Ranking Ubezpieczeniowych Funduszy Kapitałowych (UFK) Planu Inwestycyjnego AXA

Transkrypt

1 Ranking Ubezpieczeniowych Funduszy Kapitałowych (UFK) Planu Inwestycyjnego AXA Październik 2009

2 Indeks Indeks Planu Inwestycyjnego AXA Indeks planu inwestycyjnego AXA (PLN, wykres tygodniowy) wrz 09 sie 09 lip 09 cze 09 maj 09 kwi 09 mar 09 lut 09 sty 09 gru 08 lis 08 paź 08 wrz 08 sie 08 lip 08 cze 08 maj 08 kwi 08 mar 08 lut 08 sty 08 gru 07 lis 07 paź 07 wrz 07 sie 07 lip 07 cze 07 maj 07 kwi 07 mar 07 lut 07 sty 07 Źródło: obliczenia własne na podstawie średniej arytmetycznej stóp zwrotu wszystkich UFK wchodzących w skład programu Ranking UFK UFK Waluta Stopa 1M Stopa 6M Sharpe Sortino Trend Siła wzgl. Ranking VAR Maks. strata Ryzyko UFK AXA - HSBC GIF Indian Equity USD 10,9% 82,0% 0,7 1,0 1234❺ -38% -67% 1234❺ UFK AXA - ING Subfundusz Środkowoeurop. Sektora Fin. Plus UFK AXA - HSBC GIF BRIC Markets Equity UFK AXA - ING Subfundusz Środkowoeuropejski Budownictwa i Nieruchomości Plus UFK AXA - BlackRock World Mining UFK AXA - AXA WF European Small Cap Equities UFK AXA - Templeton Asian Growth Fund PLN 6,3% 94,5% 1,0 1,5 1234❺ -42% -64% 1234❺ USD 8,8% 32,1% 1,2 1,9 1234❺ -35% -54% 1234❺ PLN 1,1% 64,9% 0,7 1,2 1234❺ -21% -61% 1234❺ USD 8,5% 27,9% 0,5 0,7 1234❺ -51% -68% 1234❺ EUR 9,4% 27,4% 0,2 0,3 1234❺ -29% -54% 1234❺ USD 10,4% 42,2% -0,1-0,1 1234❺ -29% -61% 1234❺ 2

3 UFK AXA - ING Subfundusz Selektywny Plus UFK AXA - AXA WF Emerging Europe Equities UFK AXA - BlackRock Latin American Fund UFK AXA - HSBC Global Emerging Markets Equity Fund UFK AXA - DWS FIO Top 50 Malych i Srednich Spolek PLN -1,7% 55,3% 0,7 1,1 1234❺ -38% -63% 1234❺ EUR 7,9% 44,9% 0,1 0,1 1234❺ -49% -66% 1234❺ USD 11,5% 49,2% -0,3-0,5 1234❺ -43% -61% 1234❺ USD 10,4% 33,6% -0,1-0,2 1234❺ -48% -44% 1234❺ PLN 1,8% 45,0% 0,3 0,4 123❹5-34% -69% 1234❺ UFK AXA - AXA Akcji PLN -1,8% 43,1% 0,6 1,0 123❹5-36% -57% 1234❺ UFK AXA - Noble Fund Akcji PLN -0,1% 48,6% 0,3 0,5 123❹5-34% -58% 1234❺ UFK AXA - Legg Mason Akcji FIO PLN 0,3% 41,2% 0,4 0,5 123❹5-32% -56% 1234❺ UFK AXA - UniKorona Akcje FIO PLN 1,4% 55,8% 0,0 0,0 123❹5-32% -57% 1234❺ UFK AXA - AXA WF Euro Value Equities UFK AXA - JPMorgan Emerging Europe, Middle East, Africa Fund UFK AXA - ARKA BZ WBK ZrównowaŜony FIO UFK AXA - PKO/CS Akcji Nowa Europa [FANE] EUR 7,4% 21,1% -0,3-0,3 123❹5-34% -51% 1234❺ USD 7,7% 39,0% -0,6-0,8 123❹5-38% -62% 1234❺ PLN 0,2% 39,0% 0,0-0,1 123❹5-26% -47% 1234❺ PLN 1,9% 41,0% -0,3-0,3 123❹5-35% -56% 1234❺ UFK AXA - AXA WF Talents EUR 5,0% 24,3% -0,3-0,4 123❹5-30% -59% 1234❺ UFK AXA - ARKA BZ WBK Akcji FIO UFK AXA - UniKorona ZrównowaŜony FIO PLN -0,6% 58,0% 0,2 0,2 12❸45-36% -60% 1234❺ PLN 0,8% 30,3% -0,2-0,3 12❸45-17% -38% 123❹5 UFK AXA - DWS FIO Akcji PLN -0,3% 44,5% 0,1 0,2 12❸45-41% -60% 1234❺ UFK AXA - PIONEER Akcji Polskich FIO UFK AXA - PIONEER Dochodu i Wzrostu Rynku Chińskiego PLN -0,1% 57,2% -0,2-0,2 12❸45-41% -66% 1234❺ PLN 5,0% 34,2% -0,8-1,1 12❸45-14% -39% 123❹5 UFK AXA - AXA WF Aedificandi EUR 4,4% 33,0% -0,3-0,4 12❸45-36% -50% 1234❺ UFK AXA - SKARBIEC Akcja PLN -1,3% 42,2% 0,0 0,0 12❸45-33% -54% 1234❺ UFK AXA - SKARBIEC Sektora Nieruchomosci PLN 0,1% 33,4% -0,1-0,1 12❸45-26% -52% 1234❺ UFK AXA - BlackRock World Gold USD 12,5% 2,2% 0,2 0,4 12❸45-49% -61% 1234❺ UFK AXA - BlackRock New Energy Fund USD 5,3% 8,3% 0,0 0,1 12❸45-39% -65% 1234❺ 3

