Temat: Metody oszczędzania i inwestowania na podstawie dostępnych na polskim rynku produktów finansowych.

Transkrypt

1 Temat: Metody oszczędzania i inwestowania na podstawie dostępnych na polskim rynku produktów finansowych. Wśród dylematów młodego człowieka rzadko pojawia się problem zagospodarowania wolnych środków finansowych. Celowo używam słowa wolnych środków finansowych, ponieważ takowych w wieku 17 lat każda kwota pieniędzy jest natychmiast skonsumowana w postaci: zakupu książki, słownika ale również moich drobnych prywatnych uciech. Czasami jednak mam myśl, która skierowana jest w stronę oszczędności a nawet inwestycji. Zakładam, że mogłabym cześć wydatkowanych sum włożyć do skarbonki, wpłacić na książeczkę lub po prostu przetrzymać na dłużej. Mam jednak świadomość funkcjonowania pojęcia koszt alternatywny i do tej pory nie znam jednoznacznej odpowiedzi co mi się bardziej opłaca. Trudno zaprzeczyć słowom tych, którzy mówią: inwestuj w siebie. Moją inwestycją jest przecież moja wiedza i umiejętności. Jest mój księgozbiór, przybory szkolne czy służący do nauki komputer osobisty. Wiem także, że określenie, policzenie rentowności z wyżej wymienionych zasobów jest niemożliwe. Nigdy nie określę jaka jest moja prywatna stopa zwrotu zainwestowanej w wiedzę gotówki. Nawet ocena najwyższa jest nieporównywalna z pojęciem odsetek, kapitalizacji, zysku. Wiem, że uda mi się ustalić siłę posiadanych środków finansowych, kiedy uruchomię wyobraźnię a swoje pieniądze uruchomię aktywnie na rynku. Mogę przecież odwiedzić bank, mogę przecież chociaż mam zbyt daleko odwiedzić biuro maklerskie, mogę przecież przejrzeć zasoby internetowe portali i poszukać jak inwestować, jak oszczędzać zgromadzone w moim uczniowskim portfelu 500 zł. To niewielka kwota oszczędności, którą posiadam z uczniowskiego stypendium i z prezentów od rodziców. Napiszę pamiętnik, w którym ja i rynek finansowy zaczynamy się poznawać. Nie napiszę książki ani elaboratów bo tak naprawdę niewielu je czyta, a jeszcze mniejsza ilość rozumie. Gdyby nawet ktoś opracował niewielki skrypt, taki uczniowski bryk, który w tytule odnosiłby się do pojęcia inwestycji i oszczędności to na pewno nie stałby się poczytnym czytadłem i bestsellerem rynku. Moją wyprawę na rynek podzieliłam na III etapy: I etap zdobywanie wiedzy II etap prawdopodobnej wizyty w instytucji finansowej III etap wyliczenie rentowności i oczekiwania na zysk.

2 Dzień I Kiedy na lekcji podstaw ekonomii usłyszałam pojęcie tezauryzacja z komentarzem wyjaśniającym jako funkcja gromadzenia skarbu nie mogłam wyjść z podziwu, że w XXI wieku wciąż używa się sformułowań bliskich wyprawom Krzyżowym. Nie posiadam się ze zdziwienia, że współczesny człowiek, gromadzi jakiś skarb, poszukuje skarbu lub jest skłonny takiego pojęcia używać. Tezauryzacja to jednak taka współczesna kumulacja, w której kapitał od małych jednostek i niewielkich kwot tworzy wielką całość. Każda złotówka, która znajdzie swój jeden dzień w kalendarzu, w ostatnim dniu roku spotyka się ich 365 tak jest to tezauryzacja. Podstawy ekonomii nauczyły mnie, że pieniądz ma pewne aktywne funkcje a wśród nich funkcja wymiany, miernika wartości, wyceny, inwestycji, płatności, a także weryfikacji posunięć indywidualnego konsumenta. Jedną z ciekawszych funkcji jest funkcja obsługi pieniądza, nie polegająca na rozgrzewaniu kawałka metalu w dłoni, ściskając monetę między palcami lecz rozgrzaniu go na rynku i pomnożeniu w ilości. Pieniądz w dłoni nie jest aktywny pieniądz na rynku pracuje. Dzień II Zaczynam tworzyć swoją prywatną mapę myśli. Wypiszę wszystkie pojęcia jakie uda mi się w głowie odkryć pod hasłem pieniądza: oszczędzać, inwestować, bank, lokata, bony skarbowe, obligacje skarbowe, wkłady a vista, waluty obce, fundusze inwestycyjne, książeczki oszczędnościowe, papiery wartościowe, akcje, opcje, kontrakty terminowe, instrumenty pochodne, biuro maklerskie, giełda papierów wartościowych, analiza techniczna, analiza