PERTYZA KONSERWATORSK RSKA DOKUMENTAC TACJA BADAŃ KONSERWAT ATORSKICH I PROGRAM RAM PRAC KONSERWATORS

Transkrypt

1 EKSPER PERTYZA KONSERWATORSK RSKA DOKUMENTAC TACJA BADAŃ KONSERWAT ATORSKICH I PROGRAM RAM PRAC KONSERWATORS ORSKICH dotyczące Lokalu mieszkalnego nr 10 Lo w zabytko ytkowej kamienicy przy ul. 1 Maj Maja 11 w Olsztynie WYKONAWCA: PRACOWNIA ARTHER SYLWIA HLIWIADCZYN Autorzy dokumentacji dok konserwatorskiej: Mirosław Cholewka, Sylwia Hliwi liwiadczyn, Mariusz Grunwald MORĄG, luty 2017 D O K U M E N T A C J A C H R O N I O N A P R A W E M A U T O R S K I M

2 SPIS TREŚCI DOKUMENTACJI 1.0. KARTA IDENTYFIKACJI ZABYTKU I DOKUMENTACJI 2.0. HISTORIA OBIEKTU 3.0. OPIS FORMALNY I STAN ZACHOWANIA 4.0. METODYKA BADAŃ 5.0. WYNIKI BADAŃ 6.0. PODSUMOWANIE BADAŃ 7.0. WYTYCZNE KONSERWATORSKIE 8.0. PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA - STAN ZACHOWANIA DOKUMENTACJA RYSUNKOWA 2

3 1.0. KARTA IDENTYFIKACJI ZABYTKU I DOKUMENTACJI NR REJESTRU ZABYTKÓW: A-2326, na wniosek z dnia: 28 grudnia 1987 r PODSTAWA OPRACOWANIA 1. Zalecenia konserwatorskie WUOZ IZNR ls, dnia r IDENTYFIKACJA OBIEKTU RODZAJ : mieszkanie na IV piętrze kamienicy wraz ze stolarką okienną i drzwiową. DATOWANIE OBIEKTU: r. WŁAŚCICIEL: Gmina Olsztyn z upoważnienia Zakładu Lokali i Budynków Komunalnych w Olsztynie, ul. Cicha 5, Olsztyn MATERIAŁ I TECHNIKA: Ściany z cegły ceramicznej czerwonej tynkowane, sufity tynkowane malowane, podłogi oraz stolarka okienna i drzwiowa z drewna sosnowego, malowana DANE DOTYCZĄCE OPRACOWANIA ZLECENIODAWCA: Zakład Lokali i Budynków Komunalnych w Olsztynie, ul. Cicha 5, Olsztyn AUTOR DOKUMENTACJI: Mirosław Cholewka, Sylwia Hliwiadczyn, Mariusz Grunwald DATA I MIEJSCE WYKONANIA: styczeń 2017, Morąg MIEJSCE PRZECHOWYWANIA: 1. EGZ.: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Olsztynie, ul. Podwale 1, Olsztyn 2. EGZ.: Zakład Lokali i Budynków Komunalnych w Olsztynie, ul. Cicha 5, Olsztyn 3. EGZ.: Pracownia Arther Sylwia Hliwiadczyn ul. Wenecka 1, Morągu 1.4. ZAKRES OPRACOWANIA Zakres opracowania dotyczy wykonania ekspertyzy konserwatorskiej mieszkania wraz ze stolarkami otworowymi lokalu nr 10 znajdującego się w zabytkowej kamienicy przy ul. 1 Maja 11 w Olsztynie. Ekspertyza określa czy znajdujące się w lokalu elementy pochodzą z I fazy budowy i jaki jest ich stan zachowania. Badania konserwatorskie mają na celu ustalenie pierwotnej kolorystyki. Badania i ekspertyza dotyczy: - stolarki drzwiowej w lokalu - 1 sztuka, - stolarka okienna w lokalu - 2 sztuka, - ściany i sufit 1 pomieszczenia. 3

