Bezpieczne grzybobranie

Transkrypt

1 Poradnik grzybiarza

2 1 Jesień tradycyjnie kojarzy się z grzybobraniem. Weekendowe spacery po lesie można urozmaicić poszukiwaniem grzybów. Jednak należy być ostrożnym niektóre gatunki są silnie trujące! Przygotowaliśmy dla Państwa wspólnie z Wojewódzką Stacją Sanitarno-Epidemiologiczną w Warszawie przewodnik, w którym znajdziecie Państwo najpopularniejsze grzyby jadalne, zestawione z ich trującymi odpowiednikami. Należy jednak pamiętać, że publikacja stanowi jedynie podpowiedź przy zbieraniu grzybów. Jeśli nie ma się pewności, czy znaleziony okaz jest jadalny, należy zostawić go w lesie. Zjedzenie grzyba trującego może doprowadzić nawet do śmierci. Znalezione grzyby można bezpłatnie sprawdzić w Stacjach Sanitarno-Epidemiologicznych. Warto się upewnić, aby zapobiec niebezpiecznym konsekwencjom zjedzenia nieodpowiednich gatunków grzybów.

3 2 Bezpieczne grzybobranie Wyruszając na poszukiwanie grzybów należy pamiętać o najważniejszych zasadach: Należy zbierać jedynie takie grzyby, które znamy i wiemy, że są jadalne. Najlepiej jest zbierać jedynie dojrzałe, wyrośnięte okazy, u których w pełni wykształciły się wszystkie cechy gatunkowe unikniemy wtedy niebezpiecznych pomyłek. Najwięcej grzybów trujących posiada blaszki grzybiarze nie mający dużego doświadczenia powinni unikać wszystkich grzybów z blaszkami. Nie oceniamy grzybów nam nie znanych na podstawie smaku, ponieważ przykładowo śmiertelnie trujący muchomor zielonawy (sromotnikowy) ma smak łagodny. Nie wierzymy też starym przesądom mówiącym o ciemnieniu cebuli lub czernieniu srebrnej łyżeczki włożonej do potrawy z grzybów. Grzyby należy zbierać do przewiewnych koszyków niebezpieczne jest umieszczanie ich w reklamówkach i pojemnikach bez swobodnego obiegu powietrza. Nie powinno się podawać potraw z grzybów dzieciom poniżej 12 roku życia, osobom starszym i chorym. Jeśli po spożyciu grzybów wystąpią objawy zatrucia takie jak bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka, gorączka czy ogólne osłabienie organizmu należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.

4 3 Borowik szlachetny (Boletus edulis) Jego kapelusz może osiągać nawet 25 cm średnicy, jest dość twardy i mięsisty. Kapelusz ma wypukły, matowy, przechodzący od koloru białego do ciemnego brązu. Spód nie jest blaszkowany ma rurkową strukturę w kolorze kremowym lub żółtozielonym. Trzony niektórych okazów rosną nawet do 25 cm. Najobficiej występują w lasach świerkowych.

5 4 Goryczak żółciowy (Tylopilus felleus) Kapelusz ma półkolisty, który w czasie wzrostu staje się bardziej płaski. Przybiera kolor jasnobrązowy z porowatym spodem, który po dotknięciu często zmienia kolor na różowawy. Rośnie głównie na ziemi, ale zdarza się, że również na pniach. Grzyb niejadalny!

6 5 Borowik ceglastopory (Boletus luridiformis) Średnica kapelusza dochodzi do 20 cm, u starszych egzemplarzy kapelusz jest bardziej rozpostarty. Początkowo jego powierzchnia ma zamszową strukturę. Występuje w ciemnobrązowym kolorze z oliwkowym i ceglastoczerwonym spodem. Po uszkodzeniu spód kapelusza sinieje.

7 6 Borowik żółtopory (Boletus calopus) Występuje od czerwca do października. Kapelusz jest półkolisty, później jego brzegi stają się nieregularne i powyginane. Może mieć 15 cm średnicy. Spód kapelusza rurkowaty, żółty lub oliwkowozielony. Trzon nietypowy u góry żółty, po środku czerwony, dół brązowy. Grzyb trujący!

8 7 Gołąbek zielonawy (Russula virescens) Jego kapelusz ma zazwyczaj od 5 do 15 cm, mniejsze okazy są na ogół bardziej kuliste, starsze i większe kapelusz mają bardziej rozpostarty. Gołąbek zielonawy charakteryzuje się nierówną, popękaną fakturą kapelusza. Występuje w szarozielonym, zielononiebieskim lub oliwkowym kolorze. Grzyb posiada blaszki.

