘDZIOWE DO PRACY NA ZIMNO DO PRACY NA GORĄCO SZYBKOTNĄCE NIESTOPOWE STOPOWE Rysunek 1. Klasyfikacja stali narzędziowej. Ze stali narzędziowej wykonuje się narzędzia

Bardziej szczegółowo

STALE ODPORNE NA KOROZJ

STALE ODPORNE NA KOROZJ STALE ODPORNE NA KOROZJ OGÓLNA KLASYFIKACJA STALI ODPORNYCH NA KOROZJ - kryterium podziału ODPORNO NA KOROZJ stale trudno rdzewiejce stale odporne na korozj OGÓLNA KLASYFIKACJA STALI ODPORNYCH NA KOROZJ

Bardziej szczegółowo

SPORZDZANIE KRZYWEJ DAC (Distance Amplitude Correction) ORAZ OCENA WAD MATERIAŁOWYCH

SPORZDZANIE KRZYWEJ DAC (Distance Amplitude Correction) ORAZ OCENA WAD MATERIAŁOWYCH Obróbka Plastyczna Metali Nr 1, 2005 Materiałoznawstwo i obróbka cieplna dr in. Jarosław Samolczyk Instytut Obróbki Plastycznej, Pozna SPORZDZANIE KRZYWEJ DAC (Distance Amplitude Correction) ORAZ OCENA

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE Nr 5. Laboratorium Inżynierii Materiałowej. Akceptował: Kierownik Katedry prof. dr hab. B. Surowska. Opracował: dr inż.

ĆWICZENIE Nr 5. Laboratorium Inżynierii Materiałowej. Akceptował: Kierownik Katedry prof. dr hab. B. Surowska. Opracował: dr inż. POLITECHNIKA LUBELSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY KATEDRA INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ Akceptował: Kierownik Katedry prof. dr hab. B. Surowska Laboratorium Inżynierii Materiałowej ĆWICZENIE Nr 5 Opracował: dr inż.

Bardziej szczegółowo

Stale niestopowe jakościowe Stale niestopowe specjalne

Stale niestopowe jakościowe Stale niestopowe specjalne Ćwiczenie 5 1. Wstęp. Do stali specjalnych zaliczane są m.in. stale o szczególnych własnościach fizycznych i chemicznych. Są to stale odporne na różne typy korozji: chemiczną, elektrochemiczną, gazową

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE NR 39 * KRUCHOŚĆ ODPUSZCZANIA STALI

ĆWICZENIE NR 39 * KRUCHOŚĆ ODPUSZCZANIA STALI POLITECHNIKA KRAKOWSKA Instytut Inżynierii Materiałowej Grupa Zespół Rok ak. IMIĘ NAZWISKO DATA OCENA PODPIS ĆWICZENIE NR 39 * KRUCHOŚĆ ODPUSZCZANIA STALI Sprawozdanie winno zawierać: Opracowanie wszystkich

Bardziej szczegółowo

Politechnika Białostocka INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH

Politechnika Białostocka INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Politechnika Białostocka Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Temat ćwiczenia: Badanie udarności metali Numer ćwiczenia: 7 Laboratorium z przedmiotu: wytrzymałość

Bardziej szczegółowo

2 0 E 20 AMM 1. WST P

2 0 E 20 AMM 1. WST P AMME 22 11th Wpływ obróbki cieplnej i azotowania na własnoci uytkowe gniazd i trzpieni mocujcych stoły operacyjnewarzanie elementów kutych metod obróbki cieplno-mechanicznej R. Domagała, E. Kalinowska-Ozgowicz

Bardziej szczegółowo

Badanie dylatometryczne żeliwa w zakresie przemian fazowych zachodzących w stanie stałym

Badanie dylatometryczne żeliwa w zakresie przemian fazowych zachodzących w stanie stałym PROJEKT NR: POIG.1.3.1--1/ Badania i rozwój nowoczesnej technologii tworzyw odlewniczych odpornych na zmęczenie cieplne Badanie dylatometryczne żeliwa w zakresie przemian fazowych zachodzących w stanie