4 2.0. HISTORIA OBIEKTU Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z Henryk von Luter założył w zakolu rzeki Łyny strażnicę, nadając jej nazwę Allenstein, zwaną później także Holstin, Olstyn. Prawa miejskie osadzie nadała 31 października 1353 Kapituła Warmińska. Zasadźcą i pierwszym burmistrzem miasta był Jan z Łajs. Jeszcze przed lokacją miasta w 1347 w miejscu strażnicy drewniano-ziemnej rozpoczęto budowę zamku, którą ukończono w 1353, później wielokrotnie przebudowywany. W drugiej połowie XIV wieku (lata ) wzniesiono kościół pod wezwaniem św. Jakuba Apostoła. Do dziś przetrwała wytyczona wtedy sieć ulic i część imponujących fortyfikacji, a wiele istniejących dziś na obszarze Starego Miasta domów wspiera się o średniowieczne fundamenty. Liczne wojny XV wieku wielokrotnie niszczyły miasto. W 1414 Olsztyn został zniszczony przez wojska króla Władysława Jagiełły. W 1440 miasto przystąpiło do Związku Pruskiego. Na mocy II pokoju toruńskiego, Olsztyn wraz z całą Warmią przeszedł pod zwierzchnictwo Polski. Wojna w latach , spustoszyła południową Warmię. Ówczesnym administratorem dóbr kapituły warmińskiej był kanonik fromborski Mikołaj Kopernik. Nastąpił rozwój miasta korzystnie położonego na ruchliwym szlaku Królewiec Warszawa. Mieszkańcy utrzymywali się z handlu i rzemiosła, pośrednicząc w wymianie handlowej między Polską a portami Bałtyku. Rozwój został powstrzymany przez wojny północne w XVII i XVIII wieku, a wielka zaraza lat wyludniła miasteczko niemal całkowicie. W czasie wojen napoleońskich miasto zostało splądrowane. 3 Lutego 1807 w Olsztynie zatrzymał się cesarz Napoleon Bonaparte. Po wojnach napoleońskich w Prusach utworzono samorząd terytorialny, a w 1818 roku powstał powiat olsztyński. Po 1818 zabudowa miejska wyszła poza mury Starego Miasta. Druga połowa XIX wieku to dynamiczny rozwój pod rządami burmistrza Roberta Zakrzewskiego (Sakrzewskiego), a następnie Oskara Beliana. W latach przeprowadzono przez Olsztyn magistralę kolejową, łączącą Toruń z Królewcem. Liczba mieszkańców w tym okresie wzrosła z 4 tys. w 1846, do 6 tys. w 1875 i 25 tys. w Olsztyn zaczął się rozwijać się w kierunku powstałego dworca kolejowego, położonego wówczas na obrzeżach miasta. Pod koniec XIX wieku następuje rozkwit niewielkiego miasta. Utworzenie w 1905 r. rejencji olsztyńskiej podniosło prestiż miasta i spowodowało jego jeszcze prężniejszy rozwój. Wznoszone są nowe gmachy publiczne, między innymi nowy ratusz, gmach rejencji czy neogotyckie kościoły Najświętszego Serca Pana Jezusa i św. Józefa. Powstają liczne kamienice czynszowe i nowoczesne dzielnice mieszkaniowe. W 1890 powstaje gazownia, a w 1892 sieć telefoniczna, nieco później nowoczesny wodociąg i kanalizacja, a w 1907 elektryczność. Od 1884r w mieście stacjonuje garnizon wojskowy. W 1905 roku Olsztyn posiadał 25 tysięcy mieszkańców. W 1939 mieszkało tu ponad 50 tys. osób. 22 Stycznia 1945 Olsztyn zajęła Armia Czerwona, po kilku dniach stacjonowania żołnierze radzieccy podpalili miasto zniszczeniu uległo ok. 40% zabudowy. W 1946 miasto liczyło 23 tys. mieszkańców, a w tys. Jeszcze w końcu XIX wieku w Olsztynie pojawiły się ogromne problemy mieszkaniowe. Tysiące przybyłych ludzi poszukujących pracy w kolejnictwie, wojsku i administracji prężnie rozwijającego się miasta poszukiwała stałego lokum dla siebie i swoich rodzin. Nastąpił ogromny rozkwit budownictwa czynszowego, nie zaspokajał on jednak ówczesnych potrzeb. Ogromna ilość powstałych wówczas kamienic przeznaczona 4

