KONIUNKTURA W ROLNICTWIE II KWARTAŁ 2018

Transkrypt

1 Instytut Rozwoju Gospodarczego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Piotr Szajner Konrad Walczyk KONIUNKTURA W ROLNICTWIE II KWARTAŁ 218 ISSN Badanie okresowe nr 119

2 BADANIA KONIUNKTURY GOSPODARCZEJ INSTYTUTU ROZWOJU GOSPODARCZEGO SGH Rada Programowa: Elżbieta Adamowicz (Przewodnicząca), Joanna Klimkowska (Sekretarz), Andrzej Kowalski, Marco Malgarini, Gernot Nerb, Ataman Ozyildirim, István János Tóth Komitet Redakcyjny i adres Redakcji: Konrad Walczyk (Redaktor naczelny) Piotr Szajner Anna Jacygrad ul. Madalińskiego 6/8, 2-13 Warszawa Wydawnictwo: Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Al. Niepodległości 162, 2-4 Warszawa Opracowanie powstało w wyniku wspólnych badań Instytutu Rozwoju Gospodarczego SGH z Instytutem Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - PIB Publikacja została zrecenzowana zgodnie z wytycznymi MNiSW Copyright by Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa 218 Wszelkie prawa zastrzeżone. All rights reserved. ISSN Nr Rej. PR Informacje zawarte w niniejszym biuletynie oparte są na wynikach ankietowego badania koniunktury nr 119. W badaniu uczestniczyło 192 gospodarstw rolnych. Metoda badawcza opisana jest na stronie

3 3 SPIS TREŚCI I. OMÓWIENIE WYNIKÓW BADANIA... 4 II. WYNIKI SZCZEGÓŁOWE ) Wskaźnik koniunktury ) Nastroje gospodarstw rolnych ) Przychody pieniężne ) Oszczędności... 1 ) Zadłużenie ) Zakupy nawozów mineralnych ) Zakupy pasz treściwych ) Zakupy środków ochrony roślin ) Inwestycje w maszyny i urządzenia ) Inwestycje w budynki i budowle ) Dostępność kredytów preferencyjnych ) Zamiar wzięcia kredytu ) Zaciągnięcie kredytu preferencyjnego ) Zaciągnięcie kredytu rynkowego ) Przeznaczenie dopłat bezpośrednich III. SUMMARY...

