PRZESTĘPSTWA I OSZUSTWA UBEZPIECZENIOWE JAKO NIEETYCZNE ZACHOWANIA
|
|
- Laura Wróbel
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PRZESTĘPSTWA I OSZUSTWA UBEZPIECZENIOWE JAKO NIEETYCZNE ZACHOWANIA NA POLSKIM RYNKU UBEZPIECZENIOWYM Paula Malina, Aleksandra Wojnarowska Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie Streszczenie Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie zjawiska przestępczości ubezpieczeniowej w Polsce. Na początek wyjaśniono podstawowe pojęcia z zakresu przestępczości ubezpieczeniowej oraz przedstawiono wymiar oszustwa ubezpieczeniowego. Następnie wyjaśniono główne przyczyny występowania tego zjawiska. Po określeniu przyczyn, dokonano klasyfikacji na umyślne spowodowanie zdarzenia ubezpieczeniowego oraz upozorowanie zdarzenia ubezpieczeniowego. Na koniec przedstawiono konsekwencje ekonomiczne oszustw ubezpieczeniowych i zaprezentowano wnioski. Nieetyczne zachowania na polskim rynku ubezpieczeń są istotnym problemem, z którym należy walczyć, i który nie powinien być bagatelizowany. Wstęp Według A. Banasińskiego ubezpieczenie jest multiregulatorem procesów rozwoju gospodarki narodowej zakłócanych przez zdarzenia losowe klęski żywiołowe i nieszczęśliwe wypadki. Koszt tej regulacji rozkłada się bezpośrednio lub pośrednio na z góry określone jednostki (prawne lub fizyczne) korzystające z tego regulatora 1. 1 A. Banasiński, Ubezpieczenia gospodarcze, Potext, Warszawa 1997, s ISSN , Nr 1 (13) 2013, s
2 Przedsiębiorstwo, które prowadzi działalność gospodarczą za zezwoleniem w zakresie ubezpieczeń osobowych, majątkowych reasekuracji na podstawie umowy i zobowiązuje się do określonego świadczenia w razie wystąpienia skutków zdarzeń losowych, nazywane jest zakładem ubezpieczeń 2. Każdy zakład ubezpieczeniowy funkcjonuje w oparciu o zasadę realności ochrony ubezpieczeniowej. Oznacza ona zdolność zakładu do wywiązywania się z przyjętych zobowiązań, które wynikają bezpośrednio z zawartych umów ubezpieczeniowych. Zatem instytucja ta, jako zakład ubezpieczeń, darzona jest przez swoich klientów zaufaniem. Jednakże w dzisiejszych czasach można zauważyć, że to zaufanie jest nadmiernie nadużywane. Wynika to przede wszystkim z nielegalnych świadczeń i odszkodowań, co potocznie nazywamy przestępczością ubezpieczeniową. Celem tego artykułu jest przedstawienie zjawiska przestępczości ubezpieczeniowej w Polsce. Na początek wyjaśniono podstawowe pojęcia z zakresu przestępczości ubezpieczeniowej oraz przedstawiono wymiar oszustwa ubezpieczeniowego. Następnie wyjaśniono główne przyczyny występowania tego zjawiska. Po określeniu przyczyn, dokonano klasyfikacji na umyślne spowodowanie zdarzenia ubezpieczeniowego oraz upozorowanie zdarzenia ubezpieczeniowego. Na koniec przedstawiono konsekwencje ekonomiczne oszustw ubezpieczeniowych i zaprezentowano wnioski. 1. Pojęcie przestępczości i oszustwa ubezpieczeniowego Ubezpieczenie jest swoistą instytucją, która ma uchylić lub przynajmniej ograniczyć ciężar pewnych zdarzeń losowych. Za zdarzenie losowe rozumie się zdarzenie przyszłe i niepewne, którego nie jesteśmy w stanie przewidzieć. Zatem ryzyko wystąpienia takiego zdarzenia towarzyszy każdemu człowiekowi na każdym etapie jego życia. Przedstawiona definicja ubezpieczenia powinna łączyć dwa aspekty: prawny i ekonomiczno-społeczny. Aspekty prawny odnoszony jest do tworzonych przez państwo form społecznego zabezpieczenia obywateli, których funkcjonowanie opiera się na przepisach prawa. Natomiast aspekt gospodarczy ujmuje ubezpieczenia jako umowę pomiędzy dwoma stronami, z których jedna strona oddaje ryzyko, a druga je przyjmuje za odpowiednią zapłatą 3. Literatura ubezpieczeniowa przedstawia wiele definicji przestępstwa ubezpieczeniowego, często używając takich synonimów jak: wyłudzenia, malwersacje, oszustwa czy niesłuszne zagarnięcia. Przestępstwo ubezpieczeniowe w szerokim znaczeniu rozumiane jest jako ogół czynów godzących pośrednio lub bezpośrednio w interesy zakładów ubezpieczeniowych oraz innych podmiotów uczestniczących w rynku ubezpieczeniowym. Można założyć, że najszerszą definicją przestępstwa ubezpieczeniowego posługuje się M. Krupisz, która uważa, iż należy przez nie rozumieć wszelkie czyny (działania czy zaniechania) godzące w interesy zakładów ubezpieczeń oraz rynku ubezpieczeniowego 4. 2 E. Stroiński, Organizacja i Zarządzanie Zakładem Ubezpieczeń, [w:] red. J. Monkiewicz, Podstawy ubezpieczeń Tom III przedsiębiorstwo, Poltext, Warszawa 2003, s I. Kwiecień, Istota i rola ubezpieczeń, [w:] Ubezpieczenia. Rynek i Ryzyko, red. Wanda Ronka-Chmielowiec, PWE, Warszawa 2002, s P. Halba, Działalność na szkodę zakładu ubezpieczeń cz.i, Gazeta Ubezpieczeniowa, Poltext, Warszawa
3 T. Rydzek definiuje przestępstwo ubezpieczeniowe jako ogół przestępstw i wykroczeń godzących bezpośrednio lub pośrednio w interesy firm ubezpieczeniowych lub rynku ubezpieczeniowego 5. J. Łazowski podaje następującą definicję ubezpieczeń urządzenie gospodarcze zapewniające pokrycie przyszłych potrzeb majątkowych, wywołanych u poszczególnych jednostek przez odznaczające się pewną prawidłowością zdarzenie losowe, w kierunku rozłożenia ciężaru tego pokrycia na wiele jednostek, którym te same zdarzenia zagrażają 6. Następny autor, W. Jaroch, opisuje przestępczość ubezpieczeniowa jako ogół przestępstw godzących w interesy zakładów ubezpieczeń i rynku ubezpieczeniowego 7. Zgodnie z definicją Z. Niezgody przestępstwo ubezpieczeniowe jest typem, gdzie stosunek ubezpieczeniowy wykorzystuje się dla osiągnięcia kosztem zakładu ubezpieczeń korzyści majątkowej w postaci nielegalnego odszkodowania. W świetle regulacji państw zrzeszonych w Europejskim Komitecie Ubezpieczeń przestępstwem ubezpieczeniowym jest żądanie bezpodstawnego odszkodowania albo otrzymanie takiego odszkodowania drogą oszustwa 8. Należy zauważyć, że częścią wspólną wszystkich definicji jest dążenie, usiłowanie czy dokonanie faktycznie oszustwa w postaci zagarnięcia nienależnego odszkodowania lub świadczenia. Zgodnie z kodeksem karnym z (Dz.U. Nr 126, poz. 615; dalej OchrObrU) przestępstwo oszustwa ubezpieczeniowego zostało zawarte w Art Kto, w celu uzyskania odszkodowania z tytułu umowy ubezpieczenia, powoduje zdarzenie będące podstawą do wypłaty takiego odszkodowania, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Natomiast zgodnie z treścią art k.k.: Nie podlega karze, kto przed wszczęciem postępowania karnego dobrowolnie zapobiegł wypłacie odszkodowania Interaktywny wymiar oszustwa ubezpieczeniowego Znając powyższe definicje oszustwa ubezpieczeniowego, możemy zauważyć pewien występujący schemat: 5 T. Rydzek, Przestępczość ubezpieczeniowa w świetle teorii i praktyki, Prawo asekuracyjne 2/1996, s B. Nowotarska-Romaniak, Marketing usług ubezpieczeniowych, PWE, Warszawa 1996, s W. Jaroch, Przestępczość na rynku ubezpieczeń, Warszawa 2002, s