Bardziej szczegółowo

WPŁYW OBRÓBKI KRIOGENICZNEJ PO HARTOWANIU NA PRZEMIANY ZACHODZCE PODCZAS ODPUSZCZANIA WYBRANYCH STALI NARZDZIOWYCH. BADANIA DYLATOMETRYCZNE I DTA

WPŁYW OBRÓBKI KRIOGENICZNEJ PO HARTOWANIU NA PRZEMIANY ZACHODZCE PODCZAS ODPUSZCZANIA WYBRANYCH STALI NARZDZIOWYCH. BADANIA DYLATOMETRYCZNE I DTA Obróbka Plastyczna Metali Nr 1, 2005 Materiałoznawstwo i obróbka cieplna Dr. hab. in. Ignacy Wierszyłłowski 1), dr Ludwik Szczeniak 2) 1) Instytut Obróbki Plastycznej, Pozna, 2) Instytut Fizyki Molekularnej

Bardziej szczegółowo

ODPORNO NA KOROZJ WIELOSKŁADNIKOWYCH STOPÓW NA OSNOWIE Al-Mg

ODPORNO NA KOROZJ WIELOSKŁADNIKOWYCH STOPÓW NA OSNOWIE Al-Mg 9/21 ARCHIWUM ODLEWNICTWA Rok 2006, Rocznik 6, Nr 21(1/2) ARCHIVES OF FOUNDARY Year 2006, Volume 6, Nº 21 (1/2) PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 ODPORNO NA KOROZJ WIELOSKŁADNIKOWYCH STOPÓW NA OSNOWIE Al-Mg

Bardziej szczegółowo

Badania technologii napawania laserowego i plazmowego proszkami na osnowie kobaltu, przylgni grzybków zaworów ze stali X40CrSiMo10-2

Badania technologii napawania laserowego i plazmowego proszkami na osnowie kobaltu, przylgni grzybków zaworów ze stali X40CrSiMo10-2 AMME 2003 12th Badania technologii laserowego i plazmowego proszkami na osnowie kobaltu, przylgni grzybków zaworów ze stali X40CrSiMo10-2 A. Klimpel, A. Lisiecki, D. Janicki Katedra Spawalnictwa, Politechnika

Bardziej szczegółowo

WYBRANE WŁACIWOCI BLACHY KAROSERYJNEJ H180B. J. KŁAPUT 1, K. ZARBSKI 2, S. WOLISKI 3 Instytut Inynierii Materiałowej Politechnika Krakowska

WYBRANE WŁACIWOCI BLACHY KAROSERYJNEJ H180B. J. KŁAPUT 1, K. ZARBSKI 2, S. WOLISKI 3 Instytut Inynierii Materiałowej Politechnika Krakowska 39/21 ARCHIWUM ODLEWNICTWA Rok 2006, Rocznik 6, Nr 21(1/2) ARCHIVES OF FOUNDARY Year 2006, Volume 6, Nº 21 (1/2) PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 WYBRANE WŁACIWOCI BLACHY KAROSERYJNEJ H180B J. KŁAPUT 1,

Bardziej szczegółowo

Politechnika lska w Gliwicach Instytut Maszyn i Urzdze Energetycznych Zakład Podstaw Konstrukcji i Eksploatacji Maszyn Energetycznych

Politechnika lska w Gliwicach Instytut Maszyn i Urzdze Energetycznych Zakład Podstaw Konstrukcji i Eksploatacji Maszyn Energetycznych Politechnika lska w Gliwicach Instytut Maszyn i Urzdze Energetycznych Zakład Podstaw Konstrukcji i Eksploatacji Maszyn Energetycznych wiczenie laboratoryjne z wytrzymałoci materiałów Temat wiczenia: Wyznaczanie

Bardziej szczegółowo

Austenityczne stale nierdzewne

Austenityczne stale nierdzewne Stowarzyszenie Stal Nierdzewna ul. Ligocka 103 40-568 Katowice e-mail: ssn@stalenierdzewne.pl www.stalenierdzewne.pl Austenityczne stale nierdzewne Strona 1 z 7 Skład chemiczny austenitycznych stali odpornych

Bardziej szczegółowo

Planowanie adresacji IP dla przedsibiorstwa.