fundamentalna. Zamykam bilans słów, już widzę jego rachunkową nierównowagę. To są pojęcia, które w moim bilansie są jak aktywa to duży ciężar pojęciowy. Poszukam teraz przeciwnej strony bilansu nazywanej pasywami, które będą nie źródłem finansowym majątku, lecz źródłem wiedzy. Nawet gdyby udało się znaleźć więcej wiedzy niż posiadam majątku to będę zadowolona, że majątek zaczyna mi się powiększać. Dzień III Wyjaśniam pojęcie inwestycja. Szkolny słownik ekonomiczny pozwolił mi na osobistą parafrazę definicji: inwestycja to takie przeznaczenie środków finansowych, które pozwala na zwiększenie posiadanych pierwotnie środków w określonym czasie z zachowaniem tendencji przyrostu ilości rzeczy. Inwestycja ta także odroczony w czasie proces, w którym kapitał

3 rzeczowy lub finansowy nie jest konsumowany lecz dokładany, zwielokrotniony. Inwestować, to znaczy być inwestorem, który nie podejmuje konsumpcji a w sposób celowy i zamierzony nabywa inne aktywa w oczekiwaniu ich lepszej wyceny. Inwestycje pozwalają zachować aktywny kontakt z rynkiem w pełnej obserwacji wszystkich jego zachowań tak aby zainwestowane środki mogły agresywnie odrabiać straty, które są trwałym elementem inwestowania. Zmuszają inwestora do niecodziennego wysiłku, śledzenia informacji gospodarczych, analizowania wpływu, sposobu oddziaływania, zrozumienia mechanizmów. Zmuszają inwestora do zdobywania wiedzy z wielu źródeł w sposób systematyczny, stały. Inwestycje czynią z inwestora nowego ucznia uczy się rynku. Nie istnieje taka możliwość, w której inwestor zdobytą wiedzę uzna za pełną, wystarczającą. Przeciwnym biegunem pojęcia inwestycje jest słowo oszczędność, oszczędzanie. Gospodarstwo domowe może zrealizować postulat oszczędzania rezygnując z części konsumpcji, zmniejszając skalę tej konsumpcji poszukując substytutów dla wybranych produktów lub zupełnie konsumpcji zaniechać. Takie posunięcia bywają często skrajną lub nawet radykalną formą oszczędzania. Oszczędzanie powinno przyjąć formę, w której posiadany kapitał nawet niewielkich rozmiarów zostaje w określonym czasie zablokowany, zatrzymany celowo zmniejsza się jego płynność. Zakładając, że w późniejszym okresie, w którym ów kapitał będzie potrzebny zgromadzone środki po prostu będą. Oszczędzający prowadzi samodzielny proces datowania pieniądza szukając odległej daty wykorzystania swoich środków nie zaś konsumpcji bieżącej. Oszczędzać to również oczekiwać przyrostu kapitału w dłuższym okresie czasu w niewielkiej skali lecz w sposób konsekwentny, powtarzalny, trwały. Istotą oszczędzania jest gromadzenie środków poprzez jednorazową wpłatę lub powtarzalne, cykliczne wpłaty pieniądza. Dzień IV Szkoła podstawowa oferowała nietuzinkowy produkt Szkolną Kasę Oszczędności to takie mikro doświadczenie z produktem finansowym, które w zgodzie z powiedzeniem od ziarnka do ziarnka uczyło młodego człowieka oszczędzania. Ten dziesięciomiesięczny cykl nie oprocentowanych wkładów uczył jak zgromadzić pieniądze na wakacyjne potrzeby. Dziś już nie widzę takich książeczek. Szkoła nie uczy oszczędzać. W drodze do szkoły mijam bank wielki monumentalny gmach, który swoją fasadą wzbudza moje zaufanie. Nie goszczę tam często. Bank pozwala wszystkim uczestnikom rynku na założenie nowoczesnej formy kontaktu z własnym pieniądzem przy wykorzystaniu: rachunków oszczędnościowo

4 rozliczeniowych, wkładów a vista, lokat terminowych, których działanie porównać można nawet do zarządzania własnym portfelem. Celowo używam słowa zarządzanie, gdyż jest to pojęcie w skład, którego wchodzi: planowanie, organizowanie, kierowanie, kontrola. To tak nazwać można współczesne zabiegi wokół własnego portfela. Bank udostępniając nam narzędzie sformalizowane zapewnia bezpieczeństwo, wiarygodność i bezkolizyjny dostęp. W banku, który mijam w drodze do szkoły mogę otworzyć rachunek bankowy jako osoba fizyczna, ale również jako przedsiębiorca, mogę założyć lokatę. Gdy używam słowa rachunek bankowy ta za każdym razem zwracam uwagę na