Program prac konserwatorskich dla renowacji zabytkowej stolarki drzwiowej w budynku przy ul. Strzeleckiej 9 w Wejherowie.

Transkrypt

1 ETAP/BRANŻA: KONSERWACJA ZABYTKÓW DATA: listopad 2015 Program prac konserwatorskich dla renowacji zabytkowej stolarki drzwiowej w budynku przy ul. Strzeleckiej 9 w Wejherowie. OPRACOWANIE U-bik Alicja Jaszczak Ul. Iwaszkiewicza 74/6, Szczecin Tel

2 1.0. Opis inwentaryzacyjny I. OPIS STOLARKI DRZWIOWEJ Budynek Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. Bohaterskiej Załogi ORP Orzeł w Wejherowie przy ul. Strzeleckiej 9 w Wejherowie został wybudowany ok roku W budynku pierwotnie mieściło się Seminarium Nauczycielskie. Planowana jest obecnie renowacja stolarki drzwiowej budynku zgodnie z zasadami wiedzy konserwatorskiej. 1) drzwi D1 zabytkowe drzwi drewniane (zewnętrzne), dwuskrzydłowe w wykroju prostokąta zamkniętego łukiem pełnym, w konstrukcji ramowo-płycinowej, wielopłycinowe, z nadświetlem; lustro płyciny cofnięte, płyciny deskowane skośnie; nadświetle dzielone na sześć pól za pomocą szprosów konstrukcyjnych; ozdobna listwa przymykowa i ślemię; okucia ozdobne: zawiasy hakowe, ozdobne szyldy klamek, pochwyty klamki wtórne (do wymiany na wzór pochwytów klamek w drzwiach nr 2, patrz fot. 6), kute osłony listew dolnych (w awersie i rewersie); wys. 4,0 m, szer. 2,0 m; lokalizacja: elewacja północna A ; 2) drzwi D2 zabytkowe drzwi drewniane (zewnętrzne), dwuskrzydłowe w wykroju prostokąta zamkniętego łukiem pełnym, w konstrukcji ramowo-płycinowej z nadświetlem; częściowo przeszklone; płyciny pełne: lustro płyciny cofnięte, płyciny deskowane skośnie; nadświetle dzielone na pięć pól za pomocą szprosów konstrukcyjnych; ozdobne listwy przymykowe i ślemię; okucia ozdobne: zawiasy hakowe, ozdobne szyldy i pochwyty klamek (oryginalny pochwyt klamki w rewersie drzwi, patrz fot. 6), kute osłony listew dolnych (w awersie i rewersie); wys. 3,2 m, szer. 1,5 m; lokalizacja: elewacja północna A ; 3) drzwi D3 drzwi drewniane (zewnętrzne), dwuskrzydłowe w wykroju prostokąta w konstrukcji deskowej; klamki i szyldy proste; wys. 2,4 m, szer. 2,2 m, lokalizacja: elewacja zachodnia B ; 4) drzwi D4 współczesne drzwi drewniane (zewnętrzne), dwuskrzydłowe w wykroju prostokąta zamkniętego łukiem odcinkowym, w konstrukcji ramowo-płycinowej, częściowo przeszklone; płyciny dolne pełne: lustro płyciny cofnięte, płyciny deskowane skośnie; ozdobne listwy przymykowe i ślemię; okucia: zawiasy proste współczesne, klamka wtórna współczesna; wys. 2,20 m x 1,20 m, lokalizacja: elewacja zachodnia B ; 5) drzwi D5 zabytkowe drzwi drewniane (zewnętrzne), dwuskrzydłowe w wykroju prostokąta zamkniętego łukiem odcinkowym, w konstrukcji ramowo-płycinowej z nadświetlem; lico płyciny cofnięte; nadświetle dzielone na siedem pól za pomocą szprosów konstrukcyjnych; ozdobne ślemię, listwy przymykowe proste; okucia: ozdobnie kute zawiasy hakowe, ozdobne szyldy klamek, pochwyty klamki wtórne (do wymiany na wzór pochwytów klamek w drzwiach nr 2 - patrz fot. 6), kute osłony listew dolnych (w rewersie, w awersie brak); wys. 3,0 m, szer. 1,8 m; lokalizacja: elewacja zachodnia B ; 6) drzwi D6 kopie zabytkowych drzwi drewnianych (zewnętrzne), dwuskrzydłowe w wykroju prostokąta zamkniętego łukiem odcinkowym, w konstrukcji ramowo-płycinowej z nadświetlem; lustro płyciny cofnięte, płyciny deskowane skośnie; okucia: ozdobnie kute zawiasy hakowe, ozdobne kute klamki; wys. 2,65 m, szer. 2,1 m, lokalizacja: elewacja zachodnia B ; 7) drzwi D6a - zabytkowe drzwi drewniane (wewnętrzne) dwuskrzydłowe w wykroju prostokąta zamkniętego łukiem odcinkowym, w konstrukcji ramowo-płycinowej z nadświetlem; lustro płyciny cofnięte; okucia: zawiasy czopowe ozdobne, klamki wtórne; drzwi w rewersie zakryte płytą pilśniową (do demontażu); wys. 2,65 m, szer. 2,1 m, lokalizacja: elewacja zachodnia B ; 2