4 UFK AXA - UniAktywna Alokacja FIO UFK AXA - HSBC Balanced Portfolio Fund UFK AXA - AXA Aktywnego Inwestowania UFK AXA - Legg Mason ZrównowaŜony Środkowoeuropejski FIO UFK AXA - AXA Stabilnego Wzrostu UFK AXA - HSBC Adventurous Portfolio Fund UFK AXA - SKARBIEC Ochrony Kapitalu UFK AXA - DWS FIO ZrównowaŜony PLN 0,5% 10,6% 0,9 1,4 1❷345-6% -16% 12❸45 USD 4,4% 7,0% -0,1-0,1 1❷345-22% -35% 123❹5 PLN -0,9% 18,5% 0,1 0,2 1❷345-15% -28% 123❹5 PLN 1,7% 22,1% 0,3 0,5 1❷345-17% -36% 123❹5 PLN -0,2% 8,2% -0,1-0,1 1❷345-5% -12% 1❷345 USD 4,9% 13,5% -0,6-0,8 1❷345-27% -45% 1234❺ PLN -0,7% 5,2% 0,7 1,8 1❷345-1% -2% ❶2345 PLN -1,0% 25,4% 0,0 0,0 1❷345-29% -45% 1234❺ UFK AXA - SKARBIEC Waga PLN -0,7% 25,7% 0,0 0,0 1❷345-19% -35% 123❹5 UFK AXA - PKO/CS Japońskiego Rynku Akcji [JRA(PLN)] PLN -0,4% 0,1% -0,2-0,3 1❷345-30% -39% 1234❺ UFK AXA - SKARBIEC III Filar PLN -0,8% 15,9% 0,1 0,1 ❶ % -23% 12❸45 UFK AXA - PKO/CS Akcji [FPA] PLN -0,8% 32,6% -0,2-0,2 ❶ % -64% 1234❺ UFK AXA - UniStoProcentPlus FIO PLN 0,2% 4,9% 0,1 0,2 ❶2345-1% -5% ❶2345 UFK AXA - DWS FIO Zabezpieczenia Emerytalnego UFK AXA - PIONEER Akcji Amerykańskich FIO UFK AXA - HSBC Cautious Portfolio Fund UFK AXA - AXA WF Optimal Income UFK AXA - HSBC Climate Change Fund UFK AXA - PKO/CS Stabilnego Wzrostu [FSW] UFK AXA - PKO/CS ZrównowaŜony [FZ] PLN -0,4% 15,6% -0,1-0,1 ❶ % -26% 123❹5 PLN 3,5% 6,6% -1,0-1,1 ❶ % -45% 1234❺ USD 3,5% -2,7% -0,3-0,4 ❶ % -30% 123❹5 EUR 5,9% 0,1% -1,1-1,5 ❶ % -26% 123❹5 USD 5,9% 16,8% -2,4-2,8 ❶ % -32% 1234❺ PLN 0,0% 12,1% -0,4-0,4 ❶ % -29% 123❹5 PLN -0,4% 16,5% -0,4-0,5 ❶ % -39% 1234❺ UFK AXA - JPMorgan Highbridge Statistical Market Neutral Fund USD 1,2% - 18,1% -2,0-2,7 ❶ % 0% 1234❺ UFK AXA - AXA Rynku PienięŜnego PLN 0,5% 2,6% pienięŝny 0% 0% UFK AXA - SKARBIEC Obligacja PLN -0,2% 3,7% -0,2-0,3 obligacje -2% -2% ❶2345 UFK AXA - DWS FIO DłuŜnych Papierów Wartościowych PLN 0,2% 2,3% -0,6-0,7 obligacje -7% -1% ❶2345 4

5 UFK AXA - AXA Bezpiecznego Inwestowania UFK AXA - Templeton Global Bond Fund UFK AXA - BlackRock Local Emerging Markets Short Duration Bond Fund PLN 0,2% 2,3% -0,7-0,9 obligacje -2% -1% ❶2345 USD 3,9% -5,9% 0,2 0,5 obligacje -19% -23% 123❹5 USD 2,2% -7,4% 1,6 3,6 obligacje -10% 0% ❶2345 LEGENDA - trend wzrostowy - trend horyzontalny lub zmiana trendu - trend spadkowy - wzrostowa siła względna - spadkowa siła względna 123❹5 - punktacja rankingu; im większa, tym większa atrakcyjność UFK 12❸45 - klasa ryzyka; im większa numeracja, tym większe ryzyko związane z inwestycją Opis wskaźników zastosowanych w rankingu Stopa 1M stopa zwrotu osiągnięta w okresie ostatniego miesiąca (obliczona według wartości jednostek przeliczonych na polską walutę, jeŝeli UFK notowany jest w walucie zagranicznej). Stopa 6M - stopa zwrotu osiągnięta