Trzy sfery działania banków

Transkrypt

1 Trzy sfery działania banków

2 I sfera działania banków: pośrednictwo kredytowe w ramach tzw. operacji pasywnych (biernych) bank pożycza pieniądze i środki pieniężne od swoich klientów po to, aby w ramach tzw. operacji aktywnych odstąpić prawo do dysponowania nimi innym klientom

3 Operacje pasywne Pożyczając pieniądze od swoich klientów, bank występuje jako strona transakcji, która kupuje prawo do dysponowania pieniędzmi deponentów przez czas określony w umowie i zobowiązuje się do ich zwrotu na żądanie lub w terminie oznaczonym. Za to prawo bank płaci odsetki naliczane według ustalonej w umowie stopy procentowej. Odsetki te, i stosowane do ich naliczenia stopy procentowe, są określane odpowiednio jako odsetki pasywne i stopy pasywne.

4 Skutek przyjęcia przez bank depozytu Aktywa Pasywa + ŚRODKI PIENIĘŻNE + DEPOZYT KREDYTY I LOKATY DEPOZYTY Majątek banku Fundusze własne

5 Skutek zwrotu przez bank depozytu Aktywa Pasywa - ŚRODKI PIENIĘŻNE - DEPOZYT KREDYTY I LOKATY DEPOZYTY Majątek banku Fundusze własne

6 Operacje pasywne, c.d. Skutkiem pozyskiwania przez bank funduszy obcych w ramach operacji pasywnych jest przyrost zobowiązań banku wobec jego klientów (przyrost pasywów) oraz przyrost środków pieniężnych (przyrost aktywów). Skutkiem zwrotu klientom przez bank ich depozytów jest spadek jego zobowiązań (pasywów) oraz zmniejszenie ilości środków do dyspozycji (aktywów). Jeżeli strumień dopływających do banku funduszy obcych jest w jakimś okresie większy niż strumień funduszy zwracanych klientom w tym okresie, suma bilansowa banku rośnie i znaczy to, że bank się rozwija. Jeżeli jest odwrotnie, to bank się kurczy, czyli traci rynek, jest wypierany z rynku.

7 Operacje aktywne Zgromadzone przez operacje pasywne środki bank wykorzystuje do udzielania kredytów i pożyczek oraz do lokowania ich w innych instrumentach przynoszących dochód. Operacje lokacyjne banku określa się mianem operacji czynnych (aktywnych), a związane z nimi stopy procentowe i uzyskiwane odsetki odpowiednio stopy procentowe i odsetki aktywne

8 Skutek udzielenia kredytu Aktywa Pasywa - ŚRODKI + KREDYTY KREDYTY I LOKATY DEPOZYTY

9 Skutek spłaty kredytu Aktywa Pasywa + ŚRODKI - KREDYTY KREDYTY I LOKATY DEPOZYTY

10 Operacje aktywne, c.d. W ramach operacji aktywnych bank występuje jako strona transakcji, to znaczy udostępnia klientom odpłatnie środki na własny rachunek i ryzyko. Mówiąc inaczej, bank odsprzedaje klientom prawo do czasowego dysponowania środkami pieniężnymi, które sam kupił od swoich deponentów. Udzielenie kredytu (pożyczki, innej lokaty) powoduje zamianę jednego rodzaju aktywu, jakim są środki finansowe, na inny rodzaj aktywu, jakim są należności z tytułu kredytów (pożyczek, innych lokat).

11 Istota pośrednictwa kredytowego Aktywa Kasa i środki pieniężne Pasywa Fundusze obce Podmioty deficytowe Należności Podmioty nadwyżkowe Kredyty i lokaty Depozyty Odsetki aktywne Odsetki pasywne Majątek Fundusze własne

12 Czy pośrednicy kredytowi są potrzebni?

13 FINANSOWANIE POŚREDNIE FUNDUSZE POŚREDNICY FINANSOWI FUNDUSZE 9% 3% O S T A T E C Z N I K R E D Y T O B I O R C Y? 6% 6% RYNKI FUNDUSZE FUNDUSZE FINANSOWE P I E R W O T N I K R E D Y T O D A W C Y FINANSOWANIE BEZPOŚREDNIE Źródło: F.S. Mishkin, The economics of Money, Banking, and Financial Markets. Sixth edition. Addison Wesley 2001, s. 21

14 Transformacja ryzyka kredytowego Następuje dlatego, że wchodząc pomiędzy pierwotnego kredytodawcę (podmiot nadwyżkowy) a ostatecznego kredytobiorcę (podmiot deficytowy) bank bierze na siebie ryzyko nieotrzymania zwrotu pożyczonej kwoty od tego drugiego. Ryzyko pojedynczego kredytobiorcy bank stara się ograniczać poprzez procedury kredytowe, a ryzyko łączne poprzez dywersyfikację portfela.