4 Schemat 1. Interaktywny charakter oszustwa ubezpieczeniowego Oszust ubezpieczeniowy Nieprawdziwa informacja Oszukany zakład ubezpieczeń Informacja zwrotna pomiędzy oszukującym, a oszukiwanym zakładem Źródło: opracowanie własne na podstawie S. Wieteska Nieetyczne zachowania na polskim rynku ubezpieczeń Tak jak widać na powyższym schemacie, występuje oddziaływanie pomiędzy ubezpieczonym, a zakładem ubezpieczeń. Oszust dążąc do osiągnięcia osobistego zysku, próbuje przyjąć odpowiednią strategię, która polega na tworzeniu nieprawdziwych okoliczności zdarzenia ubezpieczeniowego, sterowaniu informacją przekazywaną ubezpieczycielowi oraz na utrzymaniu wiarygodności swojej wersji zdarzeń. Z drugiej zaś strony oszukiwany, czyli w tym przypadku zakład ubezpieczeń, przyjmuje strategię polegającą na: podejrzliwości otrzymywanych informacji, obserwacji zachowania podejrzanego, ocenie prawdomówności ubezpieczonego, ocenie prawdziwości przedstawionych dokumentów i obronie interesów zakładu ubezpieczeń. Należy także zwrócić uwagę na różnorodność oszustw ubezpieczeniowych ze względu na rodzaj ubezpieczenia względem, którego pojawiło się żądanie. Poniższy wykres przedstawi owe zagadnienie. Wykres 1. Rodzaj ubezpieczenia względem, którego pojawiło się żądanie Rodzaj ubezpieczenia wobec, którego zaistniało żądanie 24% 11% 47% 14% 39% komunikacyjne nieruchomości pracownicze inne nie wiem Źródło: opracowanie własne na podstawie Raportu Oszustwa ubezpieczeniowe aspekty społeczne Oszustwo ubezpieczeniowe to występek polegający na spowodowaniu zdarzenia będącego podstawą wypłaty odszkodowania. Zdaniem J. Skorupki w art kodeksu karnego nie chodzi tylko o spowodowanie takiego zdarzenia, które zostało zawarte w umowie ubezpieczenia, i którego zajście po- 52
5 woduje odpowiedzialność odszkodowawczą ubezpieczyciela, ale też każdego innego zdarzenia, które będzie podstawą do wypłaty odszkodowania. Oszustwo z powyższego przepisu będzie zachodzić zarówno wtedy, gdy sprawca zażąda wypłaty odszkodowania z tytułu zawartej umowy ubezpieczenia, powołując się na wypadek, który miał miejsce, ale nie posiadał cech wypadku losowego, jak i wtedy, kiedy sprawca, domagając się wypłaty odszkodowania za rzeczywiście zaistniały wypadek, niezgodnie z rzeczywistością określi wysokość powstałej szkody, domagając się zawyżonego roszczenia 10. Zatem możemy wymienić kilka cech oszustwa ubezpieczeniowego: zdarzenie nielosowe, umyślność (świadome, odpowiednie przygotowanie) odpowiedni kierunek, mający na celu uzyskanie korzyści majątkowych przez oszusta, indywidualny charakter, materialne straty jako skutek, skierowanie bezpośrednio na zakład ubezpieczeń, najczęściej prowadzone przez niezależne od siebie osoby. 3. Przyczyny zjawiska oszustw ubezpieczeniowych Analizując zjawisko oszustw ubezpieczeniowych należy się głęboko zastanowić, gdzie leżą przyczyny narastania tego zjawiska. Czy przyczyna leży w regulacjach prawnych, w stosunku organów ścigania do tego zjawiska, a może w postępowaniu ubezpieczycieli. Z tego wynika, że przyczyny tego zjawiska możemy dopatrywać się zarówno po stronie ekonomicznej, społecznej, psychologicznej lub po stronie pośrednictwa ubezpieczeniowego. Czynniki ekonomiczne skłaniające do przestępczości ubezpieczeniowej to przede wszystkim: wzrost bezrobocia (brak pracy, często motywuje bezrobotnego do osiągnięcia za niewielką składkę ubezpieczeniową znacznej części lub całości sumy ubezpieczenia na drodze oszustwa ubezpieczeniowego), brak płynności finansowej, problemy finansowe ubezpieczonych (często przewidywanie bankructwa składnia do podejmowania czynów zabronionych, np. upozorowanie wypadku komunikacyjnego), ochrona przed nadmierną stratą, spowodowaną zbyt wysokimi kosztami, np. naprawy, możliwość szybkiego dopływu środków finansowych, chęć uzyskania zniżek, np. rejestrowanie samochodów na osoby podstawione, dopisywanie jako współwłaścicieli. Do przyczyn społecznych można zaliczyć: niską szkodliwość społeczną, wyłudzenie odszkodowania nie jest traktowane jako czyn przestępczy, jedynie jako dowód, niski poziom ujawniania tego typu spraw, brak aparatu kar będących w posiadaniu przez zakłady ubezpieczeń z dnia
6 Poniższy wykres przedstawia główne przyczyny determinujące powstawanie przestępstw ubezpieczeniowych. Wykres 2. Przyczyny dokonywania oszustw ubezpieczeniowych Rodzaje powodów, które wpływają na dokonywanie oszustw ubezpieczeniowych wg amerykańskich respondentów potrzeba pieniędzy 4% 11% 24% 6% 30% pewność uniknięcia kary rekompensata opłaty kosztów ubezpieczenia 20% 49% zbyt wysoka składka na ubezpieczenie namowa agenta, rodziny, przyjaciół, prawnika, lekarza inne nie wiem Źródło: opracowanie własne na podstawie Raportu Oszustwa ubezpieczeniowe aspekty społeczne Brak potępienia społecznego, niski profesjonalizm samych firm ubezpieczeniowych czy brak większego zainteresowania policji są głównymi elementami bezkarności i rozrastania się skali tego typu przestępstw w wielu krajach świata. W związku z tym od wielu lat obserwuje się znaczną akceptację społeczną dla tego typu przestępstw. Ubezpieczyciele stykają się z tym problemem od lat i coraz skuteczniej wykrywają próby wyłudzeń. Warto zauważyć, że w tych działaniach w jakimś stopniu wspiera ich prawo, ponieważ próba wyłudzenia odszkodowania w świetle kodeksu karnego jest przestępstwem. Jednakże rzeczywistość polskiego wymiaru sprawiedliwości sprawia, iż liczba skazanych z tego tytułu jest dość niska. Często prokuratorzy umarzają postępowanie ze względu na znikomą szkodliwość społeczną czynu. Zazwyczaj jedyną konsekwencją wobec wykrycia próby oszustwa jest po prostu niewypłacenie kwoty, która w rzeczywistości i tak się nie należała 11. Na koniec należy wspomnieć o psychologicznych motywach dokonywania oszustw ubezpieczeniowych. Często wynikają one z chęci dorównania dobrostanem innej osobie. Zjawisko to można najczęściej zauważyć wśród młodych osób, które chcą zaimponować i kradną samochody, po to, aby się przejechać. Chociaż może się to wydawać początkowo niewinnym występkiem, to wraz w upływem czasu przekształca się w proceder przestępczy. 11 A. Makowski, Raport Funkcjonowanie rynku ubezpieczeń,
7 4. Klasyfikacja przestępstw ubezpieczeniowych Przechodząc kolejno do klasyfikacji czynów jako przestępstw ubezpieczeniowych, należy zwrócić uwagę, iż celem działania sprawcy jest uzyskanie odszkodowania lub świadczenia. Zachowanie sprawcy może polegać na bezpodstawnym żądaniu odszkodowania lub świadczenia bądź uzyskaniu odszkodowania lub świadczenia poprzez oszustwo ubezpieczeniowe. W przypadku pierwszym należy wybrać formy bezpodstawnego żądania świadczeń oraz środki jego realizacji, natomiast w drugim określić, na czym dane oszustwo polega. Słusznie zatem twierdzi M. Sadowski, iż za przestępczość ubezpieczeniową sensu stricto należy uznać działania ubezpieczonego lub ubezpieczającego, zmierzające do uzyskania nienależnego odszkodowania bądź spowodowania zdarzenia, od którego zależy wypłata świadczenia. Jego zdaniem do nieuczciwych, nielegalnych działań, które zmierzają do bezprawnego uzyskania świadczenia można zaliczyć dwa rodzaje czynów: oszustwo ubezpieczeniowe, czyli wprowadzenie w błąd zakładu ubezpieczeń odnośnie rzeczywistego wystąpienia zdarzenia ubezpieczeniowego bądź powstania szkody; wyłudzenie odszkodowania, czyli spowodowanie zdarzenia, którego wystąpienie skutkuje powstaniem obowiązku zapłaty