3 8) drzwi D7 - zabytkowe drzwi drewniane (zewnętrzne), jednoskrzydłowe w wykroju prostokąta zamkniętego łukiem odcinkowym, w konstrukcji ramowo-płycinowej; lustro płyciny w awersie cofnięte, płyciny wypełnione deskowaniem skośnym i pionowym; okucia: zawiasy pasowe i narożnikowe z hakiem ozdobne, klamki wtórne; wys. 2,6 m, szer. 1,1 m, lokalizacja: elewacja zachodnia B ; 9) drzwi D8 - zabytkowe drzwi drewniane (zewnętrzne), dwuskrzydłowe w wykroju prostokąta zamkniętego łukiem odcinkowym, w konstrukcji ramowo-płycinowej, częściowo przeszklone; lustro płyciny w awersie cofnięte, okucia: zawiasy pionowe z hakiem ozdobne, klamki ozdobnie kute (szyldy, brak oryginalnych pochwytów do odtworzenia podstawie D2, patrz fot. 6), kute ozdobne osłony listew dolnych (w rewersie, w awersie brak); wys. 2,4 m, szer. 1,3 m, lokalizacja: elewacja południowa B ; 10) drzwi D9 - wtórne drzwi drewniane (zewnętrzne), dwuskrzydłowe z nadświetlem, w wykroju prostokąta zamkniętego łukiem odcinkowym, w konstrukcji ramowo-płycinowej, podział skrzydeł asymetryczny, listwy podziałów wewnętrznych skrzydeł ozdobnie rowkowane, płyciny fazowane, skrzydła asymetryczne, okucia: baskwil, zawiasy czopowe, klamki proste, bez zdobień; II. STAN ZACHOWANIA I PRZYCZYNY ZNISZCZEŃ Poddano ocenie stan zachowania stolarki drzwiowej wytypowanej do renowacji.. Na podstawie oceny stanu zachowania stwierdzono, że kwalifikuje się do renowacji. Stolarka drzwiowa jest w stanie zróżnicowanym, stwierdzono następujące typy zniszczeń: 1. Powłoki zabezpieczające drewno od strony zewnętrznej, na skutek szkodliwego oddziaływania dziennych i rocznych amplitud temperatury i wilgotności, są miejscowo spękane i odspojone oraz lokalnie wykruszone. Największe zniszczenia powłok stwierdzono w partii przyziemia. W miejscach ubytków powłok zabezpieczających występuje wietrzenie i biokorozja drewna. 2. Występują liczne uszkodzenia mechaniczne drewna o różnym stopniu występowania w zależności od typu drzwi. 3. W partii przyziemia stwierdzono zniszczenia struktury drewna uszkodzenia mechaniczne oraz dezintegracja struktury w miejscach długotrwałego zawilgocenia, występują braki lub znaczne uszkodzenia listew dolnych w skrzydłach drzwiowych); 4. Szklenie kompletne, w stanie dobrym; 5. Zawiasy kute w drzwiach oryginalnych w stanie dobrym, stwierdzono natomiast zniszczenia powłok zabezpieczających metal oraz lokalnie korozję powierzchniową; 6. Okucia z 2 poł. XX wieku w stanie złym lub niespełniającym wymogi konserwatorskie pod względem wizualnym. Zawiasy współczesne w stanie dobrym; 7. Kute klamki w drzwiach D1, D2, D5,D8 niekompletne (brak oryginalnych pochwytów klamek wymagających odtworzenia 7 sztuk), szyldy klamek wymagające renowacji; 8. Kute ozdobnie elementy zabezpieczające listwy dolne skrzydeł drzwiowych od uszkodzeń mechanicznych w stanie dobrym, stwierdzono natomiast znaczne uszkodzenia lub brak listew wraz z ich okuciami w awersach drzwi D5 i D8. 3

