EFEKT STYCZNIA NA PRZYKŁADZIE INDEKSÓW SEKTOROWYCH GIEŁDY PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH W WARSZAWIE
|
|
- Katarzyna Komorowska
- 5 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 W Y D A W N I C T W O P O L I T E C H N I K I Ś L Ą S K I E J W G L I W I C A C H ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ 2018 Seria: ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE z. 131 EFEKT STYCZNIA NA PRZYKŁADZIE INDEKSÓW SEKTOROWYCH GIEŁDY PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH W WARSZAWIE Bartłomiej LISICKI Uniwersytet Ekonomiczny, Katedra Rachunkowości, Katowice; bartlomiej.lisicki@edu.uekat.pl Streszczenie: Hipoteza mówiąca o efektywności informacyjnej rynku finansowego wskazuje na natychmiastowe dostosowywanie się cen instrumentów na giełdach papierów wartościowych w skutek pojawienia się określonego rodzaju informacji. Zmiany te mogą powodować spadek lub wzrost wyceny rynkowej poszczególnych instrumentów (w tym wypadku akcji). Na przestrzeni lat badacze analizujący zachowania inwestorów na rynkach finansowych dostrzegli pewne anomalie, czyli sytuacje w przypadku których napływająca informacja nie jest jedynym czynnikiem powodującym zmiany ceny. Jedną z nich jest tak zwany efekt stycznia. Autor opracowania podjął tematykę jego występowania na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Co istotne badanie zostało przeprowadzone w ujęciu branżowym to znaczy na podstawie klasyfikacji według indeksów sektorowych. W celu sprawdzenia istnienia efektu stycznia została wykorzystana metodyka analizy zdarzeń. Obliczone nadwyżkowe zwrotu w styczniu każdego roku okresu dla poszczególnych indeksów sektorowych wskazały jego występowanie tylko dla dwóch z nich BUDOWNICTWO oraz INFORMATYKA. Słowa kluczowe: efektywność informacyjna, rynki finansowe, indeksy sektorowe, efekt stycznia, analiza zdarzeń. SECTOR RECOGNITION OF JANUARY EFFECT ON THE WARSAW STOCK EXCHANGE Abstract: The hypothesis of the financial market information efficiency indicates immediate adjustment of instrument prices resulting from the availability of new information. However, there are examples of anomalies when information flowing from the market is not the only price-making factor. One of them is the January effect, as seen on the global stock exchange. In the present paper, the effect will be discussed in relation to the Warsaw Stock Exchange. As part of the survey, the sector indices of the stock exchange were compared cross-sectionally. Using the event study methodology, the January abnormal returns for the selected industry indices were calculated for each year between 2005 and The results of the study indicated the occurrence of a statistically significant January effect in the case of two indices: WIGconstruction and IT.
2 300 B. Lisicki Keywords: Efficient Market Hypothesis, financial market, Stock market indices, January effect, event study. 1. Wprowadzanie Jedną z głównych teorii dotyczących rynku finansowego jest hipoteza mówiąca o jego efektywności informacyjnej (EMH-Efficient Market Hypothesis).Twórcą jej jest Eugen Fama (1970). Zgodnie z nią efektywny rynek finansowy to taki, na którym dostępna na rynku informacja zawsze w pełni jest uwzględniona w cenach instrumentów. W zależności od przyjętej formy efektywności informacyjnej rynku inwestorzy nie są w stanie osiągnąć ponadprzeciętnych zysków stosując rozwiązania analizy technicznej, fundamentalnej czy analizując dane historyczne. Jednakże literatura odnajduje liczne przypadki giełdowych anomalii, które wskazują, że stopy zwrotu niekoniecznie muszą w pełni bazować na informacji rynkowej, tak jak zakłada hipoteza Famy (Beladi, Chao, Hu, 2016). Jedną z nich jest zaliczany do anomalii kalendarzowych tak zwany efekt stycznia. Polega on na masowym kupowaniu akcji wywołanym uzupełnianiem portfeli inwestycyjnych, zwłaszcza przez inwestorów instytucjonalnych początkiem roku kalendarzowego. Efekt stycznia wiąże się z końcoworoczną wyprzedażą akcji niektórych spółek, których wyceny przynosiły stratę inwestorom (głównie instytucjonalnym (Klock, Bacon, 2014)). Ma to na celu wskazanie klientom, między innymi funduszy wspólnego inwestowania, faktu posiadania w portfelu wyłącznie spółek generujących dodatnie stopy zwrotu. Po nowym roku zarządzający ponownie nabywają akcje emitentów, które uznają za niedowartościowane (które zostały sprzedane końcem roku). Ten wygenerowany przez nich znaczny popyt powoduje wzrost wyceny niektórych spółek (Lewandowska, 2017). Cykliczna powtarzalność tego zjawiska, zauważona przez liczne grono badaczy, pozwoliła dostrzec pewną anomalię rynkową, którą zgodnie z miesiącem występowania, nazwano właśnie efektem stycznia (efektem pierwszego miesiąca w roku). Celem niniejszego opracowania jest zbadanie stóp zwrotu występujących w miesiącu styczniu na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie odnotowanych w przekroju indeksów sektorowych w latach Autor przyjmuje hipotezę o występowaniu dodatnich nadwyżkowych stóp zwrotu w pierwszym miesiącu roku w poszczególnych branżach notowanych na GPW. Miałyby one implikować występowanie efektu stycznia. Wykorzystana w tym celu zostanie metodyka analizy zdarzeń (Fama et al., 1969).
3 Efekt stycznia na przykładzie indeksów Efekt stycznia-przegląd literatury Efekt stycznia to niewątpliwie jedna z najobszerniej opisywanych anomalii kalendarzowych na światowych giełdach. Pierwsza wzmianka o nim pochodzi już z przed ponad 70 lat. Opisana została po raz pierwszy przez Sydneya B. Wachtela (1942), który zaobserwował tę zależność badając zachowanie spółek zgrupowanych w Dow Jones Industrial Average w latach Dyskusja na temat efektu stycznia rozgorzała ponownie w latach 70. XX wieku w skutek badań Rozeffa i Kinneya (1976) potwierdzających wcześniejsze wnioski Wachtela. Co niezmiernie istotne za jego przyczynę w kolejnych badaniach uznano względy podatkowe. Autorzy tłumaczyli bowiem jego istnienie możliwością obniżenia podstawy opodatkowania poprzez sprzedaż pozycji wykazujących stratę (m.in. Reinganum, 1983). Pozycje, w których cena sprzedaży była niższa od ceny zakupu mogły pomniejszać kwotę osiągniętego zysku kapitałowego o kwotę zaistniałej różnicy. To z kolei pozwalało płacić mniejsze zobowiązanie z tytułu podatku od zysków kapitałowych. Kolejne wyjaśnienie tej anomalii wskazywało na występowanie tak zwanego window dressingu przez zarządzających portfelami papierów wartościowych (Haugen, and Lakonishok, 1988). Końcem roku sprzedawali oni niezyskowne pozycje by zaprezentować inwestorom swój portfel jako bardziej atrakcyjny. W styczniu z kolei uzupełniali swoje portfele w mniej znane i bardziej ryzykowne spółki. Wszystko z nadzieją uzyskania ponadprzeciętnych zysków. To wyjaśnienie było w późniejszych latach bardzo często przytaczane w kolejnych badaniach. Początkowo uważano, że efekt stycznia jest ujemnie skorelowany z wielkością spółekprzedsiębiorstwa mniejsze były znacznie bardziej wrażliwe na jego występowanie (Keim, 1983). Tłumaczone to było znacznie mniejszą płynnością wśród papierów z tego segmentu. W sytuacji wystąpienia znacznego popytu ze strony inwestorów instytucjonalnych początkiem roku dochodziło do znacznych wzrostów notowań emitentów, których papiery wartościowe w przekroju całego roku cieszyły się znacznie mniejszym zainteresowaniem. Późniejsze badania zanegowały jednak tę hipotezę. Gu (2003) wskazał, że anomalia ta dotyczy również spółek z segmentu blue chip. Co niezmiernie ważne występowanie efektu pierwszego miesiąca w roku zauważono nie tylko na giełdzie amerykańskiej czy innych dojrzałych rynkach finansowych. Stwierdzenie jego istnienia ma miejsce także na mniej rozwiniętych rynkach światowych jak Turcja (Eyuboglu, and Eyuboglu, 2016), Macedonia (Svrtinov et al., 2017), Rumunia (Murgea, 2015) Pakistan (Ullah, and Ullah, 2016) czy Tajwan (Shiu, Lee, and Gleason, 2014). Efekt ten nie umknął uwadze i polskich badaczy, czego wynikiem są prace Tarczyńskiego (1997), Szyszki (2003) oraz najnowsze Marianowskiej i innych (2016) czy Lizińskiej (2017). Każdy z autorów starał się zaprezentować występowanie tej anomalii w oryginalnym ujęciu wykorzystując w tym celu różne metody bądź dobierając zróżnicowaną próbę badawczą.