odszkodowania. W polskich przepisach prawnych przyjęto, że czyny wyczerpujące cechy przestępstwa ubezpieczeniowego w ścisłym sensie mogą przyjąć dwojaką postać: z jednej strony zachowanie, które polega na umyślnym spowodowaniu zdarzenia ubezpieczeniowego w celu uzyskania odszkodowania (zgodnie z art. 298 k.k.), zaś z drugiej strony uzyskania odszkodowania bądź świadczenia drogą oszustwa (zgodnie z art. 286 k.k.). Natomiast przepis art. 286 k.k. dotyczy w zakresie ubezpieczeń upozorowania zdarzenia ubezpieczeniowego Umyślne spowodowanie zdarzenia ubezpieczeniowego Umyślne spowodowanie zdarzenia ubezpieczeniowego ujęte zostało przez polskie ustawodawstwo w art. 298 przez kodeks karny z 1997 r. Owe przestępstwo scharakteryzowane zostało jako działanie polegające na świadomym zdarzeniu, które stanowi podstawę do wypłacenia odszkodowania. Do chwili wprowadzenia art. 4 ustawy o ochronie obrotu gospodarczego, wyłudzenie nienależnego odszkodowania poprzez wprowadzenie w błąd zakładu ubezpieczeń co do zdarzenia powodującego obowiązek wypłacenia odszkodowania, gdy zdarzenie to w rzeczywistości nie zaistniało lub poprzez realizację zdarzenia dającego podstawę do wypłaty odszkodowania ubezpieczeniowego, kwalifikowano jako oszustwo z art. 205 k.k. z 1969 r. oraz jako zagarnięcie mienia z art. 199 lub 201 k.k. z 1969 r. odnoszących się do mienia społecznego. Za sprawcę owego przestępstwa można uznać osobę powodującą zdarzenie będące podstawą do wypłaty odszkodowania zarówno osobę bezpośrednio związaną umową ubezpieczenia, jak i osobę, która nie jest związana umową ubezpieczenia, lecz powoduje owe zdarzenie. Należałoby zaznaczyć, iż 12 W. Jaroch, Przestępczość na rynku ubezpieczeń, Gazeta Ubezpieczeniowa, Poltext, Warszawa
8 spowodowanie owego zdarzenia jest ściśle związane z zamiarem uzyskania nienależnego danej osobie odszkodowania. W związku z czym osoba, która dopuściła się umyślnego spowodowania zdarzenia ubezpieczeniowego w celu bezprawnego wyłudzenia odszkodowania podlega odpowiedzialności karnej. Mianowicie podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat, z zastrzeżeniem, iż istnieje możliwość uchylenia kary w sytuacji, gdy sprawca zdarzenia przed wszczęciem postępowania karnego dobrowolnie zapobiegł wypłacie odszkodowania. Ponadto przestępstwo umyślnego spowodowania zdarzenia ubezpieczeniowego ma charakter materialny, gdyż konieczne jest powstanie skutku, mianowicie zaistnienie określonego zdarzenia. Wypłata odszkodowania nie jest natomiast wymagana, bowiem wystarczy, że sprawca spowoduje sytuację, w której zakład ubezpieczeń podejmie decyzję o wypłacie odszkodowania Upozorowanie zdarzenia ubezpieczeniowego Upozorowanie zdarzenia ubezpieczeniowego, a następnie wystąpienie z roszczeniem odszkodowawczym uznaje się za oszustwo ubezpieczeniowe, które zgodnie z art. 286 k.k. stanowi przestępstwo ubezpieczeniowe. Mamy z nim do czynienia wówczas, gdy występuje wykorzystanie stosunku ubezpieczeniowego w celu osiągnięcia korzyści majątkowej polegającej na otrzymaniu od zakładu ubezpieczeń nienależnego odszkodowania lub innego świadczenia. Owe przestępstwo powstaje na skutek wprowadzenia w błąd ubezpieczyciela i w praktyce może dotyczyć zarówno upozorowania całego zdarzenia będącego podstawą wypłaty odszkodowania, jak i zawarcia umowy ubezpieczenia na fałszywych warunkach (wprowadzając zakład ubezpieczeń w błąd poprzez podanie nieprawdziwych danych, uzyskując nienależną ochronę ubezpieczeniową). Należy zaznaczyć, iż wyłudzenie nienależnego odszkodowania, mające związek z wprowadzeniem w błąd ubezpieczyciela odnośnie faktycznych przyczyn i przebiegu zdarzenia, a także wielkości zaistniałej szkody, może przybierać w praktyce następujące formy: zawarcie umowy po powstaniu szkody lub zawarcie umowy antydatowanej (dotyczy to z reguły pojazdów nie mających ubezpieczenia AC, które zostały uszkodzone z winy właściciela; antydatowanie umów AC dotyczy także kradzieży nie ubezpieczonych pojazdów), zawyżanie wielkości szkody przez poszkodowanego i warsztat naprawczy (przedstawianie rachunków na naprawę i wymianę części, których faktycznie nie było; posługiwanie się sfałszowanymi rachunkami napraw pojazdów), zawyżanie wartości ubezpieczonego mienia, a następnie celowe zniszczenie bądź uszkodzenie, fałszywe oświadczenia sprawców kolizji (przejmowanie odpowiedzialności przez posiadaczy ubezpieczenia OC w wypadku braku ubezpieczenia AC), ukrywanie faktów wyłączających odpowiedzialność ubezpieczyciela (np. stanu nietrzeźwości), upozorowanie kolizji i fałszywe oświadczenia rzekomych sprawców kolizji, upozorowanie kradzieży po uprzedniej sprzedaży ubezpieczonego mienia, upozorowanie napadów rabunkowych i utraty ładunku, umyślne wywołanie pożaru ubezpieczonego mienia (pojazdy budynki), 56
9 wielokrotne ubezpieczenie tego samego mienia i wielokrotne zgłaszanie szkody u wielu ubezpieczycieli 13. Wcześniej wspomniana korzyść majątkowa obejmuje rzeczy, prawa majątkowe, a także świadczenia o wartości materialnej. Innymi słowy stanowi ona wszelki pożytek i zysk majątkowy, które sprawca osiągnął lub zamierzał osiągnąć poprzez przestępstwo. Sprawcami oszustw asekuracyjnych obejmujących wszelkie oszukańcze czyny są zarówno posiadacze polis, jak i osoby trzecie występujące z roszczeniami odszkodowawczymi, a także pracownicy zakładów ubezpieczeń oraz pośrednicy działający w celu uzyskania korzyści materialnych poprzez fałszywe przedstawianie faktów. Należy zaznaczyć, iż osoby które dopuściły się owego przestępstwa podlegają karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat Pozostałe formy zagrożeń na rynku ubezpieczeniowym Oprócz wcześniej wspomnianych przestępstw ubezpieczeniowych, mamy do czynienia z czynami powodującymi obowiązek kompensacji szkód, jednocześnie nie będąc czynami ukierunkowanymi na uzyskanie odszkodowania czy też innego świadczenia. Należy zaznaczyć, iż dla zakładów ubezpieczeń, a także całego rynku ubezpieczeń, zagrożeniem w aspekcie ekonomicznym są kompensacje szkód będące następstwem: wszelkich zaborów mienia ubezpieczonego od kradzieży zwykłej, przez jej postacie kwalifikowane, zuchwałe, z włamaniem, przestępstwa rozbójnicze; umyślnego bądź nieumyślnego zniszczenia bądź uszkodzenia ubezpieczonych dóbr majątkowych, np. spowodowania pożaru, podpalenia, katastrofy lub wypadku komunikacyjnego, zawalenia się budowli, zniszczenia bądź uszkodzenia mienia przez uczestników zbiegowiska publicznego, zniszczenia surowców lub towarów itp.; spowodowania śmierci, uszkodzenia ciała bądź rozstroju zdrowia jako skutków zawinionych karnie zachowań sprawców, powodujących odpowiedzialność odszkodowawczą lub obowiązek innych świadczeń z tytułu ubezpieczenia NW bądź przewidzianą w dziale ubezpieczeń życiowych, innych czynów przestępnych powodujących szkody w dobrach ubezpieczonych, jak oszustwo kapitałowe powodujące szkody w ramach ubezpieczonego ryzyka działalności gospodarczej 14. Fałszerstwo dokumentów oraz poświadczenie nieprawdy stanowią czyny będące środkiem realizacji przestępstw ubezpieczeniowych. Ma ono bowiem związek z podrobieniem lub przerobieniem dokumentu w celu użycia go jako prawdziwego, m.in.: dokumentów zaświadczających o wartości przedmiotu ubezpieczanego, wycen przedmiotu ubezpieczenia, umów sprzedaży, dokumentów odpraw celnych, oświadczeń rzekomych świadków czy polis ubezpieczeniowych. Ponadto za inną formę działalności na szkodę zakładów ubezpieczeń uznaje się czyny popełniane przez pracowników nie stanowiące ściśle przestępstwa ubezpieczeniowego, lecz dotyczące jedynie niedopełnienia obowiązku. Wiąże się ono bowiem z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem 13 W. Jaroch, Przestępczość na rynku ubezpieczeń, Gazeta Ubezpieczeniowa, Poltext, Warszawa Tamże. 57