4 2.0. WYTYCZNE KONSERWATORSKIE: 1. Drzwi należy poddać renowacji zgodnie z programem prac konserwatorskich (patrz dalsza część opracowania). 2. Oryginalne klamki i zawiasy należy zachować i poddać renowacji. Wtórne elementy klamek należy usunąć i postępować według wytycznych: a. klamki drzwi D1, D5, D8 - należy odtworzyć pochwyty klamek na podstawie klamki w drzwiach D2 (patrz fot.6); b. klamka D2 - oryginalne szyldy i pochwyt do renowacji, wtórny pochwyt do wymiany odtworzyć na podstawie oryginału (patrz fot. 6); c. klamka w drzwiach D3 - do renowacji lub wymiany na nową o zbliżonym kształcie np. Verso Qubic VQ7YP; d. klamka D4 bez zmian; e. klamka D6 do wymiany na Klamkę HELIODOR 900 w kolorze CST czerń starodawna; f. klamka w drzwiach D7 - należy zamontować klamkę Klamka HELIODOR 900 w kolorze CST czerń starodawna; g. klamki w drzwiach D6a oraz D9 - należy zamontować proste klamki na długich szyldach Verso Qubic VQ7YP; 3. Dopuszcza się wymianę drzwi zidentyfikowanych jako wtórne (nieoryginalne) na nowe w porozumieniu i za pisemną zgodą nadzoru konserwatorskiego. Nowe drzwi należy wówczas wykonać na wzór historycznych - na podstawie wcześniej zatwierdzonego projektu rysunkowego (przygotować rysunki szczegółowe w skali 1:5) PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH: I. Badania konserwatorskie, dokumentacja: w pierwszej kolejności należy wykonać dokumentację fotograficzną stanu drzwi przed konserwacją (dotyczy wszystkich drzwi) oraz wykonać badania stratygraficzne warstw malarskich występujących na powierzchni drzwi D7. II. Demontaż: należy zdemontować skrzydła drzwiowe i przewieźć do pracowni. Otwory należy zabezpieczyć. Nie należy demontować ościeżnic i nadświetli stałych (renowacja in situ). III. Renowacja drewna: 1. Oczyszczenie elementów drewnianych z farby: a. metody mechaniczne pod strumieniem gorącego powietrza, (zabrania się opalania drewna żywym ogniem! b. oczyszczanie pastą zmydlającą do usuwania starych powłok malarskich, następnie: c. szlifowanie papierem ściernym drobnej granulacji; 2. Demontaż elementów kutych (klamek, kątowników, zawiasów itp.); 3. Dezynfekcja drewna preparatem biobójczym opartym na związkach boru. 4. Impregnacja wzmacniająca drewna preparatem żywicznym o niskiej lepkości; 5. Uzupełnianie ubytków w drewnie (większe ubytki - fleki drewniane, dwuskładnikowa mieszanka epoksydowa do uzupełnień w drewnie, mniejsze ubytki akrylowa szpachlówka do drewna); 6. Prace stolarskie wykonanie koniecznych napraw stolarskich, flekowanie drewna, wymiana zniszczonych fragmentów listew, okapników drzwiowych itp. 7. Gruntowanie drewna preparatem o własnościach biologicznie czynnych o przedłużonym działaniu; 8. Bejcowanie drewna w kolorze ORZECH (dobór intensywności i odcienia do uzgodnienia z nadzorem konserwatorskim); 4

