Pierwszy indeks polskiego rynku sztuki

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Pierwszy indeks polskiego rynku sztuki"

Tadeusz Chrzanowski
8 lat temu
Przeglądów:

1 Pierwszy indeks polskiego rynku sztuki Kaja Retkiewicz-Wijtiwiak XI Warszawskie Targi Sztuki 12 października 2013

2 Współczesny rynek sztuki w Polsce Młody rynek: Pierwsze aukcje miały miejsce w 1988 r. Dla porównania historia międzynarodowego aukcyjnego rynku sztuki rozpoczęła się ok r. Trudne początki na przełomie lat 80 i 90: młode instytucje w nowym otoczeniu wolnorynkowym, nieprzejrzystość brak publicznie dostępnych informacji i notowań aukcyjnych, nieprawidłowości Art-B ( ), fikcyjne sprzedaże, w efekcie nieufność nabywców oraz nadwyżka podaży nad popytem. 1/17

Trudne początki na przełomie lat 80 i 90: młode instytucje w nowym otoczeniu wolnorynkowym, nieprzejrzystość brak

3 Współczesny rynek sztuki w Polsce (c.d.) Rozwój: stabilizacja instytucji i rynku, większa przejrzystość publicznie dostępne notowania aukcyjne, czasopisma branżowe, portale internetowe o rynku sztuki, raporty, artykuły, profesjonalizacja katalogi aukcyjne, aukcje internetowe, większy zakres usług dla klientów, targi sztuki. Problemy: izolacja od światowego rynku sztuki, nieuporządkowane / niejasne przepisy prawne, słabe powiązanie rynku sztuki z rynkiem finansowym, niedostateczny rozwój narzędzi analitycznych opisujących procesy na tym rynku. 2/17

internetowe o rynku sztuki, raporty, artykuły, profesjonalizacja katalogi aukcyjne, aukcje internetowe, większy zakres usług dla klientów,

4 Indeksy rynku sztuki Indeksy są tworzone od lat 70 XX wieku. Na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat stały się najważniejszymi narzędziami analitycznymi na międzynarodowym rynku sztuki. Najbardziej uznanym indeksem, szeroko cytowanym w mediach na świecie i w Polsce jest Mei Moses Fine Art Index. Funkcjonują także inne indeksy, m.in.: indeksy Art Market Research, indeksy Artprice (Art Market Confidence Index), Skate s Top 1000, Top Indeksy rynkowe firma Deloitte określiła w swoim raporcie z kwietnia 2013 r. Rynek sztuki. Sztuka rynku jako ważny element instytucjonalizacji rynku [sztuki], który stanowi konieczny warunek dalszego rozwoju, także w Polsce. 3/17

Najbardziej uznanym indeksem, szeroko cytowanym w mediach na świecie i w Polsce jest Mei Moses Fine Art Index. Funkcjonują także inne indeksy, m.in.: indeksy Art Market Research, indeksy Artprice (Art Market Confidence Index), Skate s Top 1000, Top 5000.

5 Indeks polskiego rynku przyjęte podejście Najpopularniejszy na świecie indeks sztuki Mei-Moses bazuje na tzw. regresji powtórnych sprzedaży. Metoda ta została opracowana na potrzeby analiz rynku nieruchomości w latach 60 a udoskonalona pod koniec lat 80 XX w. Zalety i wady podejścia: możliwość abstrahowania od cech i walorów artystycznych poszczególnych dzieł, przejrzysta procedura statystyczna, konieczność zebrania dużej liczby obserwacji, z których wyłaniane są powtórne sprzedaże, ignorowanie dużej liczby transakcji (dzieł, które pojawiły się tylko raz na aukcjach). 4/17

Zalety i wady podejścia: możliwość abstrahowania od cech i walorów artystycznych poszczególnych dzieł, przejrzysta procedura statystyczna,

6 Podwójne sprzedaże Co decyduje o cenie dzieła? sytuacja rynkowa wchwilit walory artystyczne iin.cechydzieła cena dzieła wchwilit czynniki losowe wchwilit Co decyduje o zmianie ceny? zmiana sytuacji rynkowej międzychwilamitit zmiana ceny dzieła międzychwilamitit zmiana czynników losowych międzychwilamitit 5/17

cechydzieła cena dzieła wchwilit czynniki losowe wchwilit Co decyduje o

7 Klasyczne podejście i jego ulepszenie W klasycznym podejściu opartym na powtórnych sprzedażach przyjmuje się, że dzieło sprzedane w danym roku nabiera wartości od następnego roku do roku, w którym nastąpiła druga sprzedaż (włącznie). pierwsza sprzedaż druga sprzedaż { { { stopa zwrotu w 2001 stopa zwrotu w 2002 stopa zwrotu w /17

roku do roku, w którym nastąpiła druga sprzedaż (włącznie).

