Nadzór bankowy i Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Autor: Piotr Ciżkowicz
|
|
- Bernard Kowal
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Nadzór bankowy i Bankowy Fundusz Gwarancyjny Autor: Piotr Ciżkowicz
2 Skrócony opis lekcji W czasie lekcji uczniowie zapoznają się z zagadnieniami związanymi ze stabilnością sektora bankowego oraz rolą nadzoru bankowego we wspieraniu tej stabilności. Poznają mechanizmy powstawania kryzysów bankowych oraz ich konsekwencje. Zapoznają się także z koncepcją tzw. sieci bezpieczeństwa finansowego oraz rolą instytucji wchodzących w jej skład. Cele lekcji zapoznanie uczniów z definicjami i znaczeniem stabilności systemu finansowego, kryzysu bankowego, nadzoru bankowego, zapoznanie uczniów mechanizmami powstawania i skutkami kryzysów bankowych oraz rolą nadzoru w zapobieganiu tego rodzaju kryzysom. Słowa kluczowe nadzór bankowy, stabilność sektora bankowego, sieć bezpieczeństwa finansowego, kryzys bankowy, run na banki, Komisja Nadzoru Finansowego. Metody realizacji zajęć wykład, dyskusja, analiza tekstów źródłowych. Oczekiwane rezultaty Po zajęciach uczeń: rozumie znaczenie systemu bankowego dla gospodarki, rozumie mechanizm powstawania kryzysów bankowych i znaczenie nadzoru bankowego w ograniczaniu ryzyka ich wystąpienia, wie, jak zbudowana jest sieć bezpieczeństwa finansowego w Polsce i jaką rolę pełnią w niej poszczególne instytucje. 2
3 Proponowany przebieg zajęć 1. Powiedz uczniom, że temat zajęć będzie stabilność systemu finansowego i rola, jaką pełni nadzór bankowy w jej wspieraniu. Powiedz, że jako system finansowy określa się ogół instytucji finansowych działających w danej gospodarce oraz ich wzajemne relacje. System bankowy, stanowi zazwyczaj największą część systemu finansowego. Na przykład w Polsce banki zarządzają ponad 75 proc. majątku pozostającego w gestii sektor finansowego. Poproś uczniów, aby przeczytali Materiał pomocniczy nr 1 i spróbowali na jego podstawie odpowiedzieć na pytanie, jaki jest najważniejszy czynnik gwarantujący prawidłowe funkcjonowanie sektora bankowego i jaki ma związek z koniecznością nadzorowania działalności banków. 2. Powiedz uczniom, że pojęcie stabilności finansowej i stabilności systemu bankowego jest często używana zamiennie. Definicje tego pojęcia opierają się zazwyczaj na dwóch podejściach. Omów na podstawie poniższych tekstów każde z nich. 3. Podziel uczniów na kilka 3 osobowych grup. Poproś połowę grup o przeczytanie materiału nr 3, zaś drugą połowę materiału nr 4. Następnie poproś jedną z grup o omówienie poszczególnych etapów kryzysu bankowego w 1907 r., zaś drugą grupę o omówienie procesu i konsekwencji paniki bankowej. Poproś uczniów o wypunktowanie odpowiednich informacji na tablicy. 5. Powiedz, że rolą nadzoru bankowego lub szerzej sieci bezpieczeństwa finansowego w państwie jest niedopuszczenie do wystąpienia opisanych wcześniej sytuacji i reagowanie w momencie możliwości bankructwa banków. Podkreśl, że z drugiej strony system nadzoru nie może całkowicie eliminować możliwości bankructwa, gdyż zachęcałoby to banki do podejmowania zbyt dużego ryzyka w celu zwiększenia zysków kosztem bezpieczeństwa depozytów (po co przejmować się ryzykiem, skoro i tak nie można zbankrutować). Również klienci banków nie przykładaliby wagi do tego, w jakim banku lokują swoje oszczędności, gdyż zawsze mogliby je odzyskać. Rolą nadzoru jest więc wyważenie pomiędzy ochroną interesów klientów banków a dopuszczeniem do działania mechanizmów rynkowych. Przejdźcie do omówienia zasad 3
4 funkcjonowania i struktury sieci bezpieczeństwa finansowego w Polsce. Powiedz, że w większości krajów sieć bezpieczeństwa tworzą trzy organy: bank centralny, instytucje nadzoru, system gwarantowania depozytów. W Polsce role te pełnią odpowiednio (NBP), Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) wraz z Głównym Inspektoratem Nadzoru Bankowego (GINB) oraz Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG). Ponownie podziel uczniów na 3-osobowe grupy. Poproś równą część grup o zapoznanie się z materiałami 5-7, a następnie, wybrane osoby, o zreferowanie zadań każdej z instytucji omawianych w danym materiale i wypunktowanie ich na tablicy. 9. Podsumuj wnioski przedstawione w czasie lekcji: Sektor bankowy jest najważniejszym elementem sektora finansowego. Ze względu na realizowane przez niego funkcje takie jak transakcje między uczestnikami życia gospodarczego oraz pośredniczenie w przepływie środków finansowych, stabilność sektora jest bardzo istotna dla prawidłowego rozwoju gospodarki. Z utratą stabilności mamy do czynienia w sytuacji, w której system bankowy nie jest w stanie wypełniać swych podstawowych funkcji lub wystąpi kryzys bankowy. Powodem występowania kryzysów bankowych było często zjawisko paniki bankowej lub zbyt głębokie powiązania między bankami. Nad stabilnością systemu bankowego czuwają instytucje wchodzące w skład sieci bezpieczeństwa finansowego. Jest to bank centralny, nadzór bankowy oraz instytucja gwarantująca depozyty. W Polsce instytucje wchodzące w skład sieci bezpieczeństwa to NBP, KNF oraz BFG. 4
5 Bibliografia Balcerowicz L. (2002), Prosty sprawdzian, Wprost, Nr 1011, Hubbard R.G. (1999), Money, the financial system and the economy, Columbia University, Mishkin F. S. (2002), Ekonomika pieniądza, bankowości I rynków finansowych, PWE, Warszawa, Friedman M. i Friedman R. (1994), Wolny wybór, Wydawnictwo Panta, Sosnowiec, Szczepańska O., Sotomska-Krzysztofik P., Pawliszyn M., Pawlikowski A., (2004), Instytucjonalne uwarunkowania stabilności finansowej na przykładzie wybranych krajów, NBP, Materiały i studia nr 173, Strona internetowa Pytania sprawdzające 1. Wyjaśnij, co należy rozumieć pod pojęciem stabilności finansowej. 2. Jakie są podstawowe funkcje systemu bankowego? Opisz jedną z nich. 3. Omów mechanizm powstawania tzw. paniki bankowej. 4. Wymień instytucje wchodzące w skład tzw. sieci bezpieczeństwa finansowego. Opisz zadanie jednej z nich. 5
6 Materiał pomocniczy nr 1 Z pieniądzem i bankami wiąże się sporo skomplikowanych problemów, niemal wszystkie dadzą się jednak sprowadzić do jednej prostej kwestii: kwestii zaufania. Ucieka się od pieniądza, którego wartości się nie ufa ucieka się ku innym walutom, cennym towarom albo z oszczędnościami za granicę. Nie są to lokaty sprzyjające rozwojowi kraju. Brak zaufania do danego pieniądza automatycznie ogranicza zaufanie do trzymania w nim depozytów bankowych. Zaufanie do pieniądza jest więc warunkiem koniecznym zaufania do banków, ale nie jest warunkiem wystarczającym. Powstaje bowiem pytanie: a co banki zrobią z powierzonymi im pieniędzmi? Banki są pośrednikami finansowymi, którzy inwestują złożone w nich depozyty, udzielając kredytów innym bankom, firmom i gospodarstwom domowym, kupując rządowe papiery wartościowe, nabywając udziały w spółkach itp. Dochody z tych inwestycji powinny pokrywać koszty (w tym wypłacane odsetki od przyjętych wkładów) i przynosić zyski; inaczej dany bank nie mógłby się utrzymać w gospodarce rynkowej. Dla każdego oszczędzającego w banku jest istotne, aby jego pieniądze nie były stracone wskutek zwykłego oszustwa, udzielania kredytów pod naciskiem politycznym, albo braku umiejętności zarządzania ryzykiem, jakie nieuchronnie wiąże się z działalnością bankową. Dlatego banki podlegają szczególnemu nadzorowi. (Balcerowicz L., 2002). 6
