Basidiomycota Podstawczaki

Transkrypt

1 Basidiomycota Podstawczaki Do grupy tej naleŝy blisko dotychczas poznanych gatunków grzybów. śyją one na lądzie, prowadząc saprotroficzny, symbiotyczny lub pasoŝytniczy tryb Ŝycia. Mają zróŝnicowaną budowę, od form drobnych, jednokomórkowych, do grzybów tworzących duŝe (do 1 m średnicy) owocniki. Strzępki grzybni posiadają przegrody poprzeczne (septy), w których znajdują się dolipory (małe otwory uniemoŝliwiające wędrówkę jąder). RozmnaŜanie: bezpłciowe pączkowanie, konidia, oidia, chlamydospory; nie ma duŝego znaczenia płciowe somatogamia (zespolenie strzępek + i -); brak gametangiów W wyniku procesu płciowego powstają zarodnie w postaci podstawek (podstawka basidium), które wytwarzają egzogeniczne zarodniki (mejospory) basidiospory, przyczepione do podstawek za pomocą sterygm. zarodnik sterygma podstawka Podstawka złoŝona (phragmobasidium) Podstawka pojedyncza (holobasidium) Podstawki mogą być 4-komórkowe, podzielone poprzecznie lub podłuŝnie (phragmobasidium) lub 1-komórkowe, niepodzielone (holobasidium).

2 Cykl Ŝyciowy: Haplofaza grzybnia pierwotna powstała na drodze kiełkowania zarodników 1n (mejospor). Krótkotrwała. Dikariofaza (faza jąder sprzęŝonych) grzybnia wtórna, w której kaŝda komórka zawiera dwa jądra. Powstaje w wyniku somatogamii komórki strzępek naleŝących do dwóch róŝnoimiennych grzybni pierwotnych (+ i -) zlewają się ze sobą następuje plazmogamia (połączenie cytoplazmy) bez połączenia jąder. Faza specyficzna dla grzybów. U podstawczaków długotrwała, stanowi główną fazę Ŝyciową. Diplofaza bardzo krótka, ograniczona do komórki macierzystej podstawki (2n). Powstaje na drodze kariogamii, kiedy dwa jądra sprzęŝone łączą się ze sobą. Zaraz potem następuje podział redukcyjny (mejoza), w wyniku czego powstają 4 jądra haploidalne (1n), dające początek zarodnikom (mejosporom). zarodnik 1n grzybnia wtórna (dikariofaza) owocnik grzybnia pierwotna (haplofaza) P komórka macierzysta podstawki 2n (diplofaza) P plazmogamia K kariogamia M mejoza K M podstawka z zarodnikami 1n Cykl Ŝyciowy podstawczaków i powstawanie podstawki zarodnikami

3 cystyda Podstawka (basidium) z zarodnikami (basidiospory) basidiola Warstwa rodzajna (hymenium) Podstawki z zarodnikami tworzą tzw. warstwę rodzajną, w skład której wchodzą równieŝ cystydy (rozwierki) oraz basidiole. Warstwa rodzajna powstaje w owocniku zwykle na strukturze zwanej hymenoforem, który poprzez swoje zróŝnicowanie wielokrotnie zwiększa powierzchnię hymenium. Hymenofor moŝe być np. blaszkowaty np. Amanita phalloides listwowaty np. Cantharellus cibarius rurkowaty np. Boletus edulis kolczasty np. Auriscalpium vulgare labiryntowaty np. Daedalea quercina gładki np. Stereum hirsutum Ze względu na budowę hymenoforu wyróŝnia się owocniki: gymnokarpiczne hymenofor nie jest osłonięty np. Fomes fomentarius hemiangiokarpiczne młody hymenofor posiada osłony, które ulegają zniszczeniu w trakcie rozwoju owocnika np. Macrolepiota procera angiokarpiczne hymenofor (zwany tu najczęściej glebą ) jest zamknięty w owocniku; zarodniki są uwalniane dopiero po dojrzeniu owocnika np. Scleroderma citrinum

4 W owocnikach hemiangiokarpicznych wyróŝnia się dwa typy osłon: zupełna, czyli całkowita (velum universale) częściowa (velum partiale), która moŝe być błoniasta lub pajęczynowata (zasnówka) częściowa pierścień np. Macrolepiota procera łatki ( całkowita) częściowa pierścień całkowita częściowa pochwa ( całkowita) np. Amanita phalloides Schemat budowy owocników hemiangiokarpicznych

5 Owocniki angiokarpiczne pozostają zamknięte do czasu dojrzenia zarodników. Mogą być epigeiczne (naziemne), hemihypogeiczne (półpodziemne) lub hypogeiczne (podziemne). Składają się z dwóch części: perydium płonna warstwa okrywająca, jedno-, dwu- lub trójwarstwowa, gleba część płodna wypełniająca wnętrze owocnika. perydium gleba np. Scleroderma citrinum gleba egzoperydium endoperydium kolumella subgleba np. Lycoperdon perlatum Schemat budowy owocników angiokarpicznych

6 Literatura: 1. Gumińska B., Wojewoda W Grzyby i ich oznaczanie. Wyd. II. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa. 2. Łuszczyński J Przewodnik do ćwiczeń z mikologii. Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej, Kielce. 3. Szweykowska A., Szweykowski J Botanika. T.2. Systematyka. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. 4. Turnau K., Stengl A Botanika systematyczna. Bakterie, sinice, glony, grzyby. Skrypt do ćwiczeń. Wyd. II. Uniwersytet Jagielloński, Instytut Botaniki, Kraków.