10 czynności nakazanych przepisami lub umową bądź też wynikających z istoty pełnionej funkcji. Należy podkreślić, iż sprawca owego przestępstwa kieruje się chęcią osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej. Wśród innych czynów na szkodę ubezpieczyciela należy wymienić także przestępstwo nadużycia zaufania, uniemożliwianie bądź utrudnianie przetargu publicznego mienia zajętego u dłużnika ubezpieczyciela, przekupstwo i sprzedajność urzędniczą, a także nieprowadzenie, nierzetelne prowadzenie bądź prowadzenia niezgodnie z przepisami ksiąg rachunkowych przez odpowiedzialne za ich prowadzenie osoby. 5. Konsekwencje oszustw ubezpieczeniowych Koncentrując się na konsekwencjach oszustw ubezpieczeniowych należy wyjść od stwierdzenia, iż każda nienależna wypłata odszkodowania bez względu na czynność ubezpieczeniową czy rodzaj ubezpieczenia uderza w interes zakładu ubezpieczeń. Pod pojęciem interesu zakładu ubezpieczeń rozumie się prowadzenie działalności ubezpieczeniowej w sposób korzystny dla obu stron umów ubezpieczenia. Można wyróżnić zarówno bezpośrednie, jak i pośrednie skutki oszustw ubezpieczeniowych. Do bezpośrednich skutków zalicza się m.in. wzrost wartości i ilości wypłacanych odszkodowań, utratę realności ochrony ubezpieczeniowej czy pogorszenie bądź utratę płynności finansowej zakładów ubezpieczeń, a w konsekwencji brak środków umożliwiających wypłatę odszkodowań. Poza skutkami ekonomicznymi należy uwzględnić także skutki pośrednie: utratę wizerunku zakładu ubezpieczeń, utratę reputacji, poprzez kreowanie negatywnej opinii o zakładzie ubezpieczeń. Przestępczość ubezpieczeniowa skutkować może także zmniejszeniem przeciętnej stopy składki w danej grupie ubezpieczeń. Ma to związek z faktem, iż przestępstwa ubezpieczeniowe mogą być popełniane zarówno w celu otrzymania nienależnego odszkodowania, jak i w celu uzyskania niższej składki na skutek podania nieprawdziwych informacji. Owe zdarzenia skutkują zatem znacznym zwiększeniem kosztów działalności zakładów ubezpieczeniowych. Podsumowując, należy stwierdzić, iż podatność zakładów ubezpieczeń na wszelkie oszustwa ubezpieczeniowe ma związek z niedokładnie przeprowadzoną oceną ryzyka ubezpieczeniowego. Zakończenie Należy wyjść od stwierdzenia, iż nieetyczne zachowania na polskim rynku ubezpieczeń są istotnym problemem, z którym należy walczyć, i który nie powinien być bagatelizowany. Według Rzecznika Ubezpieczonych walka z przestępczością ubezpieczeniową powinna być wspierana przez badania, których zakres i intensywność powinny w dalszym ciągu znacznie wzrastać. Co więcej, prowadzone przez zakłady ubezpieczeń w rzetelny sposób statystyki i bazy danych powinny służyć realizacji owego celu. 58
11 Skala przestępczości ubezpieczeniowej na terytorium Polski nie jest dokładnie znana i dotyczyć może wszelkich produktów ubezpieczeniowych. Możliwe jest jedynie podanie szacunkowej liczby popełnionych przestępstw, usiłowań ich popełnienia jak również ujawnionych przestępstw ubezpieczeniowych. Według szacunków Europejskiego Komitetu Ubezpieczeń straty europejskich ubezpieczycieli powstałe wskutek przestępstw ubezpieczeniowych wahają się w granicach 8 mld Europejskiej Jednostki Walutowej rocznie, co stanowi ok. 2% ogólnej rocznej składki wszystkich rodzajów ubezpieczeń 15. Podsumowując należy stwierdzić, iż konieczne są dalsze badania skoncentrowane na bardziej dokładnym oszacowaniu skali zjawiska przestępczości ubezpieczeniowej, a także wypracowanie metod jego zwalczania. Bibliografia 1. A. Banasiński, Ubezpieczenia gospodarcze, Potext, Warszawa P. Halba, Działalność na szkodę zakładu ubezpieczeń cz.i, Gazeta Ubezpieczeniowa, Poltext, Warszawa, W. Jaroch, Przestępczość na rynku ubezpieczeń, Gazeta Ubezpieczeniowa, Poltext, Warszawa M. Krupicz, Przestępczość w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych, Przegląd ubezpieczeń społecznych, gospodarczych 1999, nr I. Kwiecień, Istota i rola ubezpieczeń, [w:] Ubezpieczenia. Rynek i Ryzyko, red. Wanda Ronka- Chmielowiec, PWE, Warszawa A. Makowski, Raport Funkcjonowanie rynku ubezpieczeń, B. Nowotarska-Romaniak, Marketing usług ubezpieczeniowych, PWE, Warszawa T. Rydzek, Przestępczość ubezpieczeniowa w świetle teorii i praktyki, Prawo asekuracyjne 2/ E. Stroiński, Organizacja i Zarządzanie Zakładem Ubezpieczeń, [w:] red. J. Monkiewicz, Podstawy ubezpieczeń Tom III przedsiębiorstwo, Poltext, Warszawa z dnia M. Krupicz, Przestępczość w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych, Przegląd ubezpieczeń społecznych, gospodarczych 1999, nr 7, s
Polska Izba Ubezpieczeń dr Piotr Majewski. Analiza przestępczości ubezpieczeniowej w 2008 r.
Polska Izba Ubezpieczeń dr Piotr Majewski Analiza przestępczości ubezpieczeniowej w 2008 r. Seminarium Katedry Ubezpieczenia Społecznego SGH i Polskiej Izby Ubezpieczeń Przestępczośćubezpieczeniowa i metody
Bardziej szczegółowoUBEZPIECZENIA. Co to jest ubezpieczenie??? Warunki zaliczenia 2014-12-03. Literatura: Literatura: Słownik języka polskiego
Warunki zaliczenia Egzamin pisemny: 22 stycznia 2012 r. Godz. 11.05-12.40 w Sali RA3. UBEZPIECZENIA Prowadzący: dr Jacek Rodzinka Katedra Makroekonomii pokój A 109, tel. (17) 866 11 34 1 jrodzinka@wsiz.rzeszow.pl
Bardziej szczegółowoUBEZPIECZENIA KOMUNIKACYJNE NA PRZYKŁADZIE OC I AC
UBEZPIECZENIA KOMUNIKACYJNE NA PRZYKŁADZIE OC I AC Paula Malina Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie Streszczenie Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie polskiego rynku ubezpieczeń
Bardziej szczegółowoCo to jest ubezpieczenie???
SYSTEM UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH Prowadzący: dr Jacek Rodzinka Co to jest ubezpieczenie??? INSTYTUT BADAŃ i ANALIZ FINANSOWYCH pokój RA 50, tel. (17) 866 15 29 1 jrodzinka@wsiz.rzeszow.pl 2 Słownik języka
Bardziej szczegółowoUbezpieczenia gospodarcze (majątkowe i osobowe) są jeszcze niedocenianym elementem działalności wielu zamawiających.
Ubezpieczenia gospodarcze (majątkowe i osobowe) są jeszcze niedocenianym elementem działalności wielu zamawiających. Ubezpieczenia gospodarcze (majątkowe i osobowe) są jeszcze niedocenianym elementem działalności
Bardziej szczegółowo(Jan Łazowski, Wstęp do nauki o ubezpieczeniach)
UBEZPIECZENIE Ubezpieczenie to urządzenie gospodarcze zapewniające pokrycie przyszłych potrzeb majątkowych, wywołanych u poszczególnych jednostek przez odznaczające się pewną prawidłowością zdarzenia losowe,
Bardziej szczegółowoDefinicja ryzyka ubezpieczeniowego, cechy ryzyka, faktory ryzyka.