w okresie ostatnich sześciu miesięcy (obliczona według wartości jednostek przeliczonych na polską walutę, jeŝeli UFK notowany jest w walucie zagranicznej). Sharpe wskaźnik Sharpe a, obrazujący stosunek średniej nadwyŝkowej 1 stopy zwrotu do odchylenia standardowego nadwyŝkowych stóp zwrotu. NadwyŜkowe stopy zwrotu są to stopy zwrotu pomniejszone o stopę zwrotu wolną od ryzyka. Wskaźnik ten został na potrzeby rankingu zmodyfikowany w stosunku do swojej klasycznej formuły w taki sposób, Ŝe średnie wartości obliczane są metodą wykładniczą, co pozwala nadać większą wagę obserwacjom zanotowanym w ostatnich okresach. W przypadku UFK notowanych w walutach obcych, wskaźnik obliczony jest na podstawie stóp zwrotu uwzględniających zmiany kursowe walut. Im większy jest ten wskaźnik tym lepiej. Sortino wskaźnik Sortino obliczany jako stosunek średniej stopy zwrotu do odchylenia standardowego ujemnych stóp zwrotu. Wskaźnik ten został na potrzeby rankingu zmodyfikowany w stosunku do swojej klasycznej formuły w taki sposób, Ŝe średnie wartości obliczane są metodą wykładniczą, co pozwala nadać większą wagę obserwacjom zanotowanym w ostatnich okresach. W przypadku UFK notowanych w walutach obcych, wskaźnik obliczony jest na podstawie stóp zwrotu uwzględniających zmiany kursowe walut. Im większy jest ten wskaźnik tym lepiej. Trend wskaźnik obrazujący trend w jakim znajduje się obecnie kurs. Jest kompozycją podstawowych wskaźników i zasad analizy technicznej, słuŝących do przewidywania kierunku trendu i bazuje na przesłance, Ŝe istnieje większe prawdopodobieństwo kontynuowania trwającego trendu niŝ jego zmiany. Zielona strzałka skierowana ku górze 1 NadwyŜkowa stopa zwrotu, to stopa zwrotu pomniejszona o stopę zwrotu jaką moŝna osiągnąć inwestując w instrumenty pozbawione ryzyka lub cechujące się minimalnym ryzykiem inwestycyjnym 5

6 oznacza większe występowanie trendu wzrostowego, czerwona strzałka skierowana ku dołowi oznacza trend spadkowy, a niebieska, pozioma strzałka oznacza moŝliwość rychłej zmiany trendu lub znajdowanie się kursu UFK w trendzie horyzontalnym. W przypadku UFK denominowanych w walutach obcych wskaźnik obliczony jest na podstawie notowań jednostek przeliczonych na walutę polską. Siła względna wskaźnik pokazuje relatywną siłę kursu jednostki UFK w stosunku do średnich zmian kursów wszystkich UFK znajdujących w danej grupie. Strzałka skierowana ku górze oznacza, Ŝe kursy jednostek rosną szybciej lub spadają wolniej niŝ indeks danej grupy instrumentów (czyli zachowują się lepiej niŝ średnia). Strzałka skierowana ku dołowi oznacza, Ŝe kursy rosną wolniej lub spadają szybciej niŝ indeks danej grupy instrumentów finansowych. Analiza tego wskaźnika bazuje na przesłance, Ŝe istnieje większe prawdopodobieństwo, Ŝe zaobserwowana tendencja będzie kontynuowana. W przypadku UFK denominowanych w walutach obcych wskaźnik obliczony jest na podstawie notowań jednostek przeliczonych na walutę polską. VAR wskaźniki wartości naraŝonej na ryzyko. Pokazuje maksymalny moŝliwy procentowy spadek kursu w horyzoncie 