7 Materiał pomocniczy nr 2 Definicje stabilności systemu bankowego Pierwsza definicja stabilności zakłada, że system bankowy jest stabilny, jeśli prawidłowo wypełnia swoje podstawowe funkcje. Aby więc zrozumieć tę definicję należy zrozumieć, jaką rolę pełni system bankowy w gospodarce rynkowej. Po pierwsze, banki gwarantują sprawny przepływ środków finansowych między podmiotami życia gospodarczego, głównie osobami prywatnymi (lub inaczej: gospodarstwami domowymi) i przedsiębiorstwami. Działalność banków polega bowiem w głównej mierze na przyjmowaniu pieniędzy (w formie depozytów) od jednych i pożyczaniu ich (w formie kredytów) drugim. Działalność banków pozwala więc ograniczyć poważny problem znalezienia drugiej strony transakcji w sytuacji, w której dysponujemy w danym momencie nadwyżką pieniędzy lub gdy akurat potrzebujemy środków finansowych. Rola banków w tych operacjach nie ogranicza się jednak tylko do pośrednictwa między obiema stronami. Dla deponenta (czyli osoby składającej depozyt) bank jest gwarantem odzyskania ulokowanych w nim środków wraz z należnymi odsetkami. Jego wiarygodność jest dla deponenta dużo większa niż np. przedsiębiorcy, któremu pożyczałby bezpośrednio pieniądze w sytuacji, w której nie byłoby banku. W przypadku kredytobiorcy bank pełni natomiast rolę nadzorcy. Ponieważ udzielone przez bank kredyty finansowane są ze zdeponowanych w nim środków i stanowią zobowiązanie banku, bank będzie starał się za wszelką cenę zminimalizować ryzyko wystąpienia sytuacji, w której kredytobiorca nie będzie mógł oddać pożyczonych pieniędzy. Dlatego też banki nie tylko skrupulatnie analizują sytuacje finansową kredytobiorcy przed przyznaniem mu kredytu, ale także żądają często zabezpieczenia swoich należności (np. w postaci mieszkania lub domu) i monitorują na bieżąco spłatę kredytu reagując w przypadku pojawienia się oznak problemów finansowych kredytobiorcy. Ponadto banki dysponują całą gamą narzędzi prawnych umożliwiających im wyegzekwowanie należności od nieuczciwych dłużników. Najnowsze badania ekonomiczne wskazują, że nadzorcza rola banków w stosunku do kredytobiorców (szczególnie przedsiębiorstw) jest bardzo ważna, przyczynia się bowiem istotnie do podwyższenia tempa wzrostu gospodarczego. Dzieje się tak głównie przez to, że inwestycje przedsiębiorstw finansowane z zewnętrznych źródeł w szczególności kredytów bankowych, są bardziej efektywne (czyli przynoszą wyższe zyski i rzadziej są nietrafione ), niż inwestycje finansowane własnymi środkami, gdyż dla zarządzających firmami konsekwencje błędnych decyzji inwestycyjnych finansowanych kredytem są poważniejsze, niż w przypadku finansowania ze środków przedsiębiorstwa. Po drugie, system bankowy gwarantuje bezpieczny i sprawny przebieg płatności. 7
8 Obecnie zdecydowana większość transakcji między podmiotami życia gospodarczego jest rozliczana w formie bezgotówkowej (czyli bez udziału papierowych pieniędzy). Udział transakcji bezgotówkowych w transakcjach ogółem stale rośnie głównie ze względu na pojawianie się nowych rozwiązań technicznych w tym zakresie, szczególnie zaś wykorzystania Internetu w transakcjach bankowych. Ciężko wyobrazić sobie funkcjonowanie gospodarki bez możliwości sprawnego i szybkiego rozliczania transakcji za pomocą systemu bankowego. Takie rozliczenia są jednak możliwe tylko wtedy, gdy system bankowy jest darzony zaufaniem przez obie strony transakcji. W przeciwnym wypadku podmioty biorące udział w transakcji zdecydują się raczej na rozliczanie w walizce, niż powierzenie swoich pieniędzy bankom, które, w ich odczuciu, mogą im ich nie oddać. Ważnym elementem oddziaływania bankowego systemu rozliczania transakcji na gospodarkę jest również ograniczenie zjawisk szarej strefy i prania brudnych pieniędzy, gdyż ślady w postaci zapisów na kontach bankowych mogą ujawnić nielegalną działalność. Druga definicja stabilności określa ją jako niewystępowanie kryzysu bankowego. Kryzys natomiast definiuje się jako sytuację, w której dłużnik (w tym przypadku banku) nie jest w stanie na bieżąco regulować swoich zobowiązań, ani też otrzymać dodatkowego finansowania, co de facto oznacza jego bankructwo. O ile niewypłacalność i bankructwo przedsiębiorstw stanowi normalne zjawisko życia gospodarczego, o tyle te same zjawiska w przypadku banku stanowią poważny problem. W przypadku przedsiębiorstwa bankructwo oznacza zazwyczaj, że nie jest ono w stanie sprostać konkurencji, a więc jest mniej efektywne, niż inne firmy działające w tej samej branży. Eliminacja z rynku tego typu podmiotów jest korzystna zarówno z punktu widzenia pozostałych firm danego sektora (gdyż odziedziczając udział w rynku po bankrucie mogą produkować taniej i lepiej), jak i konsumenta produkowanych przez nie dóbr (gdyż stają się one tańsze i lepsze). W przypadku bankructwa banku tracą natomiast zarówno jego klienci, jak i cały sektor. Dzieje się tak, gdyż system bankowy jest silnie powiązany wewnętrznie. Bankructwo jednego banku może spowodować bankructwo innych, które do tej pory wcale nie znajdowały się w trudnej sytuacji finansowej. Jednym z możliwych mechanizmów jest spadek zaufania klientów banków dobrze prosperujących w reakcji na kłopoty i bankructwo innego banku. Spadek zaufania przejawia się natomiast masowym wycofywaniem depozytów z banków (tzw. run na banki). Ponieważ banki nie są w stanie natychmiast odzyskać pieniędzy z udzielonych kredytów, może to wpędzić je w poważne problemy finansowe (por. Materiał pomocniczy nr 3). Inny mechanizm oddziałuje przez tzw. pożyczki międzybankowe. Jeśli bowiem upadający bank X posiada znaczne zobowiązania wobec innego banku Y i przestaje je regulować, może uniemożliwić bankowi Y regulowanie swoich zobowiązań itd. Mówimy wtedy o tzw. efekcie domina. Skutkiem kryzysu bankowego jest brak możliwości wypełniania przez sektor bankowy swoich podstawowych funkcji opisanych wcześniej. Z analiz następstw kryzysów, które miały miejsce dotychczas wynika, że mają one poważne negatywne konsekwencje dla rozwoju gospodarki. 8