5 była dla osiedleńców o zasobnych portfelach. Duże, nowoczesne i bogato wyposażone mieszkania zamieszkiwało czasem kilka osób, podczas gdy sutereny i poddasza były gęsto zaludnione. W późniejszych latach budownictwo czynszowe tylko częściowo zaspokajało potrzeby mieszkaniowe, jednak było zbyt drogie dla biedniejszych osiedleńców. Problem ten miała rozwiązać powstała w 1902 r. spółdzielnia mieszkaniowa Allensteiner Wohnungebaugenossenschaft, która zbudowała kilka budynków dla mniej zasobnych mieszkańców. Ulica 1 Maja to część dawnego traktu łączącego Olsztyn z Dobrym miastem- jej pierwotna nazwa to Guttstadter Strasse (ul. Dobromiejska), zmieniona w okresie międzywojennym na Hindenburg Strasse. Ulica zyskała na znaczeniu z chwilą oddania do użytku dworca kolejowego ( 1873). Od tego momentu była systematycznie zabudowywana. Pod koniec XIX stulecia była niemal całkowicie zbudowana i posiadała reprezentacyjny charakter. N początku XX wieku obsadzono ją obustronnie szpalerami drzew. Jeszcze w 1885 naprzeciwko lokalu gastronomicznego, który wykupił magistrat w celu budowy teatru (1925) odsłonięto pomnik poświęcony poległym w wojnie francusk-pruskiej, a wokół zorganizowano skwer z alejkami. Nieco powyżej na początku XX wieku powstał budynek będący przedmiotem badan zawartych w niniejszym opracowaniu. Kamienica pod nr 11 powstała między 1908 a 1910 rokiem. Przed I wojną światową właścicielem był Julius Hippel określany mianem kupca z Ostródy. Znajdowały się tu mieszkania dla 7 najemców, wśród nich burmistrz Otto Schwarz. Mieszkali tu także urzędnicy magistratu, kupiec, nauczycielka i rentierka. W latach 20-tych kamienicę zamieszkiwało11 najemców. Wśród nich : architekt Walter Hempel, kupcy Magnus Gelert i Adolf Lippman, wdowa po konsulu. W latach 30-tych kamienicę zamieszkiwało ośmiu najemców. Obok zamożnych mieszkańców wymieniani są także niżej usytuowani- robotnik, rencista. Badane mieszkanie posiadające jedno pomieszczenie w suterenie musiało należeć do jednego z nich. Fot. 1. Olsztyn. Fragment planu miasta z 1892 r. autorstwa Luckharda. Oznaczono miejsce późniejszej lokalizacji kamienicy. 5

6 Fot.2. Olsztyn. Fragment planu miasta z 1913 r. autorstwa H. Bonka. Widoczna kamienica nr 11 datowana na okres r. Brak adresu w spisie adresowym z 1908 roku przesuwa daty czasowe na rok Bibliografia. Adressbuch fuer die Regierungshaupstadt Und den Kreis Allenstein, Ausgabe 1927, Allenstein 1927 Bętkowski R., Olsztyn jakiego nie znacie, Olsztyn Karta Ewidencyjna Zabytku Architektury i Budownictwa WKZ w Olsztynie autorstwa M. Skarżyńskiej- Wawrykiewicz Rzempołuch A., Architektura u urbanistyka Olsztyna , Olsztyn Sikorski J, Olsztyn - założenie i rozwój przestrzenny miasta. Wakar A. Olsztyn , Olsztyn

