Wizualna metoda oceny drzew rozkład drewna przez grzybyg

Transkrypt

1 Wizualna metoda oceny drzew rozkład drewna przez grzybyg pasożytnicze dr inż. architekt krajobrazu Marzena Suchocka

2 Ocena statyki VTA Ocena statyki powinna uwzględniać uwarunkowania biologiczne i mechaniczne pierwszą fazą oceny jest wizualne badanie druga faza oceny w uzasadnionych przypadkach specjalistycznym sprzętem w celu obliczenia współczynników pomocniczych

3 Podstawa Ocena statyki Biomechanika każda struktura biologiczna ma zagwarantowane optymalne warunki stateczności, gdy poddawana jest równomiernemu naciskowi, odchylenia od normy; rozkład drewna, wady budowy drzewa, uszkodzenia mechaniczne.

4 Schematyczna budowa komórki Blaszka środkowa Błony pierwotne (celuloza, hemiceluloza, ligniny) Błony wtórne (celuloza) Przestrzenie pomiędzy komórkowe Plasmodesma Błony pierwotne (celuloza, hemiceluloza, ligniny) Schemat ścian komórkowych od zewnątrz; blaszka środkowa (pektyny i ligniny), błony pierwotne (celuloza, hemiceluloza i lignina), wtórna błona (celuloza)

5 Ogólna charakterystyka grzybów: organizmy bez chlorofilu; heterotroficzne; mogą wchodzić w symbiozę z korzeniami drzew (mikoryza), mogą być ostatnim ogniwem łańcucha pokarmowego (rozkładają martwą materię saprofity) lub szkodniki: pasożyty.

6 Wykaz gatunków opisanych w przewodniku intensywny rozkład Meripilus giganteus Polyporus squamosus Ganoderma applanatum Laetiporus sulphureus Fomes fomentarius Piptoporus betulinus Phellinus punctatus Bjerkandera adusta Inonotus spp. Fomitopsis piniola Kretzschmaria deusta średnia szybkość Pholiota sp. Phellinus ignarius Ph. robustus Oxyporus populinus Pleurotus ostreatus powolny rozkład Fistulina hepatica Stereum hirsutum Bjerkandera adusta Schizophyllum commune

7 Rodzaje zgnilizny BRUNATNA BIAŁA w pierwszej fazie rozkład celulozy rozkład celulozy, ligniny i hemicelulozy, zniszczeniu ulega lamella silnie nasycona cellulozą przestrzeń pomiędzy komórkami

8 hymenofor rurkowaty hymenofor gładki hymenofor kolczasty blaszkowaty

9 Bariery model CODIT rdzeń 1. Bariera wytworzona przez ściany komórkowe kora 2 bariera na granicy przyrostu rocznego tkanka przyranna rana 4. Strefa reakcyjna 3. Bariera utworzona przez promienie rdzeniowe

10

11 Rozkład drewna; zgnilizna korzeni Patogeny niszczące wiązki przewodzące, prowadzą do gwałtownego pogorszenia kondycji drzewa zaatakowanego. grzyby najczęściej powodujące zgniliznę korzeni: Phytophtora sp. Roselinia necatrix Kretzschmaria deusta Armilaria mellea

12 Strzępki grzyba i zgnilizna korzeni rozprzestrzeniają się również na zewnątrz Strzępki grzyba rosną w drewnie korzeni nowego drzewa Strzępki grzyba wrastają pod korę na pniu Owocniki wyrastają z zainfekowanego drzewa Pnie i martwe drzewa obumarłe a powodu Armilaria Rozkład twardzieli przez Armilarię w dolnej partii pnia Pojawienie się owocników u zainfekowanych drzew Ryzomorfy z drzewa zainfekowanego łączą się z korzeniami drzewa zdrowego Biała grzybnia pod korą Czasami zarodniki podstawkowe mogą infekować zdrewniałe korzenie zdrowych drzew Ryzomorfy rosną na i ponad powierzchnią Odpadanie kory Grzybnia infekuje korzenie i dolne partie pnia Grzybnia w korzeniach Cykl chorobowy zgnilizny korzeni powodowanej przez Armillaria mellea