hasło oszczędnościowo rozliczeniowy. Oszczędzam na oprocentowanym rachunku i wydaję posiadane przez siebie środki. Mimo, że nie dysponuję własnym rachunkiem bankowym ta zaczynam sobie wyobrażać łatwość i swobodę w dostępie do zgromadzonych w banku pieniędzy. Obok siedziby banku, a także W wielu miejscach mojego miasta usytuowane są bankomaty. Każdy rachunek wzbogacony jest o instrumentarium kart. Te karty to taki współczesny interface moich relacji z bankiem. Karty bankomatowe, kredytowe, debetowe, płatnicze, obciążeniowe zapewniają uniwersalność obrotu pieniądzem bezgotówkowym, charakter i wysoki poziom bezpieczeństwa. Jako dziewczyna zwracam również uwagę, że są po prostu ładne. Dają nowoczesną możliwość pozyskiwania z rachunku niewidzialnego pieniądza w trakcie transakcji płatniczych, całodobowy dostęp nie tylko do środków ale również informacji o środkach zgromadzonych na rachunku. Rachunek bankowy jest współczesnym produktem oszczędzania, którego nie można nazywać produktem inwestowania, przypisane oprocentowanie na poziomie od 0,3% do 2,5% nie pozwala liczyć na kapitalizację zgromadzonych środków na wysokim poziomie lecz zapewnia systematyczny obraz posiadanych środków będących środkami dyspozycyjnymi tu pojawia się współczesny koszt alternatywny. Posiadacz rachunku bankowego samodzielnie decyduje o pobieraniu środków finansowych lub ich kumulacji ta taka rynkowa samodyscyplina nie dla odsetek lecz dla tezauryzacji. Dzień V Pamięć przybliża mi występujący w domu dość reliktowy produkt finansowy książeczka mieszkaniowa, a także książeczka systematycznego oszczędzania, które jak zweryfikował rynek nie spełniły swoich ekonomicznych oczekiwań lecz wyedukowały ogromy potencja konsumenckiej cierpliwości, która potrzebna jest w procesie oszczędzania.

5 Wiedząc, że niewielka kwota wpłacanych środków na przestrzeni lat zapewni znaczny kapitał końcowy. Społeczeństwo zawierzyło informacją banku jednocześnie wierząc, że ich dobrobyt zależny jest wyłącznie od nich. Ta sama sytuacja powtarza się obecnie choć trudno doszukiwać się analogi do książeczek mieszkaniowych to zmasowany atak reklamowo-informacyjny wykreowała modę na posiadanie lokaty. Wśród lokat dominuje w dalszym ciągu charakterystyczny marketing słów a mniej merytorycznej warstwy opisowej, a dla przykładu podam nazwy produktu finansowego lokaty, który bardziej jest produktem medialny a nie finansowym: mlokata, Extra lokata, megazysk, LokataPlus, LokataLokomotywa. Nazewnictwo pozwala odróżnić produkt od produktu, jednocześnie wprowadzając dla wszystkich dóbr i usług finansowych grę o klienta, nawet procent nie jest równy procentowi. Dzień VI Poznając systematykę lokat dostrzegam najważniejsze grupy a wśród nich: - lokata terminowa -lokata progresywna -lokata dynamiczna -lokata strukturyzowana -lokata z produktem komplementarnym Lokata terminowa jest najprostszym instrumentem oszczędzania który wartość swoją definiuje w kapitale czasu, nie nazwę lokaty terminowej narzędziem inwestycyjnym lecz wyłącznie narzędziem zmniejszającym płynność własnych środków w długookresowym terminie. Mimo, że czas nie poddaje się w empiryce to posiada on swoją wartość w momencie kapitalizacji odsetek jak również premiuje tych, których kapitał początkowy nie jest znaczący ale utrzymują oni lokatę dłużej niż inni. Daleka jestem od stwierdzenia iż siedmioprocentowe oprocentowanie lokaty terminowej służy do zarabiania, jest tylko pewnym dodatkiem nagrodą, ponieważ zestawiając owe siedem procent z parametrami rynkowymi a w tym z inflacją oraz podatkiem od zysków kapitałowych trudno dopytywać się realnego zysku. Wartość odsetek uzyskanych z lokaty terminowej nie służy także do zwielokrotnienia kapitału początkowego a jest tylko wartością wynikająca z pewnego dodatku pieniężnego za każdy dzień pasywnego wykorzystania własnych pieniędzy. Tak mało atrakcyjność lokaty terminowej podnosi się modyfikując sam produkt finansowy, czego przykładem jest lokata progresywna.