5 9. Naniesienie warstw zabezpieczających malowanie dwukrotne lakierem do drewna przeznaczonym do elementów w ekspozycji zewnętrznej; 10. Nadświetla renowacja ram i podziałów szprosowych, naprawa kitów szklarskich (odpowiednio do stanu zachowania); 11. Okucia i mechanizmy należy poddać renowacji, polegającej na przywróceniu sprawności mechanizmom, usunięciu wtórnych powłok zabezpieczających, oczyszczeniu powierzchni z zabrudzeń i odtłuszczeniu oraz naniesieniu nowych powłok zabezpieczających i dekoracyjnych: elementy kute: należy zabezpieczyć powłoką do metalu w kolorze grafitowym (do zatwierdzenia przez nadzór konserwatorski); Okucia po renowacji należy ponownie zamontować na drzwiach. IV. Renowacja elementów metalowych (klamki i zawiasy, baskwile, inne elementy dekoracyjne): 1. Oczyszczenie powierzchni metalu z warstw malarskich oraz produktów korozji metalu metodami mechanicznymi (metody termiczne, chemiczne z zastosowaniem past zmydlających, ostrożne piaskowanie elementów kutych). 2. Uzupełnianie ubytków metody kowalskie; 3. Naniesienie inhibitora korozji; 4. Naniesienie powłok zabezpieczających w kolorze grafitowym; V. Montaż: montaż i dopasowanie skrzydeł drzwiowych; VI. Naprawa ościeży drzwiowych: Naprawa tynków: 1. Uzupełnianie ubytków w tynkach należy wykonywać zaprawą wapienną przeznaczoną do obiektów zabytkowych, klasa zaprawy GP CS I wg EN 998-1, spoiwo zgodnie z normą EN Naniesienie gładzi wapiennej lub gładzi gipsowej na powierzchnię ściany (scalenie uzupełnień). 3. Po wykonaniu uzupełnień i odpowiednim czasie sezonowania zaprawy (2 4 tygodnie) można przystąpić do naniesienia powłok malarskich na uprzednio zagruntowaną powierzchnię gruntem odpowiednim do użytej farby. Kolor farby należy dopasować do występującej obecnie we wnętrzu (na ościeżu). Naprawa muru ceglanego: 1. Naprawa cegły ostrożne oczyszczenie powierzchni cegły bez naruszania spieku ceglanego (metody fizykomechaniczne mycie, szczotkowanie), uzupełnienie ubytków zaprawą z linii konserwatorskich barwioną w masie do uzupełniania ubytków w cegle, w kolorze uzupełnianej cegły; 2. Naprawa/Uzupełnienie spoin w murze: usunięcie zniszczonych fragmentów spoin w murze w okolicach ościeży drzwiowych, uzupełnienie spoiny zaprawą do spoinowania murów ceglanych z linii konserwatorskich o kolorze strukturze i ziarnistości zbliżonej do występującej spoiny; 5

6 DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA: DRZWI D1 wys. 4,0 m, szer. 2,0 m; lokalizacja: elewacja północna A fot. 1 Awers. fot. 2 Rewers, widok na nadświetle. fot. 3 Oryginalny kuty zawias esowy z hakiem. fot. 4 Oryginalny szyld klamki I wtórny pochwyt. 6

7 DRZWI D2 wys. 3,2 m, szer. 1,5 m; lokalizacja: elewacja północna A fot. 5 Awers. fot. 6 Oryginalna kuta klamka (kompletna). fot. 7 Ozdobne ślemię I listwy przymykowe. fot. 8 Oryginalny kuty zawias esowy z hakiem. 7

8 DRZWI D3 wys. 2,4 m, szer. 2,2 m, lokalizacja: elewacja zachodnia B fot. 9 Awers. fot. 10 Detal. DRZWI D4 wys. 2,2 m, szer. 1,2 m, lokalizacja: elewacja zachodnia B fot. 11 Awers. fot. 12 Detal. 8

9 DRZWI D5 wys. 3,0 m, szer. 1,8 m; lokalizacja: elewacja zachodnia B fot. 13 Awers. fot. 14 Detal. fot. 15 Detal. Widoczny oryginalny zawias kątowy z hakiem. fot. 16 Widoczny oryginalny szyld oraz wtórny pochwyt klamki. 9

10 DRZWI D6 wys. 2,65 m, szer. 2,1 m; lokalizacja: elewacja zachodnia B fot. 17 fot. 18 Detal. fot. 19 Kuta klamka. fot. 20 Awers. 10

11 DRZWI D6a wys. 2,65 m, szer. 2,1 m; lokalizacja: elewacja zachodnia B fot. 21Awers. fot. 22 Rewers. fot. 23 Widoczne zniszczenia drewna I powłok malarskich. 11

12 DRZWI D7 wys. 2,6 m, szer. 1,1 m, lokalizacja: elewacja zachodnia B fot. 24 Awers. fot. 25 Detal. fot. 26 Rewers. fot. 27 Rewers, detal. 12

13 DRZWI D8 wys. 2,4 m, szer. 1,3 m, lokalizacja: elewacja południowa B fot. 28 Awers. fot. 29 Oryginalny szyld klamki z wtórnym pochwytem. fot. 30 Detal. fot. 31 Okucia drzwiowe. 13

14 fot. 32 Zniszczenia listew dolnych I brak oryginalnych okuć na listwach. DRZWI D9 wys. 2,3 m, szer. 1,65 m, elewacja południowa B fot. 33 Awers. fot. 34 Detal. 14

15 fot. 35 Okucia klamka I fragment baskwila. fot. 36 Zawiasy. fot. 37 Fragment awersu drzwi. 15