Organizacja tkanek - narządy

Transkrypt

1 Organizacja tkanek - narządy Architektura skóry tkanki kręgowców zbiór wielu typów komórek danej tkanki i spoza tej tkanki (wnikają podczas rozwoju lub stale, w trakcie Ŝycia ) neurony komórki glejowe, krwi, śródbłonka; okresowo -makrofagi, leukocyty Narządy (organy) Przekrój przez ścianę jelita ssaka Narządy - organizacja komórek róŝnych tkanek w zespoły, pełniące określoną funkcję fizjologiczną 1

2 Czynniki zapewniające organizację i strukturalną stabilność tkanek KOMUNIKACJA KOMÓRKOWA WYBIÓRCZE PRZYLEGANIE KOMÓREK PAMIĘĆ KOMÓRKOWA 1. odbieranie synalów ze środowiska i dostosowanie swego zachowania 2. zapobieganie chaotycznemu mieszaniu się komórek 3. róŝnicowanie komórek w rozwoju embrionalnym (ekspresja specyficznych genów) - trwale zachowane Odnawianie tkanek róŝna częstotliwość nabłonek jelita (kilka dni) naskórek (2 miesiące) erytrocyty (4 miesiące) kość (10lat) neurony (bez wymiany) róŝny sposób wymiany komórek w tkance podział komórek tkanki (nie dotyczykomórek ostatecznie zróŝnicowanych) powstawanie z zapasu proliferujących komórek prekursorowych a te z komórek macierzystych odpowiednich tkanek 2

3 Odnawianie tkanek z komórek macierzystych Komórka macierzysta: niezróŝnicowana wolno dzieląca się w małych ilościach podziały asymetryczne (komórka macierzysta i prekursorowa) Komórki macierzyste mogą być wykorzystywane do naprawy uszkodzonych tkanek poszukiwania i badania: somatycznych stem cells hemopoetycznych stem cells embrionalne komórki macierzyste (komórki ES) in vitro oraz in vivo mogą dać wszystkie typy tkanek 3

4 Sygnalizacja międzykomórkowa wymiana sygnałów między komórkami transdukcja (przekształcanie) sygnałów Przekształcanie sygnału polega na zamianie postaci sygnału Sposoby komunikacji między komórkami setki rodzajów cząsteczek sygnałowych (białka, aminokwasy, nukleotydy, steroidy..) kilka typów komunikowania (róŝna odległość i zasięg) w A, B, D te same typy cząsteczek sygnałowych róŝnice w szybkości i selektywności Komórki trzustki insulina Wszystkie komórki Szybkość i swoistość przekazu Cytokiny w infekcji, gojeniu ran W rozwoju embrionalnym 4

5 Sposoby komunikacji między komórkami odpowiedź na sygnał Odpowiedź komórki: ograniczona / selektywna (odpowiednie receptory) jeden sygnał - moŝe wywołać wiele efektów moŝe zaleŝeć od typu komórki (róŝnorodna dla tego samego sygnału) 5

6 RóŜnorodność sygnałów, receptorów i odpowiedzi komórki (obecność jednego sygnału moŝe modyfikować odpowiedź na inny sygnał) Sposoby komunikacji między komórkami odpowiedź na cząsteczki sygnałowe cząsteczki sygnałowe duŝe, hydrofilowe małe, hydrofobowe aktywują enzymy wewnątrzkomórkowe wiąŝą się z receptorami wewnątrzkom. np. hormony steroidowe, NO (NO działa lokalnie, 5-10sek; uwalniany przez komórki śródbłonka, powoduje rozkurcz komórek mięśni gładkich naczyń) 6

7 Receptory przekazują sygnały za pośrednictwem wewnątrzkomórkowych szlaków sygnalizacyjnych Wewnątrzkomórkowe kaskady sygnalizacyjne przekształcają sygnał przenoszą wzmacniają rozdzielają przenoszenie sygnału mogą być modulowane 7

8 Wewnątrzkomórkowe kaskady cząsteczek sygnałowych - przełączniki molekularne camp, cgmp, Ca+2, białka sygnalizacyjne Wewnątrzkomórkowe kaskady cząsteczek sygnałowych - przykład 8

9 fazy cyklu Komórki : embrionalne Ŝaby droŝdŝe nabłonka jelita fibroblasty hepatocyty (około) 30 min 1,5 3 h 12h 20h 1 rok fazy cyklu 9

10 Interfaza (G1, S, G2) Układ kontroli cyklu komórkowego: kinazy zaleŝne od cyklin (Cdk) interfaza - replikacja centrosomu 10

11 faza M kinaza fazy M (M-Cdk) inicjuje fazę M kohezyny; kondensyny powstawanie wrzeciona 11

12 prometafaza 12

13 prometafaza 13

14 metafaza 14

15 przerwanie połączeń miedzy kohezynami anafaza 15

16 anafaza 16

17 telofaza 17

18 Cytokineza w komórkach zwierząt - połoŝenie wrzeciona podziałowego- powstawanie bruzdy - powstawanie tzw. śródciałka - rozpad wrzeciona i powstawanie bruzdy ( Mt astralne) podział fibroblastu 18

19 cytokineza w komórce roślinnej - pierścień przedprofazowy (PPB) (od fazy S do M) PPB wyznacza miejsce dla płytki podziałowej -płytka podziałowa pierścień równikowy-część wrzeciona podziałowego + nowe Mt i FA fragmoplast (pęcherzyki z celulozą i pektyną) pierwotna ściana komórkowa cytokineza w komórce roślinnej 19

20 G 0 ZróŜnicowanie komórki szlak płciowy gamety mejoza 20