Podstawowe pojęcia ubezpieczeniowe. Klasyfikacja ubezpieczeń Ubezpieczenia dzielimy na: Społeczne, Gospodarcze. Ubezpieczenia społeczne naleŝą do sektora publicznego, są ściśle związane z pracownikiem
Bardziej szczegółowoSpis treści Rozdział I. Przestępstwa przeciwko mieniu. Zagadnienia ogólne 1. Wprowadzenie 2. Ujęcie historyczno-prawne 3. Ujęcie prawno-porównawcze
str. Przedmowa... V Wykaz skrótów... XV Rozdział I. Przestępstwa przeciwko mieniu. Zagadnienia ogólne... 1 1. Wprowadzenie... 3 2. Ujęcie historyczno-prawne... 8 I. Geneza i rozwój karnoprawnej ochrony
Bardziej szczegółowopilotażowe staże dla nauczycieli i instruktorów kształcenia zawodowego w przedsiębiorstwach
pilotażowe staże dla nauczycieli i instruktorów kształcenia zawodowego w przedsiębiorstwach UBEZPIECZENIA W LOGISTYCE DARIUSZ PAUCH Zagadnienia umowy ubezpieczenia i kwestie z nią związane regulują: Ustawa
Bardziej szczegółowoUbezpieczenie ryzyk. Lublin, 7 czerwca 2017 r. w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
Ubezpieczenie ryzyk Lublin, 7 czerwca 2017 r. w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym Powszechny zakres ochrony ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej JST 1. Odpowiedzialność cywilna za szkody
Bardziej szczegółowoc) sprawca musi obejmować swoją działalnością zajmowania się sprawami majątkowymi i działalnością gospodarczą innej osoby
15 11 Czy "pranie brudnych pieniędzy" zaliczane jest jako: a) paserstwo b) poplecznictwo, c) odrębne, szczególne przestępstwo według własnej kwalifikacji prawnej. 9 Czy korupcja w obrocie gospodarczym
Bardziej szczegółowoUbezpieczenie odpowiedzialności cywilnej funkcjonariuszy publicznych opis warunków ubezpieczenia oferowanych przez STU ERGO HESTIA S.A.
Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej funkcjonariuszy publicznych opis warunków ubezpieczenia oferowanych przez STU ERGO HESTIA S.A. Definicje 1. za Ustawę uważa się Ustawę z dnia 20 stycznia 2011 o
Bardziej szczegółowoZa jakie przestępstwa nie może być skazany członek zarządu spółki z o.o.
Zgodnie z art. 18 1 KSH tylko osoba fizyczna z pełną zdolnością do czynności prawnych może być członkiem zarządu. Inne ograniczenie wynika z 2 tego przepisu, w którym zapisane jest, że osoba skazana prawomocnym
Bardziej szczegółowoSpis treści Rozdział I. Przestępstwa przeciwko mieniu. Zagadnienia ogólne 1. Wprowadzenie 2. Ujęcie historyczno-prawne 3. Ujęcie prawno-porównawcze
str. Przedmowa..................................................... V Wykaz skrótów.................................................. XV Rozdział I. Przestępstwa przeciwko mieniu. Zagadnienia ogólne........
Bardziej szczegółowoPodatek VAT w odszkodowaniach z ubezpieczeniach OC posiadaczy pojazdów mechanicznych
Bartłomiej Chmielowiec główny specjalista w Biurze Rzecznika Ubezpieczonych Podatki w ubezpieczeniach część 2 Podatek VAT w odszkodowaniach z ubezpieczeniach OC posiadaczy pojazdów mechanicznych Możliwość
Bardziej szczegółowoPorównanie zakresu ubezpieczenia OC za produkt u przykładowych ubezpieczycieli
Porównanie zakresu ubezpieczenia OC za produkt u przykładowych ubezpieczycieli Zakres ubezpieczenia PTU S.A. 1 PZU S.A. 2 Commercial Union 3 Hestia 4 Przedmiot ochrony Ochroną objęte są wypadki ubezpieczeniowe,
Bardziej szczegółowoPROJEKT UMOWY. UMOWA o wykonanie zadania
PROJEKT UMOWY UMOWA o wykonanie zadania Część I Dobrowolne ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzonej działalności i posiadanego mienia. zawarta w dniu.. w pomiędzy: Wojewódzki Ośrodek
Bardziej szczegółowoautomatycznie. ZP.271.2.2012 Załącznik nr 5 do SIWZ - Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej
ZP.271.2.2012 Załącznik nr 5 do SIWZ - Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej UWAGA: Ubezpieczenie dotyczy wszystkich jednostek wymienionych w załączniku nr 1 do SIWZ oraz w każdej lokalizacji, w której
Bardziej szczegółowoProjekt U S T A W A. z dnia
Projekt U S T A W A z dnia o zmianie ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych oraz ustawy o działalności ubezpieczeniowej
Bardziej szczegółowoISTOTA UBEZPIECZEŃ NA ŻYCIE
ISTOTA UBEZPIECZEŃ NA ŻYCIE Paula Malina Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie Streszczenie Celem niniejszego artykułu jest omówienie dostępnych na polskim rynku ubezpieczeń na życie. Na
Bardziej szczegółowoSpis treści CZĘŚĆ I. UBEZPIECZENIA GOSPODARCZE
Spis treści Wykaz skrótów......................................................... 8 Wstęp................................................................. 9 CZĘŚĆ I. UBEZPIECZENIA GOSPODARCZE 1. RYZYKO
Bardziej szczegółowoProf. zw. dr hab. Piotr Kruszyński Instytut Prawa Karnego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego Adwokat. Jacek Jurzyk Radca Prawny
Prof. zw. dr hab. Piotr Kruszyński Instytut Prawa Karnego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego Adwokat Jacek Jurzyk Radca Prawny Przestępstwo ubezpieczeniowe w polskim prawie karnym
Bardziej szczegółowoUBEZPIECZENIA NADWYŻKOWE ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ RADCÓW PRAWNYCH NA ROK 2011 (zawierane indywidualnie)
INFORMATOR UBEZPIECZENIA NADWYŻKOWE ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ RADCÓW PRAWNYCH NA ROK 2011 (zawierane indywidualnie) W ramach Umowy Generalnej zawartej z PZU S.A. I AXA TuiR S.A. obowiązującej w roku 2011
Bardziej szczegółowoPaństwowym Instytutem Geologicznym- Państwowym Instytutem Badawczym,... reprezentowanym przez:
Załącznik Nr 5 do SIWZ Część I zamówienia UMOWA Nr... - WZÓR zawarta w Warszawie, dnia... pomiędzy: Państwowym Instytutem Geologicznym- Państwowym Instytutem Badawczym,. reprezentowanym przez:. zwanym
Bardziej szczegółowoUbezpieczenia non-life. Redaktor: Ewa Wierzbicka
Ubezpieczenia non-life. Redaktor: Ewa Wierzbicka Wprowadzenie -Ewa Wierzbicka 11 1. Rynek ubezpieczeń non-life w Polsce -Kazimierz Ortyński 15 1.1. Pojęcie i funkcje rynku ubezpieczeń 15 1.2. Struktura
Bardziej szczegółowoUmowa ubezpieczenia. Główne źródła opracowania prezentacji: 1. Kidyba, Prawo handlowe, C.H.Beck 2016 r.
Umowa ubezpieczenia Główne źródła opracowania prezentacji: 1. Kidyba, Prawo handlowe, C.H.Beck 2016 r. 1 Przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa,
Bardziej szczegółowoFunkcje ubezpieczenia OC wykonawcy zamówienia publicznego w postępowaniach o udzielenie zamówienia oraz w trakcie realizacji zamówienia
Funkcje ubezpieczenia OC wykonawcy zamówienia publicznego w postępowaniach o udzielenie zamówienia oraz w trakcie realizacji zamówienia JACEK ZĘBALA DEPARTAMENT KONTROLI DORAŹNEJ URZĄD ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH
Bardziej szczegółowoU M O W A NR Usługi ubezpieczenia mienia
Wzór umowy załącznik do SIWZ U M O W A NR Usługi ubezpieczenia mienia zawarta w dniu... 2008 r. w Skierniewicach pomiędzy: Energetyką Cieplną SP. z o.o w Skierniewicach, ul. Przemysłowa 2 wpisaną do Krajowego
Bardziej szczegółowoOpis: Spis treści: Wprowadzenie - Ewa Wierzbicka 11. 1. Rynek ubezpieczeń non-life w Polsce - Kazimierz Ortyński 15
Tytuł: Ubezpieczenia non-life Autorzy: Ewa Wierzbicka (red.) Wydawnictwo: CeDeWu.pl Rok wydania: 2010 Opis: W książce Ubezpieczenia non-life szczegółowo przedstawiono klasyczne oraz nowoczesne ubezpieczenia
Bardziej szczegółowodr Małgorzata Serwach, Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Uniwersytet Łódzki
UBEZPIECZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ PODMIOTU PRZYJMUJĄCEGO ZAMÓWIENIE NA ŚWIADCZENIA ZDROWOTNE, ŚWIADCZENIODAWCY ORAZ INNYCH OSÓB UDZIELAJĄCYCH TAKICH ŚWIADCZEŃ dr Małgorzata Serwach, Uniwersytet
Bardziej szczegółowoUMOWA GENERALNA. 1... 2... przy kontrasygnacie ... z siedzibą w..., reprezentowanym przez: 1... 2... zwanym dalej Wykonawcą.
