Wykład 3: Między podejściem ricardiańskim a podejściem neoklasycznym model czynników specyficznych

Transkrypt

1 Handel międzynarodowy Wykład 3: Między podejściem ricardiańskim a podejściem neoklasycznym model czynników specyficznych Dr Gabriela Grotkowska

2 Plan wykładu 3 1. Różne ujęcia modelu neoklasycznego 2. Założenia modelu czynników specyficznych 3. Równowaga międzysektorowa i twierdzenie Haberlera 4. Równowaga autarkiczna i przewaga komparatywna 5. Równowaga w warunkach handlu i korzyści dobrobytowe z wymiany 6. Skąd się bierze terms of trade? 7. Skutki redystrybucyjne handlu: twierdzenie Haberlera raz jeszcze 8. Podsumowanie 2

3 Model neoklasyczny Neoklasyczny model wymiany międzynarodowej (względnej obfitości czynników produkcji) różne ujęcia Wersja z niemobilnymi czynnikami produkcji (2x2x3) model Ricardo-Vinera, P. Neary Model Heckschera-Ohlina (HO): wersja standardowa (2x2x2), stałe nakłady czynników produkcji Wersja H-O sformalizowana 2x2x2: P. Samuelson (H-O- S) i R. Jones (Simple General Equilibrium model); Rozszerzenia modelu HO: H-O-V: z wieloma dobrami Co z niepełnym zatrudnieniem? Mobilność czynników produkcji między krajami 3

4 Model czynników specyficznych Wspólne cechy z modelem Ricardo i HO Model HO w krótkim okresie: pokazuje krótkookresowe skutki podjęcia wymiany międzynarodowej w modelu obfitości czynników produkcji Jak możemy rozumieć ową krótkookresowość? Rola barier w mobilności czynników produkcji Model rozwinięty przez P. Samuelsona i R. Jones'a, sformalizowany przez J. Neary ego 4

5 Założenia modelu czynników specyficznych Dwa dobra: M (przemysłowe, manufactured good) i F (żywność, food) Trzy czynniki produkcji: L: praca: jest mobilna (tzn. musi być jednolity poziom płac w) K: kapitał (niemobilny) T: ziemia (niemobilna) Dobro M wytwarzane jest przy pomocy K i L a dobro F przy pomocy L i T: Q M = Q M (K, L M ), gdzie K: zasób kapitału w gospodarce, a L M : praca zatrudniona w sektorze M Q F = Q F (T, L F ) gdzie T: zasób ziemi w gospodarce, a L F : praca zatrudniona w sektorze F Całkowity zasób siły roboczej w gospodarce: L F +L M = L. 5

6 Założenia modelu czynników specyficznych Malejący krańcowy produkt pracy Stałe przychody skali produkcji Jednorodne czynniki produkcji (co z mobilnością?) Doskonała konkurencja (ZPC i FEC) Identyczne preferencje ( dobrze zachowujące się ) Brak kosztów transportu i innych barier handlowych w warunkach wymiany międzynarodowej 6

7 Formalny zapis modelu czynników specyficznych a LF w+a TF r T = p F : warunek doskonałej konkurencji w sektorze F (zero profit condition, ZPC dla sektora F) a LM w+a KM r K = p M : warunek doskonałej konkurencji w sektorze M (ZPC dla sektora M) a LF Q F +a LM Q M L: warunek pełnego zatrudnienia siły roboczej (full employment condition, FEC dla zasobu pracy) a KM Q M K: zasób kapitału w gospodarce a TF Q F T: zasób ziemi w gospodarce 5 równań i 5 zmiennych endogenicznych: w, r T, r K, M, F Na czym polega problem alokacji w tej gospodarce? Kluczowa kwestia: alokacja L między 7 sektorami!

8 Funkcja produkcji Q F Q F = f(l F, T F ) Q F = f(l F,T F 0 ) 0 L F Rysunek: Jan J. Michałek 8

9 Krzywa możliwości produkcyjnych F Leszek Wincenciak, PPF L F M L M

10 Równowaga produkcyjna Struktura produkcji zależy wyłącznie od alokacji siły roboczej: MPL M P M = w MPL F P F = w L F + L M = L Równowaga alokacji siły roboczej (między sektorami) oraz poziomu jednolitych płac: MPL M P M = MPL F P F = w MPL F /MPL M = -P M /P F Zauważmy, że -P M /P F jest styczną i określa nachylenie PPF: MPL F /MPL M wyznacza koszt alternatywny dobra M w F W równowadze produkcyjnej, jak u Ricardo, jest on równy relacji cen rynkowych Tu: tylko jeden taki punkt Od czego zależy MPL? 10

11 Równowaga w autarkii: kraj obfity w kapitał Równowaga w autarkii: kraj obfity w K, M: dobro produkowane z użyciem L i K Prosta PM/PF relatywnie płaska (dobro M jest względnie tanie) F U N U A U 0 Q Q F =K F A nachylenie: -(P M /P F ) 0 Q M =K M Q M Rysunek: Jan J. Michałek

12 Różnice w wyposażeniu w czynniki specyficzne przekładają się na różnice w relacji produktywności pracy w obu sektorach na inny kształt PPF W efekcie (przy tych samych preferencjach) autarkiczne ceny względne różnią się między krajami Po otwarciu uruchamia się mechanizm arbitrażu nowa cena terms of trade Mechanizm handlu 12 * F M F M P P P P * F M TOT F M F M P P P P P P