6 Lokata progresywna, jak mówi sama nazwa: progi określa dodatkowe parametry, w których ulokowany kapitał progresywnie się zwiększa poprzez dopisywaną wartość oprocentowania lub sam konsument podwyższa swój pierwotny kapitał do kolejnego progu o uzgodnioną z bankiem lub wynikającą z umowy kwotę. Progiem tym może być także kolejny zamknięty okres rozliczeniowy, który premiuje posiadacza lokaty np. dodatkiem kwotowym, który wypłaca bank. Niektóre lokaty bankowe stają się zbyt pasywnym produktem oszczędzania aby uatrakcyjnić ten produkt banki pozwalają na wykonywanie operacji finansowych na posiadanej założonej lokacie. Mogą to być wpłaty lub wypłaty środków, pobranie części środków stanowiących kapitał początkowy, wypłaty części odsetek, a w niektórych przypadkach nawet zmiany waluty lokaty na korzystniejszą w danym okresie. Ten dynamiczny charakter lokaty jest pewna umowa z klientem. Zyskuje on wielofunkcyjność produktu ale zbliża lokatę do zwyczajnego rachunku bankowego. Lokata przyjmuje postać rozbudowanego rachunku bankowego. Lokata strukturyzowana dla wybranej grupy klientów czas przestaje być parametrem kluczowym oczekują oni podwyższonego pułapu zyskowności lokaty, oferowany poziom oprocentowania lokat w przedziale od 2% do 10% to rzadko nie wystarczający poziom opłacalności biorąc pod uwagę kapitał początkowy lokaty. Dla tych klientów banki przyjmują propozycję zamiany części środków na instrumenty czysto inwestycyjne w uzgodnionej z bankiem proporcji część wkładu lokaty zostaje przemianowana zainwestowana w papiery wartościowe; są to najczęściej papiery dłużne skarbowe ale równie akcje. W tej lokacie spotka się także możliwość struktury lokaty, w której występują samodzielne aktywa zarabiające, kapitał walut obcych, jednostek funduszy inwestycyjnych, jednostek instrumentów pochodnych a nawet produktów opartych o surowce. Ta forma lokaty zakłada, że nawet w stagnującym lub recesyjnym rynku pozostają w portfelu takie składniki, które na wartości rosną np złoto. W okresach rozwoju gospodarczego, a nawet hossy rynkowej tworzy się sytuacja, w której wszystkie aktywa dynamicznie przyrastają wzbogacając posiadacza takiej formy lokaty. Ten typ lokat zapewnia minimalny gwarantowany przyrost kapitału z jednoczesnym wzrostem ryzyka które nie występuje powszechnie w produkcie: lokata. Przykład lokaty, który łączy w sobie kooperacyjne strony rynku konsument zyskuje dodatkową usługę najczęściej jest to ubezpieczenie. Parametr uruchamiający komplementarną usługę jest wysokość środków lokaty lub czas lokaty. Strona bankowa zyskuje środki do akcji kredytowej a strona konsumencka dodatkowy opcjonalny zestaw korzyści - korzyści nie odpłatnych.