9 Materiał pomocniczy nr 3 Kryzys bankowy w USA w latach W poniedziałek 21 października 1907 roku, jakieś pięć miesięcy od chwili rozpoczęcia się recesji, trzecie co do wielkości w Nowym Jorku towarzystwo powiernicze Knickerbocker Trust Company zaczęło przeżywać trudności finansowe. Następnego dnia "run" na bank spowodował jego zamknięcie (jak się okazało przejściowe: wznowił on działalność w marcu 1908 roku). Zamknięcie Kinckerbocker Trust wywołało run na inne towarzystwa powiernicze, wpierw w Nowym Jorku, a później w innych częściach kraju. Rozpoczęła się "panika" bankowa, podobna do tych, które od czasu do czasu zdarzały się w wieku XIX. W ciągu tygodnia banki w całym kraju zareagowały na "panikę" "ograniczeniem wypłat". Ogłosiły, że nie będą wypłacać gotówki na żądanie depozytariuszy pragnących wycofać swoje depozyty. W niektórych stanach gubernatorzy lub prokuratorzy generalni podjęli kroki, aby usankcjonować prawnie ograniczenia wypłat. W pozostałych praktyka taka była po prostu tolerowana i bankom pozwolono funkcjonować, nawet jeśli stosowały pewne techniczne zabiegi naruszające stanowe ustawodawstwo bankowe. Ograniczenie wypłat zmniejszyło liczbę bankructw banków i zastopowało run. Wywołało jednak poważne kłopoty dla sfery biznesu. Doprowadziło do niedoborów bilonu i pieniądza w ogóle, a także do wprowadzenia do obiegu monet drewnianych i innych substytutów prawnych środków płatniczych. W momencie największego niedoboru pieniądza za 100 dolarów gotówki płacono 104 dolary depozytu bankowego. Panika i restrykcje razem wzięte przekształciły recesję w jedną z najpoważniejszych, jakie do tej pory dotknęły Stany Zjednoczone. Uczyniły to bezpośrednio zmniejszając zaufanie i możliwość efektywnego prowadzenia interesów, a także pośrednio wymuszając zmniejszenie ilości pieniądza. (Friedman M. i Friedman R., 1994) 9
10 Materiał pomocniczy nr 4 Co to jest run na banki ( ) Cóż w istocie znaczą określenia "run", "panika" i "ograniczenia wypłat"? Dlaczego wywołały one tak dalekosiężne skutki, jakie im przypisujemy? ( ) Run na banki jest próbą jednoczesnego "wycofania" depozytów w formie gotówki przez wielu depozytariuszy. Run powstaje w wyniku plotek lub faktów, które skłaniają depozytariuszy do obaw, że bank jest niewypłacalny i nie będzie w stanie wypełnić swoich zobowiązań. Run jest próbą wydostania przez każdego "swoich" pieniędzy, zanim wszystko przepadnie. Łatwo można zrozumieć, dlaczego może on spowodować szybsze aniżeli w przypadku, gdyby nie nastąpił, bankructwo niewypłacalnego banku. Ale dlaczego może się on również stać przyczyną kłopotów dla banku, który jest wypłacalny? Odpowiedź związana jest z jednym z najbardziej mylących w naszym języku określeń ze słowem "depozyt", kiedy użyte jest ono w odniesieniu do żądania zgłaszanego pod adresem banku. Jeżeli "deponujemy" w banku gotówkę, skłonni jesteśmy przypuszczać, że bierze on nasze "zielone" i dopóty "deponuje" je bezpiecznie w skarbcu bankowym, dopóki nie zażądamy ich znowu. W istocie jednak nie robi on nic takiego. Gdyby tak bowiem czynił, skąd czerpałby dochód, z którego opłaca własne wydatki, żeby już nie wspomnieć o procentach płaconych od złożonych depozytów? Bank tylko niewielką część "zielonych" może chować do skarbca jako "rezerwę". Resztę pożycza komuś innemu, pobierając za to określony procent lub wydaje na zakup oprocentowanych papierów wartościowych. Jeżeli, jak w typowym przypadku, deponujemy nie gotówkę, ale czeki innych banków, nasz bank nie dostaje do ręki nawet gotówki, którą mógłby zdeponować w skarbcu. Otrzymuje on jedynie zobowiązanie gotówkowe innego banku, którego zwykle nie egzekwuje, albowiem inne banki mają z kolei jego zobowiązania. Na każde 100 dolarów depozytów, wszystkie banki razem wzięte, mają tylko kilka dolarów w gotówce złożone w skarbcach. Mamy zatem "system bankowy z częściową rezerwą". Działa on bardzo dobrze pod warunkiem, że każdy jest przeświadczony, iż może zawsze otrzymać gotówkę ze swojego depozytu, w związku z czym stara się ją uzyskać wyłącznie wtedy, kiedy jej naprawdę potrzebuje. Ponieważ nowe depozyty gotówkowe przeważnie z grubsza równają się wycofywanym, wystarcza niewielka kwota rezerwy, aby wyrównać przejściowe rozbieżności. Jeżeli wszakże wszyscy naraz próbują dostać gotówkę, sytuacja 10
11 zmienia się radykalnie. Jest wtedy wielce prawdopodobne, że nastąpi panika, podobnie jak wówczas, gdy ktoś w zatłoczonym teatrze krzyknie "ogień" i wszyscy biegną do wyjścia. Jeden bank może poradzić sobie z runem, pożyczając od innych banków lub żądając od swych dłużników zwrotu pożyczek. Mogą oni to zrobić wycofując gotówkę z innych banków. Ale jeśli run na banki rozszerza się, nie mogą one wszystkie zaradzić mu w ten sam sposób. Nie ma po prostu tyle gotówki w ich skarbcach, by mogła ona zadośćuczynić żądaniom wszystkich depozytariuszy. Co więcej, jakakolwiek próba sprostania rozszerzającemu się runowi na banki poprzez opróżnianie skarbców, o ile nie osiągnie błyskawicznie sukcesu przywracając zaufanie i kończąc run tak, że gotówka zostanie na nowo zdeponowana, skazana jest na niepowodzenie: wymusza znacznie większą redukcję samych depozytów. W roku 1907 banki miały przeciętnie tylko 12 dolarów gotówki na każde 100 dolarów depozytów. Każdy dolar depozytu przemieniony w gotówkę i przeniesiony ze skarbca bankowego do materacy depozytariuszy czynił koniecznym redukcję depozytów o dodatkowe 7 dolarów, jeśli banki miały utrzymać poprzednią stopę rezerw gotówkowych jako określonego procentu depozytów. Z tej to właśnie przyczyny run, powodując chomikowanie gotówki, rodzi spadek ogólnej podaży pieniądza. Z tej również przyczyny powoduje on taki brak środków. Poszczególne banki usiłują dostać gotówkę dla zaspokojenia żądań depozytariuszy, naciskając swych dłużników, by spłacili pożyczki i odmawiając ich odnowienia lub udzielenia dodatkowych pożyczek. Dłużnicy jako całość nie mają się do kogo zwrócić, tak więc banki upadają i biznes także. (Friedman M. i Friedman R., 1994) 11
12 Materiał pomocniczy nr 5 Bank centralny (NBP) Banki centralne są instytucjami o bardzo istotnym znaczeniu dla stabilności systemu finansowego. Główne zadania banku centralnego w tym zakresie to: Dbałość o stabilność cen. Jest to główne zadanie większości banków centralnych na świecie. Jak podkreślano we wcześniejszych tekstach (Materiał 1) brak zaufania do pieniądza będący wynikiem wysokiej inflacji uniemożliwia systemowi finansowemu realizację jego podstawowych funkcji. Stabilność cen jest więc koniecznym warunkiem stabilności sektora finansowego (choć nie jest warunkiem wystarczającym). Działania mające na celu wspieranie i bezpieczeństwa i efektywności systemu płatniczego (czyli systemu rozliczeń, w którym uczestniczą banki). Starania te wspierają realizację przeze system bankowy jednej z jego podstawowej funkcji (omawianej wcześniej), czyli sprawnej i bezpiecznej realizacji transakcji między podmiotami życia gospodarczego. W ramach tych działań NBP prowadzi system rozliczeń o nazwie SOR- BNET, wydaje regulacje dotyczące zasad jego funkcjonowania, a także monitoruje go, dbając o bezpieczeństwo jego funkcjonowania. Pożyczkodawca ostatniej instancji. Funkcja ta oznacza możliwość zasilenia przez bank centralny banku komercyjnego (lub całego systemu) w środki pieniężne w sytuacji, w której napotyka on problemy z regulowaniem zobowiązań z prywatnych źródeł, wywołane niekorzystnym wstrząsem (np. paniką bankową). Warunki, w jakich może dojść do udzielenia takiej pomocy są zapisane w ustawie o NBP. Bieżące analizy stanu systemu finansowego. Analizy takie mają na celu bieżące monitorowanie zagrożeń dla systemu finansowego i przeciwdziałanie im, a także ocenę perspektyw i ewentualnych barier rozwoju sektora. W NBP działaniami tymi zajmuje się Departament Systemu Finansowego, który oprócz bieżących analiz publikuje Raport o stabilności systemu finansowego, który stanowi szczegółową ocenę jego bieżącego stanu. 12