4 4 I. OMÓWIENIE WYNIKÓW BADANIA 1. W II kwartale 218 r. koniunktura w polskim rolnictwie nieznacznie się poprawiła. Wartość wskaźnika koniunktury IRG SGH (IRGAGR) zwiększyła się o 1,4 punktu, z poziomu -3,1 pkt do -1,7 pkt. Wzrost wartości IRGAGR jest skutkiem zwiększenia się wartości wskaźnika wyrównanych przychodów pieniężnych, jednej ze składowych wskaźnika koniunktury, o 3,4 punktu, z poziomu -1,4 pkt do -7, pkt. Pogorszyły się natomiast nastroje rolników wartość wskaźnika zaufania, drugiej składowej wskaźnika koniunktury, spadła o 2, pkt, z poziomu +11, do +9,. Wartości zarówno wskaźnika IRGAGR jak i jego składników są niższe niż przed rokiem o, odpowiednio: 1,1,,9 i 1,4 pkt. Również roczne przyrosty wszystkich trzech wskaźników są niższe niż w II kwartale 217 r. Poprawa koniunktury jest więc efektem sezonowym, krótkotrwałym, zaś spadkowa tendencja średniookresowa (wyrażająca się w przebiegu składowej cyklicznej IRGAGR) utrwala się. Wzrost wartości IRGAGR nie był wystarczający, by zniwelować spadek sprzed kwartału (o 7,6 pkt). 2. Kwartalny wzrost wartości wskaźnika IRGAGR zanotowano dla większości wyróżnianych grup gospodarstw rolnych. Najsilniej poprawę koniunktury odczuły gospodarstwa o powierzchni do 7 ha (wartość wskaźnika IRGAGR zwiększyła się o 11 punktów), położone w makroregionie środkowozachodnim (o 4,1 pkt), prowadzone przez rolników w wieku powyżej 6 lat (o 2,7 pkt), z wyższym (o 3,2 pkt) oraz zajmujące się uprawą roślin innych niż wieloletnie (o 2,6 pkt). Koniunktura pogorszyła się w pięciu grupach gospodarstw rolnych: o powierzchni 1- ha, położonych w makroregionie południowym, prowadzonych przez rolników z wykształceniem podstawowym i zasadniczym zawodowym oraz zajmujących się uprawą roślin wieloletnich i rozmnażaniem roślin. 3. Wzrosły przychody gospodarstw rolnych. Wartość salda 1 jest wyższa niż przed kwartałem o 6,8 pkt i wynosi obecnie -11 pkt. Jest jednak niższa od wartości sprzed roku o,6 pkt. Czynnikiem decydującym o wzroście przychodów pieniężnych były względnie wysokie ceny produktów zwierzęcych (mleko, żywiec wołowy i drób) oraz niektórych gatunków zbóż (jęczmień, żyto). O wzroście przychodów pieniężnych informują niemal wszystkie badane grupy gospodarstw rolnych. Największy kwartalny wzrost wartości salda odnotowano dla gospodarstw rolnych: położonych w makroregionie zachodnim (o 11,2 pkt), o powierzchni do 7 ha (o 2,6 pkt), zajmujących się chowem i hodowlą zwierząt (o 8,8 pkt), prowadzonych przez osoby powyżej 6 roku życia (o 16,3 pkt), z wykształceniem wyższym (o 9,4 pkt). Zmniejszyły się przychody jedynie gospodarstw położonych w makroregionie północnym oraz zajmujących się rozmnażaniem roślin. Rolnicy przewidują wzrost przychodów pieniężnych w III kwartale roku. 4. Zmniejszyły się oszczędności gospodarstw rolnych. Wartość salda spadła o 7,8 pkt do poziomu -29,9 pkt i jest niższa niż rok wcześniej o 2, pkt. O spadku oszczędności informują wszystkie grupy gospodarstw rolnych za wyjątkiem najmniejszych (o powierzchni do 7 ha). Największe spadki wartości salda odnotowano dla gospodarstw w położonych w makroregionie środkowozachodnim (o 12 pkt), o powierzchni 1- ha (o 1,3 pkt), zajmujących się rozmnażaniem roślin (o 61,2 pkt), prowadzonych 1 Salda odpowiedzi na pytanie o wielkość przychodów pieniężnych nie należy mylić ze wskaźnikiem wyrównanych przychodów pieniężnych. Wskaźnik jest średnią ważoną czterech sald odpowiedzi na pytania dotyczące przychodów pieniężnych gospodarstw rolnych: salda diagnostycznego i salda prognostycznego z okresu, w którym wskaźnik jest liczony, oraz salda diagnostycznego i salda prognostycznego z okresu poprzedzającego. Jest więc niejako obciążony przeszłością, a zarazem zorientowany na przyszłość. Taka konstrukcja ma na celu osłabić jego podatność na silne wahania poszczególnych sald pod wpływem czynników nadzwyczajnych i działających krótkotrwale.