7 Dzień VII W sytuacji w której lokata terminowa nie spełnia oczekiwań klienta warto poszukać narzędzi oszczędzania, których nie oferuje bank ani inna instytucja finansowa a są one zaoferowane przez państwo. Bank jak każdy inny podmiot działający w strukturach gospodarki rynkowej a może w nieprzewidzianych okolicznościach ograniczyć dostęp do posiadanych środków właściciela mimo obowiązujących prawnie gwarancji. Gwarancje bankowe są przecież obwarowaniem prawnym, którego uruchomienie nie następuje automatycznie praktyka rynkowa może wskazać przykłady, w których posiadające trudności finansowe bank ograniczy obligacji dostęp czasowy (nie absolutny) posiadaczowi środkówwywołując u niego strach i przerażenie z utraty majątku. Bezpiecznie lokujemy kapitał pod egidą państwa, służą do tego obligacje skarbu państwa. Szkolny słownik ekonomiczny PWN podaje informacje interpretującą to narzędzie jako pożyczka zaciągana przez państwo w społeczeństwie. Państwo zadłużając się w społeczeństwie emituje papier dłużny na określony czas (dwuletni cztero, sześciu, dziesięcioletni) w zamian za stopę odkupienia - procent przypisany do obligacji. Zobowiązuje się w określonym na obligacji terminie wykupić dług pokrywając zobowiązanie odsetkowe. Jest to wyjątkowy papier wartościowy służący do oszczędzania i budowania kapitału chociażby ze względu na gwarancję państwa jako emitenta. Jest to także forma oszczędzania, w której strona państwowa sprzedaje dług, oszczędzający kupuje dług od państwa. Zaletą obligacji skarbowych jest przede wszystkim wysoki stopień płynności zwłaszcza poprzez dematerializację wprowadzenie obligacji na rachunek maklerski posiadacz i natychmiastową sprzedaż na parkiecie giełdowym. Obligacje skarbowe cieszą się popularnością wśród tych oszczędzających, którzy oszczędzając jednocześnie inwestują w swoje państwo - to świadomi inwestorzy. Zupełnie odmienną gwarancję uzyskuje nabywca obligacji co wynika z braku możliwości (chociażby w teorii bankructwa państwa) mimo że w dalszym ciągu istnieją nie wyjaśnione formalnie wykupy obligacji przedwojennych, nabywcy obligacji zakładają, że struktury państwa w obecnych warunkach budzą niecodzienne zaufanie i są strażnikami ich dobrego finansowego interesu. Emitentem obligacji dla tych wtajemniczonych uczestników rynku może być przecież państwo ale także samorząd terytorialny - emitujący obligacje komunalne. Są one instrumentem finansowania działań samorządu terytorialnego i jednocześnie pozwalają na partycypację obywatela w procesie inwestycyjnym jego gminy. Obligacje komunalne są również kredytem zaufania mieszkańców gmin udzielonym samorządowi terytorialnemu, który staje się podmiotem zabezpieczającym przyszłą rentowność ich kapitału.

8 Chociaż niewiele miast w Polsce skorzystało z takiego instrumentu to te, które zaryzykowały dokonały pełnych emisji a wśród nich są takie miasta jak Łódź, Kraków, Skierniewice. Sama jestem zdziwiona, że moje miasto - Grajewo mające tyleż potrzeb inwestycyjnych nie pozyskuje w ten sposób kapitału. Nominalna cena zakupu obligacji ustanowiona na poziomie 100 zł jest przecież doskonalą wyceną papieru wartościowego który ma w sobie wycinek majątku państwa. Dzień VIII Indywidualne Konto Emerytalne to doskonały sposób na zadbanie o kształt swojej emerytury. Indywidualne Konto Emerytalne przeznaczone jest dla osób fizycznych powyżej 16 roku życia, więc ja już mogę założyć takie konto i zadbać o swoją przyszłość. Lecz jedna osoba może posiadać tylko jedno Indywidualne konto Emerytalne. Korzystanie z konta emerytalnego ma wiele korzyści np. dodatkowe oszczędzanie na emeryturę, zwolnienie z 19% podatku od zysków kapitałowych, elastyczność wpłat. Niczego nie ryzykuję zakładając indywidualne konto emerytalne, w razie potrzeby mogę zmienić formę lub instytucję prowadzącą moje konto. A w przypadku kłopotów finansowych mogę wypłacić pieniądze lub zawiesić wpłaty na dowolny czas. Dzień IX Najczęściej wymienianym i chyba najpraktyczniejszym środkiem inwestycyjnym są akcje. Mimo, że definiowane jako papier wartościowy a od dawna nie posiadające żadnej edycyjnej-drukowanej formy, to ich popularność jest niesłabnąca. Wynika to z powszechnego dostępu do usług maklerskich biur i domów maklerskich oferujących usługę zakupu i sprzedaży akcji. Akcje nazywane są produktem finansowym agresywnego inwestowania ze względu na towarzyszące im ryzyko spadku aktualnej wyceny w czasie jednego dnia sesji giełdowej. Od dłuższego czasu nie używa się sformułowania papier wartościowy potwierdzający udział w spółce akcyjnej a powszechnym stało się stwierdzenie papier wysokiego ryzyka i wysokiej stopy zwrotu. Inwestując w akcje mogę oczekiwać w ciągu jednej sesji giełdowej nawet trzydziestu procent zysku lub nawet trzydziestu procent spadku. Trudno powiedzieć aby inne aktywa finansowe stwarzały taką możliwość zarobkowania i taką możliwość potencjalnych strat. Z chęcią używam sformułowania, że jest to instrument inwestycyjny dla przygotowanych inwestorów. Warto chociażby wspomnieć pojęcie analizy fundamentalnej i analizy technicznej. Nawet gdy uczestnik procesu inwestycyjnego chce zdobyć wiedzę o mechanizmach gospodarczych to najłatwiej jest to zrobić śledząc nieprzerwanie tabele giełdowe, wykresy indeksów i ich punktową wartość.