13 Materiał pomocniczy nr 6 Nadzór bankowy (KNF i GINB) Głównym zadaniem nadzoru bankowego jest identyfikowanie i ograniczanie ryzyka, jakie podejmują banki. Celem tych działań jest ochrona interesów klientów banków oraz powierzonych im środków (depozytów). Nadzorowi podlegają zarówno poszczególne banki, jak i cały system. W Polsce nadzór nad działalnością banków sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego (KNF). Komisja Nadzoru Finansowego sprawuje nadzór nad sektorem bankowym, rynkiem kapitałowym, ubezpieczeniowym i emerytalnym, nadzór nad instytucjami płatniczymi i biurami usług płatniczych oraz nad instytucjami pieniądza elektronicznego. Do zadań Komisji należy ponadto: a) podejmowanie działań służących prawidłowemu funkcjonowaniu rynku finansowego; b) podejmowanie działań mających na celu rozwój rynku finansowego i jego konkurencyjności; c) podejmowanie działań edukacyjnych i informacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku finansowego; d) udział w przygotowywaniu projektów aktów prawnych w zakresie nadzoru nad rynkiem finansowym; e) stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów między uczestnikami rynku finansowego, w szczególności sporów wynikających ze stosunków umownych między podmiotami podlegającymi nadzorowi Komisji a odbiorcami usług świadczonych przez te podmioty; f) wykonywanie innych zadań określonych ustawami. Celem nadzoru nad rynkiem finansowym jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania tego rynku, jego stabilności, bezpieczeństwa oraz przejrzystości, zaufania do rynku finansowego, a także zapewnienie ochrony interesów uczestników tego rynku. Nadzór nad działalnością KNF sprawuje Prezes RM. 13
14 Materiał pomocniczy nr 7 Gwarantowanie depozytów (BFG) Głównym zadaniem instytucji gwarantujących depozyty jest ochrona interesów klientów banków, a pośrednio zmniejszenie ryzyka związanego ze skutkami opisanego wcześniej zdarzenia zwanego paniką bankową lun runem na banki. Prawna gwarancja zwrotu depozytów zwiększa bowiem zaufanie klientów i zmniejsza ich obawy o to, że utracą swoje oszczędności w wyniku bankructwa banku. To natomiast skłania ich do spokojniejszej reakcji na ewentualne informacje o problemach banku. System gwarantowania depozytów ma jednak również negatywne skutki związane z pojęciem ryzyka nadużycia (ang. moral hazard). Zabezpieczenia gwarantowane przez instytucje gwarantujące depozyty mogą bowiem skłaniać banki do podejmowania większego ryzyka w celu maksymalizacji zysku. W celu zmniejszenia tego rodzaju pokus wprowadza się różne ograniczenia udzielanej pomocy (np. tzw. limit gwarancyjny, czyli pułap, do którego zwracane są depozyty (w żadnym systemie nie są bowiem gwarantowane w 100 proc.), zróżnicowanie płaconej przez poszczególne banki składki tak, aby poziom składki uwzględniał poziom ryzyka ponoszonego przez bank). W Polsce gwarantowaniem depozytów zajmuje się Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG), w którego skład wchodzą zarówno przedstawiciele banków, jak i NBP i Ministerstwa Finansów. Udział w BFG jest obowiązkowy, co oznacza, że wszystkie banki partycypują w kosztach ewentualnego upadku jednego z nich. BFG wypełnia dwa rodzaj podstawowych funkcji Udziela wypłaty depozytów do gwarantowanej kwoty. W przypadku bankructwa banku ochronie (gwarancji) podlega łączna kwota depozytów zgromadzonych w banku przez daną osobę (lub przedsiębiorstwo). Obecnie BFG zwraca o 100 proc. środków do kwoty równowartości euro. Udziela pomocy finansowej bankom zagrożonym upadłościom. W wielu sytuacjach koszty takiej pomocy mogą być znacznie niższe, niż koszty wypłat gwarantowanych depozytów. Podlegająca spłacie pomoc koncentruje się nie tylko na zasileniu banku środkami finansowymi lub przejęciu regulowania jego wierzytelności, lecz także kontroli wykorzystania udzielonej pomocy oraz kontroli realizacji programu naprawczego. 14
15
SYSTEM BANKOWY. Finanse 110630-1165
SYSTEM BANKOWY Finanse Plan wykładu Rodzaje i funkcje bankowości Bankowość centralna Banki komercyjne i inwestycyjne Finanse Funkcje banku centralnego(1) Bank dla państwa Bank dla banków Emisja pieniądza
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Rola banku w gospodarce Po co są potrzebne banki? dr Marek Szewczyk
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Rola banku w gospodarce Po co są potrzebne banki? dr Marek Szewczyk Wyższa Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach 6 listopada 2013 r. Bank, co to znaczy Słowo bank pochodzi
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Czy warto powierzać pieniądze bankom Dr Robert Jagiełło Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 23 kwietnia 2010 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY 1 WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL
Bardziej szczegółowoPolityka monetarna państwa
Polityka monetarna państwa Definicja pieniądza To miara wartości dóbr i usług To ustawowy środek zwalniania od zobowiązań Typy pieniądza Pieniądz materialny: monety, banknoty, czeki, weksle, akcje, obligacje
Bardziej szczegółowoTrzy sfery działania banków
Trzy sfery działania banków I sfera działania banków: pośrednictwo kredytowe w ramach tzw. operacji pasywnych (biernych) bank pożycza pieniądze i środki pieniężne od swoich klientów po to, aby w ramach
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Bank zaufanie na całe życie Czy warto powierzać pieniądze bankom? Uniwersytet w Białymstoku 23 kwietnia 2015 r. dr Ewa Tokajuk EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL
Bardziej szczegółowoRola banku w gospodarce Po co potrzebne są banki? Katarzyna Szarkowska-Ludew
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Rola banku w gospodarce Po co potrzebne są banki? Katarzyna Szarkowska-Ludew Uniwersytet w Białymstoku 5 grudnia 2013 r. O czym będziemy rozmawiać? 1.Jak powstały banki?
Bardziej szczegółowoKażde państwo posiada walutę, w której rozlicza się wszelkie płatności na jego terenie. W Polsce jest nią złoty, dzielący się na 100 groszy.
Każde państwo posiada walutę, w której rozlicza się wszelkie płatności na jego terenie. W Polsce jest nią złoty, dzielący się na 100 groszy. Państwo: Sprawuje kontrolę nad stabilnością swojej waluty.(np.,
Bardziej szczegółowoPieniądz i rynek pieniężny (część druga) dr Krzysztof Kołodziejczyk
Pieniądz i rynek pieniężny (część druga) dr Krzysztof Kołodziejczyk Plan 1. Agregaty pieniężne 2. Kreacja i kontrola podaży pieniądza Pieniądz i rynek pieniężny pytania na dziś Ile jest pieniądza w gospodarce?
Bardziej szczegółowoBanki komercyjne utrzymują rezerwę obowiązkową na rachunkach bieżących w NBP albo na specjalnych rachunkach rezerwy obowiązkowej.