4 302 B. Lisicki Niniejsze badanie ma sprawdzić występowanie efektu stycznia w ujęciu sektorowym na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Tego typu postępowanie nie zostało podjęte w dotychczasowych badaniach w zakresie polskiego rynku kapitałowego. Zadaniem autora jest zatem odrębne traktowanie notowań indeksów sektorowych i zgrupowanych w nich spółkach w kontekście badania występowania w nich efektu stycznia. Ponadto wykorzystana zostanie w tym celu metodyka analizy zdarzeń, której nie stosowano wcześniej w tego typu opracowaniach. 3. Analiza zdarzeń metoda pomiaru półsilnej efektywności rynku finansowego Jak już wcześniej wspomniano przedmiotem niniejszego opracowania jest sprawdzenie jak przytoczona anomalia sezonowa wpływa na osiągane stopy zwrotu w poszczególnych indeksach sektorowych Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. W tym celu autor wykorzystał metodykę nadwyżkowych (dodatkowych, zwyżkowych) stóp zwrotu opracowaną przed blisko pięćdziesięcioma laty przez Eugena Famę. Została nazwana analizą zdarzeń (ang. event study). Pozwala ona ocenić kierunek i siłę reakcji inwestorów na różnego rodzaju informacje napływające na rynek finansowy. Pomiar zrealizowanych stóp zwrotu w dniu (dniach, bądź innych okresach czasu) pojawienia się takowej wiadomości pozwala określić, który z trafiających do inwestorów komunikatów ma najsilniejszy (dodatni bądź ujemny) wpływ na wycenę rynkową akcji danego emitenta. Z drugiej strony analiza zdarzeń pozwala ocenić stopień efektywności informacyjnej rynku finansowego. Zgodnie z założeniami teorii Famy rynek finansowy efektywny informacyjnie powinien spełniać trzy podstawowe warunki: informacja powinna być powszechnie dostępna, nie ma się do czynienia z kosztami zawarcia transakcji, inwestorzy reagują jednokierunkowo na napływającą na rynek informację. W praktyce rynków finansowych niezmiernie ciężkie było spełnienie w zupełności wszystkich trzech warunków dlatego zostały wyróżnione trzy formy efektywności informacyjnej: słaba, półsilna i silna. Określają one stopnie sprawności rynku w zakresie reakcji na możliwie dostępne wiadomości. Pierwsza z kategorii efektywności rynku (słaba) występuje, gdy ceny instrumentów finansowych odzwierciedlają tylko informacje historyczne. Jeżeli obecne ceny zawierają w sobie dane nie tylko historyczne, ale i wszystkie obecnie, publicznie dostępne można wskazać na występowanie efektywności półsilnej. Efektywność silna ma miejsce wówczas, gdy kursy walorów kształtują różne informacje, najczęściej poufne. Ostatnia forma efektywności informacyjnej występuje bardzo rzadko.
5 Efekt stycznia na przykładzie indeksów 303 Niezmiernie ciężko jest również ocenić wpływ informacji poufnej na wycenę rynkową. Natomiast badanie efektywności słabej i półsilnej jest już wykonalne. Jedną z metod służącą takiemu pomiarowi jest analiza zdarzeń, która obok metod symulacyjnych pozwala poddać testowaniu hipotezę o półsilnej efektywności rynku (Gurgul, 2012). Postępowanie w ramach analizy zdarzeń składa się z kilku etapów, które warunkują prawidłowe jej przeprowadzenie. McWilliams i Siegel (1997) wskazują na: zdefiniowanie zdarzenia (napłynięcie informacji na rynek, wystąpienie zjawiska), przegląd ekonomicznych teorii uzasadniających reakcję na wskazane zdarzenie, wybór grup spółek (w tym badaniu indeksów), w których zostanie zbadany wpływ zdarzenia, określenie okna zdarzenia, które posłuży do badania występowania nadwyżkowej oraz okna estymacyjnego służącego do obliczenia oczekiwanej stopy zwrotu, oszacowanie dodatkowej stopy zwrotu (poprzez porównanie rzeczywistej z oczekiwaną), testowanie jej istotności za pomocą testów parametrycznych i nieparametrycznych, podsumowanie wyników oraz sformułowanie wniosków Wybór okna zdarzenia oraz okna estymacyjnego Najistotniejszym etapem w początkowej fazie analizy zdarzeń jest wskazanie zdarzenia, którego wpływ na wycenę rynkową akcji będzie sprawdzany. Zdarzeniem może być nadejście jakiegoś komunikatu dotyczącego działalności, wskazanie danych finansowych. Krótko mówiąc każda pojawiająca się informacja w sposób bezpośredni lub pośredni dotycząca spółki (grupy spółek, indeksów) może zostać uznana za zdarzenie. W nawiązaniu do zaprezentowanego postępowania autor za zdarzenie, którego wpływ na osiągnięcie nadwyżkowych stóp zwrotu będzie testowany, uznał wystąpienie szeroko opisywanego w literaturze efektu stycznia. Oknem zdarzenia w tym opracowaniu był zatem styczeń wraz z miesięcznymi stopami zwrotu w nim występującymi. To właśnie w miesiącu styczniu każdego roku okresu zostały obliczone nadwyżkowe stopy zwrotu służące zweryfikowaniu postawionej hipotezy. Z obliczaniem nadwyżkowych stóp zwrotu wiąże się jednak najpierw konieczność wskazania okna estymacyjnego. Wykorzystuje się go do kalkulacji oczekiwanej stopy zwrotu, której odjęcie od rzeczywistej stopy zwrotu odnotowanej w oknie zdarzenia pozwala oszacować pożądaną w badaniu wartość zwyżkowej stopy zwrotu. W oknie estymacyjnym szacuje się również parametry modeli służących do obliczenia stóp oczekiwanych. Wśród założeń dotyczących określania okna estymacyjnego istotne jest to by nie pokrywało się z oknem zdarzenia. Może występować przed, a nawet po nim (Peterson, 1989). Niektórzy autorzy zalecają również zachowanie pewnego odstępu między oknem zdarzenia a oknem estymacyjnym. Warunek ten nie jest jednak aż tak bardzo obligatoryjny jak zakaz pokrywania się w czasie tych okien.