13 Skutek wzrostu ceny dobra M dla równowagi produkcyjnej F Nachylenie: -(P M /P F ) A =-P A F A A F B B Nachylenie: -(P M /P F ) B =-P B 0 M A M B M Rysunek: Jan J. Michałek

14 Korzyści z handlu: dwa kraje F a) Kraj F b) Zagranica Nchylenie: -(P M /P F ) Tot: -(P T M/P T F) A K Q * F1 A * Q Nachylenie: -(P * M/P * F) Q F1 Q F0 D A A Q Tot: -(P T M/P T F) Q * F0 D* A * A * K 0 Q M0 Q M1 M 0 Q * M0 Q * M1 M Oznaczenia: P M /P F : ceny względne w autarkii; P T C/P T F=P TOT : (terms of trade); A: konsumpcja i produkcja w autrakii A Q : równowaga produkcyjna w gospodarce otwartej; A K : równowaga konsumpcyjna w gospodarce otwartej DA Q A K trójąt handlowy w kraju (DA Q eksport M, a DA K import F) Rysunek: Jan J. Michałek

15 Równowaga produkcyjna: ujęcie międzysektorowe MPL M PS w/p M Fundusz płac MPL M L M Rysunek: Jan J. Michałek 15

16 Równowaga międzysektorowa Równowaga międzysektorowa: MPL M P M = MPL F P F = w w w 1 P F* MPL F P M 1 * MPL M L M L F Całkowita podaż siły: L 16

17 Identyczne zmiany cen: brak zmian alokacji pracy Wage rate, W 10% wage increase P M 1 X MPL M P M increases 10% PM 2 X MPL M W 2 2 W 1 1 P F increases 10% P F 2 X MPL F P F 1 X MPL F Wage rate, W Labor used in manufactures, L M Labor used in food, L F Rysunek: Krgman, Obstfeld

18 Skutek wzrostu ceny dobra M Wage rate, W W 2 W 1 Wage rate rises by less than 7% 7% upward shift in labor demand Labor used in manufactures, L M 1 P F 1 X MPL F 2 Amount of labor shifted from food to manufactures P M 2 X MPL M P M 1 X MPL M Wage rate, W Labor used in food, L F Rysunek: Krgman, Obstfeld

19 A co z wynagrodzeniem czynnika specyficznego: kapitał Wzrost P M zwiększa dochody właścicieli kapitału (bo płaca realna spada) MPL M P M 2 >P M 1 w/p M 1 PS Przyrost dochodu właścicieli kapitału w/p M 2 płace MPL M L M Rysunek: Jan J. Michałek

20 A co z wynagrodzeniem czynnika specyficznego: ziemia Wzrost P M (spadek względny P F ) zmniejsza dochody właścicieli ziemi (bo płaca realna wzrasta) MPL F P F 2 <P F 1 w/p F 2 PS Spadek dochodu właścicieli ziemi w/p F 1 płace MPL F L F Rysunek: Jan J. Michałek

21 Zmiana wynagrodzeń: Twierdzenie Haberlera Wzrost P M wywołuje proporcjonalny wzrost popytu na L M (bo P M MPL M rośnie o tyle samo (względnie)). Różne konsekwencje dla poszczególnych części społeczeństwa: robotnicy: wzrost w ale mniejszy niż wzrost P M ; ich realne płace, a zatem ich wynagrodzenia realne: w/p M (na dobra przemysłowe) spadają w/p F (na art. rolne) rosną --> trudno określić czy im się poprawia bo to zależy od struktury konsumpcji obu typów dóbr właściciele kapitału są w lepszej sytuacji, bo realne płace w M spadły wzrost r K większy niż wzrost P M właściciele ziemi tracą z dwóch powodów: realne płace w porównaniu do F rosną (w/p F ) ograniczając ich dochody (r T ) zmniejsza się siła nabywcza każdego danego dochodu 21

22 Twierdzenie Haberlera Twierdzenie Haberlera: rˆ K Pˆ M wˆ Pˆ Twierdzenie Haberlera można traktować jako opis zależności w modelu czynników specyficznych lub zależności w modelu neoklasycznym w krótkim okresie, gdy mobilność czynników produkcji jest ograniczona) Klasyczny teoremat Stolper-Samulesona w modelu H-O-S w długim okresie: F rˆ T rˆ Pˆ M Pˆ F wˆ 22

23 Skąd się bierze terms of trade? 23

24 Redystrybucyjne skutki handlu Handel wywołując zmianę cen względnych, pociąga za sobą skutki redystrybucyjne w myśl twierdzenia Haberlera W efekcie: Właściciele czynnika specyficznego dla sektora eksportowego zyskują na handlu (nominalnie i realnie) Właściciele czynnika specyficznego dla sektora konkurującego z importem tracą na handlu (nominalnie i realnie) Niejasna jest zmiana dobrobytowa w przypadku właścicieli czynnika mobilnego 24

25 Podsumowanie Model czynników specyficznych: Specyficzne czynniki albo niemobilne w krótkim okresie Handel generowany jest przez przewagę komparatywną wynikające z różnic we względnej produktywności pracy w sektorach (jak u Ricardo), które z kolei wynikają z różnic w wyposażeniu w czynniki specyficzne (jak w HO) Handel jako taki prowadzi do wzrostu dobrobytu, ale wywołuje skutki redystrybucyjne: Zyskuje czynnik produkcji specyficzny dla sektora eksportowego Traci czynnik produkcji specyficzny dla sektora konkurującego z importem Niejasny efekt dobrobytowy dla czynnika mobilnego 25