Rezerwa obowiązkowa Rezerwa obowiązkowa stanowi odsetek bilansowych zwrotnych zobowiązań (bieżących i terminowych) banków wobec sektora niefinansowego, która podlega odprowadzeniu i utrzymaniu w postaci
Bardziej szczegółowoMIROSŁAWA CAPIGA. m #
MIROSŁAWA CAPIGA m # Katowice 2008 SPIS TREŚCI WSTĘP 11 CZĘŚĆ I DWUSZCZEBLOWOŚĆ SYSTEMU BANKOWEGO W POLSCE Rozdział 1 SPECYFIKA SYSTEMU BANKOWEGO 15 1.1. System bankowy jako element rynkowego systemu finansowego
Bardziej szczegółowoNarodowy Bank Polski. Wykład nr 5
Narodowy Bank Polski Wykład nr 5 NBP podstawy prawne NBP reguluje ustawa z dn.29.08.1997 roku o Narodowym Banku Polskim (Dz.U nr 140 z późn.zm). Cel działalności NBP Podstawowym celem działalności NBP
Bardziej szczegółowoWiele definicji, np.:
KRYZYS FINANSOWY Wiele definicji, np.: - zaburzenie funkcjonowania rynków finansowych, któremu towarzyszą zazwyczaj spadek cen aktywów oraz upadłości dłużników i pośredników, co powoduje niezdolność rynków
Bardziej szczegółowoPrawo bankowe. BFG organizacja gwarancji
Prawo bankowe BFG organizacja gwarancji Bankowy Fundusz Gwarancyjny Po co gwarancje dla depozytariuszy? Co gwarancja wypłaty depozytów oznacza dla klientów banków? Czy warto aby bank należał do systemu
Bardziej szczegółowoRozdział 15. podręcznika Wolna przedsiębiorczość - bank centralny
Rozdział 15. podręcznika Wolna przedsiębiorczość - bank centralny Autor: Mateusz Machaj #bank centralny #inflacja #polityka pieniężna #stopy procentowe W tym rozdziale dowiesz się: Czym są banki centralne
Bardziej szczegółowoDr Jan Zaunar. 20.09.2009 r. Wykład: Rachunkowość bankowa
Dr Jan Zaunar 20.09.2009 r. Wykład: Rachunkowość bankowa Temat Nr 1: Cechy szczególne banku jako przedsiębiorstwa 1. Podstawowe kierunki działalności banku W odróżnieniu od zwykłych przedsiębiorstw, które
Bardziej szczegółowoBanki. Joanna Macanko, Klaudia Manikowska, Karolina Lasota, Paulina Machalska
Banki Joanna Macanko, Klaudia Manikowska, Karolina Lasota, Paulina Machalska Plan prezentacji 1. Co to jest bank Definicja, funkcje i rodzaje banków 2. System bankowy Definicja, model 3. Kreacja pieniądza
Bardziej szczegółowoAnaliza przepływów pieniężnych spółki
Analiza przepływów pieniężnych spółki Przepływy pieniężne mierzą wszystkie wpływy i wypływy gotówki z i do spółki, a do tego od razu przyporządkowują je do jednej z 3 kategorii: przepływy operacyjne -
Bardziej szczegółowoPieniądz i system bankowy
Pieniądz i system bankowy Pieniądz pewien powszechnie akceptowany towar, który w zależności od sytuacji pełni funkcję: środka wymiany jednostki rozrachunkowej (umożliwia wyrażanie cen i prowadzenie rozliczeń)
Bardziej szczegółowoWIBOR Stawka referencyjna Polonia Stopa referencyjna Stopa depozytowa Stopa lombardowa
WIBOR (ang. Warsaw Interbank Offered Rate) - referencyjna wysokość oprocentowania kredytów na polskim rynku międzybankowym. Wyznaczana jest jako średnia arytmetyczna wielkości oprocentowania podawanych
Bardziej szczegółowoSukces. Bądź odważny, nie bój się podejmować decyzji Strach jest i zawsze był największym wrogiem Ludzi
Sukces Każdy z nas przychodzi na świat z sekretnym zadaniem. Jak myślisz, jakie jest Twoje? Czy jesteś gotowy wykorzystać w pełni swój potencjał? Do czego masz talent? Jakie zdolności, zainteresowania
Bardziej szczegółowoTEST WIEDZY EKONOMICZNEJ nr 4
TEST WIEDZY EKONOMICZNEJ nr 4 TEST WYBORU (1 pkt za prawidłową odpowiedź) Przeczytaj uważnie pytania, wybierz jedną poprawną odpowiedź spośród podanych i zakreśl ją znakiem X. Czas pracy 30 minut. 1. Bankiem
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZE CYKLU LEKCJI, ZREALIZOWANYCH W RAMACH PROJEKTU SEKRETY BANKÓW W GIMNAZJACH SPOŁECZNEGO TOWARZYSTWA OŚWIATOWEGO
SCENARIUSZE CYKLU LEKCJI, ZREALIZOWANYCH W RAMACH PROJEKTU SEKRETY BANKÓW W GIMNAZJACH SPOŁECZNEGO TOWARZYSTWA OŚWIATOWEGO I. Lekcje wprowadzające Zajęcia obejmują dwie godziny lekcyjne. W trakcie pierwszej
Bardziej szczegółowoNie ocalą nas wymogi kapitałowe
Nie ocalą nas wymogi kapitałowe Autor: Frank Shostak Źródło: mises.org Tłumaczenie: Katarzyna Buczkowska We wtorek, 2 lipca 2013 r., decydenci banku centralnego USA zagłosowali za przyjęciem amerykańskiej
Bardziej szczegółowoRady dla przyszłych inwestorów
Rady dla przyszłych inwestorów Podstawa programowa kształcenia ogólnego: Uczeń: podaje przykłady racjonalnego i nieracjonalnego gospodarowania; stosuje zasady racjonalnego gospodarowania w odniesieniu
Bardziej szczegółowoPieniądz. Polityka monetarna
Pieniądz. Polityka monetarna Definicja Pieniądz można więc najogólniej zdefiniować jako powszechnie akceptowany w danym kraju środek płatniczy. Istota pieniądza przejawia się w jego funkcjach: środka wymiany
Bardziej szczegółowoBudowa i odbudowa zaufania na rynku finansowym. Piotr Szpunar Departament Systemu Finansowego Narodowy Bank Polski
Budowa i odbudowa zaufania na rynku finansowym Piotr Szpunar Departament Systemu Finansowego Narodowy Bank Polski Aktywa instytucji finansowych w Polsce w latach 2000-2008 (w mld zł) 2000 2001 2002 2003
Bardziej szczegółowoØ Nadzór solo. Ø Nadzór zintegrowany. Ø Nadzór mieszany MATERIAŁY WYKŁADOWE MATERIAŁY WYKŁADOWE MATERIAŁY WYKŁADOWE
MODELE NADZORU FINANSOWEGO Ø Nadzór solo Ø Nadzór zintegrowany Ø Nadzór mieszany NADZÓR FINANSOWY W POLSCE Komisja Papierów Wartościowych i Giełd Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych Komisja
Bardziej szczegółowoKreacja pieniądza: mity i rzeczywistość Czy banki centralne kreują pieniądze? Czy QE to masowe drukowanie pieniędzy?
Andrzej Sławiński Kreacja pieniądza: mity i rzeczywistość Czy banki centralne kreują pieniądze? Czy QE to masowe drukowanie pieniędzy? 1. Czy banki centralne emitują pieniądze? Warszawa.gazeta.pl Bilans
Bardziej szczegółowoMASZ TO JAK W BANKU, CZYLI PO CO NAM KARTY I INNE PRODUKTY BANKOWE.
MASZ TO JAK W BANKU, CZYLI PO CO NAM KARTY I INNE PRODUKTY BANKOWE. Szczecin, maj 2018 Tatiana Mazurkiewicz BANK KOMERCYJNY Instytucja finansowa: o gromadzi środki pieniężne gromadzi depozyty klientów
Bardziej szczegółowoPorównanie możliwości inwestowania w tzw. bezpieczne formy lokowania oszczędności. Jakub Pakos Paulina Smugarzewska
Porównanie możliwości inwestowania w tzw. bezpieczne formy lokowania oszczędności Jakub Pakos Paulina Smugarzewska Plan prezentacji 1. Bezpieczne formy lokowania oszczędności 2. Depozyty 3. Fundusze Papierów
Bardziej szczegółowoEkonomia rozwoju wykład 7 Rola instytucji w rozwoju ekonomicznym. Prawa własności, ryzyka ekonomiczne, polityczne i
Ekonomia rozwoju wykład 7 Rola instytucji w rozwoju ekonomicznym. Prawa własności, ryzyka ekonomiczne, polityczne i prawne. dr Piotr Białowolski Katedra Ekonomii I http://www.e-sgh.pl/piotr_bialowolski/er
Bardziej szczegółowoAspekty prawne inwestowania nadwyżek operacyjnych. i budżetowych przez Jednostki Samorządu Terytorialnego.