ZAŁĄCZNIK NR 7 UMOWA GENERALNA CZĘŚĆ 01 - UBEZPIECZENIA MAJĄTKOWE, NASTĘPSTW NIESZCZĘŚLIWYCH WYPADKÓW I ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ - PROJEKT Zawarta w dniu... 2013 roku w Brzezinach pomiędzy Gminą Brzeziny,
Bardziej szczegółowoUbezpieczenia w logistyce semestr zimowy 2017/2018
Ubezpieczenia w logistyce semestr zimowy 2017/2018 Maciej Szczepankiewicz Katedra Nauk Ekonomicznych Kontakt E: maciej.szczepankiewicz@put.poznan.pl Dyżury: Wt. 09.45-10.30 Cz. 09.30-10.15 Katedra Nauk
Bardziej szczegółowoOgólne Warunki Ubezpieczenia OC w ruchu zagranicznym
1OWU Zielona Karta Ogólne Warunki Ubezpieczenia OC w ruchu zagranicznym Postanowienia ogólne 1 1. Ogólne warunki ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 13 do SIWZ Świadczenie usługi ubezpieczenia majątku Powiatu Ostrowieckiego UMOWA
Załącznik nr 13 do SIWZ Świadczenie usługi ubezpieczenia majątku Powiatu Ostrowieckiego WZÓR UMOWY UMOWA Zawarta w dniu... w.. pomiędzy.. reprezentowanym przez: 1.... 2.... zwanym dalej Zamawiającym a...
Bardziej szczegółowoWzór umowy dla części 01 GENERALNA UMOWA UBEZPIECZENIE MIENIA, ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ. zawarta dnia... w Pabianicach
Wzór umowy Załącznik nr 11 do SIWZ Wzór umowy dla części 01 GENERALNA UMOWA UBEZPIECZENIE MIENIA, ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ pomiędzy Ubezpieczającym /Ubezpieczonym: Miastem Pabianice ul. Zamkowa 16 95-200
Bardziej szczegółowoKatarzyna Kot Izabela Michalczyk
Katarzyna Kot Izabela Michalczyk instytucja powołana w 1990 w wyniku rozwoju rynku ubezpieczeń w Polsce. zajmuje się wypłatą odszkodowań i świadczeń poszkodowanym w wypadkach i kolizjach drogowych, spowodowanych
Bardziej szczegółowoPublikujemy cz. I artykułu na temat odpowiedzialności karnej członków zarządu sp. z o.o.
Publikujemy cz. I artykułu na temat odpowiedzialności karnej członków zarządu sp. z o.o. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest spółką handlową, nabywającą osobowość prawną z chwilą wpisu do Krajowego
Bardziej szczegółowoU M O W A NR 24-2/ZP/08 Usługi ubezpieczenia mienia
Wzór umowy załącznik do SIWZ U M O W A NR 24-2/ZP/08 Usługi ubezpieczenia mienia zawarta w dniu... 2008 r. w Skierniewicach pomiędzy: Instytutem Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach, ul. Pomologiczna
Bardziej szczegółowoKlauzule dodatkowe i inne postanowienia szczególne fakultatywne
Klauzule dodatkowe i inne postanowienia szczególne fakultatywne Załącznik nr 6 do SIWZ Okresy ubezpieczenia, o których mowa w definicjach oraz w SIWZ: okres od następnego dnia od daty zakończenia aktualnych
Bardziej szczegółowoWZÓR UMOWY DLA CZĘŚCI 01 GENERALNA UMOWA UBEZPIECZENIE MIENIA I ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ. zawarta dnia... w Pabianicach
Załącznik nr 5 do SIWZ Wzory umów WZÓR UMOWY DLA CZĘŚCI 01 GENERALNA UMOWA UBEZPIECZENIE MIENIA I ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ pomiędzy Ubezpieczającym /Ubezpieczonym: Miastem Pabianice ul. Zamkowa 16 95-200
Bardziej szczegółowoFinansowanie ryzyka. Metody finansowania. Katedra Mikroekonomii WNEiZ US
Finansowanie ryzyka Metody finansowania FINANSOWANIE RYZYKA Finansowanie ryzyka Definicja: oznacza zarówno faktyczne finansowanie ryzyka jak i finansowanie strat Jest działalnością pasywną w odniesieniu
Bardziej szczegółowoUmowa nr U/ZZO/./2014
Załącznik nr 6 do SIWZ - Wzór Umowa nr U/ZZO/./2014 Zawarta w dniu... 2014 r. w pomiędzy: Zakładem Zagospodarowania Odpadów Nowy Dwór Sp. z o. o., Nowy Dwór 35, 89-620 Chojnice NIP: 555-20-72-738 REGON:
Bardziej szczegółowoUbezpieczenia majątkowe
Wprowadzenie do ubezpieczeń Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Instytut Nauk Ekonomicznych i Społecznych 2016/2017 Literatura N. L. Bowers i inni, Actuarial Mathematics, The Society of Actuaries, Itasca,
Bardziej szczegółowoSpis treści Przedmowa Wykaz skrótów Część I. Podstawy odpowiedzialności karnej w obrocie gospodarczym Rozdział 1. Istota prawa karnego gospodarczego
Przedmowa... XIX Wykaz skrótów... XXV Część I. Podstawy odpowiedzialności karnej w obrocie gospodarczym... 1 Rozdział 1. Istota prawa karnego gospodarczego... 3 1.1. Źródła prawa karnego gospodarczego...
Bardziej szczegółowoSpis treści Przedmowa Wykaz skrótów Część I. Podstawy odpowiedzialności karnej w obrocie gospodarczym Rozdział 1. Istota prawa karnego gospodarczego
Przedmowa... XIX Wykaz skrótów... XXV Część I. Podstawy odpowiedzialności karnej w obrocie gospodarczym... 1 Rozdział 1. Istota prawa karnego gospodarczego... 3 1.1. Źródła prawa karnego gospodarczego...
Bardziej szczegółowoWyjaśnienia na zapytania do przetargu 2 :
Gmina Niwiska 36-147 Niwiska 430 Niwiska, dnia 03. 07. 2013 r. Wyjaśnienia na zapytania do przetargu 2 : Dotyczy: przetarg nieograniczony : Ubezpieczenie majątku i innych interesów Gminy Niwiska wraz z
Bardziej szczegółowoSpis treści. 1. Analiza zmian i tendencje rozwoju rynku ubezpieczeń komunikacyjnych
Spis treści Wstęp... 9 1. Analiza zmian i tendencje rozwoju rynku ubezpieczeń komunikacyjnych w Polsce... 11 1.1. Charakterystyka i regulacje prawne rynku ubezpieczeń komunikacyjnych w Europie... 11 1.2.
Bardziej szczegółowoSIWZ TOM II WZÓR UMOWY
SIWZ TOM II WZÓR UMOWY UMOWA zawarta w dniu r. w pomiędzy: reprezentowanym/ą przez: zwaną w dalszej części umowy Zamawiającym, a reprezentowanym/ą przez: zwanym w dalszej części umowy Wykonawcą w rezultacie
Bardziej szczegółowoOFERTA UZUPEŁNIAJĄCA UBEZPIECZENIE NADWYŻKOWE KANCELARII DORADZTWA PODATKOWEGO ORAZ UBEZPIECZENIA MIENIA TYCH KANCELARII
OFERTA UZUPEŁNIAJĄCA UBEZPIECZENIE NADWYŻKOWE KANCELARII DORADZTWA PODATKOWEGO ORAZ UBEZPIECZENIA MIENIA TYCH KANCELARII 1 1. PZU SA oferuje każdemu podmiotowi uprawnionemu do wykonywania czynności doradztwa
Bardziej szczegółowoWrocław, dnia 21.01.2013 r.
Wrocław, dnia 21.01.2013 r. Do Uczestników postępowania przetargowego na usługę Ubezpieczenie majątkowe Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. J. Gromkowskiego we Wrocławiu Zamawiający, Wojewódzki
Bardziej szczegółowoZintegrowana Platforma Identyfikacji i Weryfikacji Zjawisk Przestępczości Ubezpieczeniowej: Funkcjonalności i korzyści dla Zakładów Ubezpieczeń
Zintegrowana Platforma Identyfikacji i Weryfikacji Zjawisk Przestępczości Ubezpieczeniowej: Funkcjonalności i korzyści dla Zakładów Ubezpieczeń Bogumił Kamiński Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, DahliaMatic
Bardziej szczegółowoKrakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2013/2014
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 013/014 Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej Kierunek studiów:
Bardziej szczegółowoRozdział V: Istotne dla stron postanowienia umowy: UMOWA GENERALNA NA ZADANIE A+B - UMOWA GENERALNA NA ZADANIE C
Powiatowy Zarząd Dróg w Kędzierzynie - Koźlu PZD.272.9.2014 Rozdział V: Istotne dla stron postanowienia umowy: UMOWA GENERALNA NA ZADANIE A+B - UMOWA GENERALNA NA ZADANIE C Powiatowy Zarząd Dróg w Kędzierzynie
Bardziej szczegółowoPodstawy prawne obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej inżynierów budownictwa:
Podstawy prawne obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej inżynierów budownictwa: - Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów oraz inżynierów budownictwa (Dz.U.