6 304 B. Lisicki Szerokość okna estymacyjnego powinna być dłuższa od szerokości okna zdarzenia. Przyjęto zazwyczaj objęcie nim od kilku do kilkudziesięciu okresów poza oknem zdarzenia. Usytuowanie okna estymacyjnego jest ustalane indywidualnie dla każdego przypadku w tym opracowaniu wykorzystano stopy zwrotu z pozostałych jedenastu miesięcy (luty-grudzień) każdego z analizowanych lat. Okno estymacyjne występowało zatem po oknie zdarzenia Pomiar oczekiwanych i nadwyżkowych stóp zwrotu Kolejne etapy obejmują obliczenie nadwyżkowej stopy zwrotu. W tym celu potrzebne jest oszacowanie z okna estymacyjnego stopy oczekiwanej, czyli takiej, która powinna wystąpić, gdyby analizowane zdarzenie nie wystąpiło. Określenie jej wartości dla okna zdarzenia jest zajęciem bardziej pracochłonnym niż samo liczenie zwyżkowej stopy zwrotu. Wymaga bowiem zastosowania wybranego modelu jej szacunku. Literatura wskazuje na występowanie siedmiu najczęściej stosowanych modeli służących estymacji oczekiwanej stopy zwrotu. Zostały one podzielone na trzy grupy (Sudarsanam, 2003): modele jednego indeksu skorygowany o średnią oraz skorygowany o rynek, modele rynkowe jednoczynnikowy model Sharpe a, CAPM oraz trójczynnikowy model rynkowy Famy i Frencha, modele portfelowe oparty na analizie porównawczej oraz model spółki kontrolnej. W tym przykładzie do kalkulacji oczekiwanej stopy zwrotu użyto jednego z modeli rynkowych-jednoindeksowego modelu Sharpe a (1963). Zgodnie z nim stopa zwrotu danej spółki (tutaj indeksu sektorowego) jest ściśle powiązana z indeksem szerokiego rynku (WIG). Kształtowanie oczekiwanej stopy zwrotu z indeksu i w okresie t przedstawia wzór (1): E(Rit)= βi Rm+αi+ei (1) gdzie: βi, αi parametry modelu, Rm rynkowa stopa zwrotu utożsamiana ze stopą zwrotu indeksu WIG, ei składnik losowy, którego wartość oczekiwana wynosi 0. Oczekiwana stopa zwrotu wykorzystywana do obliczenia stopy nadwyżkowej została oszacowana za pomocą modelu Sharpe a. Parametry αi oraz βi, obliczono przy wykorzystaniu miesięcznych stóp zwrotu dla jedenastu pozostałych miesięcy w roku t. Przy jej wykorzystaniu zostały skalkulowane nadwyżkowe stopy zwrotu dla poszczególnych indeksów w każdym (możliwym) roku analizowanego okresu Stanowią one różnicę między rzeczywistą a oczekiwaną stopą zwrotu w okresie t z indeksu i. Zatem wzór na nadwyżkową stopę zwrotu będzie prezentował się następująco:
7 Efekt stycznia na przykładzie indeksów 305 ARit=Rit-E(Rit) (2) gdzie: ARit dodatkowa (nadwyżkowa) stopa zwrotu z indeksu i w okresie t, Rit rzeczywista stopa zwrotu z indeksu i w okresie t, E(Rit) oczekiwana stopa zwrotu z indeksu i w okresie t oszacowana za pomocą modelu Sharpe a. Tak oszacowane zwyżkowe stopy zwrotu w analizowanym okresie zostały poddane nieparametrycznemu testowi kolejności par Wilcoxona, który miał za zadanie wskazać istotność występujących różnic między oszacowaną za pomocą modelu Sharpe a oczekiwaną stopą zwrotu indeksu i w okresie t, a faktycznie odnotowaną stopą historyczną. Wartości testu dla poszczególnych obserwacji, które odrzucały hipotezę zerową (mówiącą o równości median między badanymi stopami) na rzecz tej alternatywnej świadczą o istnieniu istotnych statystycznie różnic między styczniowymi stopami zwrotu danych indeksów sektorów. Z kolei zaobserwowanie dodatnich istotnych różnic statystycznie między stopami rzeczywistymi a oczekiwanymi (wyrażone przewagą rang dodatnich nad ujemnymi) może implikować występowanie efektu stycznia w danym sektorze. 4. Efekt stycznia w indeksach sektorowych Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie Do badania zostały wykorzystane obliczone stopy zwrotu z poszczególnych indeksów sektorowych warszawskiego parkietu z okresu Co istotne, nie wszystkie indeksy branżowe były notowane przez cały okres badania, gdyż ich utworzenie miało miejsce później. W badaniu nie obliczono wartości nadwyżkowych stóp zwrotu dla indeksów, które zadebiutowały na GPW w Warszawie dopiero początkiem Były to: LEKI, MOTORYZACJA, ODZIEŻ. Brak zakwalifikowania ich do próby wynikał z ograniczonej możliwości stworzenia dla nich okna zdarzenia (tylko jedno w 2017) ze względu na późny debiut. Oszacowane zwyżkowe stopy zwrotu z jednego okresu niosłyby mylną wartość informacyjną dotyczącą występowania (lub nie) w nich efektu stycznia, dlatego zdecydowano się na pominięcie ich w obliczeniach. Wartości nadwyżkowych stóp zwrotu osiągniętych w miesiącu styczniu w poszczególnych latach okresu dla wybranych indeksów sektorowych prezentuje tabela 1.
8 306 B. Lisicki Tabela 1. Zwyżkowe stopy zwrotu oszacowane dla wybranych indeksów sektorowych Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie w miesiącu styczniu w okresie (w % ) Indeks/ rok BANKI -0,72-2,00 3,25-0,20-2,17 2,32-1,65 0,28-4,44 5,39-2,96 0,80 3,75 BUDOW- -2,67 6,76 13,9 5,05 1,67 5,68-0,11 10,5 7,43 5,75 2,60-2,41 6,79 NICTWO CHEMIA NP NP NP NP -5,56-1,32 21,3 7,30-0,87-10,6 6,31 6,13 14,8 ENERGE- NP NP NP NP NP 0,77 0,29-8,99-0,75 3,03-1,05 10,1-3,23 TYKA GÓRNIC- NP NP NP NP NP NP NP 10,7 4,54-4,78-2,38-10,5 9,74 TWO INFORMA- 0,28 3,78 10,7 0,72 4,65-1,07 2,29-3,93 3,36 0,03 1,91 1,25 4,31 TYKA MEDIA 1,48-1,45 4,06-2,79 1,11-0,03-0,64-3,99-1,30 2,39 2,62 3,54 5,00 NIERU- NP NP NP 3,36 4,95-6,47-4,57 9,45-1,11 1,15-6,13-2,05 0,30 CHOMOŚCI PALIWA NP -0,43-7,88-7,38-4,12 1,13 4,66-8,47 3,62-5,89 0,57-0,67-18,8 SPOŻYW- 3,34 3,40-3,86-0,76 8,92 1,90 6,69-1,24 6,20 1,88-1,12-8,84 18,2 CZY TELE- KOMUNI- KACJA 3,36-4,51-1,93 6,28 6,26 0,61 1,30-1,14 2,07 5,09 4,97 4,47-1,20 NP wybrany indeks nie był publikowany w danym roku. Źródło: obliczenia własne na podstawie notowań historycznych pochodzących ze strony ( ). Analizując poziomy zwyżkowych stóp zwrotu w kolejnych styczniach w poszczególnych indeksach sektorowych najwyższe ich wartości odnotowano dla WIGu-BUDOWNICTWO. Tylko trzy ich wskazania w trzynastu okresach posiadały znak ujemny świadczący o niższej stopie rzeczywistej od oczekiwanej. Podobnie sytuacja wyglądała w przypadku indeksu INFORMATYKA (dwie wartości ujemne) czy TELEKOMUNIKACJA (cztery), z tym że nadwyżkowe stopy zwrotu były tutaj niższe od tych obliczonych w indeksie BUDOWNICTWO. Znaczne różnice pomiędzy stopami rzeczywistymi a oczekiwanymi (wyrażone za pomocą nadwyżkowych stóp zwrotu) zaobserwowano również w indeksach CHEMIA, GÓRNICTWO, PALIWA oraz SPOŻYWCZY. W ich przypadku jednak występowało mocne zróżnicowanie znaku dodatkowych stóp zwrotu, które uniemożliwiało jednoznaczne stwierdzenie występowania efektu stycznia dla tych sektorów. Zauważalne było to szczególnie w przypadku PALIWA, który odnotował najniższą średnią nadwyżkową stopę zwrotu ze stycznia w badanych okresach. W celu określenia istotności uzyskanych wyników niezbędne okazało się przeprowadzenie testu statystycznego. Wybrano do tego test kolejności par Wilcoxona, który porównując historyczne stopy zwrotu sektorów ze stopami oczekiwanymi wskazał przypadki, w których
9 Efekt stycznia na przykładzie indeksów 307 występujące między nimi różnice były istotne statystycznie (na poziomie istotności p = 0,05, na wykresie ciemnoszara linia). Zbadanie tych różnic miało wskazać, który z indeksów sektorowych był najbardziej wrażliwy na występowanie efektu pierwszego miesiąca w roku. Statystyki testowe dla poszczególnych subindeksów przedstawia rysunek 1. Rysunek 1. Wartość statystyki pvalue dla testu kolejności par Wilcoxona dla wybranych indeksów sektorowych. Źródło: obliczenia własne. Jak można zauważyć na rysunku pierwszym obliczone nadwyżkowe stopy zwrotu tylko dla dwóch indeksów były istotne statystycznie. Indeksy te to BUDOWNICTWO oraz INFORMATYKA. Na uwagę zasługiwał zwłaszcza ten pierwszy. Otrzymane wartości dodatkowych stóp zwrotu były istotne statystycznie nawet na poziomie p = 0,01. Ponadto suma rang dodatnich w teście dla obu wspomnianych indeksów znacząco przekroczyła sumę rang ujemnych, co dodatkowo wskazywało na zdecydowanie wyższe wartości rzeczywistych stóp zwrotu odnotowanych w miesiącu styczniu w stosunku do tych oszacowanych za pomocą modelu Sharpe a stóp. Co za tym idzie uzyskane wyniki, potwierdzone testem Wilcoxona, można rozpatrywać w kategorii istotnego statystycznie wpływu anomalii kalendarzowej, jaką jest efekt stycznia, na osiąganie ponadprzeciętnych (dodatnich) stóp zwrotu z notowań indeksów BUDOWNICTWO oraz INFORMATYKA.