1 roku, przy załoŝeniu 95% przedziału ufności. VAR jest wskaźnikiem obrazującym potencjalne ryzyko inwestycji w momencie wystąpienia bardzo niekorzystnych warunków rynkowych (Uwaga: nie jest to prognoza zmiany kursu). Wskaźnik nie słuŝy do obliczania rankingu, lecz jedynie do zakwalifikowania UFK do odpowiedniej klasy ryzyka. Wskaźnik obliczony jest na podstawie notowań jednostek przeliczonych na walutę polską. Maks. strata wskaźnik pokazujący maksymalną stratę procentową z jednorocznej inwestycji (250 notowań), zanotowaną w przeszłości. Badane wyniki historyczne sięgają maksymalnie 10 lat wstecz. Wskaźnik ten, podobnie jak VAR słuŝy do zobrazowania potencjalnego ryzyka inwestycji i nie jest prognozą zmiany kursu. Wskaźnik nie słuŝy do obliczania rankingu, lecz jedynie do zakwalifikowania UFK do odpowiedniej klasy ryzyka. Wskaźnik obliczony jest na podstawie notowań jednostek przeliczonych na walutę polską. Przykładowe zastosowania wykorzystania rankingu Strategie inwestycyjne W celu zobrazowania sposobów wykorzystania zaprezentowanego powyŝej narzędzia firma Expander stworzyła 3 róŝne strategie inwestycyjne bazujące na sporządzonym rankingu. Są to tylko przykładowe strategie, jedne z wielu moŝliwych do zastosowania w oparciu zaprezentowany ranking. Ogólne zasady wszystkich strategii: Zmiana składu portfela UFK dokonywana jest co miesiąc Do portfela wybieranych jest 6 pierwszych UFK z rankingu (w rankingu biorą udział tylko UFK zawierające akcje) Dodatkowe zasady róŝnicujące poszczególne strategie: Strategia 1 W skład portfela wchodzą tylko UFK zawierające akcje (brak UFK rynku pienięŝnego i obligacji) 6

7 Strategia 2 W skład portfela mogą takŝe (oprócz UFK akcyjnych) wchodzić UFK rynku pienięŝnego (maksymalnie 3 UFK o największej 6-miesięcznej stopie zwrotu stanowiące maksymalnie 30% wartości portfela) i UFK obligacji (maksymalnie 2 UFK o największej 6-miesięcznej stopie zwrotu stanowiące maksymalnie 20% wartości portfela) o ile są w trendzie wzrostowym i charakteryzują się ponadprzeciętną siłą względną. Strategia 3 W skład portfela mogą takŝe (oprócz UFK akcyjnych) wchodzić UFK rynku pienięŝnego (maksymalnie 3 UFK o największej 6-miesięcznej stopie zwrotu stanowiące maksymalnie 100% wartości portfela) i UFK obligacji (maksymalnie 3 UFK o największej 6-miesięcznej stopie zwrotu stanowiące maksymalnie 30% wartości portfela) o ile są w trendzie wzrostowym i charakteryzują się ponadprzeciętną siłą względną. Minimalny udział UFK w którejkolwiek ze strategii nie moŝe być niŝszy niŝ 10%. Udziały poszczególnych UFK zaokrąglane są do jednego punktu procentowego. UWAGA: To, Ŝe w strategii nr 2 i 3 mogą znajdować się UFK rynku pienięŝnego i obligacji (odpowiednio do 50% i 100% udziału portfela) nie oznacza, Ŝe w sprzyjających warunkach rynkowych nie moŝe znaleźć się tam stuprocentowy udział UFK akcyjnych. JeŜeli w strategiach 2 i 3 nie znajdują się UFK rynku pienięŝnego lub obligacyjne, to ich portfele modelowe są identyczne z portfelem modelowym strategii 1. BieŜący (według obliczeń rankingu na dzień ) skład portfela UFK dla poszczególnych strategii: STRATEGIA 1 STRATEGIA 2 nazwa UFK udział w portfelu UFK AXA - AXA WF European Small Cap Equities (EUR) 17,0% UFK AXA - BlackRock World Mining (USD) 17,0% UFK AXA - ING Subfundusz Środkowoeuropejski Budownictwa i Nieruchomości Plus (PLN) 17,0% UFK AXA - HSBC GIF BRIC Markets Equity (USD) 17,0% UFK AXA - ING Subfundusz Środkowoeurop. Sektora Fin. Plus (PLN) 17,0% UFK AXA - HSBC GIF Indian Equity (USD) 15,0% nazwa UFK udział w portfelu UFK AXA - AXA WF European Small Cap Equities (EUR) 17,0% UFK AXA - BlackRock World Mining (USD) 17,0% UFK AXA - ING Subfundusz Środkowoeuropejski Budownictwa i Nieruchomości Plus (PLN) 17,0% UFK AXA - HSBC GIF BRIC Markets Equity (USD) 17,0% UFK AXA - ING Subfundusz Środkowoeurop. Sektora Fin. Plus (PLN) 17,0% UFK AXA - HSBC GIF Indian Equity (USD) 15,0% 7

8 STRATEGIA 3 nazwa UFK udział w portfelu UFK AXA - AXA WF European Small Cap Equities (EUR) 17,0% UFK AXA - BlackRock World Mining (USD) 17,0% UFK AXA - ING Subfundusz Środkowoeuropejski Budownictwa i Nieruchomości Plus (PLN) 17,0% UFK AXA - HSBC GIF BRIC Markets Equity (USD) 17,0% UFK AXA - ING Subfundusz Środkowoeurop. Sektora Fin. Plus (PLN) 17,0% UFK AXA - HSBC GIF Indian Equity (USD) 15,0% WAśNE! Uwagi końcowe na temat wyników symulacyjnych i stosowania strategii Program Plan Inwestycyjny AXA (Program) ma formę prawną ubezpieczenia na Ŝycie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. Program jest formą inwestowania w ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe, których aktywa są w 100% inwestowane przez AXA śycie Towarzystwo Ubezpieczeń Spółka Akcyjna w fundusze inwestycyjne. Ubezpieczający w Ŝadnym wypadku nie nabywa jednostek lub tytułów uczestnictwa funduszy inwestycyjnych. Jednostki lub tytuły uczestnictwa funduszy inwestycyjnych są nabywane przez AXA śycie TU S.A. we własnym imieniu w celu pokrycia rezerw na zobowiązania wobec ubezpieczających. KaŜdy inwestor przed podjęciem decyzji inwestycyjnej powinien określić swój profil ryzyka i na tej podstawie zakres przydatności przedstawionego Rankingu i zastosowanych na jego podstawie strategii aktywnego inwestowania. Ranking sporządzony został w celu zaoferowaniu inwestorom narzędzia pomocniczego do podejmowania decyzji inwestycyjnych w ramach Programu. Przedstawione, czysto automatyczne, strategie są zaledwie przykładem wykorzystania rankingu. Firma Expander nie stoi na stanowisku, Ŝe są to najbardziej skuteczne strategie, odpowiednie dla kaŝdego inwestora, a co za ty idzie wyniki rankingu i oparte na nich portfele modelowe nie stanowią rekomendacji bądź zalecenia inwestycyjnego, czyli nie są doradztwem inwestycyjnym. Wszystkie wskaźniki i symulacje w rankingu zostały obliczone z zachowaniem naleŝytej staranności, na podstawie ogólnodostępnych informacji, pochodzących ze źródeł uznanych przez autora opracowania za wiarygodne. Niemniej jednak firma Expander nie bierze na siebie odpowiedzialności za powstałe przypadkowo błędy obliczeniowe. Jednym z najwaŝniejszych czynników sukcesu w zastosowaniu