7 3.0. OPIS FORMALNY OBIEKTU I STAN ZACHOWANIA MIESZKANIE GŁÓWNE ZAŁOŻENIE Mieszkanie obejmuje jedną izbę z wydzieloną, niewielką toaletą. MATERIAŁ I TECHNIKA Ściany - obwodowe murowane z cegły ceramicznej czerwonej na zaprawie wapienno - piaskowej, tynkowane tynkiem wapienno - piaskowym, kilkukrotnie malowane farbami kredowymi, wyrównywane szpachlą gipsową. Sufity - tynk wapienno - piaskowy na trzcinowym ruszcie, obecnie warstwa malarska biała na wierzchu. Podłogi - podłoga deskowa, obramiona profilowanymi listwami, częściowo zachowanymi, całość malowana kilkukrotnie farbą olejną. STAN ZACHOWANIA POMIESZCZEŃ MIESZKANIA Stan zachowania obiektu dostateczny. Solarka drzwi wejściowych w stanie dostatecznym. Stolarka okienna w stanie złym. 7

8 HISTORYCZNA STOLARKA OTWOROWA TYP D1 LOKALIZACJA, ROZWIĄZANIE FUNKCJONALNE D1 drzwi z pomieszczenia 1/O1 do pomieszczenia 1/O2. MATERIAŁ, TECHNIKA, KONSTRUKCJA Drzwi w konstrukcji ramowo-płycinowej, wykonane z drewna sosnowego, malowane. Ramiaki mocowane na czop przelotowy, zakołkowane. Ościeżyna pełna deskowa, obramiona profilowanymi listwami maskującymi. Założenia ogólne Drzwi jednoskrzydłowe z podziałem na 3 strefy. Środkową strefę stanowią 2 najwyższe płyciny w układzie pionowym. Strefę górną i dolną stanowią płyciny w formie prostokąta. Okucia Skrzydła zawieszone są na trzech parach dużych zawiasów czopowych, zdobionych od góry formą grotu. System zamykania Skrzydło zamykane zamkiem zapadkowym, wpuszczanym w ramiak, obsługiwanym klamkami jednoramiennymi. DEKORACJA Ramiak dekorowany rozprofilowaną krawędzią wewnętrzną w formie pseudoprętawin. Płyciny z wystającym lustrem. Listwy maskujące bogato profilowane, ustawione na wyodrębnionych cokołach. Próg obramiony ryflowanymi listwami mosiężnymi, wewnątrz wypełnieie masą skałodrzewną barwioną w masie. CECHY STYLOWE - układ płycin, - bogato profilowane krawędzie ramiaków, - płyciny z wystającym lustrem, - ościeżyna pełna. Stolarka otworowa nosząca cechy drzwi historycznych. STAN ZACHOWANIA KONSTRUKCJA PŁYCINY RAMIAKI SYSTEMY ZAMYKANIA ZAWIASY SZYLDY KLAMKI ELEMENTY PIERWOTNE TAK TAK TAK TAK TAK - - ELEMENTY WTÓRNE TAK TAK PRZEPROWADZONE PRACE Wielokrotne przemalowanie stolarka,, wymieniono szyldy i klamki. ZNISZCZENIA I ICH PRZYCZYNY BRAKI PODSUMOWANIE Cała stolarka zachowała się w stanie bardzo dobrym. Widoczne niewielkie uszkodzenia mechaniczne w obrębie zamków, na krawędziach ramiaków. Duża ilość nawarstwień malarskich spłaszcza profile pseudoprętawin. Warstwy miejscami odspajają się od podłoża dużymi fragmentami co świadczy o nieodpowiednim przygotowaniu podłoża przed kolejnym malowaniem. Brakuje pierwotnych szyldów i klamek. STOLARKA DRZWIOWA JEST W STANIE BARDZO DOBRYM. KWALIFIKUJE SIĘ DO KONSERWACJI. 8