5 przez osoby młode, w wieku do 3 lat (o 1,6 pkt), z wykształceniem podstawowym i zasadniczym zawodowym (o 14,7 pkt). Rolnicy spodziewają się, że ich oszczędności wzrosną w następnym kwartale.. Pogorszył się również stan zadłużenia gospodarstw rolnych. Wartość salda jest wyższa 2 niż przed kwartałem o 3,8 punktu, a od wartości sprzed roku o 1,1 pkt. Od pięciu kwartałów wartości salda utrzymują się powyżej linii trendu, hamując utrzymującą się od blisko 2 lat tendencję poprawy stanu zadłużenia gospodarstw rolnych. Największy wzrost zadłużenia zanotowano w makroregionie północnym (wartość salda zwiększyła się o 13,4 pkt), w gospodarstwach o powierzchni 7-1 ha (o 9,4 pkt), zajmujących się uprawą roślin innych niż wieloletnie (o 12,4 pkt), kierowanych przez osoby w wieku od 31 do 4 lat (o 4,9 pkt), z wykształceniem podstawowym i zasadniczym zawodowym (o 7,4 pkt). Poprawił się stan zadłużenia gospodarstw położonych w makroregionach środkowozachodnim i środkowowschodnim, małych (o powierzchni do 7 ha), zajmujących się chowem i hodowlą zwierząt, prowadzonych przez osoby w wieku powyżej 6 lat i z wykształceniem wyższym. Rolnicy przewidują, że stan ich zadłużenia w kolejnym kwartale nie zmieni się. 6. Wzrosły zakupy nawozów mineralnych i środków ochrony roślin, co wynika z sezonowego (w okresie wiosennym) wzrostu zapotrzebowania na te środki produkcji. Wartości sald zwiększyły się o, odpowiednio:,3 i 9,1 pkt do wysokości,4 i -,2 pkt. Zmalały natomiast wydatki na nabycie pasz treściwych (wartość salda obniżyła się o 1,4 pkt do poziomu -8, pkt). Wartości wszystkich sald są niższe niż przed rokiem o, odpowiednio: 1,7,,2 i 2,3 pkt. 7. O 2, punktu proc. (do wysokości 39,8) zmniejszył się odsetek gospodarstw, które zamierzają dokonać zakupu maszyn i urządzeń rolniczych, a odsetek gospodarstw, które planują dokonać inwestycji w budynki i budowle, spadł o 1,4 pkt proc. (wynosi obecnie 17,9). Odsetek gospodarstw, które przymierzają się do inwestycji, jest niższa niż przed rokiem. 8. W dalszym ciągu rośnie niechęć do finansowania produkcji rolnej z kredytu. W ostatnim kwartale zmniejszył się zarówno odsetek gospodarstw rolnych, które wzięły kredyt preferencyjny (z 32,7 do 32,3), jak i odsetek gospodarstw, które zaciągnęły kredyt na zasadach rynkowych (z 19,9 do 19,). Zmiany są więc nieznaczne, jednak podtrzymują trend spadkowy. Zmniejszył się również odsetek gospodarstw, które zamierzają zaciągnąć kredyt (z 26 do 22,8). 9. Środki z dopłat bezpośrednich rolnicy zamierzają przeznaczyć w pierwszej kolejności za zakup środków produkcji (42,6), a następnie na bieżące potrzeby życiowe (31), inwestycje w gospodarstwo (26,) i dokupno ziemi (3,8). W sumie jednak udział wydatków na produkcję rolną w strukturze przeznaczenia dopłat bezpośrednich jest niższy niż w 217 r. (o 2 punkty procentowe). 2 W przypadku tego pytania spadek wartości salda oznacza poprawę sytuacji.

6 6 II. WYNIKI SZCZEGÓŁOWE 1. Wskaźnik koniunktury w rolnictwie , 1,,, -, -1, -1, IRGAGR średnia trend liniowy składnik cykliczny (prawa skala) Q1 217 Q2 217 Q3 217 Q4 217 Q1 218 Q wskaźnik przychodów pieniężnych -11,7-6,1,1,8-1,4-7, 2. wskaźnik zaufania 7,3 1,4 11, 11,9 11, 9, wskaźnik koniunktury (1.ˣ ) -,3 -,6 7,3 4, -3,1-1, wskaźnik wyrównanych przychodów pieniężnych wskaźnik zaufania