Aspekty prawne inwestowania nadwyżek operacyjnych i budżetowych przez Jednostki Samorządu Terytorialnego. Tło legislacyjne dla rozważań nad sposobami efektywnego lokowania nadwyżek środków pieniężnych
Bardziej szczegółowo6. Literatura, materiały źródłowe, strony internetowe:
Strona1 Sławomir Dorocki Scenariusz zajęć edukacyjnych nr 3.10 Temat zajęć: Sprawdzian z działu 3 1. Cele lekcji: Uczeń: sprawdza stopień opanowania wiedzy i umiejętności z działu 3. 2. Metody i techniki:
Bardziej szczegółowoPieniądz i system bankowy
Pieniądz i system bankowy 0 Pieniądz 0 pewien powszechnie akceptowany towar, za pomocą którego dokonujemy płatności za dostarczone dobra i usługi lub wywiązujemy się ze zobowiązań (np. spłata długu) 0
Bardziej szczegółowoAkademia Młodego Ekonomisty
Temat spotkania: Matematyka finansowa dla liderów Temat wykładu: Matematyka finansowa wokół nas Prowadzący: Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 14 października 2014 r. Matematyka finansowa dla liderów Po
Bardziej szczegółowoWynająć fachowca, czyli działalność funduszy inwestycyjnych
Wynająć fachowca, czyli działalność funduszy inwestycyjnych Skrócony opis lekcji Na zajęciach uczniowie poznają działanie funduszy inwestycyjnych, różne typy funduszy inwestycyjnych oraz opłacalność inwestycji
Bardziej szczegółowoSystem bankowy jak to działa? Autor: Piotr Ciżkowicz
System bankowy jak to działa? Autor: Piotr Ciżkowicz Skrócony opis lekcji W czasie lekcji uczniowie poznają sposób funkcjonowania systemu bankowego. Dowiedzą się, w jaki sposób banki komercyjne przyczyniają
Bardziej szczegółowoZawiera zobowiązania obu stron przedstawione w regulaminie. Obowiązkowo określa typ oprocentowania depozytu i sposób kapitalizacji odsetek.
Depozyty i BFG Umowa o prowadzenie rachunku depozytowego Ma charakter cywilnoprawny. Zawiera zobowiązania obu stron przedstawione w regulaminie Regulamin prowadzenia rachunku integralna częśd umowy Obowiązkowo
Bardziej szczegółowoWykład: PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY
Wykład: PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY Pieniądz i jego funkcje Pieniądz jest to powszechnie akceptowany środek wymiany. Funkcje pieniądza: 1. Miernik wartości (w pieniądzu wyrażone są ceny towarów) 2. Środek
Bardziej szczegółowoPrzekształcenia systemu bankowego. w ostatnim ćwierćwieczu
Przekształcenia systemu bankowego w ostatnim ćwierćwieczu Prof. dr hab. Jerzy Węcławski Sesja naukowo-edukacyjna 25 lat przemian gospodarczych w Polsce UMCS, Wydział Ekonomiczny, Lublin, 15 maja 2014 r.
Bardziej szczegółowo2.2 Poznajcie mnie autoprezentacja mocnych stron
Rozkład materiału Program: Ekonomia Stosowana Podręcznik: praca zbiorowa, kierownik zespołu dr Jarosław Neneman, Ekonomia Stosowana", wyd. FMP, Warszawa Tematyka zajęć dydaktycznych Treści nauczania wymagania
Bardziej szczegółowoO OSZ MATERIA Y DLA NAUCZYCIELI. Masz to jak w banku! Zadania i funkcje banków.
O OSZ MATERIA Y DLA NAUCZYCIELI K Masz to jak w banku! Zadania i funkcje banków. ZAJĘCIA 2: Masz to jak w banku! Zadania i funkcje banków Grupa wiekowa: klasy IV VI szkoła podstawowa Czas zajęć: 1,5 godziny
Bardziej szczegółowoSveriges Riksbank
BANKOWOŚĆ CENTRALNA 1668 - Sveriges Riksbank W 1694 r. powstaje Bank of England, prawie wiek później Banco de Espana (1782), Bank of the United States (1791) czy Banque de France (1800). W XIX wieku powstały
Bardziej szczegółowoEkonomika i Logistyka w Przedsiębiorstwach Transportu Morskiego wykład 06 MSTiL niestacjonarne (II stopień)
dr Adam Salomon Ekonomika i Logistyka w Przedsiębiorstwach Transportu Morskiego wykład 06 MSTiL niestacjonarne (II stopień) program wykładu 06. Rola współczynnika procentowego i współczynnika dyskontowego
Bardziej szczegółowoOGŁOSZENIE O ZMIANIE STATUTU MCI.CreditVentures 2.0. Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z dnia 27 maja 2015 r.
OGŁOSZENIE O ZMIANIE STATUTU MCI.CreditVentures 2.0. Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z dnia 27 maja 2015 r. Niniejszym, MCI Capital Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. z siedzibą w Warszawie,
Bardziej szczegółowoSzkoły ponadgimnazjalne, PODSTAWA PROGRAMOWA. Cele kształcenia wymagania ogólne
Strona1 Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, (str. 102 105) Załącznik nr 4 do: rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie
Bardziej szczegółowoKancelaria Sejmu s. 1/5
Kancelaria Sejmu s. 1/5 USTAWA z dnia 10 października 2012 r. Opracowano na podstawie: Dz. U. z 2012 r. poz. 1166. o zmianie ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych Art. 1. W ustawie
Bardziej szczegółowoKto pomoże dziadkom, czyli historia systemów emerytalnych. Autor: Artur Brzeziński
Kto pomoże dziadkom, czyli historia systemów emerytalnych Autor: Artur Brzeziński Skrócony opis lekcji Uczniowie poznają wybrane fakty z historii emerytur, przeanalizują dwa podstawowe systemy emerytalne
Bardziej szczegółowo[AMARA GALBARCZYK JOANNA ŚWIDERSKA
[AMARA GALBARCZYK JOANNA ŚWIDERSKA :Y Podręcznik akademicki Spis treś«wprowadzenie 11 Rozdział 1 System bankowy w Polsce 13 1.1. Organizacja i funkcjonowanie systemu bankowego 13 1.2. Instytucje centralne
Bardziej szczegółowoAkademia Młodego Ekonomisty
kademia Młodego Ekonomisty Banki w Praktyce nna Chmielewska Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 20 kwietnia 2010 r. Banki w Praktyce 2 Każdy chce więcej - potrzebny nam pośrednik 3 Skąd bank ma pieniądze?
Bardziej szczegółowoBezpieczne pożyczanie pieniędzy o czym warto pamiętać?
Bezpieczne pożyczanie pieniędzy o czym warto pamiętać? Skrócony opis lekcji: Poziom: szkoła ponadgimnazjalna. Podstawa programowa kształcenia ogólnego: Podstawy przedsiębiorczości. Uczeń: podejmuje racjonalne
Bardziej szczegółowoSystem bankowy i tworzenie wkładów
System bankowy i tworzenie wkładów Wykład nr 4 Wyższa Szkoła Technik Komputerowych i Telekomunikacji w Kielcach 2011-03-29 mgr Wojciech Bugajski 1 Prawo bankowe z dn.27.08.1997 Definicja banku osoba prawna
Bardziej szczegółowoOpinia do ustawy o zmianie ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym oraz niektórych innych ustaw (druk nr 1043)
Warszawa, dnia 8 grudnia 2010 r. Opinia do ustawy o zmianie ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym oraz niektórych innych ustaw (druk nr 1043) I. Cel i przedmiot ustawy Ustawa, w celu wypełnienia postanowień
Bardziej szczegółowoNarodowy Bank. Polski, NBP
Narodowy Bank Polski, NBP Polski bank centralny z siedzibą w Warszawie przy ul. Świętokrzyskiej 11/21. Podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu
Bardziej szczegółowoNadwyżki finansowe - lokować czy inwestować?
Nadwyżki finansowe - lokować czy inwestować? Co zrobić, aby dobrze ulokować nasze nadwyżki inwestycyjne? Gdzie zarobimy najwięcej i które z instrumentów finansowych są obarczone najmniejszym ryzykiem?
Bardziej szczegółowoT. Łuczka Kapitał obcy w małym i średnim przedsiębiorstwie. Wybrane aspekty mikro i makroekonomii
Teresa Łuczka Godziny konsultacji: 12 13.30 poniedziałek 15 16 wtorek p. 306 Strzelecka T. Łuczka Kapitał obcy w małym i średnim przedsiębiorstwie. Wybrane aspekty mikro i makroekonomii WYKŁAD 1 (26.02)
Bardziej szczegółowoJak bezpiecznie inwestować?