9 1991 roku, który od nowa uchronił w Polsce rynek kapitałowy wraz z debiutem Giełdy Papierów Wartościowych wielu inwestorom pozwolił w tym czasie pomnożyć zainwestowany kapitał, niektórym przysposobić pojęcie prywatyzacja, kapitalizacja, a dla bardziej wtajemniczonych nawet księgowe zaklęcia C/Z, C/WK. Do roku 2007 wręcz wprowadził inwestorów do swoistego kapitałowego inkubatora, który odczulił inwestorów z pojęcia ryzyko giełdowe. Rok 2008 przed swoim epilogiem-końcówką jesieni wręcz krzyczał do inwestorów jedne słowo bessa. Konsekwencją tego stał się odwrót od giełdy i akcji na korzyść lokat terminowych. Moim zdaniem świadomy inwestor z dużą pokorą i pamięcią rynku wie, że po głębszych spadkach przychodzi okres wzrostów. Zaczynają się realizować wszystkie słynne porzekadła dotyczące inwestowania. Z poradnika inwestora noszących często tytuł: Abc inwestora spotykam taki zapis kupuj kiedy leje się krew to właśnie teraz jest najlepszy moment na uzupełnienie portfela inwestycyjnego walorami akcjami, których bieżąca wycena w okresie wieloletnim jest na najniższym historycznym poziomie. Czasem mam wrażenie, że współczesny parkiet Giełdy Papierów Wartościowych przypomina zakupy w Tessco. Uzasadnię to zdanie następującym przykładem. Jeżeli spółka posiada wycenę swojej jednej akcji na poziomie jednego grosza to czy może być jeszcze taniej tu nawet grosz kolejny przyrostu daje stuprocentowy przyrost portfela. I choć wiem, że może powstać kontr teza podważająca jakość takiej spółki to obowiązkiem inwestora jest sprawdzić czy fundamentalna wycena tej spółki jest godna uwagi. Znam przecież spółki, które podróżują po parkiecie w dość szerokim kanale spadków i wzrostów, a które dzisiaj są bardzo nisko wycenione dając tym samym perspektywę wzrostu. Dzień X A co to znaczy inwestować na giełdzie, co to znaczy nabyć akcję? Jeżeli obecnie słyszę głos uczestnika rynku mówiący o braku zainteresowania rynkiem giełdowym to według mnie osoba ta nie posiada podstaw wiedzy gospodarczej. Każdy konsument, każdy obywatel, każdy uczeń i pracownik zostanie przecież emerytem. Wartość jego świadczenia jest uzależniana od zabiegów inwestycyjnych dokonywanych przez Otwarte Fundusze Emerytalne. Te w akcje inwestują one część środków składki emerytalnej zabezpieczając przyszłą emeryturę. Jeżeli nie posiadający wiedzy inwestorzy wycofują swoje aktywa z giełdy w sytuacji gdy WIG20 zbliża się do poziomu 1200 punktów to nie tylko wprowadzają efekt paniki ale również uszczuplają budżet przyszłych emerytów ta wiedza jest ponadczasowa.