10 308 B. Lisicki 5. Podsumowanie Celem niniejszego artykułu było zbadanie występowania efektu stycznia w przekroju sektorowym na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Przyjęta na początku opracowania hipoteza mówiąca o występowaniu dodatnich nadwyżkowych stóp zwrotu w pierwszym miesiącu w roku została częściowo pozytywnie zweryfikowana. W dwóch zbadanych subindeksach sektorowych (BUDOWNICTWO oraz INFORMATYKA) w okresie odnotowano występowanie istotnych statystycznie dodatnich zwyżkowych stóp zwrotu. Przywołując znaczenie występowania efektu pierwszego miesiąca w roku na światowych parkietach lokowanie kapitału w spółki notowane w tych indeksach może w kolejnych latach przynosić wyższe zyski niż inwestycje w pozostałe branże GPW w Warszawie. Niestety, w przypadku innych subindeksów sektorowych obliczone nadwyżkowe stopy zwrotu nie były statystycznie istotne. Tylko w przypadku TELEKOM wartość pvalue dla testu kolejności par Wilcoxona była zbliżona do poziomu granicznego, za który przyjęto w tym artykule 0,05. Wnioski z niego płynące wskazują na to, że anomalia sezonowa zwana efektem stycznia ma bardzo wybiórczy charakter na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Możliwa jest do zaobserwowania tylko w niektórych branżach gospodarki, którymi w latach były spółki z sektorów budownictwa oraz technologii informacyjnych. Bibliografia 1. Beladi, H., Chao, Ch.Ch., and Hu, M. (2016). Another January effect Evidence from stock split annocumentes. International Review of Financial Analysis, 2, , doi: /j.irfa Eyuboglu, K., and Eyuboglu, S. (2016). Examining the January Effect in Borsa Istanbul Sector and Sub-Sector Indices. International Journal of Economic Perspectives, 2, , doi: /ijef.v10n1p Fama, E.F. (1970). Efficient capital markets: A review of theory and empirical work. Journal of Finance, 2, , doi: / Fama, E.F., Fisher, L., Jensen, M.C., and Roll, R. (1969). The adjustment of stock prices to new information. International Economic Review, 1, 1-21, doi: / Gu, A. (2003). The Declining January Effect: Evidences From The U.S. Equity Markets. Quarterly Review Of Economics And Finance, 2, , doi: /S (02)
11 Efekt stycznia na przykładzie indeksów Haugen, R.A., and Lakonishok, J. (1988). The incredible January effect: The stock market's unsolved mystery. Illinois: Irwin Professional Pub. 7. Keim, D.B. (1983). Size-related Anomalies and Stock Return Seasonality: Further Empirical Evidence. Journal of Financial Economics, 1, 13-32, doi: / X(83) Klock, A.S., and Bacon, W.F. (2014). The January effect: A Test of Market Efficiency. Journal of Business & Behavioral Sciences, 3, Lewandowska, M. (2017). Efekt stycznia i efekt grudnia na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Journal of Capital Market and Behavioral Finance, 1, Lizińska, J. (2017). Emerging market regularities-the case of monthly effects on the Warsaw Stock Exchange. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, 2, Marianowska, M., Szerszyńska, E., and Szymański, M. (2016). Anomalie sezonowe na rynkach kapitałowych: Efekt stycznia i barometr stycznia na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Journal of Capital Market and Behavioral Finance, 1, McWilliams, A., and Siegel, D. (1997). Event Studies in Management Research: Theoretical and Empirical Issues. Academy of Management Journal, 3, , doi: / Murgea, A. (2015). January Effect and Market Conditions: a Case of Romania. Ovidius University Annals, Series Economic Sciences, 2, Notowania historyczne indeksów sektorowych GPW ( ). Available online Peterson, P.P. (1989). Event studies: A Review of Issues and Methodology. Quaterly Journal of Business and Economics, 3, Reinganum, M.R. (1983). The anomalous stock market behavior of small firms in January: Empirical tests for tax-loss selling effects. Journal of Financial Economics, 1, , doi: / X(83) Rozeff, M.S., and Kinney, Jr., W.R. (1976). Capital Market Seasonality: The Case of Stock Returns. Journal of Financial Economics, 4, , doi: / X(76) Sharpe, W. (1963). A Simplified Model for Portfolio Analysis. Management Science, 2, , doi: /mnsc Shiu, Y.W., Lee, C.I., and Gleason, K.C. (2014). Institutional shareholdings and the January effects in Taiwan. Journal of Multinational Financial Management, 3, 49-66, doi: /j.mulfin Sudarsanam, S. (2003). Creating value from mergers and acquisitions. The challenges. Harlow: FTPrenticeHall. 21. Svrtinov, G.V., Todevski, D. Boskovska, D., and Gorgieva-Trajkovska, O. (2017). New evidence for Monday's and January's effects on the Macedonian stock exchange index (MBI10) returns. Economic Development, Journal of the Institute of Economics Skopje, 1/2,
12 310 B. Lisicki 22. Szyszka, A. (2003). Efektywność Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie na tle rynków dojrzałych. Poznań: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej. 23. Tarczyński, W. (1997). Efektywność działania Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. Ekonomista, 4, Ullah, I., Ullah, S., and Ali, F. (2016). Market Efficiency Anomalies: A Study of January Effect In Karachi Stock Market. Journal of Managerial Sciences, 1, Wachtel, S. (1942). Certain observations on seasonal movements in stock prices. Journal of Business of the University of Chicago, 2, , doi: /
ANOMALIE SEZONOWE NA RYNKACH KAPITAŁOWYCH: EFEKT STYCZNIA I BAROMETR STYCZNIA NA GIEŁDZIE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH W WARSZAWIE
ANOMALIE SEZONOWE NA RYNKACH KAPITAŁOWYCH: EFEKT STYCZNIA I BAROMETR STYCZNIA NA GIEŁDZIE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH W WARSZAWIE Marta Marianowska, Ewa Szerszyńska, Marek Szymański * Abstrakt W teorii finansów
Bardziej szczegółowoNotowania kontraktów terminowych na pszenicę konsumpcyjną na rynku FOREX jako przykład anomalii rynku kapitałowego
Rafał Balina Katedra Ekonomiki i Organizacji Przedsiębiorstw Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Notowania kontraktów terminowych na pszenicę konsumpcyjną na rynku FOREX jako przykład anomalii
Bardziej szczegółowoWprowadzenie. Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2006, str
Dr hab. prof. SGH Krzysztof Borowski Katedra Bankowości SGH Analiza wybranych efektów sezonowości stóp zwrotu na przykładzie indeksu WIG w okresie 16.04.1991 30.06.2012 Wprowadzenie Problemem efektywności
Bardziej szczegółowoACTA UNIVERSITATIS LODZI ENSIS. Paweł Sekuła * PROSTY TEST SŁABEJ HIPOTEZY RYNKU EFEKTYWNEGO W WARUNKACH GPW W WARSZAWIE
ACTA UNIVERSITATIS LODZI ENSIS FOLIA OECONOMICA 287, 2013 Paweł Sekuła * PROSTY TEST SŁABEJ HIPOTEZY RYNKU EFEKTYWNEGO W WARUNKACH GPW W WARSZAWIE 1. WPROWADZENIE Analiza i testy poziomu efektywności rynków
Bardziej szczegółowoEfektywność źródłem bogactwa. Tomasz Słoński Piechowice, r.
Efektywność źródłem bogactwa inwestorów Tomasz Słoński Piechowice, 24.01.2012 r. Plan wystąpienia Teoretyczne podstawy pomiaru efektywności rynku kapitałowego Metodologia badań nad efektywnością rynku
Bardziej szczegółowoAnaliza inwestycji i zarządzanie portfelem SPIS TREŚCI
Analiza inwestycji i zarządzanie portfelem Frank K. Reilly, Keith C. Brown SPIS TREŚCI TOM I Przedmowa do wydania polskiego Przedmowa do wydania amerykańskiego O autorach Ramy książki CZĘŚĆ I. INWESTYCJE
Bardziej szczegółowoPrace magisterskie 1. Założenia pracy 2. Budowa portfela
1. Założenia pracy 1 Założeniem niniejszej pracy jest stworzenie portfela inwestycyjnego przy pomocy modelu W.Sharpe a spełniającego następujące warunki: - wybór akcji 8 spółek + 2 papiery dłużne, - inwestycja
Bardziej szczegółowoAnaliza zdarzeń Event studies
Analiza zdarzeń Event studies Dobromił Serwa akson.sgh.waw.pl/~dserwa/ef.htm Leratura Campbell J., Lo A., MacKinlay A.C.(997) he Econometrics of Financial Markets. Princeton Universy Press, Rozdział 4.