8 Klasyczne podejście i jego ulepszenie Dane dla Polski są mniej liczne, obejmują dość krótki okres, jednak zawierają dokładną informację o dacie aukcji, którą warto wykorzystać. Sytuacja, w której dzieło sprzedane jest w XII 2000 roku i w I 2003, jest inna niż dzieła sprzedanego w I 2000 roku i w XII pierwsza sprzedaż druga sprzedaż { { { stopa zwrotu w 2000 (ułamek) stopa zwrotu w 2001 (za cały rok) stopa zwrotu w 2002 (za cały rok) { stopa zwrotu w 2003 (ułamek) Przeprowadzone symulacje wskazują, że wykorzystanie informacji o dokładnej dacie sprzedaży poprawia jakość indeksu i oszacowanie zmienności rynku. Indeks stworzony metodą klasyczną jest wygładzony. 7/17

pierwsza sprzedaż druga sprzedaż 2000 2001 2002 2003 2004 { { { stopa zwrotu w 2000 (ułamek) stopa zwrotu w 2001 (za cały rok) stopa zwrotu w 2002 (za cały rok) { stopa zwrotu

9 Dane Źródła: publikacje Sławomira Bołdoka (Malarstwo na aukcjach w Polsce..., 1998, 2001, 2004) roczniki aukcyjne Art & Business, portal artinfo.pl. Zebrane dane obejmują lata , Zidentyfikowano 1081 par transakcji (powtórnych sprzedaży) pierwsze sprzedaże od III 1990, drugie do VII 2013, Ze zbioru usunięto pary transakcji o zbyt krótkim odstępie czasu między nimi oraz obserwacje o istotnie odbiegających średniorocznych stopach zwrotu (poniżej -66% i powyżej 200%, tj. wzrost lub spadek więcej niż 3 rocznie). W efekcie pozostało 978 obserwacji. 8/17

Zebrane dane obejmują lata 1990-2013, Zidentyfikowano 1081 par transakcji (powtórnych sprzedaży) pierwsze sprzedaże od III 1990, drugie do

10 Dane podwójne sprzedaże podwójne sprzedaże lata 9/17

11 Dane pokrycie lat obserwacjami dzieła trzymane przez cały rok drugie sprzedaże pierwsze sprzedaże 10/17

2004 2006 2008 2010 2012 dzieła trzymane przez

12 Dane stopy zwrotu w próbie średnia roczna stopa zwrotu w % 11/17

13 Wyniki indeks (c) Kaja Retkiewicz Wijtiwiak, Grzegorz Klima /17

Wijtiwiak, Grzegorz Klima 2013 1991 1993

14 Wyniki stopy zwrotu 110% 100% 108.5% (c) Kaja Retkiewicz Wijtiwiak, Grzegorz Klima % 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 10% 20% 7.3% 4.7% 13.5% 30.9% 28.2% 24.1% 25.1% 20.7% 6.1% 11.2% 19.1% 13.5% 14.4% 7.9% 2.7% 0.4% 2.5% 2.2% 12.5% 1.9% 0.7% /17

15 Indeks rynku sztuki na tle innych wskaźników (c) Kaja Retkiewicz Wijtiwiak, Grzegorz Klima Indeks sztuki WIG WIG20 Inflacja (CPI) 14/17

1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

16 Sztuka jako inwestycja śr. stopa zwrotu w % odchylenie std. p.p. lata WIG 15,54 32,55 WIG20 11,55 30,60 Sztuka 8,69 13,70 lata WIG 17,85 31,38 WIG20 12,15 27,25 Sztuka 4,20 9,51 Okres Korelacja indeksu sztuki z WIG , ,37 15/17

p. lata 1995-2012 WIG 15,54 32,55 WIG20 11,55 30,60 Sztuka 8,69

17 Perspektywy rozwoju polskiego rynku sztuki Po okresie (lata 90), w którym rynek sztuki wzrastał razem z rynkami finansowymi (choć nieco wolniej), dzieła sztuki ze względu na ujemną korelację z rynkiem akcji stały się, podobnie jak na rynkach międzynarodowych, atrakcyjnym sposobem dywersyfikacji portfela inwestycyjnego. Polski rynek sztuki relatywnie do wielkości gospodarki jest wciąż dość mały, w odróżnieniu np. od giełdy. Daje to szansę na ponadprzeciętne zyski w średnim horyzoncie czasowym w okresie, w którym inwestycje w sztukę będą nabierać podobnego znaczenia i charakteru, jak ma to w gospodarkach krajów rozwiniętych, ale także np. w Chinach. 16/17

Polski rynek sztuki relatywnie do wielkości gospodarki jest wciąż dość mały, w odróżnieniu np. od giełdy.

18 Perspektywy rozwoju polskiego rynku sztuki (c.d.) Należy mieć świadomość, że nie istnieje aktywo, które w długim okresie daje wyższe stopy wzrostu niż cała gospodarka. Zawsze jednak aktywa pozwalające na dywersyfikację ryzyka (w tym inwestycje alternatywne) pozostaną atrakcyjną składową portfela inwestycyjnego. Świadczy o tym chociażby rosnąca popularność inwestycji na giełdach towarowych czy w wino. Należy podkreślić, że okres względnej dojrzałości polskiego rynku finansowego (ostatnie 10 lat) przypadł na czas jednego z największych zawirowań na światowych rynkach finansowych w historii. Oznacza to, że średnie stopy zwrotu uzyskiwane i na rynkach finansowych i na rynku sztuki są zaniżone, zaś ich wariancja jest zawyżona. 17/17

Świadczy o tym chociażby rosnąca popularność inwestycji na giełdach towarowych czy w wino.

Podobne dokumenty

dr hab. Renata Karkowska 1

dr hab. Renata Karkowska 1 Miary zmienności: obrazują zmiany cen, stóp zwrotu instrumentów finansowych, opierają się na rozproszeniu ich rozkładu, tym samym uśredniają ryzyko: wariancja stopy zwrotu, odchylenie