9 TYP O1 2 szt. LOKALIZACJA, ROZWIĄZANIE FUNKCJONALNE Okno doświetlające mieszkanie nr 10 w elewacji tylnej w strefie IV piętra. MATERIAŁ, TECHNIKA, KONSTRUKCJA Okno w konstrukcji skrzynkowej, rozwierane do wewnątrz, wykonane z drewna sosnowego, malowane. Składa się z 4 skrzydeł. Ramiaki mocowane na czop. Łączenia wzmocnione blaszkami kątowymi. Ościeżnica mocowana na stalowe kotwy osadzone w murze. Założenia ogólne Okno jednodzielne, dwupoziomowe, dwukwaterowe, zwieńczone łukiem płaskim, dzielone w 2/3 wysokości ślemieniem, oraz pionowo ozdobnymi listwami przymykowymi. Nadświetle jednodzielne, jednopoziomowe jednokwaterowe. Skrzydła nadślemienia 2 sztuki zewnętrzne jednodzielne, jednopoziomowe, jednokwaterowe. 2 sztuki wewnętrzne-wtórne - jednodzielne, jednopoziomowe, jednokwaterowe. Skrzydła podślemienia 2 sztuki jednodzielne, dwupoziomowe, dwukwaterowe. Wewnętrzne -wtórne PARAPET, OKAPNIKI Drewniany z rynienką na wodę kondensacyjną. Okucia Wszystkie skrzydła zawieszone są na dwóch parach zawiasów czopowych zakończonych grotem. System zamykania Skrzydła zamykane zakrętkami. Skrzydła wewnętrzne zamkami języczkowym obsługiwanymi klamką umieszczoną w centralnym punkcie skrzydła. DEKORACJA Fazowania krawędzi ramiaków skrzydeł wewnętrznych. CECHY STYLOWE Okno historyczne o prostej formie. STAN ZACHOWANIA ELEMENTY PIERWOTNE KONSTRUKCJA SKRZYDŁA ZEW. SKRZYDŁA WEW. PARAPET SYSTEMY ZAMYKANIA ZAWIASY KLAMKI TAK TAK - TAK TAK TAK - ELEMENTY WTÓRNE PRZEPROWADZONE PRACE ZNISZCZENIA I ICH PRZYCZYNY - - NIE - TAK - TAK Wymiana skrzydeł wewnętrznych. Kilkukrotnie pomalowanie stolarki, częściowa wymiana oszklenia, Skrzydła zewnętrzne zachowały się w stanie złym, drewno jest osłabione, spękane, warstwy malarskie odspajają się, widoczne niewielkie ubytki mechaniczne. Okno przesuszone, skrzydła zewnętrzne lekko odkształcone i spękane. W najgorszym stanie są okapniki, silnie wypłukane, zbierają wodę opadową. Kity szklarskie w wielu miejscach odspojone i spękane. Warstwy malarskie na całym oknie, mocno spękane, siatka spękań i kolejne przemalowania sprawiają, że profile są mało czytelne. BRAKI - PODSUMOWANIE ZE WZGLĘDU NA BRAK WALORÓW ESTETYCZNYCH I WYMIANĘ SKRZYDEŁ WEWNĘTRZNYCH KWALIFIKUJĄ SIĘ DO REKONSTRUKCJI NA WZÓR ISTNIEJACYCH, ZACHOWANYCH ELEMENTÓW 9