Bardziej szczegółowoWYSTĘPOWANIE EFEKTÓW KALENDARZOWYCH NA GIEŁDZIE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH W WARSZAWIE
WYSTĘPOWANIE EFEKTÓW KALENDARZOWYCH NA GIEŁDZIE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH W WARSZAWIE Mikołaj Bogdański * Abstrakt Celem niniejszej pracy jest zweryfikowanie hipotezy mówiącej o tym, że efekty kalendarzowe
Bardziej szczegółowoEFEKT STYCZNIA I EFEKT GRUDNIA NA GIEŁDZIE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH W WARSZAWIE
Journal of Capital Market and Behavioral Finance 17, Vol. 1(5), p. 17 EFEKT STYCZNIA I EFEKT GRUDNIA NA GIEŁDZIE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH W WARSZAWIE Monika Lewandowska * Abstrakt Artykuł opisuje wybrane
Bardziej szczegółowoLeszek Czerwonka Katedra Mikroekonomii Uniwersytet Gdański
Leszek Czerwonka, Wpływ fuzji przedsiębiorstw na ich wartość, Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa, nr 4 (723)/2010, s. 31-37, ISSN 0860-6846 Leszek Czerwonka Katedra Mikroekonomii Uniwersytet Gdański
Bardziej szczegółowoTest wskaźnika C/Z (P/E)
% Test wskaźnika C/Z (P/E) W poprzednim materiale przedstawiliśmy Państwu teoretyczny zarys informacji dotyczący wskaźnika Cena/Zysk. W tym artykule zwrócimy uwagę na praktyczne zastosowania tego wskaźnika,
Bardziej szczegółowoZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 761 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 761 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 60 2013 PAWEŁ SEKUŁA SZACOWANIE EFEKTU WIELKOŚCI SPÓŁKI NA GPW W WARSZAWIE Słowa kluczowe: premia za wielkość
Bardziej szczegółowoRóżnica kapitalizacji w porównaniu do ostatniego miesiąca. Miejsce w rankingu w porównaniu do ubiegłego miesiąca
Lp. Emitent Miejsce w rankingu w porównaniu do ubiegłego miesiąca Kapitalizacja na koniec okresu w mln pln styczeń 2013 Kapitalizacja na koniec okresu w mln pln grudzień 2012 Różnica kapitalizacji w porównaniu
Bardziej szczegółowoAnaliza zdarzeń i jej zastosowanie w finansach behawioralnych
Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr 4/2016 (82), cz. 2 DOI: 10.18276/frfu.2016.4.82/2-15 s. 191 200 Analiza zdarzeń i jej zastosowanie w finansach behawioralnych Sławomir Kujawa, Elżbieta Ostrowska
Bardziej szczegółowoZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 640 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 38 2011
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 640 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 38 2011 LESZEK CZERWONKA WEZWANIA DO SPRZEDAŻY AKCJI CENY WEZWAŃ A NADZWYCZAJNE STOPY ZWROTU Wprowadzenie Kadra
Bardziej szczegółowoKapitalizacja na koniec okresu w mln pln - marzec
lp. Emitent Miejsce w rankingu w porównaniu do ubiegłego miesiąca Kapitalizacja na koniec okresu w mln pln - marzec Kapitalizacja na koniec okresu w mln pln- luty Różnica kapitalizacji w porównaniu do
Bardziej szczegółowoPOLSKI RYNEK AKCJI W 2014 ROKU
Dr hab. Eryk Łon POLSKI RYNEK AKCJI W 2014 ROKU sytuacja bieżąca i perspektywy 23 kwietnia 2014 r. Plan prezentacji: 1. Sytuacja bieżąca w świetle cyklu prezydenckiego w USA 2. WIG spożywczy jako barometr
Bardziej szczegółowoKondycja ekonomiczna drzewnych spółek giełdowych na tle innych branż
Annals of Warsaw Agricultural University SGGW Forestry and Wood Technology No 56, 25: Kondycja ekonomiczna drzewnych spółek giełdowych na tle innych branż SEBASTIAN SZYMAŃSKI Abstract: Kondycja ekonomiczna
Bardziej szczegółowoEfekt wartości księgowej do rynkowej na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie
dr Mieczysław Kowerski Katedra Informatyki i Inżynierii Wiedzy Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Zamościu Efekt wartości na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie Wprowadzenie Zgodnie z
Bardziej szczegółowoJakie są zalety i wady tego rodzaju inwestycji?
Jakie są zalety i wady tego rodzaju inwestycji? Na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych zadebiutował długo wyczekiwany na naszym rynku ETF. Ma on wiernie odwzorowywać zachowanie indeksu WIG20.
Bardziej szczegółowoEV/EBITDA. Dług netto = Zobowiązania oprocentowane (Środki pieniężne + Ekwiwalenty)
EV/EBITDA EV/EBITDA jest wskaźnikiem porównawczym stosowanym przez wielu analityków, w celu znalezienia odpowiedniej spółki pod kątem potencjalnej inwestycji długoterminowej. Jest on trudniejszy do obliczenia
Bardziej szczegółowoInstrumenty rynku akcji
Instrumenty rynku akcji Rynek akcji w relacji do PK Źródło: ank Światowy: Kapitalizacja w relacji do PK nna Chmielewska, SGH, 2016 1 Inwestorzy indywidualni na GPW Ok 13% obrotu na rynku podstawowym (w
Bardziej szczegółowoCena do wartości księgowej (C/WK, P/BV)
Cena do wartości księgowej (C/WK, P/BV) Wskaźnik cenadowartości księgowej (ang. price to book value ratio) jest bardzo popularnym w analizie fundamentalnej. Informuje on jaką cenę trzeba zapład za 1 złotówkę
Bardziej szczegółowoEfekt momentum na GPW w Warszawie w latach 2003 2010
Ekonomia Menedżerska 2011, nr 9, s. 63 74 Tomasz Wójtowicz* Efekt momentum na GPW w Warszawie w latach 2003 2010 1. Wstęp Badania efektywności rynków kapitałowych zaowocowały wykryciem wielu zjawisk, które
Bardziej szczegółowoRYZYKO SPADKU WARTOŚCI SPÓŁKI W WYNIKU PODJĘCIA PRÓBY PRZEJĘCIA
L. Czerwonka, Ryzyko spadku wartości spółki w wyniku podjęcia próby przejęcia [w:] Ryzyko - teoria i praktyka, pod red. O. Dębickiej, J. Winiarskiego, Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2010,
Bardziej szczegółowoInwestycje finansowe. Wycena obligacji. Stopa zwrotu z akcji. Ryzyko.
Inwestycje finansowe Wycena obligacji. Stopa zwrotu z akcji. yzyko. Inwestycje finansowe Instrumenty rynku pieniężnego (np. bony skarbowe). Instrumenty rynku walutowego. Obligacje. Akcje. Instrumenty pochodne.
Bardziej szczegółowoJorge Chan-Lau (2001) Corporate Restructuring in Japan: An Event- Study Analysis IMF Working Paper WP/01/202.