Bardziej szczegółowoUMOWA UBEZPIECZENIA OBOWIĄZKOWEGO ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ BIUR USŁUG PŁATNICZYCH
UMOWA UBEZPIECZENIA OBOWIĄZKOWEGO ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ BIUR USŁUG PŁATNICZYCH Polisa nr... Taryfa nr X/OCBUP 1 Przedmiot umowy 1. Przedmiotem niniejszej umowy jest obowiązkowe ubezpieczenie biur
Bardziej szczegółowoUbezpieczenie instalacji solarnych. Oferta usług brokerskich oraz doradztwa
Ubezpieczenie instalacji solarnych Oferta usług brokerskich oraz doradztwa Szanowni Państwo. Przedstawiamy ofertę usług brokerskich oraz doradztwa w zakresie konstrukcji oraz serwisu programu ubezpieczenia
Bardziej szczegółowodr Hubert Wiśniewski 1
dr Hubert Wiśniewski 1 Agenda: 1. Ogólna charakterystyka umowy ubezpieczenia. 2. Przedmiot ubezpieczenia i świadczenia. 3. Zawarcie umowy ubezpieczenia. 4. Obowiązki ubezpieczającego i ubezpieczonego.
Bardziej szczegółowoTRIGGER prawdziwa historia NAZWA. Główne segmenty ryzyka, np.: Ubezpieczenie mienia i odpowiedzialności. OPRACOWANIE OPRACOWANIE
TRIGGER Nazwa NAZWA Programu PROGRAMU prawdziwa historia Główne segmenty ryzyka, np.: Ubezpieczenie mienia odpowiedzialności. Główne segmenty ryzyka, np.: Ubezpieczenie mienia i odpowiedzialności. 22-02-2013
Bardziej szczegółowoOgólne Warunki Ubezpieczenia Ryzyka Sprzeniewierzenia
Towarzystwo Ubezpieczeń Euler Hermes S.A. Ogólne Warunki Ubezpieczenia Ryzyka Sprzeniewierzenia www.eulerhermes.pl Ogólne Warunki Ubezpieczenia Ryzyka Sprzeniewierzenia Spis treści Definicje.........................................................................
Bardziej szczegółowoWzór umowy. 2 Okres ubezpieczenia
Załącznik nr 6 do SIWZ Wzór umowy W dniu... 2012 r. w pomiędzy: Zakład Utylizacji Odpadów Komunalnych STARY LAS" Sp. z o.o., Stary Las 9 83-200 Starogard Gdański NIP: 592-204-54-04 Regon: 192 981 658 KRS:
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 6b do SIWZ
Załącznik nr 6b do SIWZ UMOWA GENERALNA UBEZPIECZENIA MAJĄTKOWEGO DOLNOŚLĄSKIEGO CENTRUM ONKOLOGII WE WROCŁAWU (UMOWA W SPRAWIE ZAMÓWIENIA PUBLICZNEGO DLA ZADANIA II) zawarta w dniu.. we Wrocławiu, której
Bardziej szczegółowoUMOWA Nr... WZÓR Część I: ubezpieczenie mienia i OC
1 UMOWA Nr... WZÓR Część I: ubezpieczenie mienia i OC zawarta w Głogowie, dnia... pomiędzy: Gminą Miejską Głogów, Rynek 10, 67-200 Głogów, o numerach REGON: 390647297 NIP: 6930012466, reprezentowaną przez:
Bardziej szczegółowoUchwała z dnia 13 lipca 2011 r., III CZP 31/11
Uchwała z dnia 13 lipca 2011 r., III CZP 31/11 Sędzia SN Jacek Gudowski (przewodniczący) Sędzia SN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca) Sędzia SN Krzysztof Strzelczyk Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa
Bardziej szczegółowoUMOWA o nieodpłatne świadczenie usług brokerskich na rzecz Gminy Kędzierzyn-Koźle
UMOWA o nieodpłatne świadczenie usług brokerskich na rzecz Gminy Kędzierzyn-Koźle zawarta dnia. r. pomiędzy GMINĄ KĘDZIERZYN-KOŹLE z siedzibą w Kędzierzynie-Koźlu przy ul. Grzegorza Piramowicza 32, reprezentowaną
Bardziej szczegółowoFormularz. ubezpieczenia. zgłoszenia szkody z ubezpieczenia bagażu/sprzętu sportowego
ubezpieczenia Formularz zgłoszenia szkody z ubezpieczenia bagażu/sprzętu sportowego W celu szybkiego i sprawnego rozpatrzenia roszczenia prosimy o dokładne wypełnienie poniższego formularza i dostarczenie
Bardziej szczegółowoUbezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w ruchu zagranicznym Zielona Karta
Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w ruchu zagranicznym Zielona Karta Twój majątek Ogólne warunki ubezpieczenia Zadzwoń do nas 801 28 28 28 z telefonu komórkowego
Bardziej szczegółowo2. Formy popełnienia przestępstwa... 19 2.1. Stadialne formy popełnienia przestępstwa... 19 2.2. Zjawiskowe formy popełnienia przestępstwa...
Spis treści Wstęp... 7 1. Definicja i struktura przestępstwa... 9 1.1. Definicja przestępstwa... 9 1.2. Elementy przestępstwa... 9 1.3. Ustawowe znamiona czynu zabronionego... 10 1.4. Podział przestępstw...
Bardziej szczegółowow kontekście odpowiedzialności cywilnej przedsiębiorcy Michał Modrzewski
w kontekście odpowiedzialności cywilnej przedsiębiorcy Michał Modrzewski sytuacja prawna, w której powstaje zobowiązanie podmiotu do świadczenia odszkodowania, jest odpowiedzialnością majątkową sprawcy
Bardziej szczegółowoUmowa ubezpieczenia oprac. Tomasz A. Winiarczyk
Umowa ubezpieczenia oprac. Tomasz A. Winiarczyk ubezpieczenie urządzenie gospodarcze, zapewniające pokrycie pewnych potrzeb majątkowych, wywołanych u pewnych jednostek przez odznaczające się pewna prawidłowością
Bardziej szczegółowoODPOWIEDZI NA PYTANIA ORAZ ZMIANY DO SIWZ NR ZP /2018
Strona 1 z 7 Wrocław, 30.10.2018 r. Do uczestników przetargu nieograniczonego na usługę ubezpieczenia Wojewódzkiego Szpitala Okulistycznego w Krakowie ODPOWIEDZI NA PYTANIA ORAZ ZMIANY DO SIWZ NR ZP-2710-22/2018
Bardziej szczegółowoInterpretacja odpowiedzialności prawnej rozszerzony zakres obowiązków członków rad nadzorczych
Jaki jest zakres odpowiedzialności cywilnej i karnej członków tych rad z tytułu sporządzania sprawozdań finansowych i sprawozdań z działalności spółek zgodnie ze znowelizowaną ustawą o rachunkowości? Dyrektywa
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 5 do SIWZ, dotyczący części I
Klauzule dodatkowe i inne postanowienia szczególne fakultatywne Załącznik nr 5 do SIWZ, dotyczący części I Graffiti szkody powstałe wskutek pomalowania mienia. Limit odpowiedzialności dla tych szkód 10
Bardziej szczegółowoINFORMACJA O WARUNKACH UBEZPIECZENIA OD RABUNKU GOTÓWKI POSTANOWIENIA OGÓLNE
INFORMACJA O WARUNKACH UBEZPIECZENIA OD RABUNKU GOTÓWKI POSTANOWIENIA OGÓLNE 1 Na podstawie Ogólnych Warunków Ubezpieczenia do kart bankowych (zwanych dalej OWU) oraz zapisów umowy nr 114/02/2007 Towarzystwo
Bardziej szczegółowoODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA LEKARZA
ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA LEKARZA dr n. med. Marta Rorat Katedra Medycyny Sądowej, Zakład Prawa Medycznego UM we Wrocławiu ISTOTA ODPOWIEDZIALNOŚCI KARNEJ Art. 1. 1. Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko,
Bardziej szczegółowoUbezpieczenia dla dealerów samochodowych. Oferta usług brokerskich oraz doradztwa
Ubezpieczenia dla dealerów samochodowych Oferta usług brokerskich oraz doradztwa Szanowni Państwo. Przedstawiamy ofertę usług brokerskich oraz doradztwa przy tworzeniu i obsłudze programu ubezpieczeniowego
Bardziej szczegółowoO F E R T A C Z Ę Ś Ć I
Załącznik Nr 2 do SIWZ. UWAGA: Wykonawca składa formularz oferty tylko na część, o którą się ubiega. O F E R T A C Z Ę Ś Ć I Zamawiający Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne - Lublin -Spółka z ograniczoną
Bardziej szczegółowozawarta w, dnia... pomiędzy:... reprezentowanym przez:
Załącznik Nr 5 do SIWZ UMOWA Nr... - WZÓR zawarta w, dnia... pomiędzy:.. reprezentowaną przez:. zwanym dalej Zamawiającym a... reprezentowanym przez: 1.... 2.... wpisanym do Rejestru Przedsiębiorców prowadzonego