7 7 6 Wskaźnik koniunktury wg makroregionów 4,8 4 3, 2, 2,2, ,7-1,8-4, -, -3,7-8 -7,3-6, -6,6-6,8-1 -8,6 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 217 Q1 218 Q2 218 Wskaźnik koniunktury wg powierzchni gospodarstw rolnych 1 6,3 6,8,9 1, - -, -1,4-1 -1,6-8,7-9,9-9, , ,7 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 217 Q1 218 Q Wskaźnik koniunktury wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne 2 19, ,4 9,3 4,8,6 2, , -7,1-6,4-7,7-1,4-12,7 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 217 Q1 218 Q2 218

8 Wskaźnik koniunktury wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 1, 4,, -,9-3,1-6,2-6, -7,1 podstawowe i zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe 7,2 Q2 217 Q1 218 Q Wskaźnik koniunktury wg grup PKD 27 13, 1 7,6 8, ,1-3,9-1,3-4,7 -,3-6,1-3,6-7,1-4,2 -,4-4, uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich -24, rozmnażanie roślin Q2 217 Q1 218 Q2 218 chów i hodowla zwierząt działalność mieszana

9 9 2. Nastroje gospodarstw rolnych saldo średnia trend liniowy Q1 217 Q2 217 Q3 217 Q4 217 Q1 218 Q z ufnością 24,2 27, 27,8 28,7 27,8 26,3 2. z obawą 6,4 61, 62,1 6, 62,1 62, 3. ze strachem 1,4 11, 1,1 1,8 1,1 11,1 saldo (1.-3.) 13,8 16, 17,7 17,9 17,7 1,2 wskaźnika zaufania (1.-2.ˣ,1-3.) 7,3 1,4 11, 11,9 11, 9, 3 3 Nastroje gospodarstw rolnych wg makroregionów 3,3 2 23,8 24, , 14,3 6,4 1,1 11,2 13,9 19, 18,8 17,6 9,4 7,8 1,6 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 217 Q1 218 Q2 218

10 Nastroje gospodarstw rolnych wg powierzchni gospodarstw rolnych 26,1 21,7 19,2 1,9 26, 23,3 1 2,9,7 2,1 1,9 7, , do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 217 Q1 218 Q Nastroje gospodarstw rolnych wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne 48,3 4 3,7 34, ,6 22,8 2,2 9,7 13, 8,6 1,1,1-1 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat -4,7 Q2 217 Q1 218 Q2 218

11 Nastroje gospodarstw rolnych wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 3, ,9 2,6 2 19, 19,6 17, ,4 11,,8 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 217 Q1 218 Q Nastroje gospodarstw rolnych wg grup PKD ,3 17,3 18,1 14,6 8,1 6,1 28,9 27,1 28, 23,2 12,2 1,4 13,4-1 -8, uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich -2, rozmnażanie roślin chów i hodowla zwierząt działalność mieszana Q2 217 Q1 218 Q2 218

12 12 3. Przychody pieniężne stan przewidywania średnia stanu trend liniowy stanu Q1 217 Q2 217 Q3 217 Q4 217 Q1 218 Q2 218 przewidywania 1. wzrosły 21, 23,7 28,6 32, 21,2 21,4 32, 2. nie zmieniły się 39,8 47,1 43,1 37,2 39,8 46,1 42,7 3. zmalały 39,1 29,1 28,3 3,4 39, 32,4 2,2 brak 9,6 7,6 8,4,3 8, 1,1,8 saldo (1.-3.) -18,1 -,4,3 2,1-17,8-11, 6,8 1 Przychody pieniężne wg makroregionów 6, ,7-4, -3,6-6,4-2, ,3-17,3-13, -13,9-16, -17,1-1,4-13, ,1 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 217 Q1 218 Q2 218