Skrócony opis lekcji Poziom: szkoła ponadgimnazjalna. Przedmiot: podstawy przedsiębiorczości lub godzina wychowawcza. Podstawa programowa kształcenia ogólnego: Podstawy przedsiębiorczości. Człowiek przedsiębiorczy.
Bardziej szczegółowoOGŁOSZENIE O ZMIANACH PROSPEKTU INFORMACYJNEGO COMMERCIAL UNION SPECJALISTYCZNY FUNDUSZ INWESTYCYJNY OTWARTY, z dnia 14 stycznia 2009 r.
OGŁOSZENIE O ZMIANACH PROSPEKTU INFORMACYJNEGO COMMERCIAL UNION SPECJALISTYCZNY FUNDUSZ INWESTYCYJNY OTWARTY, z dnia 14 stycznia 2009 r. Na podstawie 28 ust. 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6 listopada
Bardziej szczegółowoKatedra Prawa Finansowego Wydział Prawa i Administracji UMCS USTALANIE WYSOKOŚCI STÓP PROCENTOWYCH PRZEZ NARODOOWY BANK POLSKI
Katedra Prawa Finansowego Wydział Prawa i Administracji UMCS USTALANIE WYSOKOŚCI STÓP PROCENTOWYCH PRZEZ NARODOOWY BANK POLSKI Art. 227 ust. 1 Konstytucji Centralnym bankiem państwa jest Narodowy Bank
Bardziej szczegółowo18. Zasady działania banków zapewniające bezpieczeństwo wkładów określa:
1. Bank może przyjmować wpłaty zamknięte od klientów, którzy: a) są bankowi dobrze znani b) wpłacają systematycznie duże kwoty c) mają podpisaną specjalną umowę d) mają rachunek w innym banku 3. Kredyt
Bardziej szczegółowoPolityka makrostabilnościowa jako konieczny element polityki stabilizowania koniunktury. Prof. dr hab. Marek Belka Prezes Narodowego Banku Polskiego
Polityka makrostabilnościowa jako konieczny element polityki stabilizowania koniunktury Prof. dr hab. Marek Belka Prezes Narodowego Banku Polskiego Polityka makrostabilnościowa w perspektywie Seria kryzysów
Bardziej szczegółowoSpis treści: Wprowadzenie. Rozdział 1. System bankowy w Polsce Joanna Świderska
Bank komercyjny w Polsce. Podręcznik akademicki., Ideą prezentowanej publikacji jest całościowa analiza działalności operacyjnej banków komercyjnych zarówno w aspekcie teoretycznym, jak i w odniesieniu
Bardziej szczegółowoNauka o finansach. Prowadzący: Dr Jarosław Hermaszewski
Nauka o finansach Prowadzący: Dr Jarosław Hermaszewski Wykład 1 CO TO SĄ FINANSE? Definicja Finanse 1. Dziedzina nauki zajmująca się analizą, jak ludzie lokują dostępne zasoby w danym okresie. 2. Ogół
Bardziej szczegółowoPodstawowe informacje na temat NBP:
Działalność NBP Podstawowe informacje na temat NBP: Co to jest NBP? Narodowy Bank Polski jest to bank centralny Rzeczypospolitej Polskiej. Prezes Adam Glapiński (od 21 czerwca 2016r.). Rok założenia 1945
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Bank zaufanie na całe życie Czy warto powierzać pieniądze bankom? nna Chmielewska Miasto Bełchatów 24 listopada 2010 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY Uniwersytet Dziecięcy,
Bardziej szczegółowoCzy warto korzystać z rachunków bankowych i płatności bezgotówkowych?
Szczecin, 21 maja 2012 r. Wstęp bezpłatny! Czy warto korzystać z rachunków bankowych i płatności bezgotówkowych? Adam Tochmański Dyrektor Departamentu Systemu Płatniczego Narodowy Bank Polski Agenda 1.
Bardziej szczegółowo1. Omów typy osobowości. 2. Wymień cechy osoby przedsiębiorczej. 3. Dokonaj autoprezentacji. 4. Na czym polega komunikacja interpersonalna.
1. Omów typy osobowości 2. Wymień cechy osoby przedsiębiorczej. 3. Dokonaj autoprezentacji. 4. Na czym polega komunikacja interpersonalna. 5. Omów rodzaje komunikacji interpersonalnej. 6. Wymień metody
Bardziej szczegółowoKredytowe instrumenty a stabilność finansowa
Monografie i Opracowania 563 Paweł Niedziółka Kredytowe instrumenty a stabilność finansowa Warszawa 2009 Szkoła Główna Handlowa w Warszawie OFICYNA WYDAWNICZA Spis treści Indeks skrótów nazw własnych używanych
Bardziej szczegółowoNarodowy Bank Polski jest bankiem centralnym Rzeczypospolitej Polskiej.
Narodowy Bank Polski jest bankiem centralnym Rzeczypospolitej Polskiej. Wypełnia zadania określone w: Konstytucji RP; ustawie o Narodowym Banku Polskim; ustawie Prawo bankowe. NBP pełni trzy podstawowe
Bardziej szczegółowoDziałania Narodowego Banku Polskiego w zakresie promowania bezpiecznego korzystania z usług finansowych.
Izabela Pietrzak / Narodowy Bank Polski Oddział Okręgowy w Poznaniu Działania Narodowego Banku Polskiego w zakresie promowania bezpiecznego korzystania z usług finansowych. Nowy Tomyśl / 24 listopada 2016
Bardziej szczegółowoJak nie wpaść w pętlę zadłużenia?
Jak nie wpaść w pętlę zadłużenia? Skrócony opis lekcji Podstawa programowa kształcenia ogólnego: Wiedza o społeczeństwie. Uczeń: podaje przykłady racjonalnego i nieracjonalnego gospodarowania; stosuje
Bardziej szczegółowoNauka o finansach. Prowadzący: Dr Jarosław Hermaszewski
Nauka o finansach Prowadzący: Dr Jarosław Hermaszewski Wykład 2 SYSTEM FINANSOWY Co to jest system finansowy? System finansowy obejmuje rynki pośredników, firmy usługowe oraz inne instytucje wykorzystywane
Bardziej szczegółowoRaport o stabilności systemu finansowego czerwiec 2009 r. Departament Systemu Finansowego Narodowy Bank Polski
Raport o stabilności systemu finansowego czerwiec 2009 r. Departament Systemu Finansowego Narodowy Bank Polski 1 Raport o stabilności finansowej Publikowanie Raportu jest standardem międzynarodowym, NBP
Bardziej szczegółowoWPROWADZENIE DO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO
WPROWADZENIE DO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO Fundusz jest osobą prawną i działa pod nazwą, zwany dalej Funduszem. Fundusz może używać skróconej nazwy SKOK FIO Obligacji. Fundusz został zarejestrowany w Rejestrze
Bardziej szczegółowoOPIS FUNDUSZY OF/ULM3/1/2013
OPIS FUNDUSZY OF/ULM3/1/2013 Spis treści Opis Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego ING Perspektywa 2020 3 Opis Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego ING Perspektywa 2025 6 Opis Ubezpieczeniowego Funduszu
Bardziej szczegółowoAkademia przepływów pieniężnych cz. 1.
Akademia przepływów pieniężnych cz. 1. Większość podmiotów sporządzających sprawozdania finansowe na podstawie przepisów ustawy o rachunkowości zgodnie z jej art. 45 ust. 3 ma obowiązek sporządzenia również
Bardziej szczegółowoZaufanie do wybranych instytucji sektora finansowego
Zaufanie do wybranych instytucji sektora finansowego Wyniki badań opinii indywidualnych klientów posiadających zdeponowane środki pieniężne w instytucjach finansowych Warszawa, marzec 2012 1 1 Spis treści
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO FINANSACH DLA NAUCZYCIELA
PRZEWODNIK PO FINANSACH DLA NAUCZYCIELA Lekcja 3, klasy I-III Co robią banki? Materiały zostały objęte Patronatem: Lekcja 3 WPROWADZENIE MERYTORYCZNE: CO ROBIĄ BANKI? Istnieją różne sposoby oszczędzania
Bardziej szczegółowoRynek kapitałowopieniężny. Wykład 1 Istota i podział rynku finansowego
Rynek kapitałowopieniężny Wykład 1 Istota i podział rynku finansowego Uczestnicy rynku finansowego Gospodarstwa domowe Przedsiębiorstwa Jednostki administracji państwowej i lokalnej Podmioty zagraniczne
Bardziej szczegółowoO OSZ MATERIA Y DLA NAUCZYCIELI. Gimnazju m. konto bankowe?