Jorge Chan-Lau (2001) Corporate Restructuring in Japan: An Event- Study Analysis IMF Working Paper WP/01/202. Modelowanie Rynków Finansowych 1 Japoński system bankowo-przemysłowy akcjonariat krzyżowy brak
Bardziej szczegółowoHipoteza efektywności rynku
Hipoteza efektywności rynku Konstrukcja teoretyczna nazywana hipotezą efektywności rynku (efficient markets hypothesis EMH) oznacza, że akcje są zawsze w równowadze I że nie jest możliwe, aby inwestor
Bardziej szczegółowoFundusze ETF w Polsce grudzień 2012 r. (Exchange-traded funds in Poland December 2012)
stycznia r. Fundusze ETF w Polsce grudzień r. (Exchange-traded funds in Poland December ) Rynek wtórny Po fatalnym listopadzie, w grudniu wartość obrotów sesyjnych tytułami uczestnictwa trzech funduszy
Bardziej szczegółowoFundusze ETF w Polsce październik 2012 r. (Exchange-traded funds in Poland October 2012)
1.1.12 2.1.12.1.12 4.1.12 5.1.12 8.1.12 9.1.12 1.1.12 11.1.12 12.1.12 15.1.12 16.1.12 17.1.12 18.1.12 19.1.12 22.1.12 2.1.12 24.1.12 25.1.12 26.1.12 29.1.12.1.12 1.1.12 listopada 212 r. Fundusze ETF w
Bardziej szczegółowoZjawisko momentum a efekty kalendarzowe
AGH Managerial Economics 2012, nr 11, s. 115 125 http://dx.doi.org/10.7494/manage.2012.11.115 Tomasz Wójtowicz * Zjawisko momentum a efekty kalendarzowe 1. Wstęp Liczne prace empiryczne (m.in. [5], [7],
Bardziej szczegółowoĆwiczenia 1 Wstępne wiadomości
Ćwiczenia 1 Wstępne wiadomości 1.Wyszukaj i uzupełnij brakujące definicje: rynek finansowy (financial market) instrument finansowy (financial instrument) papier wartościowy (security) 2. Na potrzeby analizy
Bardziej szczegółowoWykład 8 Rynek akcji nisza inwestorów indywidualnych Rynek akcji Jeden z filarów rynku kapitałowego (ok 24% wartości i ok 90% PK globalnie) Źródło: http://www.marketwatch.com (dn. 2015-02-12) SGH, Rynki
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Młody inwestor na giełdzie Strategie inwestycyjne Grzegorz Kowerda EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Młody inwestor na giełdzie Strategie inwestycyjne Grzegorz Kowerda Uniwersytet w Białymstoku 8 maja 2014 r. Początki giełdy przodek współczesnych giełd to rynek (jarmark,
Bardziej szczegółowoOpis efektów kształcenia dla modułu zajęć
Nazwa modułu: Instumenty rynków finansowych Rok akademicki: 2015/2016 Kod: ZZP-2-304-ZF-s Punkty ECTS: 4 Wydział: Zarządzania Kierunek: Zarządzanie Specjalność: Zarządzanie finansami Poziom studiów: Studia
Bardziej szczegółowoANALIZA I ZARZADZANIE PORTFELEM. Specjalista ds. Analiz Giełdowych Łukasz Porębski
ANALIZA I ZARZADZANIE PORTFELEM Specjalista ds. Analiz Giełdowych Łukasz Porębski PLAN PREZENTACJI 1) Efektywnośd rynków finansowych 2) Teoria portfela Markowitza (Nobel w 1990 r.) 3) Dywersyfikacja 4)
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. 1.5. Funkcje funduszy inwestycyjnych w gospodarce... 32 1.6. Szanse i zagrożenia inwestowania w fundusze inwestycyjne...
SPIS TREŚCI Wstęp......................................................... 9 Rozdział 1. Pojęcie i istota funduszu inwestycyjnego.................. 13 1.1. Definicja funduszu inwestycyjnego...............................
Bardziej szczegółowoFundusze ETF w Polsce listopad 2012 r. (Exchange-traded funds in Poland November 2012)
2.11.12 5.11.12 6.11.12 7.11.12 8.11.12 9.11.12 12.11.12 1.11.12 14.11.12 15.11.12 16.11.12 19.11.12 2.11.12 21.11.12 22.11.12 2.11.12 26.11.12 27.11.12 28.11.12 29.11.12.11.12 1 grudnia 212 r. Fundusze
Bardziej szczegółowoTeoria portfelowa H. Markowitza
Aleksandra Szymura szymura.aleksandra@yahoo.com Teoria portfelowa H. Markowitza Za datę powstania teorii portfelowej uznaje się rok 95. Wtedy to H. Markowitz opublikował artykuł zawierający szczegółowe
Bardziej szczegółowoOcena nadzoru właścicielskiego Rating PINK 2010Y
Ocena nadzoru właścicielskiego Rating PINK 2010Y analiza danych na dzień 20 czerwca 2011 roku W tym tygodniu Polski Instytut Nadzoru Korporacyjnego (PINK) postanowił po raz pierwszy opublikować stopy zwrotu
Bardziej szczegółowoMATERIAŁ INFORMACYJNY
MATERIAŁ INFORMACYJNY Strukturyzowane Certyfikaty Depozytowe Lokata Inwestycyjna Na Wagę Złota II ze 100% ochroną zainwestowanego kapitału w Dniu Wykupu Emitent Bank BPH SA Numer Serii Certyfikatów Depozytowych
Bardziej szczegółowoW okresie pierwszych dwóch i pół roku istnienia funduszu ponad 50% podmiotów było lepszych od średniej.
W okresie pierwszych dwóch i pół roku istnienia funduszu ponad 50% podmiotów było lepszych od średniej. Istnieje teoria, że fundusze inwestycyjne o stosunkowo krótkiej historii notowań mają tendencję do
Bardziej szczegółowoO PEWNEJ STRATEGII ZARZĄDZANIA PORTFELEM. TEORIA I PRZYKŁAD PORTFELA SPÓŁEK Z SEKTORA SPOŻYWCZEGO
METODY ILOŚCIOWE W BADANIACH EKONOMICZNYCH Tom XIII/, 0, str. 38 45 O PEWNEJ STRATEGII ZARZĄDZANIA PORTFELEM. TEORIA I PRZYKŁAD PORTFELA SPÓŁEK Z SEKTORA SPOŻYWCZEGO Marek Andrzej Kociński Katedra Zastosowań
Bardziej szczegółowoInformacja o zmianach danych objętych prospektem informacyjnym dokonanych w dniu 6 stycznia 2010 roku
Informacja o zmianach danych objętych prospektem informacyjnym dokonanych w dniu 6 stycznia 2010 roku Działając na podstawie 28 ust. 2 i 3 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 stycznia 2009 r. w
Bardziej szczegółowoMarket Multiples Review
Sierpień Market Multiples Review Sektor energetyczny Charakterystyka sektora sektor energetyczny Zapraszamy Państwa do zapoznania się z raportem Market Multiples Review na temat kształtowania się mnożników
Bardziej szczegółowoANOMALIE KALENDARZOWE NA GIEŁDZIE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH W WARSZAWIE
ANOMALIE KALENDARZOWE NA GIEŁDZIE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH W WARSZAWIE Artur Zawadzki, Dawid Troska, Magdalena Domańska * Abstrakt Artykuł poświęcony jest tematyce finansów behawioralnych w kontekście popularnych
Bardziej szczegółowoEKSPERYMENTALNA OCENA EFEKTYWNOŚCI PORTFELA FUNDAMENTALNEGO DLA SPÓŁEK Z INDEKSU WIG20 ZA LATA
METODY ILOŚCIOWE W BADANIACH EKONOMICZNYCH Tom XVIII/4, 2017, s. 672 678 EKSPERYMENTALNA OCENA EFEKTYWNOŚCI PORTFELA FUNDAMENTALNEGO DLA SPÓŁEK Z INDEKSU WIG20 ZA LATA 2004 2016 Michał Staszak Wydział
Bardziej szczegółowoEfektywność informacyjna rynku w formie słabej w okresie prywatyzacji GPW w Warszawie *
Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 86 Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr 75 (015) DOI: 10.1876/frfu.015.75-48 s. 589 597 Efektywność informacyjna rynku w formie słabej w okresie prywatyzacji
Bardziej szczegółowoPodstawy inwestowania na rynku Forex, rynku towarowym oraz kontraktów CFD
Podstawy inwestowania na rynku Forex, rynku towarowym oraz Poradnik Inwestora Numer 5 Admiral Markets Sp. z o.o. ul. Aleje Jerozolimskie 133 lok.34 02-304 Warszawa e-mail: Info@admiralmarkets.pl Tel. +48
Bardziej szczegółowoKBC Kapitalny Start FIZ WYGRYWASZ JUŻ NA STARCIE
Fundusz inwestycyjny KBC Kapitalny Start FIZ WYGRYWASZ JUŻ NA STARCIE WSTAW TEKST Unikalna i nowoczesna konstrukcja lookback Możliwość zysku nawet do 40% Bazę funduszu stanowią spółki mało wrażliwe na
Bardziej szczegółowoStruktura terminowa rynku obligacji
Krzywa dochodowości pomaga w inwestowaniu w obligacje Struktura terminowa rynku obligacji Wskazuje, które obligacje są atrakcyjne a których unikać Obrazuje aktualną sytuację na rynku długu i zmiany w czasie
Bardziej szczegółowoZasady konstrukcji i wykorzystanie
Portfel GPW 2007 pasywny. NOWA JAKOŚĆ Zasady konstrukcji i wykorzystanie agenda teoria portfela wybrane zagadnienia model jednowskaźnikowy model CAPM indeksy giełdowe wprowadzenie ujęcie statystyczne klasyfikacja
Bardziej szczegółowoPierwszy indeks polskiego rynku sztuki
Pierwszy indeks polskiego rynku sztuki Kaja Retkiewicz-Wijtiwiak XI Warszawskie Targi Sztuki 12 października 2013 Współczesny rynek sztuki w Polsce Młody rynek: Pierwsze aukcje miały miejsce w 1988 r.