10 4.0. METODYKA BADAŃ Na ścianach pomieszczeń oraz na sufitach i elementach stolarki okiennej i drzwiowej jak ramiaki, płyciny, ościeżnica, okucia, wykonano odkrywki sondażowe mające na celu ukazanie poszczególnych warstw aż do warstwy pierwotnej. Do każdej odkrywki wykonano dokumentację opisową i fotograficzną. Odkrywki ponumerowano, udokumentowano również miejsca, gdzie zostały wykonane. Wyniki analiz przedstawiono w formie graficznej za pomocą tabel, opisowej jak i fotograficznej. Na zdjęciach widoków stolarek, zaznaczono miejsca wykonania odkrywek. Na rzucie poziomym oznaczono miejsca wykonania odkrywek na ścianach i sufitach. W DOKUMENTACJI FOTOGRAFICZNEJ zamieszczono zdjęcia stanu zachowania lokalu mieszkalnego nr

11 5.0. WYNIKI BADAŃ NA RZUCIE OZNACZONO MIEJSCA WYKONANIA ODKRYWEK NA ŚCIANACH I SUFITACH ORAZ ELEMENTY ZACHOWANE

12 Odkrywka M1/11/10/1 Odkrywka ściany pomieszczenia. Okrywka pokazuje, wtórne nawarstwienia: na tynku cementowo-wapienny (0), widoczna jest warstwa malarska ugrowa jasna (1), na niej warstwa malarska w postaci rozmalowania za pomocą wałka - brązowa (1a), warstwa szara (2),warstwa malarska zielona(3), fioletowa (4), żółta(5), żółto-zielona(6), szpachla gipsowa (7) i wierzchnia warstwa biała (8). Odkrywka 1M11/10/2 Okrywka pokazuje zbliżenie na zachowany tynk wapienno piaskowy (0), a na nim warstwa malarska szara(1). Warstwa gipsowa (2). niebieska (3), warstwa malarska biała (4).

13 Stolarka okienna. Zaznaczono miejsca pobrania próbki 1M/11/10/P1 oraz dokonania odkrywki 1M/11/10/3. Odkrywka 1M/11/10/P1 Zbliżenie na warstwy malarskie ramiaka stolarki okiennej, widoczne drewno sosnowe (0), warstwa malarska oliwkowa (1), warstwa koloru przełamanej bieli(2), warstwy białe(3),4),(5), (6). Numeracja wg Tab

14 Odkrywka 1M/11/10/3 Zakrętka skrzydła zewnętrznego stolarki okiennej. Odkrywka ukazuje następujące warstwy malarskie: metal (0), warstwa oliwkowa(1), warstwy malarskie białe (2),(3),(4),(5). Tab. 1. Stratygrafia warstw, stolarka okienna. Odkrywka 1M/11/10/P1. Nr warst wy faza chronolo giczna oznaczenie graficzne warstwy charakterystyka warstwy kolor oznaczenie koloru NCS 0 I r. warstwa pierwotna drewno sosnowe 1 III warstwa pierwotna malarska oliwkowy NCS S 0505-G50Y 2 V warstwa wtórna malarska biel 3 VI warstwa wtórna malarska biel 4 VII warstwa wtórna malarska biel 5 V warstwa wtórna malarska biel 14

15 Stolarka drzwi wejściowych. Zaznaczono miejsca dokonania odkrywek D1 oraz D1/2. Odkrywka 1M11/10/D1/2 Odkrywka pokazuje, następujące warstwy malarskie. Na drewnie sosnowym (0), widoczna warstwa podkładowa szara (1), warstwa malarska oliwkowa (2) i ciemno oliwkowa (2a) wtórne przemalowania: biel (3), seledyn (4), zielony (5), ciemno brązowy (6). Numeracja wg Tab