15 Transformacja terminów (płynności) Następuje dlatego, że bank dostosowuje terminy depozytów i innych instrumentów pasywnych do preferencji tych, którzy dysponują oszczędnościami, a terminy kredytów i innych instrumentów aktywnych do preferencji tych, którzy chcą finansować różne przedsięwzięcia funduszami pożyczonymi (obcymi) Transformacja taka jest możliwa, ponieważ bank ma wielu klientów po obu stronach, dzięki czemu duża część przepływów się kompensuje, a ewentualne niedobory bank może uzupełnić albo na rynku depozytów międzybankowych, albo w banku centralnym

16 Transformacja nominałów Następuje dlatego, że z depozytów o różnych nominałach, dostosowanych do preferencji podmiotów nadwyżkowych, bank jest w stanie utworzyć pakiety kredytów o nominałach dostosowanych do potrzeb podmiotów deficytowych. W konsekwencji liczne, małe jednostkowo kwoty depozytów mogą przekształcić się w duże kwoty kredytów i na odwrót.

17 Co bank z tego ma? Marżę procentową, czyli różnicę pomiędzy cenami otrzymywanymi za fundusze udostępniane poprzez operacje aktywne a cenami płaconymi za fundusze pozyskiwane poprzez operacje pasywne Ceną w usługach pośrednictwa kredytowego są stopy procentowe: bierne (pasywne) płacone przez bank czynne (aktywne) otrzymywane przez bank

18 Komu potrzebne są banki w roli pośredników kredytowych? Tym, którzy nie chcą brać na siebie ryzyka kredytowego ostatecznych kredytobiorców Tym, którzy nie chcą brać na siebie ryzyka płynności Tym, którzy nie chcą brać na siebie ryzyka niedopasowania kwot Korzystanie z pośrednictwa banków w tej sferze nie jest obowiązkowe!

19 Wnioski Działając w sferze pośrednictwa kredytowego, bank angażuje się majątkowo w przeprowadzane transakcje. Z tego powodu działalność ta jest widoczna w bilansie banku, który pokazuje skalę zaangażowania w tej sferze, oraz w rachunku zysków i strat, który pokazuje efektywność tego zaangażowania

20 II sfera działania banku komercyjnego: pośrednictwo w rozliczeniach Gotówkowe: Wpłaty i wypłaty gotówki w kasie Kupno i sprzedaż walut obcych Bankomaty Inkaso samochodowe Bezgotówkowe krajowe Bezgotówkowe zagraniczne

21 Istota działania banku jako pośrednika w rozliczeniach Usługa taka jest analogiczna do usługi kurierskiej, a polega na: przyjęciu od zleceniodawcy określonej kwoty pieniędzy po to, aby dostarczyć je do wskazanego odbiorcy. Za taką usługę bank pobiera określoną prowizję.

22 Odmienność usług rozliczeniowych polega na tym, że nie zostawiają one śladu w bilansie banku, ponieważ bank nie angażuje się majątkowo w takie operacje. Jedyny ślad po tych usługach zostaje w rachunku zysków i strat w postaci prowizji i opłat pobranych oraz prowizji i opłat płaconych innym bankom.

23 Pozostałe usługi bankowe obsługa emisyjna przedsiębiorstw i instytucji oraz gmin, pośrednictwo w obrocie papierami wartościowymi, czyli usługi maklerskie, doradztwo finansowe, pośrednictwo ubezpieczeniowe, przechowywanie cennych przedmiotów, czyli usługi depozytowe (sejfowe). Świadcząc te usługi, bank nie angażuje się majątkowo, a więc są one obojętne dla bilansu banku. Jedyny ślad usługi te zostawiają w rachunku zysków i strat w postaci prowizji i opłat.

24 Źródło: Raporty roczne banków publikowane na ich stronach internetowych Miejsce marży odsetkowej w wynikach banku komercyjnego (dane za rok 2005 w mln zł) Pozycja BPH ING Bank Śląski Wynik z tytułu odsetek Wynik z tytułu prowizji , ,2 Koszty ogółem ,5 Zysk Brutto ,8

25 Wniosek Działalność depozytowa i kredytowa banku, czyli pośrednictwo kredytowe, stanowi główne źródło zysków banku komercyjnego Usługi w pozostałych dwóch sferach działania banku, czyli rozliczenia bankowe oraz obrót papierami wartościowymi i usługi pozostałe są deficytowe!!!

26 Wniosek 2 Cokolwiek złego dzieje się w sferze pośrednictwa kredytowego, rzutuje zarówno na bezpieczeństwo, jak i na wyniki banku komercyjnego, a z tego wynika, iż zarządzanie aktywami i pasywami banku jest najważniejszą sferą zarządzania bankiem.