13 grzybnia

14 ryzomorfy Fot. K. Kujawa

15 Armilaria mellea Fot. K. Kujawa Fot. M. Suchocka

16 Kretzschmaria deusta

17 Rozkład drewna blaszki kapelusz Zarodniki podstawkowe przenoszone na rany Strzępki rozprzestrzeniają się wzdłuż pnia Zainfekowane drewno brązowieje i rozkłada się m Infekcja rozprzestrzenia się wzdłuż i wszerz osi drzewa Różne typy zarodników Nowe zarodniki powodują następne infekcje przez sezon wegetacyjny Owocniki rozwijają się i produkują zarodniki podstawkowe w ciągu sezonu wegetacyjnego Strzępki grzyba zimują w porażonych lub martwych pniach drzew Zainfekowane drzewa umierają lub są łamane przez wiatr Przekrój przez pień z różnym stopniem rozkładu Zarodniki formują się blisko punktu wniknięcia lub w owocnikach wzdłuż pnia Cykl chorobowy grzybów powodujących rozkład drewna

18 Agresywne grzyby pasożytnicze Nazwa łacińska Meripilus giganteus Nazwa polska wachlarzowiec (flagowiec) olbrzymi Najczęstszy żywiciel buk, dąb, wiąz Typ rozkładu Biała zgnilizna

19 Typ rozkładu Biała zgnilizna Atakowana drzewa odziomek, grzyb przyranny Fot. K. Kujawa Nazwa łacińska Polyporus squamosus Nazwa polska żagiew łuskowata Najczęstszy żywiciel liściaste (klon, jesion, wierzba, topola)

20 Fot. K. Kujawa Typ rozkładu brunatna zgnilizna Nazwa łacińska Laetiporus sulphureus Nazwa polska żółciak siarkowy

21 Nazwa łacińska Phellinus punctatus Nazwa polska czyreń rozpostarty Typ rozkładu biała zgnilizna

22 Nazwa łacińska Ganoderma applanatum Nazwa polska lakownica spłaszczona rysuje się na brązowo na białym spodzie, brązowe zarodniki Ganoderma applanatum zarodnikami (kakaowy kolor) Ganoderma australe część drzewa odziomek Ganoderma lucidum

23 Nazwa łacińska Fomes fomentarius Nazwa polska hubiak pospolity Typ rozkładu biała zgnilizna Fot. K. Kujawa płonie przypalany - hubka

24 Nazwa łacińska Phellinus ignarius/ph. robustus Nazwa polska czyreń ogniowy/dębowy ciemnobrązowy od spodu Typ rozkładu biała zgnilizna Fot. K. Kujawa

25 Nazwa łacińska Fomitopsis pinicola Nazwa polska pniarek obrzeżony Typ rozkładu zgnilizna brunatna biały od spodu, topi się kiedy przypalany, lakierowany brzeg Fot. K. Kujawa

26 Nazwa łacińska Schizophyllum commune Nazwa polska rozszczepka pospolita Typ rozkładu biała zgnilizna Fot. K. Kujawa

27 Zależność patogen - gospodarz agresywność zdolności adaptacyjne konkurencyjność gatunek GRZYB zarodniki typ Ilość żywotność ŻYWICIEL Czynniki fizyczne (temperatura, światło, wilgotność) Czynniki chemiczne (tlen, ph, zanieczyszczenia) SIEDLISKO Czynniki biologiczne (wiek organizmu antagonizmy lub synergizmy) ODPORNOŚĆ AKTYWNA kompartymentacja Reakcje fizjologiczne (produkcja substancji obronnych) Bariery morfologiczne (mineralne, lignina, suberyna itp.) Modyfikacja histologiczna zwyrodnieniowa (tilia i inne) Modyfikacja histologiczna regeneracyjna (gojenie) ODPORNOŚĆ PASYWNA Lignifikacja ścian Krystalizacja celulozy Zawartość azotu Zawartość wody Zawartość estrów Odporność gatunkowa Indywidualne (wiek, faza rozowjowa) Cześć pnia (biel czy twardziel, drewno wiosenne czy jesienne itd.)

28 Dziękuję za uwagę dr inż. Marzena Suchocka architekt krajobrazu Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego Instytut Gospodarki Przestrzennej i Mieszkalnictwa