Planowanie adresacji IP dla przedsibiorstwa. Planowanie adresacji IP dla przedsibiorstwa. Wstp Przy podejciu do planowania adresacji IP moemy spotka si z 2 głównymi przypadkami: planowanie za pomoc adresów sieci prywatnej przypadek, w którym jeeli

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2018 CZĘŚĆ PRAKTYCZNA

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2018 CZĘŚĆ PRAKTYCZNA Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Układ graficzny CKE 2017 Nazwa kwalifikacji: Organizacja i prowadzenie procesów metalurgicznych oraz obróbki plastycznej metali

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 193

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 193 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 193 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 15, Data wydania: 8 października 2015 r. AB 193 Kod identyfikacji

Bardziej szczegółowo

27/36 BADANIE PROCESÓW ODPUSZCZANIA STALI SW7.M PO HARTOWANIU LASEROWYM

27/36 BADANIE PROCESÓW ODPUSZCZANIA STALI SW7.M PO HARTOWANIU LASEROWYM 27/36 Solidificatin o f Metais and Alloys,no.27. 1996 Krzepniecie Metali i Stopów, Nr 27, 1996 P AN - Oddział Katowice PL ISSN 0208-9386 BADANIE PROCESÓW ODPUSZCZANIA STALI SW7.M PO HARTOWANIU LASEROWYM

Bardziej szczegółowo

Zadania pomiarowe w pracach badawczo-rozwojowych. Do innych funkcji smarów nale$#:

Zadania pomiarowe w pracach badawczo-rozwojowych. Do innych funkcji smarów nale$#: RHEOTEST Medingen Reometr RHEOTEST RN: Zakres zastosowa! Smary Zadania pomiarowe w pracach badawczo-rozwojowych W!a"ciwo"ci reologiczne materia!ów smarnych, które determinuje sama ich nazwa, maj# g!ówny

Bardziej szczegółowo

BADANIA WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNYCH I BADANIA NIENISZCZĄCE

BADANIA WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNYCH I BADANIA NIENISZCZĄCE BADANIA WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNYCH I BADANIA NIENISZCZĄCE Temat ćwiczenia: Wpływ kształtu karbu i temperatury na udarność Miejsce ćwiczeń: sala 15 Czas: 4*45 min Prowadzący: dr inż. Julita Dworecka-Wójcik,

Bardziej szczegółowo

W Y B R A N E P R O B L E M Y I N Y N I E R S K I E PROJEKT SIŁOMIERZA Z ZASTOSOWANIEM TENSOMETRII OPOROWEJ

W Y B R A N E P R O B L E M Y I N Y N I E R S K I E PROJEKT SIŁOMIERZA Z ZASTOSOWANIEM TENSOMETRII OPOROWEJ W Y B R A N E P R O B L E M Y I NY N I E R S K I E Z E S Z Y T Y N A U K O W E I N S T Y T U T U A U T O M A T Y Z A C J I P R O C E S Ó W T E C H N O L O G I C Z N Y C H I Z I N T E G R O W A N Y C H

Bardziej szczegółowo

Stale narzędziowe - stopy przeznaczone na narzędzia tj. przedmioty służące do rozdzielania i rozdrabniania materiałów bądź nadawania kształtu przez

Stale narzędziowe - stopy przeznaczone na narzędzia tj. przedmioty służące do rozdzielania i rozdrabniania materiałów bądź nadawania kształtu przez STALE NARZĘDZIOWE Stale narzędziowe - stopy przeznaczone na narzędzia tj. przedmioty służące do rozdzielania i rozdrabniania materiałów bądź nadawania kształtu przez obróbkę skrawaniem lub przez przeróbkę