strategii inwestycyjnej opartej na racjonalnych przesłankach jest konsekwencja w jej stosowaniu. Nawet najlepsza strategia dla ryzykownych instrumentów finansowych, w krótkim lub nawet średnim okresie, moŝe zanotować wyniki znacząco gorsze od oczekiwanych nie musi to jednak oznaczać, Ŝe naleŝy z danej strategii zrezygnować. Strategie aktywnego zarządzania portfelem powinny być oceniane na tle pełnego cyklu koniunktury na rynkach finansowych, a więc zarówno hossy jak i bessy. Porównanie strategii aktywnej z pasywną tylko podczas hossy, z duŝym prawdopodobieństwem wypadnie na korzyść strategii pasywnej. Częste zmiany składu portfela na stabilnie rosnącym rynku, powodować będą w większości przypadków niŝsze stopy zwrotu w porównaniu z rentownością indeksu. Strategia aktywne, szczególnie te oparte na zmiennej alokacji środków pomiędzy aktywami ryzykownymi a aktywami zaliczanymi do bezpiecznych, oferują w zamian moŝliwość ochrony znacznej części kapitału podczas długotrwałego trenu spadkowego na giełdzie. 8

9 Strategie oparte tylko na rankingu nie uwzględniają wszystkich czynników, które mogą mieć wpływ na fluktuację kursów instrumentów finansowych. Przydatność jakiejkolwiek strategii inwestycyjnej powinna być oceniana w kontekście całego portfela (majątku) inwestora, a nie tylko w kontekście części portfela zainwestowanej w dany plan inwestycyjny. Firm Expander Advisors Sp. z o.o. nie ponosi odpowiedzialności za decyzje inwestycyjne podjęte na podstawie niniejszego opracowania, ani za ewentualne szkody poniesione w wyniku tych decyzji. Dotyczy backtestów i symulacji wyników: Wskaźniki zastosowane w rankingu, ich parametry oraz parametry poszczególnych strategii opartych na rankingu nie zostały w Ŝaden sposób specjalnie dobrane lub zoptymalizowane w celu osiągnięcia lepszych rezultatów. Autor opracowania uwzględnił teŝ wszelkie moŝliwe do uwzględnienia w symulacji koszty (określone procentowo) oraz symulacje opóźnień w dokonywaniu transferów. Nie ma jednak gwarancji, Ŝe zaprezentowane symulacje strategii będą równieŝ w przyszłości przynosić podobne rezultaty i Ŝe w pełni odzwierciedlają one moŝliwe do osiągnięcia, rzeczywiste wyniki. Dotyczy backtestów i symulacji wyników: Parametry określające stopę zwrotu i jej zmienność mogą ulegać zmianom w czasie, co moŝe mieć wpływ na rezultaty obliczeń przedstawiających scenariusze wyników inwestycji dokonywanych na podstawie poszczególnych strategii. Atrakcyjność poszczególnych strategii moŝe więc zmieniać się w czasie. W czasach długotrwałych, silnych zniŝek rynku akcji strategia zawierająca bezpieczne aktywa będzie chroniła kapitał, zwiększając średnią historyczną stopę zwrotu w stosunku do strategii zawierających UFK akcji. Jednak moŝe ona tracić na atrakcyjności z powodu opóźnienia z jakim reagować będzie na gwałtowne zmiany trendu ze spadkowego na wzrostowy, lub w momencie trendu horyzontalnego, który będzie generował wiele błędnych sygnałów. Autor opracowania: Rafał Lerski, CFA, FRM, PRM Doradca inwestycyjny Główny Analityk Inwestycyjny firmy Expander 9