9 8 Gąska zielonka (Tricholoma equestre) Kapelusz osiąga średnicę od 4 do 10 cm, jest żółtozielony lub żółtobrązowy. Kapelusz jest gładki, najczęściej ciemniejszy na środku. Blaszki są dość cienkie i mają jaskrawożółty kolor. Często z podłoża wystaje jedynie górna część kapelusza. Gąska zielonka jest dość późnym grzybem występuje nawet od października do pierwszych przymrozków.

10 9 Muchomor zielonawy sromotnikowy (Amanita phalloides) Występuje od lipca do października. Młode okazy kapelusz mają półkulisty, wraz ze wzrostem staje się bardziej rozpostarty. Kolor jest najczęściej połączeniem białego i zieleni: biało zielonkawy, oliwkowo zielonkawy, szarozielony, brunatnozielony. Kapelusz na brzegu zwykle jaśniejszy, czasem żółtawy. Posiada gęste białe blaszki, które u młodszych okazów są okryte białą błoną. Trzon przeważnie trochę zielonawo zabarwiony z zygzakowatym wzorkiem, zwężający się ku górze u podstawy z wyraźną bulwą, która jest osłonięta biała pochwą. Na trzonie pierścień, niekiedy zwisa na brzegu kapelusza. Grzyb jest śmiertelnie trujący!

11 10 Czubajka kania (Macrolepiota procera) Zaczyna występować już w lipcu, nie tylko w lesie. Można ją spotkać na łąkach, przy drogach i w miejscach trawiastych. Najczęściej rośnie grupowo. Kapelusz w kształcie parasola, o dużej średnicy od 10 do nawet 30 cm. U młodych okazów kapelusz jest brązowy, starsze posiadają białawy kolor z brązowymi łuskami. Czubajka kania posiada blaszki pod kapeluszem i ruchomy pierścień na trzonie.

12 11 Muchomor plamisty (Amanita pantherina) Występuje głównie na glebach piaszczystych. Kapelusz osiąga od 4 do 12 cm średnicy i jest dosyć ciemny: brązowoszary, brunatny lub brązowożółty, w niektórych rejonach nawet czarnobrunatny. Posiada białe plamki, które często są zmywane przez deszcz. Trzon posiada pierścień. Muchomor plamisty posiada białe blaszki, które u młodych osobników są przysłonięte przez pierścień. Okaz trujący!

13 12 Smardz jadalny (Morchella esculenta) Bardzo wczesny grzyb, występujący w maju i kwietniu. Kapelusz posiada liczne jamki, przypominające plaster miodu. Grzyb osiąga wysokość od 2 do 10 cm, oraz średnicę do 7 cm. Barwa przechodzi od szarej, poprzez brąz do prawie czarnej. Trzon bladoochrowy, do białawo- szarego. Pusty. Smardz jadalny objęty jest częściową ochroną gatunkową nie można go zbierać poza terenami upraw.

14 13 Piestrzenica kasztanowata (Gyromitra esculenta) Wczesno wiosenny grzyb, pojawiąjący się od marca do maja. Ma pofałdowany kapelusz o nieregularnym kształcie. Może mieć nawet 12 cm wysokości. Piestrzenica Kasztanowata ma ciemnobrązowe ubarwienie, niekiedy wpadające w fiolet. Trzon krótki. Śmiertelnie trująca!

15 14 Opieńka miodowa (Armillaria mellea) Kapelusz ma od 3 do 13 cm średnicy, a trzon nawet 18 cm wysokości. Ubarwienie zazwyczaj miodowożółte, przechodzące w miodowobrązowe i oliwkowozielone. Kapelusz pokrywają bardzo drobne, ciemne łuski. Grzyb posiada blaszki, których kolor przechodzi od białego do ciemnobrązowego. Rośnie od września do listopada na drewnie zarówno na żywych drzewach, jak i pozostawionych w ziemi kawałkach drewna.

16 15 Maślanka wiązkowa (Hypholoma fasciculare) Rośnie od późnej wiosny do grudnia, głównie kępkami na pniach obumarłych drzew. Kapelusz dochodzi do 7 cm średnicy, ma suchą i gładką powierzchnię, żółty lub rdzawobrązowy kolor. Gęste blaszki, zaokrąglone przy trzonie. Grzyb trujący!