Bardziej szczegółowo

PROCEDURY POMIARÓW PARAMETRÓW KONSTRUKCYJNYCH, MATERIAŁOWYCH I SZYBKOŚCI ZUśYCIA KOMBAJNOWYCH NOśY STYCZNO-OBROTOWYCH

PROCEDURY POMIARÓW PARAMETRÓW KONSTRUKCYJNYCH, MATERIAŁOWYCH I SZYBKOŚCI ZUśYCIA KOMBAJNOWYCH NOśY STYCZNO-OBROTOWYCH PROCEDURY POMIARÓW PARAMETRÓW KONSTRUKCYJNYCH, MATERIAŁOWYCH I SZYBKOŚCI ZUśYCIA KOMBAJNOWYCH NOśY STYCZNO-OBROTOWYCH Część : Procedura pomiaru parametrów konstrukcyjnych noŝy styczno-obrotowych oraz karta

Bardziej szczegółowo

TERMITOWA SPAWALNOŚĆ BAINITYCZNYCH STALI SZYNOWYCH (NA PRZYKŁADZIE CRB1400, PROFIL 60E1/2)

TERMITOWA SPAWALNOŚĆ BAINITYCZNYCH STALI SZYNOWYCH (NA PRZYKŁADZIE CRB1400, PROFIL 60E1/2) TERMITOWA SPAWALNOŚĆ BAINITYCZNYCH STALI SZYNOWYCH (NA PRZYKŁADZIE CRB1400, PROFIL 60E1/2) Robert Plötz 2016 Czym właściwie jest bainit? Struktura bainitu składa się podobnie jak perlit z ferrytu oraz

Bardziej szczegółowo

Badania odpornoci na korozj napreniow stopu aluminium typu AlMg5

Badania odpornoci na korozj napreniow stopu aluminium typu AlMg5 AMME 2003 12th 979 Badania odpornoci na korozj napreniow stopu aluminium typu AlMg5 S. Tkaczyk a, M. Kciuk b a Zakład Zarzdzania Jakoci b Zakład Materiałów Nanokrystalicznych i Funkcjonalnych oraz Zrównowaonych

Bardziej szczegółowo

Rezonans szeregowy (E 4)

Rezonans szeregowy (E 4) POLITECHNIKA LSKA WYDZIAŁINYNIERII RODOWISKA I ENERGETYKI INSTYTT MASZYN I RZDZE ENERGETYCZNYCH Rezonans szeregowy (E 4) Opracował: mgr in. Janusz MDRYCH Zatwierdził: W.O. . Cel wiczenia. Celem wiczenia

Bardziej szczegółowo

parowania wody oraz uwarunkowanego procesem rozprowadzenia roztworu zmienia si" st"#enie polimeru. (np. hartowanie powierzchni kó$ z"batych)

parowania wody oraz uwarunkowanego procesem rozprowadzenia roztworu zmienia si st#enie polimeru. (np. hartowanie powierzchni kó$ zbatych) RHEOTEST Medingen Lepko!ciomierz laboratoryjny RHEOTEST LK do kontrolowania st"#enia roztworów ch$odz%cych w urz%dzeniach do hartowania Zadania: Wp$yw na w$a!ciwo!ci mechaniczne materia$ów metalicznych

Bardziej szczegółowo

Stale narzędziowe. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Stale narzędziowe. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Stale narzędziowe Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Stale narzędziowe stopy przeznaczone na narzędzia tj. przedmioty służące do rozdzielania

Bardziej szczegółowo

Podstawowe obiekty AutoCAD-a

Podstawowe obiekty AutoCAD-a LINIA Podstawowe obiekty AutoCAD-a Zad1: Narysowa lini o pocztku w punkcie o współrzdnych (100, 50) i kocu w punkcie (200, 150) 1. Wybierz polecenie rysowania linii, np. poprzez kilknicie ikony. W wierszu