13 13 Przychody pieniężne wg powierzchni gospodarstw rolnych 2, - -3,2-3, , -1,8-9, ,6-16,8-19,6-16, ,7-33,1 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 217 Q1 218 Q Przychody pieniężne wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne 2,4 1,7-3,6 -,7-7,9-13,2-13, -11,6-14,3-17,7-22,1-24,2 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 217 Q1 218 Q2 218

14 14 Przychody pieniężne wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 1 1 1, ,9-9,2-12,8-1,1-17,2-16,7-2,8 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe -,7 Q2 217 Q1 218 Q Przychody pieniężne wg grup PKD 27 14,2 1,3 8,7 3, ,9-9,4-11,4-16,8-26,4 -, -9,9-21,3-1, ,8 - uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich -4, rozmnażanie roślin chów i hodowla zwierząt działalność mieszana Q2 217 Q1 218 Q2 218

15 1 4. Oszczędności stan przewidywania średnia stanu trend liniowy stanu Q1 217 Q2 217 Q3 217 Q4 217 Q1 218 Q2 218 przewidywania 1. wzrosły 14,2 12, 14,3 19,3 14,1 1,6 2,7 2. nie zmieniły się 4,2 47,2 49,4 43,1 49,7 48,9 4,3 3. zmalały 4,6 4,4 36,3 37,6 36,2 4, 34, 4. brak 16,4 16,7 17,4 1,4 1,1 17,9 16, saldo (1.-3.) -26,4-27,9-22, -18,3-22,1-29,9-13,3 Oszczędności wg makroregionów , ,1-33,6-22, -19, -31, -29,6-2,3-29,7-27,6-18,3-2,1-21,3-24, ,7 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 217 Q1 218 Q2 218

16 16 Oszczędności wg powierzchni gospodarstw rolnych ,2-19,7-21,9-21, ,9-28,1-3, -28,6-32,2-33,2-32, -3,6 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 217 Q1 218 Q2 218 Oszczędności wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,1-13,1-21,7-2,1-23, -23,8-23, -28, -29,9-32,8-33,3-39,4 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 217 Q1 218 Q2 218

17 17 Oszczędności wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne , , ,7-23, -23, ,2-27, ,8-37,4 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 217 Q1 218 Q Oszczędności wg grup PKD 27 17, , ,1-23,4-32,6-32,4-34, -2,7-18, -2,9-2,1-27,6-3, - -6 uprawa roślin innych niż wieloletnie -49,1 uprawa roślin wieloletnich -43,8 rozmnażanie roślin chów i hodowla zwierząt działalność mieszana Q2 217 Q1 218 Q2 218

18 18. Zadłużenie stan przewidywania średnia stanu trend liniowy stanu Q1 217 Q2 217 Q3 217 Q4 217 Q1 218 Q2 218 przewidywania 1. wzrosło 1,7 12,9 11,4 16,4 13,1 13,6 1,1 2. nie zmieniło się 4,2 42,1 43,9 36, 39, 41,9 38,9 3. zmalało 49,1 4, 44,7 47,1 47,9 44,6 46, 4. brak 36,8 37,1 34,6 33,1 36, 38,8 37,9 saldo (1.-3.) -38,4-32,1-33,3-3,7-34,8-31, -3,9 Zadłużenie wg makroregionów ,1-17, -21,8-22,3-33, -3,2-27,8-29,6-31, -4,3-41,7-43,2-4, -2,1-1,3 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 217 Q1 218 Q2 218

19 19 Zadłużenie wg powierzchni gospodarstw rolnych ,8-26,8-27,4-29,8-31,2-3,9-32,1-33, -33, -34,3-34, -38,2 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 217 Q1 218 Q2 218 Zadłużenie wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne , ,9-18, ,1-28,9-27, -29,9-32,9-33, -37,1-37,8-37,3 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 217 Q1 218 Q2 218