Bardziej szczegółowoUMOWA UBEZPIECZENIA OSOBOWEGO
UMOWA UBEZPIECZENIA OSOBOWEGO zawarta w dniu... w..., pomiędzy: 1....... zwanym dalej Ubezpieczycielem a, 2....... zwanym dalej Ubezpieczającym, w dalszej części łącznie nazywani Stronami o następującej
Bardziej szczegółowoCopyright by Uniwersytet Łódzki, Łódź 2012 Copyright by Stanisław Wieteska
Nieetyczne zachowania ubezpieczonych na polskim rynku ubezpieczeń Autor: Stanisław Wieteska Artykuł opublikowany w Annales. Etyka w życiu gospodarczym 2012, vol. 15, s. 241-249 Archidiecezjalne Wydawnictwo
Bardziej szczegółowoUMOWA NR SOA/... /2011
Załącznik nr 4 do SIWZ Ubezpieczenie mienia i odpowiedzialności Gminy Miasta Ustka - WZÓR UMOWA NR SOA/... /2011 zawarta w dniu... 2011 r. pomiędzy Gminą Miasto Ustka, reprezentowaną przez:... -... przy
Bardziej szczegółowoROZDZIAŁ V Istotne dla Stron Postanowienia Umowy - Umowa Generalna na Zadanie A+B. Nr sprawy 122-9/14
ROZDZIAŁ V Istotne dla Stron Postanowienia Umowy - Umowa Generalna na Zadanie A+B Nr sprawy 122-9/14 UMOWA GENERALNA NR.../.../.../... Zawarta w dniu... w... przez Miejskie Wodociągi i Kanalizacja w Kędzierzynie
Bardziej szczegółowoOGÓLNOPOLSKA MOTORYZACYJNA RADA TECHNICZNA
Warszawa, dnia 19 listopada 2018 roku Szanowny Pan Andrzej Szlachta Przewodniczący Komisji Finansów Publicznych Sejm RP ul. Wiejska 4/6/8 00-902 Warszawa Do Sejmu trafił właśnie projekt ustawy o świadczeniu
Bardziej szczegółowoProcedura dochodzenia roszczenia UBEZPIECZENIE MAJĄTKU PRYWATNEGO CONCORDIA DOM
Załącznik nr 7 do Instrukcji Sprzedaży ubezpieczeń na życie oraz majątkowych Procedura dochodzenia roszczenia UBEZPIECZENIE MAJĄTKU PRYWATNEGO CONCORDIA DOM W każdym przypadku wystąpienia szkody, ubezpieczony
Bardziej szczegółowoUbezpieczenia dla deweloperów i generalnych wykonawców
Ubezpieczenia dla deweloperów i generalnych wykonawców Oferta usług brokerskich oraz doradztwa Szanowni Państwo. Przedstawiamy ofertę usług brokerskich oraz doradztwa przy tworzeniu i obsłudze programu
Bardziej szczegółowoLicencjonowani zarządcy nieruchomości podlegają obowiązkowi ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania czynności zawodowych.
W Polsce jest ok. 15 tys. licencjonowanych zarządców nieruchomości; podlegają oni obowiązkowi ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu czynności zawodowych. Licencjonowani zarządcy nieruchomości
Bardziej szczegółowoAktywność zakładu ubezpieczeń w procesie karnym a przeciwdziałanie przestępczości ubezpieczeniowej
Aktywność zakładu ubezpieczeń w procesie karnym a przeciwdziałanie przestępczości ubezpieczeniowej Jacek Jurzyk Kierownik Zespołu Systemowego Przeciwdziałania Przestępczości Biuro Bezpieczeństwa PZU SA
Bardziej szczegółowoSpis treści. Spis treści. 1. Ochrona pracodawcy jako konsekwencja stosunku
Spis treści Wstęp... XIII Wykaz skrótów... XIX Wykaz literatury... XXIII Rozdział I. Obowiązki pracownika a interes gospodarczy pracodawcy jako przedmiot ochrony... 1 1. Uwagi wstępne... 1 2. Stosunek
Bardziej szczegółowoDODATKOWE KLAUZULE UMOWNE
Załącznik Nr 26 do Uchwały nr 61/2007 Zarządu PTU S.A. z dnia 01 sierpnia 2007 roku DODATKOWE KLAUZULE UMOWNE do Ogólnych Warunków Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przewoźnika drogowego w ruchu
Bardziej szczegółowoUMOWA - projekt. Zawarta w dniu.. r. pomiędzy Zakładem Komunikacji Miejskiej w Ciechanowie sp. z o.o. reprezentowanym przez:
Załącznik nr 4 UMOWA - projekt Zawarta w dniu.. r. pomiędzy Zakładem Komunikacji Miejskiej w Ciechanowie sp. z o.o. reprezentowanym przez: Ryszarda Ruszczyńskiego Prezesa Zarządu zwanym dalej Ubezpieczającym
Bardziej szczegółowoWykaz skrótów... Słownik pojęć... Wprowadzenie...
Wykaz skrótów... Słownik pojęć... Wprowadzenie... XI XIII XVII Rozdział I. Istota odpowiedzialności odszkodowawczej... 1 1. Funkcje odpowiedzialności odszkodowawczej... 1 2. Reżimy odpowiedzialności odszkodowawczej...
Bardziej szczegółowoSpis treści Komentarz
Przedmowa............................................. Wykaz skrótów.......................................... XIII Wykaz literatury......................................... XIX Komentarz............................................
Bardziej szczegółowoDz.U Nr 53 poz. 548 USTAWA. z dnia 7 maja 1999 r.
Dz.U. 1999 Nr 53 poz. 548 USTAWA Opracowano na podstawie t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 620. z dnia 7 maja 1999 r. o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej, Służby Celnej,
Bardziej szczegółowoUMOWA GENERALNA NA ZADANIE A+B - UMOWA GENERALNA NA ZADANIE C
Powiatowy Zarząd Dróg w Kędzierzynie - Koźlu PZD.272.4.2015 Rozdział V: Istotne dla stron postanowienia umowy: UMOWA GENERALNA NA ZADANIE A+B - UMOWA GENERALNA NA ZADANIE C Powiatowy Zarząd Dróg w Kędzierzynie
Bardziej szczegółowoSpis treści. 8. Uwagi końcowe...
Wykaz skrótów... XIII Wykaz aktów prawnych i dokumentów... XVII Wykaz literatury... XXIII Wykaz orzecznictwa... XXXIX Wykaz tabel i rysunków... XLI Wprowadzenie... XLV Rozdział I. Znak towarowy: geneza,
Bardziej szczegółowoUSTAWA. z dnia 7 maja 1999 r. o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy Policji,
Odpowiedzialność majątkowa funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej, Służby Celnej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Więziennej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu,
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 1 do SIWZ Część 04- Opis Przedmiotu Zamówienia Szczegółowe Warunki Ubezpieczenia
1. UBEZPIECZENIA KOMUNIKACYJNE 1.1. POSTANOWIENIA WSPÓLNE DLA UBEZPIECZEŃ KOMUNIKACYJNYCH 1.1.1. Zostanie zawarta jedna Umowa Ubezpieczeń Komunikacyjnych w zakresie OC/AC/NNW/Assistance Polska na warunkach
Bardziej szczegółowoSZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA
SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA W niniejszym Załączniku opisano zakres i warunki. Zamawiający dopuszcza wprowadzanie zmian w klauzulach, jedynie w wypadku jeśli nie ograniczają one odpowiedzialności
Bardziej szczegółowoAnaliza ogólnych warunków ubezpieczenia
Analiza ogólnych warunków ubezpieczenia TUW TUZ OWU domów jednorodzinnych i mieszkań OWU z 30 grudnia 2003 (Uchwala Zarządu) Przedmiot i zakres ubezpieczenia (1) Przedmiot ubezpieczenia - domy jednorodzinne,
Bardziej szczegółowoLiczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia
Wydział: Zarządzanie i Finanse Nazwa kierunku kształcenia: Finanse i Rachunkowość Rodzaj przedmiotu: specjalnościowy Opiekun: prof. dr hab. Tadeusz Szumlicz Poziom studiów (I lub II stopnia): I stopnia
Bardziej szczegółowoLekarz w postępowaniu cywilnym. adw. Damian Konieczny
Lekarz w postępowaniu cywilnym adw. Damian Konieczny Przesłanki odpowiedzialności 1. Szkoda 2. Wina 3. Związek przyczynowy Szkoda Uszczerbek majątkowy lub niemajątkowy w dobrach poszkodowanego 1. Szkoda
Bardziej szczegółowo