Bardziej szczegółowo

WPŁYW DODATKÓW STOPOWYCH NA WŁASNOŚCI STOPU ALUMINIUM KRZEM O NADEUTEKTYCZNYM SKŁADZIE

WPŁYW DODATKÓW STOPOWYCH NA WŁASNOŚCI STOPU ALUMINIUM KRZEM O NADEUTEKTYCZNYM SKŁADZIE WYDZIAŁ ODLEWNICTWA AGH Oddział Krakowski STOP XXXIV KONFERENCJA NAUKOWA Kraków - 19 listopada 2010 r. Marcin PIĘKOŚ 1, Stanisław RZADKOSZ 2, Janusz KOZANA 3,Witold CIEŚLAK 4 WPŁYW DODATKÓW STOPOWYCH NA

Bardziej szczegółowo

DIAGNOZOWANIE STANÓW ZDOLNO CI JAKO CIOWEJ PROCESU PRODUKCYJNEGO

DIAGNOZOWANIE STANÓW ZDOLNO CI JAKO CIOWEJ PROCESU PRODUKCYJNEGO DIAGNOSTYKA 27 ARTYKUY GÓWNE SZKODA, Diagnozowanie stanów zdolnoci jakociowej 89 DIAGNOZOWANIE STANÓW ZDOLNOCI JAKOCIOWEJ PROCESU PRODUKCYJNEGO Jerzy SZKODA Katedra Eksploatacji Pojazdów i Maszyn Uniwersytetu

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK USTAW. 3. Przeprowadzajc wewntrzn kontrol produkcji, producent sporzdza dokumentacj techniczn umoliwiajc dokonanie oceny zgodnoci.

DZIENNIK USTAW. 3. Przeprowadzajc wewntrzn kontrol produkcji, producent sporzdza dokumentacj techniczn umoliwiajc dokonanie oceny zgodnoci. DZIENNIK USTAW ROZPORZDZENIE MINISTRA GOSPODARKI, PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ z dnia 2 grudnia 2003 r. w sprawie zasadniczych wymaga w zakresie zuycia energii elektrycznej przez sprzt chłodniczy 2) (Dz.

Bardziej szczegółowo

Próby udarowe. Opracował: XXXXXXX studia inŝynierskie zaoczne wydział mechaniczny semestr V. Gdańsk 2002 r.

Próby udarowe. Opracował: XXXXXXX studia inŝynierskie zaoczne wydział mechaniczny semestr V. Gdańsk 2002 r. Próby udarowe Opracował: XXXXXXX studia inŝynierskie zaoczne wydział mechaniczny semestr V Gdańsk 00 r. 1. Cel ćwiczenia. Przeprowadzenie ćwiczenia ma na celu: 1. zapoznanie się z próbą udarności;. zapoznanie

Bardziej szczegółowo

Statystyka w pracy badawczej nauczyciela Wykład 4: Analiza współzależności. dr inż. Walery Susłow walery.suslow@ie.tu.koszalin.pl

Statystyka w pracy badawczej nauczyciela Wykład 4: Analiza współzależności. dr inż. Walery Susłow walery.suslow@ie.tu.koszalin.pl Statystyka w pracy badawczej nauczyciela Wykład 4: Analiza współzależności dr inż. Walery Susłow walery.suslow@ie.tu.koszalin.pl Statystyczna teoria korelacji i regresji (1) Jest to dział statystyki zajmujący

Bardziej szczegółowo

Rys2 Na czerwono przebieg, na niebiesko aproksymacja wielomianem II stopnia.

Rys2 Na czerwono przebieg, na niebiesko aproksymacja wielomianem II stopnia. dr in. Artur Bernat, KMP, WM., PKos., wykład II (rodowisko Matlab), strona: 1 Wykład III> z Podstaw Przetwarzania Informacji (na danych

Bardziej szczegółowo

mgr Tomasz Gr bski Scenariusz do lekcji matematyki w klasie 1a liceum ogólnokształc cego Czas trwania Miejsce przeprowadzenia lekcji Cele lekcji:

mgr Tomasz Gr bski Scenariusz do lekcji matematyki w klasie 1a liceum ogólnokształc cego Czas trwania Miejsce przeprowadzenia lekcji Cele lekcji: mgr Tomasz Grbski Scenariusz do lekcji matematyki w klasie 1a liceum ogólnokształccego Temat: Powtórzenie wiadomoci o własnociach funkcji i zastosowanie ich do opisu zjawisk w yciu codziennym Czas trwania:

Bardziej szczegółowo

Dodatek 1. Czopy kocowe walcowe wałów wg PN-M-85000:1998. D1.1. Wzory obliczeniowe dopuszczalnych momentów obrotowych

Dodatek 1. Czopy kocowe walcowe wałów wg PN-M-85000:1998. D1.1. Wzory obliczeniowe dopuszczalnych momentów obrotowych Praca domowa nr 3. Dodatek Strona 1 z 23 Dodatek 1. Czopy kocowe walcowe wałów wg PN-M-85000:1998 Norm PN-M-85000 objto wymiary czopów kocowych walcowych wałów (długich i krótkich) oraz czopów stokowych

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM ELEKTROTECHNIKI SILNIK ASYNCHRONICZNY I (E-12)

LABORATORIUM ELEKTROTECHNIKI SILNIK ASYNCHRONICZNY I (E-12) POLTECHNKA LSKA WYDZAŁ NYNER RODOWSKA ENERGETYK NSTYTUT MASZYN URZDZE ENERGETYCZNYCH LABORATORUM ELEKTROTECHNK SLNK ASYNCHRONCZNY (E-) www.imiue.polsl.pl/~wwwzmiape Opracował: Dr in. Jan Około-Kułak Sprawdził:

Bardziej szczegółowo

PODSTAWY OBRÓBKI CIEPLNEJ

PODSTAWY OBRÓBKI CIEPLNEJ PODSTAWY OBRÓBKI CIEPLNEJ STOPÓW ŻELAZA WYŻARZANIE Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 1. POJĘCIA PODSTAWOWE 2. PRZEMIANY PRZY NAGRZEWANIU

Bardziej szczegółowo

Wytrzymałość Materiałów

Wytrzymałość Materiałów Wytrzymałość Materiałów Rozciąganie/ ściskanie prętów prostych Naprężenia i odkształcenia, statyczna próba rozciągania i ściskania, właściwości mechaniczne, projektowanie elementów obciążonych osiowo.

Bardziej szczegółowo

Elementy pneumatyczne

Elementy pneumatyczne POLITECHNIKA LSKA W GLIWICACH WYDZIAŁ INYNIERII RODOWISKA i ENERGETYKI INSTYTUT MASZYN i URZDZE ENERGETYCZNYCH Elementy pneumatyczne Laboratorium automatyki (A 3) Opracował: dr in. Jacek Łyczko Sprawdził:

Bardziej szczegółowo

Wykład 8. Przemiany zachodzące w stopach żelaza z węglem. Przemiany zachodzące podczas nagrzewania

Wykład 8. Przemiany zachodzące w stopach żelaza z węglem. Przemiany zachodzące podczas nagrzewania Wykład 8 Przemiany zachodzące w stopach żelaza z węglem Przemiany zachodzące podczas nagrzewania Nagrzewanie stopów żelaza powyżej temperatury 723 O C powoduje rozpoczęcie przemiany perlitu w austenit

Bardziej szczegółowo

KONSTRUKCJE METALOWE

KONSTRUKCJE METALOWE KONSTRUKCJE METALOWE ĆWICZENIA 15 GODZ./SEMESTR PROWADZĄCY PRZEDMIOT: prof. Lucjan ŚLĘCZKA PROWADZĄCY ĆWICZENIA: dr inż. Wiesław KUBISZYN P39 ZAKRES TEMATYCZNY ĆWICZEŃ: KONSTRUOWANIE I PROJEKTOWANIE WYBRANYCH

Bardziej szczegółowo

STAL NARZĘDZIOWA DO PRACY NA ZIMNO

STAL NARZĘDZIOWA DO PRACY NA ZIMNO STAL NARZĘDZIOWA DO PRACY NA ZIMNO Jakościowe porównanie głównych własności stali Tabela daje jedynie wskazówki, by ułatwić dobór stali. Nie uwzględniono tu charakteru obciążenia narzędzia wynikającego

Bardziej szczegółowo