20 2 Zadłużenie wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne , ,4-27,8-31,9-32, -34,8-39,3-38,1 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 217 Q1 218 Q ,6 Zadłużenie wg grup PKD ,3-27,2-28,9-29,7-38,7-37,7 -, -3,3-2, -47,4-33,9-42,3-28,8-3,2-32,3-6 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin Q2 217 Q1 218 Q2 218 chów i hodowla zwierząt działalność mieszana

21 21 6. Zakupy nawozów mineralnych saldo średnia trend liniowy Q1 217 Q2 217 Q3 217 Q4 217 Q1 218 Q wzrosły 13,8 18,8 2, 1,9 16,7 17,9 2. nie zmieniły się 62,9 64, 61,8 6,9 61,7 64,6 3. zmalały 23,2 16,7 18,1 23,2 21,6 17, 4. nie dokonano 8, 4,3 3,4 7, 7,8,2 saldo (1.-3.) -9,4 2,1 1,9-7,3-4,9,4 Zakupy nawozów wg makroregionów 1 6,7 1,6 3,6 4, 1,6 2,9 3, 1,4 - -,7-1, -6, -4,3 -,3-1 -8, ,8 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 217 Q1 218 Q2 218

22 22 2 Zakupy nawozów wg powierzchni gospodarstw rolnych 17,8 1 14, 1 2,3,3,1 - -4, ,9-13,2-9, -11,8-9, , do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 217 Q1 218 Q ,9 Zakupy nawozów wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,9 9,6,3,1 6, ,8-4,1-9, -12,6-14,8-16,2 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 217 Q1 218 Q2 218

23 Zakupy nawozów wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 17,1 1, 1 4,3,6 6, - -4,2-1 -7,6-7, , podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 217 Q1 218 Q2 218 Zakupy nawozów wg grup PKD ,6 8, ,8,3 4, , 1,9, 3, ,6-3,9-1,7-1, uprawa roślin innych niż wieloletnie -7,6 uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin chów i hodowla zwierząt -7,9 działalność mieszana Q2 217 Q1 218 Q2 218

24 24 7. Zakupy pasz treściwych saldo średnia trend liniowy Q1 217 Q2 217 Q3 217 Q4 217 Q1 218 Q wzrosły 1,3 13,8 16,4 14,6 13, 13,2 2. nie zmieniły się 6, 64,1 61,9 62,9 67, 6,2 3. zmalały 24,3 22,1 21,7 22, 2,1 21,7 4. nie dokonano 37,8 3, 3,3 36,4 37, 3,2 saldo (1.-3.) -14, -8,3 -,3-7,9-7,1-8, -2 Zakupy pasz wg makroregionów -4-2,7-6 -4,4-4, -4, , -7,1-6,6-6,7-12,7-9,8-12,2-8, ,4-16,4-17,8 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 217 Q1 218 Q2 218

25 2 Zakupy pasz wg powierzchni gospodarstw rolnych,7,, , -7, -7, ,7-1,4-17,1-18,6-19,6-2,7 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 217 Q1 218 Q2 218 Zakupy pasz wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne 2 16,7 1 2, -1-2,2-1,4-3,8-3, ,6-11,4-12,3-1, -3-4 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat -22, -3,9 Q2 217 Q1 218 Q2 218

26 26 Zakupy pasz wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 2,8 2,6 - -2,3-1 -,6-6,9-9, , -16,9-16,9 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 217 Q1 218 Q2 218 Zakupy pasz wg grup PKD ,3 7,, 3,8, , -12, -26,1-21,9-3,2-34,9-1,7-9,2-1, uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich -62, rozmnażanie roślin Q2 217 Q1 218 Q2 218 chów i hodowla zwierząt działalność mieszana