10 Każdy inwestor giełdowy indywidualnie buduje swój portfel inwestycyjny z przekonaniem pomnażania swoich środków. W procesie inwestycyjnym wybiera te spółki, które przyniosą oczekiwany wzrost. Jeżeli wzrost następuje a inwestor odnotowuje zysk to rentowność ta nie trafia wyłącznie do niego, trafia również do przyszłych potencjalnych świadczeniobiorców. Idealną sytuacją inwestycyjną byłby moment, w której każdy dorosły polak posiada otwarty rachunek maklerski na, którym gromadzi długoterminową akcję wielu spółek, nie prowadzi procesu spekulacyjnego i wypełnia staropolskie porzekadło od ziarnka do ziarnka. Skorzysta z tego cały szeroki rynek, podmioty obsługi finansowej, np. fundusze emerytalne a także ostatni w tym szeregu czyli emeryci. Inwestować to nie znaczy grać, to świadome wykorzystywanie relacji zachodzących pomiędzy firmą, spółką giełdową, innymi uczestnikami rynku, otoczeniem gospodarczym, rynkami zewnętrznymi tak aby cały rynek miał do siebie najwyższe zaufanie. Dzień XI Bony skarbowe są bardzo ważnym instrumentem na rynku pieniężnym. Są ważnym instrumentem z uwagi na fakt, iż rentowność bonów skarbowych jest bardzo wrażliwa na zmiany zachodzące na rynku. Idealnie zapewniają kombinację dochodu z bezpieczeństwem inwestycji. Gwarantem bonów skarbowych papierów wartościowych jest Skarb Państwa. Bony skarbowe są dłużnymi instrumentami na rynku pieniężnym. Podmioty mogą pozyskiwać kapitał na krótki okres. Inwestycje w instrumenty rynku pieniężnego wymagają dużych nakładów wartość nominalna tych instrumentów finansowych. Bony skarbowe charakteryzują się terminem wykupu, wartością nominalną i ceną bonu skarbowego. Termin wykupu w Polsce wynosi 13 tygodni, 26 tygodni i 52 tygodni. Wartość nominalna w Polsce wykupu bonu skarbowego wynosi minimalnie 10 tysięcy złotych. Bony skarbowe sprzedawane są po cenie niższej niż wartość nominalna, jest to sprzedaż z dyskontem, a bony nazywane są instrumentami zerokuponowymi. Oznacza to, że w tym przypadku nie występują odsetki. Bon Skarbowy jest uważany za instrument wolny od ryzyka, np. wolny od ryzyka niedotrzymania warunków emitentem jest Skarb Państwa więc w zasadzie ryzyko to nie występuje. Oraz ryzyko ceny nie występuje gdy bon skarbowy jest trzymany do terminu wykupu. Natomiast ryzyko występuje w przypadku gdy inwestor ma zamiar sprzedać bon przed terminem wykupu. Bony skarbowe posiadają wiele korzyści jak również niedogodności. Korzyścią jest to, że występuje stałe oprocentowanie, mogą posłużyć jako zabezpieczenie kredytu bankowego, brak większego ryzyka niewypłacalności emitenta, wysoka dochodowość wyższa niż w przypadku depozytów. Lecz niedogodnością jest to, że

11 trzeba zainwestować niemałą sumę pieniędzy. Na rynku pieniężnym oprócz bonów skarbowych występują również inne instrumenty, które są mniej dostępne dla indywidualnych inwestorów na polskim rynku są to: bony komercyjne można je spotkać także pod nazwą bon handlowy, krótkoterminowy, dłużny. Jak sama nazwa mówi jest to instrument dłużny emitowany przez przedsiębiorstwo. Innym rodzajem jest certyfikat depozytowy jest emitowany przez bank, jak również bon pieniężny NBP te bony zakupują tyko banki. Dzień XII Kontrakt terminowy jest to umowa zawarta pomiędzy dwiema stronami. Jedna strona zobowiązuje się do nabycia instrumentu a druga do sprzedaży w określonym czasie na określonych warunkach, po określonej cenie i ilości. Nabywca kupując kontrakt zobowiązuje się i nabywa prawo do kupienia, odebrania określonej ilości po określonej cenie instrumentu bazowego. Nabywca liczy, że w przyszłości cena bazowego instrumentu będzie wyższa od ceny po, której zobowiązał się odebrać. Natomiast sprzedawca kontraktu zobowiązuje