O OSZ MATERIA Y DLA NAUCZYCIELI Gimnazju m konto bankowe? ZAJĘCIA 2: Czy warto mieć konto bankowe? Grupa wiekowa: gimnazjum Czas zajęć: 1,5 godziny Wprowadzenie Obecnie posiadanie konta bankowego jest
Bardziej szczegółowoOPIS FUNDUSZY OF/ULM4/1/2012
OPIS FUNDUSZY OF/ULM4/1/2012 Spis treści Opis Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego ING Perspektywa 2020 3 Opis Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego ING Perspektywa 2025 6 Opis Ubezpieczeniowego Funduszu
Bardziej szczegółowo2. Fundusz jest przeznaczony dla osób oczekujących długoterminowego wzrostu wartości oszczędności, które decyzję co do struktury aktywów Funduszu
OGŁOSZENIE Zarząd ING Powszechne Towarzystwo Emerytalne Spółka Akcyjna informuje, że Komisja Nadzoru Finansowego decyzją nr DLU/WFE/612/22/5/14/KM z dnia 8 września 2014 roku wyraziła zgodę na zmianę Statutu
Bardziej szczegółowoDlaczego system bankowy musi upaść? Robert Brzoza
Dlaczego system bankowy musi upaść? Robert Brzoza System bankowy przejął władzę nad gospodarką Przejął podaż pieniądza. Przejął zasilanie gospodarki nowymi pieniędzmi. Udziela korupcyjnie utworzonych kredytów.
Bardziej szczegółowoPlanowanie finansów osobistych
Planowanie finansów osobistych Osoby, które planują znaczne wydatki w perspektywie najbliższych kilku czy kilkunastu lat, osoby pragnące zabezpieczyć się na przyszłość, a także wszyscy, którzy dysponują
Bardziej szczegółowoDz.U Nr 108 poz z dnia 17 lipca 1998 r. o pożyczkach i kredytach studenckich
Kancelaria Sejmu s. 1/7 Dz.U. 1998 Nr 108 poz. 685 U S T AWA z dnia 17 lipca 1998 r. o pożyczkach i kredytach studenckich Opracowano na podstawie: t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 357. Art. 1. 1. Prawo do otrzymania
Bardziej szczegółowoRaport o stabilności systemu finansowego czerwiec 2009 r. Departament Systemu Finansowego Narodowy Bank Polski
Raport o stabilności systemu finansowego czerwiec 2009 r. Departament Systemu Finansowego Narodowy Bank Polski 1 Raport o stabilności finansowej Publikowanie Raportu jest standardem międzynarodowym, NBP
Bardziej szczegółowoWSPÓŁCZESNY SYSTEM BANKOWY
JOANNA redakcja naukowa SWIDERSKA WSPÓŁCZESNY SYSTEM BANKOWY Ujęcie instytucjonalne Difin Spis treści Wprowadzenie 11 Część I System gwarantowania depozytów 15 Rozdział 1. Geneza i uwarunkowania tworzenia
Bardziej szczegółowoO OSZ MATERIA Y DLA NAUCZYCIELI. banki i jakie
O OSZ MATERIA Y DLA NAUCZYCIELI K banki i jakie ZAJĘCIA 2: Dlaczego powstały banki i jakie są ich zadania? Grupa wiekowa: klasy I III szkoła podstawowa Czas zajęć: 1,5 godziny Wprowadzenie Zajęcia powinny
Bardziej szczegółowoRegulamin lokowania środków w ING Banku Śląskim S.A. za pośrednictwem Systemu
Regulamin lokowania środków w ING Banku Śląskim S.A. za pośrednictwem Systemu 16 grudnia 2015 Definicje 1. Użyte w niniejszym Regulaminie pojęcia oznaczają: 1. ING Bank ING Bank Śląski Spółka Akcyjna.
Bardziej szczegółowoNauka o finansach. Prowadzący: Dr Jarosław Hermaszewski
Nauka o finansach Prowadzący: Dr Jarosław Hermaszewski Wykład 1 CO TO SĄ FINANSE? Definicja Finanse 1. Dziedzina nauki zajmująca się analizą, jak ludzie lokują dostępne zasoby w danym okresie. 2. Ogół
Bardziej szczegółowoOpis funduszy OF/ULS2/1/2017
Opis funduszy OF/ULS2/1/2017 Spis treści Opis funduszy OF/ULS2/1/2017 Rozdział 1. Postanowienia ogólne... 3 Rozdział 2. Polityka inwestycyjna i opis ryzyka UFK Portfel Oszczędnościowy... 3 Rozdział 3.
Bardziej szczegółowoRAPORT: MMP a sposoby finansowania działalności w sytuacji zatorów płatniczych
RAPORT: MMP a sposoby finansowania działalności w sytuacji zatorów płatniczych Wyniki badania dotyczącego sposobów radzenia sobie z utratą płynności przez polskie mikro- i małe przedsiębiorstwa, udzielające
Bardziej szczegółowoPOSIEDZENIE KOMISJI BUDŻETU I FINANSÓW PUBLICZNYCH Senat RP
POSIEDZENIE KOMISJI BUDŻETU I FINANSÓW PUBLICZNYCH Senat RP Andrzej Roter Dyrektor Generalny Warszawa, dnia 7 listopada 2012 roku CHARAKTERYSTYKA RYNKU Wielkość rynku pożyczek bankowych i niebankowego
Bardziej szczegółowoInformacja o zmianach danych objętych prospektem informacyjnym dokonanych w dniu 16 września 2010 roku
Informacja o zmianach danych objętych prospektem informacyjnym dokonanych w dniu 16 września 2010 roku Działając na podstawie 28 ust. 2 i 3 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 stycznia 2009 r. w
Bardziej szczegółowozajmują się profesjonalnym lokowaniem powierzonych im pieniędzy. Do funduszu może wpłacić swoje w skarpecie.
Fundusze inwestycyjne to instytucje, które zajmują się profesjonalnym lokowaniem powierzonych im pieniędzy. Do funduszu może wpłacić swoje oszczędności każdy, kto nie chce ich trzymać w skarpecie. Wynajęci
Bardziej szczegółowoFinanse dla sprytnych
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Uniwersytet w Białymstoku 28 kwietnia 2011 r. Finanse dla sprytnych Dlaczego inteligencja finansowa popłaca? dr Adam Wyszkowski EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 23 października 2017 r. Poz. 1965
Warszawa, dnia 23 października 2017 r. Poz. 1965 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROZWOJU I FINANSÓW 1) z dnia 12 października 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane
Bardziej szczegółowoSYSTEM FINANSOWY W POLSCE. Redaktorzy naukowi Bogusław Pietrzak Zbigniew Polański Barbara Woźniak. Wydanie*drugie zmienione
SYSTEM FINANSOWY W POLSCE Redaktorzy naukowi Bogusław Pietrzak Zbigniew Polański Barbara Woźniak Wydanie*drugie zmienione Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 2008 Spis treści Przedmowa do drugiego wydania
Bardziej szczegółowoTABELA OPROCENTOWANIA PRODUKTÓW KREDYTOWYCH BANKU SPÓŁDZIELCZEGO W RESZLU
TABELA OPROCENTOWANIA PRODUKTÓW KREDYTOWYCH BANKU SPÓŁDZIELCZEGO W RESZLU /tekst jednolity obejmujący wprowadzone zmiany/ Reszel, 2014 r. SPIS TREŚCI Ogólne zasady oprocentowania kredytów i pożyczek...3
Bardziej szczegółowo