Bardziej szczegółowoPOMIAR SZYBKOŚCI DOSTOSOWANIA CENY PAPIERU WARTOŚCIOWEGO DO ZMIAN W ZBIORZE INFORMACJI RYNKOWYCH NA PRZYKŁADZIE SPÓŁEK Z GPW W WARSZAWIE S.A.
Joanna Olbryś Politechnika Białostocka POMIAR SZYBKOŚCI DOSTOSOWANIA CENY PAPIERU WARTOŚCIOWEGO DO ZMIAN W ZBIORZE INFORMACJI RYNKOWYCH NA PRZYKŁADZIE SPÓŁEK Z GPW W WARSZAWIE S.A. Wprowadzenie Wszystkie
Bardziej szczegółowoTest strategii Psy Dowa na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO nr 803 Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr 66 (2014) s. 161 170 Test strategii Psy Dowa na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie Paweł Sekuła *
Bardziej szczegółowoZastosowanie modeli dyfuzji innowacji do analizy rynków finansowych: przykład rynku funduszy inwestycyjnych w Meksyku
Zastosowanie modeli dyfuzji innowacji do analizy rynków finansowych: przykład rynku funduszy inwestycyjnych w Meksyku dr Adam Marszk, Wydział Zarządzania i Ekonomii PG współautorstwo: dr Ewa Lechman, Wydział
Bardziej szczegółowoZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 766 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 62 2013
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 766 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 62 2013 LESZEK CZAPIEWSKI ANOMALIE W MODELU CAPM WYNIKAJĄCE Z CECH FUNDAMENTALNYCH SPÓŁEK * Słowa kluczowe:
Bardziej szczegółowoCele badania Cel diagnostyczny zbadanie czy spółki o wskaźniku C/WK poniżej/powyżej wartości średniej dla branży przynosiły większą/mniejszą stopę zwr
Badanie statystyczne Wskaźnik C/WK a stopy zwrotu akcji Borys Drajczyk i Adam Rogaliński, Cele badania Cel diagnostyczny zbadanie czy spółki o wskaźniku C/WK poniżej/powyżej wartości średniej dla branży
Bardziej szczegółowoMagdalena Frasyniuk-Pietrzyk Wyższa Szkoła Bankowa we Wrocławiu Radosław Pietrzyk Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
Magdalena Frasyniuk-Pietrzyk Wyższa Szkoła Bankowa we Wrocławiu Radosław Pietrzyk Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu RENTOWNOŚĆ INWESTYCJI NA RYNKU REGULOWANYM I W ALTERNATYWNYM SYSTEMIE OBROTU W POLSCE
Bardziej szczegółowoAnaliza porównawcza koniunktury gospodarczej w województwie zachodniopomorskim i w Polsce w ujęciu sektorowym
Jacek Batóg Uniwersytet Szczeciński Analiza porównawcza koniunktury gospodarczej w województwie zachodniopomorskim i w Polsce w ujęciu sektorowym Warunki działania przedsiębiorstw oraz uzyskiwane przez
Bardziej szczegółowo1. Dane uzupełniające o pozycjach bilansu i rachunku wyników z operacji funduszu:
DODATKOWE INFORMACJE i OBJAŚNIENIA DO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO ZA OKRES OD 18 GRUDNIA 2003 ROKU DO 31 GRUDNIA 2004 ROKU DWS POLSKA FUNDUSZU INWESTYCYJNEGO MIESZANEGO STABILNEGO WZROSTU 1. Dane uzupełniające
Bardziej szczegółowoGrupa LOTOS od ponad 10 lat na GPW
Grupa LOTOS od ponad 10 lat na GPW Akcje Grupy LOTOS notowane są na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie (GPW) od czerwca 2005 roku. Znajdujemy się w indeksie WIG20, czyli 20 największych
Bardziej szczegółowo4 Szczegóły dotyczące konstrukcji portfela aktywów przedstawiono w punkcie 4. 5 Por. Statman M., How Many Stocks Make a Diversified
1 (ang.) Modern Portfolio Theory (MPT) znana jest także pod terminami teoria średniej I wariancji portfela (Mean-Variance Portfolio Theory) czy portfelową teorią Markowitza (Markowitz Portfolio Theory).
Bardziej szczegółowoRAPORT OKRESOWY KWARTALNY TAXUS FUND SPÓŁKI AKCYJNEJ Z SIEDZIBĄ W ŁODZI ZA OKRES OD DNIA R. DO DNIA R. (I KWARTAŁ 2011 R.
RAPORT OKRESOWY KWARTALNY TAXUS FUND SPÓŁKI AKCYJNEJ Z SIEDZIBĄ W ŁODZI ZA OKRES OD DNIA 01.01.2011 R. DO DNIA 31.03.2011 R. (I KWARTAŁ 2011 R.) WRAZ Z DANYMI ZA OKRES OD DNIA 01.01.2010 R. DO DNIA 31.03.2010
Bardziej szczegółowoWIG.GAMES: nowy indeks, nowe możliwości. - Warszawa, 2 kwietnia 2019 r
WIG.GAMES: nowy indeks, nowe możliwości - Warszawa, 2 kwietnia 2019 r AGENDA 1. Dlaczego rynek kapitałowy? 2. Branża gry wideo na GPW 3. Indeksy giełdowe 4. Indeks WIG.GAMES 5. Co dalej 2 Rynek kapitałowy
Bardziej szczegółowoFundusze ETF w Polsce sierpień 2012 r. (Exchange-traded funds in Poland August 2012)
1.8.12 2.8.12.8.12 6.8.12 7.8.12 8.8.12 9.8.12 1.8.12 1.8.12 14.8.12 16.8.12 17.8.12 2.8.12 21.8.12 22.8.12 2.8.12 24.8.12 27.8.12 28.8.12 29.8.12.8.12 1.8.12 28 września 212 r. Fundusze ETF w Polsce sierpień
Bardziej szczegółowoStruktura rynku finansowego
Akademia Młodego Ekonomisty Strategie inwestycyjne na rynku kapitałowym Grzegorz Kowerda Uniwersytet w Białymstoku 21 listopada 2013 r. Struktura rynku finansowego rynek walutowy rynek pieniężny rynek
Bardziej szczegółowoMetody wspierające decyzje inwestycyjne na rynku akcji w świetle teorii efektywności
Krzysztof Kowalke Uniwersytet Gdański Metody wspierające decyzje inwestycyjne na rynku akcji w świetle teorii efektywności rynku i teorii behawioralnej Wprowadzenie Inwestorzy alokujący środki na rynkach
Bardziej szczegółowoHipoteza efektywności rynku; weryfikacja dla indeksu WIG- Spożywczy. Efficient market hypothesis; a verification of the WIG- Spożywczy index
Adam Waszkowski Katedra Ekonomiki Rolnictwa i Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego Warszawa Hipoteza efektywności rynku; weryfikacja dla indeksu WIG- Spożywczy
Bardziej szczegółowoEfekt wartości księgowej do wartości rynkowej na NewConnect
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO nr 854 Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr 73 (2015) s. 303 311 Efekt wartości księgowej do wartości rynkowej na NewConnect Monika Mościbrodzka * Streszczenie:
Bardziej szczegółowoWyniki Legg Mason Akcji Skoncentrowany FIZ
Inwestowanie w fundusze inwestycyjne wiąże się z ryzykiem i nie gwarantuje realizacji założonego celu inwestycyjnego, ani uzyskania określonego wyniku inwestycyjnego. Należy liczyć się z możliwością utraty
Bardziej szczegółowoGiełda Papierów Wartościowych w Warszawie oferuje inwestorom nową możliwość zawierania transakcji.
Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie oferuje inwestorom nową możliwość zawierania transakcji. Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie oferuje inwestorom nową możliwość zawierania transakcji. Od
Bardziej szczegółowoRYNEK MIESZKANIOWY PAŹDZIERNIK 2015
RYNEK MESZKANOWY PAŹDZERNK Deweloperzy już od drugiej połowy 2013 roku cieszą się dobrymi wynikami sprzedażowymi, jednak dynamiczny wzrost sprzedaży mieszkań odnotowuje się od marca r., kiedy to Rada Polityki
Bardziej szczegółowoProf. dr hab. Wiesław Dębski Łódź r. Wydział Zarządzania UŁ
Prof. dr hab. Wiesław Dębski Łódź 25. 03. 2014 r. Wydział Zarządzania UŁ Recenzja rozprawy doktorskiej pt. Wartość inwestycyjna rekomendacji giełdowych w świetle hipotezy rynków efektywnych napisanej przez
Bardziej szczegółowoProdukty szczególnie polecane
Produkty szczególnie polecane 9 luty 2011 r. Szczegółowe informacje na temat funduszy zarządzanych przez Legg Mason TFI S.A. ( fundusze") zawarte są w prospekcie informacyjnym oraz skrócie prospektu informacyjnego,
Bardziej szczegółowoZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 746 EKONOMICZNE PROBLEMY USŁUG NR 101 2012
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 746 EKONOMICZNE PROBLEMY USŁUG NR 101 2012 RAFAŁ CZYŻYCKI Uniwersytet Szczeciński SPÓŁKI TELEINFORMATYCZNE JAKO SPÓŁKI DEFENSYWNE NA GIEŁDZIE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH
Bardziej szczegółowoRynek akcji z ochroną kapitału
Rynek akcji z ochroną kapitału db Obligacja WIG20 3-letnia obligacja strukturyzowana powiązana z indeksem WIG20 A Passion to Perform. Nowa jakość w inwestycjach giełdowych Polska gospodarka znajduje się
Bardziej szczegółowoWpływ testów utraty wartości wprowadzonych przez MSR na predykcyjną siłę informacji zawartych w sprawozdaniach finansowych
Wpływ testów utraty wartości wprowadzonych przez MSR na predykcyjną siłę informacji zawartych w sprawozdaniach finansowych mgr Jadwiga Praźników Promotor: prof. dr hab. inż. Tadeusz Dudycz Agenda 1. Uzasadnienie
Bardziej szczegółowoTYPY MODELOWYCH STRATEGII INWESTYCYJNYCH
ZAŁĄCZNIK NR 1 DO REGULAMINU TYPY MODELOWYCH STRATEGII INWESTYCYJNYCH W ramach Zarządzania, Towarzystwo oferuje następujące Modelowe Strategie Inwestycyjne: 1. Strategia Obligacji: Cel inwestycyjny: celem
Bardziej szczegółowoWykorzystanie pięcioczynnikowego modelu Famy-Frencha na polskim rynku kapitałowym *
Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr 4/2016 (82), cz. 2 DOI: 10.18276/frfu.2016.4.82/2-05 s. 71 83 Wykorzystanie pięcioczynnikowego modelu Famy-Frencha na polskim rynku kapitałowym * Leszek Czapiewski
Bardziej szczegółowoUniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wydział Ekonomii, Zarządzania i Turystyki Katedra Ekonometrii i Informatyki
Wydział Ekonomii, Zarządzania i Turystyki Katedra Ekonometrii i Informatyki http://keii.ue.wroc.pl Analiza ryzyka transakcji wykład ćwiczenia Literatura Literatura podstawowa: 1. Kaczmarek T. (2005), Ryzyko
Bardziej szczegółowoOGŁOSZENIE O ZMIANIE PROSPEKTU INFORMACYJNEGO IPOPEMA SPECJALISTYCZNEGO FUNDUSZU INWESTYCYJNEGO OTWARTEGO Z DNIA 11 WRZEŚNIA 2012 R.
OGŁOSZENIE O ZMIANIE PROSPEKTU INFORMACYJNEGO IPOPEMA SPECJALISTYCZNEGO FUNDUSZU INWESTYCYJNEGO OTWARTEGO Z DNIA 11 WRZEŚNIA 2012 R. Niniejszym, Ipopema Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A., ogłasza
Bardziej szczegółowoPobrane z czasopisma Annales H - Oeconomia Data: 10/07/ :14:29
DOI:10.17951/h.2016.50.4.413 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN POLONIA VOL. L, 4 SECTIO H 2016 Uniwersytet Łódzki. Wydział Zarządzania pasek@uni.lodz.pl Strategia wartości test na GPW
Bardziej szczegółowoWycena opcji. Dr inż. Bożena Mielczarek
Wycena opcji Dr inż. Bożena Mielczarek Stock Price Wahania ceny akcji Cena jednostki podlega niewielkim wahaniom dziennym (miesięcznym) wykazując jednak stały trend wznoszący. Cena może się doraźnie obniżać,
Bardziej szczegółowoTesty popularnych wskaźników - RSI
Testy popularnych wskaźników - RSI Wskaźniki analizy technicznej generują wskazania kupna albo sprzedaży pomagając przy tym inwestorom podjąć odpowiednie decyzje. Chociaż przeważnie patrzy się na co najmniej
Bardziej szczegółowoNazwa UFK: Data sporządzenia dokumentu: Fundusz Akcji r.
Załącznik do Dokumentu zawierającego kluczowe informacje Ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe Umowa dodatkowa na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi (UFK) zawierana z umową ubezpieczenia Twoje
Bardziej szczegółowoZarządzanie portfelem inwestycyjnym
Zarządzanie portfelem inwestycyjnym Dr hab. Renata Karkowska Wykład 3, 4 Renata Karkowska, Wydział Zarządzania 1 Wykład 3 - cel 3. Konstrukcja i zarządzanie portfelem inwestycyjnym 1. Cele i ograniczenia
Bardziej szczegółowoWPŁYW WEZWAŃ DO SPRZEDAŻY AKCJI NA STOPĘ ZWROTU Z AKCJI SPÓŁEK OBJĘTYCH OFERTĄ PRZEJĘCIA
Leszek Czerwonka 1 Leszek Czerwonka, Wpływ wezwań do sprzedaży akcji na stopę zwrotu z akcji spółek objętych ofertą przejęcia [w:] Problemy gospodarowania w Polsce, pod red. nauk. D. Kopycińskiej, Katedra
Bardziej szczegółowoQUERCUS Multistrategy FIZ Emisja nowych certyfikatów: 7-29 IV 2016 r. Cena emisyjna: 1027,26 zł Minimalna liczba certyfikatów: 10 sztuk
QUERCUS Multistrategy FIZ Emisja nowych certyfikatów: 7-29 IV 2016 r. Cena emisyjna: 1027,26 zł Minimalna liczba certyfikatów: 10 sztuk dr hab. Sebastian Buczek, Prezes Zarządu Quercus TFI S.A. Warszawa,
Bardziej szczegółowoEFEKT STYCZNIA NA POLSKIM RYNKU AKCJI WYSTĘPOWANIE I CYKLICZNOŚĆ
JAKUB KELLER 1 EFEKT STYCZNIA NA POLSKIM RYNKU AKCJI WYSTĘPOWANIE I CYKLICZNOŚĆ Wstęp Ze względu na liczne odstępstwa praktyki ekonomicznej od klasycznych teorii ekonomii, coraz większym uznaniem cieszą
Bardziej szczegółowoPodstawy inwestowania na rynku Forex, rynku towarowym oraz kontraktów CFD
Podstawy inwestowania na rynku Forex, rynku towarowym oraz Poradnik Inwestora Numer 4 Admiral Markets Sp. z o.o. ul. Aleje Jerozolimskie 133 lok.34 02-304 Warszawa e-mail: Info@admiralmarkets.pl Tel. +48
Bardziej szczegółowoWPŁYW EFEKTU STYCZNIA NA WIG20 12
ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŁÓDZKIEJ Nr 1214 ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE, z. 67 2017 BERENIKA KARASZKIEWICZ IWONA STANIEC Katedra Zarządzania Politechnika Łódzka WPŁYW EFEKTU STYCZNIA NA WIG20 12 Celem
Bardziej szczegółowoPobrane z czasopisma Annales H - Oeconomia Data: 22/07/ :11:48
DOI:10.17951/h.2017.51.1.125 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN POLONIA VOL. LI, 1 SECTIO H 2017 Uniwersytet Szczeciński. Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania zelazowska_ilona@o2.pl
Bardziej szczegółowoPodsumowanie raportu Wynagrodzenia członków zarządów w 2015 roku
20.07.2016 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: Konrad Akowacz tel. 511 057 700 akowacz@sedlak.pl Podsumowanie raportu Wynagrodzenia członków zarządów w 2015 roku Artykuł stanowi
Bardziej szczegółowoINWESTORZY W OBROTACH GIEŁDOWYCH 2008 ROKU
GPW 27 NOWA JAKOŚĆ INWESTORZY W OBROTACH GIEŁDOWYCH 28 ROKU - podsumowanie 1 RYNEK AKCJI W 28 ROKU ŚREDNIA WARTOŚĆ TRANSAKCJI (PLN) 2 UDZIAŁ TRANSAKCJI W OBROTACH 1 18 8 16 6 14 4 2 12 24 25 26 27 28 24
Bardziej szczegółowoZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 639 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 639 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 37 2011 PAWEŁ SEKUŁA STOPY ZWROTU Z AKCJI A ROE EMPIRYCZNA WERYFIKACJA Wprowadzenie Efektywność wykorzystania
Bardziej szczegółowo