się do sprzedania i dostarczenia określonej ilości instrumentu. Zaś sprzedawca liczy, że cena za którą zobowiązał się dostarczyć instrument, sprzedać go spadnie. Dzień XIII Obligacje skarbowe są papierami wartościowymi- instrumentami finansowymi. Emitent obligacji jest dłużnikiem obligatariusza. To podstawowy instrument dłużny w którym konsument przedstawia wysoki poziom zaufania wobec państwa i pozostaje w finansowej zależności, ze względu na oczekiwany poziom ceny wykupu obligacji, nie można określić ich jako zyskowne instrumenty. Warto jednak podkreślić, iż czas inwestycji może wynieść nawet 10 lub 20 lat, a w przypadku niektórych obligacji (np. komunalnych lub korporacyjnych), może być znacznie dłuższy. Często słyszy się informację o zysku bez ryzyka jako informacyjny przekaz zachęcający klienta do kupienia obligacji. Po kryzysie argentyńskim i kryzysie islandzkim stało się to mocno dewaluowane. Niemniej jest to papier wartościowy, który oddaje na gwarancję państwa, jako dłużnika zaciągniętej kwoty. Obligacje skarbowe, są także papierem wartościowym, który adresowany jest do osób nie posiadających pełnej wiedzy o mechanizmach rynku kapitałowego, a w założeniach swych oczekują stabilnego wzrostu kapitału w średniookresowym terminie. Dzień XIV Szukam informacji o produktach finansowych, nie lokuję jeszcze własnych, wiedza jaką uważam za niezbędną, aby rozpocząć inwestowanie znajduje się wciąż poza mną. Czytam i korzystam z wielu źródeł, aby bezpiecznie wejść na rynek finansowy. Cieszę się, że

12 nauczyciel przedsiębiorczości zmusza nas do obliczeń odsetek, kalkulowania zysku, nawet próbuje mi wytłumaczyć co oznacza wskaźnik C/Z, wprowadza nas w wiedzę z rynku kapitałowego poprzez Szkolną Internetowa Grę Giełdową. Cóż produkty finansowe, które oferuje rynek wymagają nie tylko wolnych środków, wymagają także przygotowania i funkcjonalnego korzystania z wiedzy. Teraz uczę się o rynku, wkrótce będą inwestorem, chyba nawet inwestorską. Literatura: 1. Ewelina Nojszewska Podstawy ekonomii wyd. WSIP 2. Marek Belka Ekonomia stosowana wyd. BILBO 3. Marian Pietraszewski Szansa dla przedsiębiorczych wyd. EMPI2 4. Jarosław Korba Inwestowanie wyd. POLTEX 5. Jan Kownacki ABC przedsiębiorczości wyd. PWN 6. Zbigniew Papuga Gospodarka i gospodarowanie wyd. OPERON 7. poradniki i materiały informacyjne FERK

13 Recenzja Praca zgodna merytorycznie z tematyką konkursową, nie jest bo być nie powinna kolejnym suchym opisem rynku finansowego, stwarza poczucie świeżości treści, bowiem nie powstał kolejny artykuł adresowany dla specjalistów. O rzeczach istotnych autorka porusza się w sposób intuicyjny, zgodny z osobistym odbiorem rynku finansowego, adekwatnym tym samym do realiów w których funkcjonuje, adekwatnym do realiów własnych kompetencji i posiadanych środków finansowych. Przyjęta przez autorkę pracy forma mikro pamiętnika, to obraz poznawania rynku i kolejnych faz wtajemniczania w rynek. Lektura pracy wskazuje na pionierską misję, która wybrała sobie samodzielnie po pierwsze w celach poznawczych, po drugie w celach praktycznych. Praca nie zawiera żargonu naukowego, posiada walor oryginalnego prologu do skomplikowanej lektury z zakresu finansów, rynku kapitałowego, zachowań konsumenta i podmiotów obsługujących rynek finansowy. Powielanie schematów dostępnych w literaturze, który działa na większość odbiorców reakcją niezrozumienia lub odrzucenia treści nie występuje w niniejszej pracy. Samodzielna refleksja autorki jest wyraz dociekania, zgłębiania i przenikliwej obawy, czy posiadacz niewielkiej ilości środków finansowych powinien oprzeć swój rynkowy byt wyłącznie o konsumpcję, czy stać go na proces inwestycyjny. Tomasz Cebeliński