16 Odkrywka 1M11/10/D1 Odkrywka pokazuje, zachowane warstwy malarskie na krawędzi listwy drzwi. Na drewnie sosnowym (0), widoczna warstwa podkładowa szara (1), warstwa malarska oliwkowa (1) i wtórne przemalowania: biel (2), róż (3),szary (4), seledyn (5), (6), ciemny brąz (7). Tab. 2. Stratygrafia warstw, Drzwi wejściowe. Odkrywka M1/11/10/D12. Nr warst wy faza chronolo giczna oznaczenie graficzne warstwy charakterystyka warstwy kolor oznaczenie koloru NCS 0 I r. warstwa pierwotna drewno sosnowe 1 II warstwa podkładowa szara 2 III warstwa pierwotna malarska lustra płyciny oliwkowy jasny NCS S 1515-G80Y 2a IV warstwa pierwotna malarska podlustrza płyciny oliwkowy ciemny NCS S 2030-G80Y 3 V warstwa wtórna malarska biel 4 VI warstwa wtórna malarska seledyn 5 VII warstwa wtórna malarska seledyn 6 V warstwa wtórna malarska Ciemno brązowy Podane numery barw mają charakter orientacyjny, zaleca się ręczne mieszanie kolorów na podstawie zachowanych oryginałów. 16

17 6.0. PODSUMOWANIE WYNIKÓW BADAŃ W badanym pomieszczeniu ściany i sufity powleczone są wtórną warstwą tynków cementowo-wapiennych. Warstwy tynku pierwotnego zachowały się w stanie złym- osypują się i pudrują. Stolarka drzwi wejściowych zachowała się w dobrym stanie. Czytelne są jej pierwotne warstwy malarskie w formie rozmalowania polegającym na podbiciu kolorystycznym, jaśniejszym kolorem podlustrzy płycin. - Ramiaki, ościeżnica, lustra płycin, listwy maskujące - oliwkowy ciemny zbliżony odcieniem do NCS S 2030-G80Y - Podlustrza płycin (obramienia)- oliwkowy jasny zbliżony odcieniem do NCS S 1515-G80Y Stolarka okienna jest bardzo złym stanie. Skrzydła wewnętrzne zostały wymienione na wtórne, zrobione z drewna słabej jakości i uproszczonej formie. Ościeżnica i skrzydła były pierwotnie pomalowane farbą koloru oliwkowo - szarego, zbliżonego odcieniem do NCS S G50Y WYTYCZNE KONSERWATORSKIE Do bezwzględnego zachowania i konserwacji przeznacza się: - Historyczne drzwi wejściowe mieszkania- 1 sztuka. Ściany wewnętrzne i sufity należy wyrównać szpachlówką drobnoziarnistą oraz pomalować pomieszczenia farbą akrylową. Stolarkę okienną wymienić na drewnianą z zachowaniem pierwotnych jej podziałów i formy. 17

18 8.0. PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH. STOLARKA OTWOROWA - DRZWI D1 1. Dokumentacja fotograficzna stanu zachowania, 2. Demontaż skrzydła, 3. Demontaż elementów metalowych, klamki, zawiasy, mechanizmy zamykające, 4. Oczyszczanie drewna metodą termiczną i mechaniczną. 5. Uzupełnienie niewielkich ubytków przy użyciu szpachli do drewna, uszkodzone profile uzupełnić masą poliuretanową dwuskładnikową, która po wyschnięciu poddaje się obróbce. 6. Szlifowanie powierzchni uzupełnień, 10. Ponowne osadzenie stolarki, ustalenie zawiasów i zamków, Pomalowanie stolarki farbą alkilową w kolorystyce zgodnej z wynikami badań konserwatorskich. 11. Dobór klamki i szyldu pasujących stylowo do stolarki, zalec się odlewy mosiężne, 12. Sporządzenie dokumentacji powykonawczej. 18

19 DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA STAN ZACHOWANNIA 19

20 Fot. 1. Olsztyn ul. 1 Maja 11/10. Stolarka okienna. Widoczne ubytki warstw malarskich, spękania i przesuszenia drewna. Fot. 2. Olsztyn ul. 1 Maja 11/10. Stolarka okienna. Strefa nadślemienia. Widoczny zły stan zachowania stolarki. Drewno pozbawione warstw malarskich, nasiąknięte i zmurszałe. 20

21 Fot. 3. Olsztyn ul. 1 Maja 11/10. Zachowane oryginalne skrzydło okienne. Widoczny profil szprosu. Drewno 21