17 16 Pieczarka polowa (Agaricus arvensis) Kapelusz za młodu jajowaty, później wypukły, a nawet płaski. Powierzchnia biała, błyszcząca. Blaszki za młodu blado-szaro-różowe, dojrzałe czekoladowobrązowe. Rośnie od maja do października zarówno w lasach, jaki i na polanach i w ogrodach.

18 17 Muchomor jadowity (Amanita virosa) Występuje od maja do października, głównie w wilgotnych miejscach. Kapelusz biały, za młodu stożkowaty o średnicy 5-10cm. Blaszki białe, nie zmieniające barwy. Trzon biały, ze skórzastą ściśle przylegającą pochwą, pierścień słabo wykształcony. Śmiertelnie trujący!

19 18 Muchomor wiosenny (Amanita verna) Jego kapelusz osiąga nawet 10 cm średnicy, ma kolor biały lub kremowy, a jego krawędź jest prążkowana. Blaszki białe, szerokie, wolne. Trzon biały równogruby, nieco zwężający się ku górze z błoniastym pierścieniem, często rozerwanym. Śmiertelnie trujący!

20 19 Pieczarka łąkowa (Agaricus campestris) Średnica kapelusza dochodzi do 11 cm. U młodych okazów brzeg jest gładki, a kapelusz zamknięty, tworzący półkole. Starsze okazy mają brzeg bardziej popękany. Barwa kapelusza przechodzi od białej do szarej. Blaszki białawe z wiekiem szaroróżowawe, czekoladowobrunatne, szerokie przy trzonie wolne. Trzon krótki, gruby z pełnym pierścieniem u góry. Pojawia się od maja do października na łąkach, pastwiskach i terenach trawiastych.

21 20 Pieczarka żółtawa (Agaricus xanthoderma) Rośnie od maja do października w parkach i przy drogach. Kapelusz osiąga nawet 15 cm średnicy i jest całkowicie biały lub szarawy i jedwabisty, choć zdarza się, że pokryty jest drobnymi łuseczkami. Blaszki różowoszare. Miąższ biały po przekrojeniu zmienia kolor na chromowożółty. Najczęściej ma ok. 15 cm wysokości. Grzyb trujący!

22 21 Pieprznik jadalny (Cantharellus cibarius) Rośnie w lasach od czerwca do listopada. Kapelusz na ogół mały, chociaż może osiągać średnicę 12 cm. Rośnie gromadnie, głownie w mchu. Ma lejowaty kształt z podwiniętymi brzegami. Kolor żółty lub pomarańczowy.

23 22 Lisówka pomarańczowa (Hygrophoropsis aurantiaca) Kapelusz ma maksymalnie 7 cm średnicy, podwinięte brzegi i płowy kolor. Posiada gęste intensywnie pomarańczowe blaszki, a środek kapelusza jest lejowato wklęsły. W lasach występuje od września do listopada. Grzyb niejadalny!

24 23 Mleczaj rydz (Lactarius deliciosus) Występuje od sierpnia do listopada, często gromadnie. Kapelusz wypukły na brzegach i wklęsły na środku. Średnica od 4 do 12 cm. Długie blaszki, które zielenieją po zgnieceniu. W miąższu pomarańczowe mleczko. Bywa pokryty śluzowatą skórką. Rośnie na glebach piaszczystych.

25 24 Mleczaj wełnianka (Lactarius torminosus) Średnica od 4 do 10 cm, kapelusz lejkowaty z mocno podwiniętymi brzegami ku dołowi. Bardzo gęsta blaszka. Pokryty filcowatą skórką i wełnistymi kosmkami. Wydziela białe piekące mleczko. Mleczaj wełnianka występuje zarówno w różowych odcieniach jak również brązowych i beżowych. Grzyb trujący!

26 25 Purchawka chropowata (Lycoperdon perlatum) Grzyb występuje od czerwca do listopada, rośnie głównie gromadnie. Ma 7 cm wysokości i średnicę ok 4 cm. Kształt gruszkowaty, z zaokrąglonym wierzchołkiem. Grzyb pokrywają małe wypustki i brodawki. Cały owocnik jest biały zarówno na zewnątrz jak i w środku. Do spożycia nadają się tylko młode osobniki.

27 26 Tęgoskór pospolity (Scleroderma citrinum) Grzyb rośnie od czerwca do listopada, najczęściej w bardzo nasłonecznionych miejscach. Owocnik bulwiasty i nieregularnie kulisty, pokryty płaskimi brodawkami. Występuje w słomkowej i żółtobrązowej barwie. Grzyb trujący!