27 27 8. Zakupy środków ochrony roślin saldo średnia trend liniowy Q1 217 Q2 217 Q3 217 Q4 217 Q1 218 Q wzrosły 1,2 1,8 2,8 13,4 13,4 14,4 2. nie zmieniły się 62,7 6, 61, 9,6 8,8 66, 3. zmalały 27,1 18,7 17,7 27, 27,7 19,6 4. nie dokonano 1,2 6,2 3,7 11,4 13,9 6,4 saldo (1.-3.) -16,9-2,9 3,1-13,6-14,3 -,2 1 Zakupy środków ochrony roślin wg makroregionów 3,6 4, 4, ,6-17,2-2,2-11,1-7,1-3, -14,9-7,8-1,7-1,2-9, -2-23,1 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 217 Q1 218 Q2 218

28 Zakupy środków ochrony roślin wg powierzchni gospodarstw rolnych 13,9 1, ,6-4, -7,1-1, -1,4-13,6-12,6-17,1-19,7-22,9 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 217 Q1 218 Q2 218 Zakupy środków ochrony roślin wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,4 7,7 3,7 -,1-2,7-8,2-9,3-12,2-16,6-17,8-2,3-28,4 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 217 Q1 218 Q2 218

29 29 Zakupy środków ochrony roślin wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 2 17, , ,4-3,7-4,2-9,1-12, -14,4-2,8 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 217 Q1 218 Q ,4 Zakupy środków ochrony roślin wg grup PKD 27 7,6, ,3 uprawa roślin innych niż wieloletnie -2,9-3,6-19,3 uprawa roślin wieloletnich -21,7-24,3 rozmnażanie roślin Q2 217 Q1 218 Q ,2-6,6-7,1-6,2-13,3 chów i hodowla zwierząt -16,6 działalność mieszana

30 3 9. Inwestycje w maszyny i urządzenia dokonano średnia trend liniowy w Q1 217 Q2 217 Q3 217 Q4 217 Q1 218 Q2 218 dokonano 42,2 4,7 41,7 39,2 42,3 39,8 nie dokonano 7,8 9,3 8,3 6,8 7,7 6,2 Inwestycje w maszyny i urządzenia wg makroregionów ,3 43, 41,2 3,1 37,2 33,8 37,3 4, 36,6 46,3 43,7 46,4 37,4 39,7 31, północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 217 Q1 218 Q2 218

31 31 7 Inwestycje w maszyny i urządzenia wg powierzchni gospodarstw rolnych 6 3,2 3,3 9, ,9 2,1 23,6 3,7 28,7 26, 41,3 43,7 39, 2 1 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 217 Q1 218 Q2 218 Inwestycje w maszyny i urządzenia wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,2 6,2 6, 47,4 48,4 43,8 4 3,2 36,3 36, 3 24,4 29,2 2,7 2 1 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 217 Q1 218 Q2 218

32 32 6 Inwestycje w maszyny i urządzenia wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 42,9 4, 41,9,7 48,9 46, ,3 34,1 32,9 2 1 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 217 Q1 218 Q2 218 Inwestycje w maszyny i urządzenia wg grup PKD , 42,1 39, 41,9 33,6 47,9 1,3 26,1 49,7 49,4 1,7 3,7 41,3 3,9 2 1 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich, rozmnażanie roślin chów i hodowla zwierząt działalność mieszana Q2 217 Q1 218 Q2 218

33 33 1. Inwestycje w budynki i budowle dokonano średnia trend liniowy w Q1 217 Q2 217 Q3 217 Q4 217 Q1 218 Q2 218 dokonano 18,6 18,6 19,4 17,6 19,3 17,9 nie dokonano 81,4 81,4 8,6 82,4 8,7 82,1 Inwestycje w budynki i budowle wg makroregionów ,4 17,6 17, 14,9 19,9 2,1 19, 14, 16,7 22,9 21,1 22,6 12,8 13,1 13,6 1 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 217 Q1 218 Q2 218

34 34 Inwestycje w budynki i budowle wg powierzchni gospodarstw rolnych 3 2 2,8 28,1 22, ,3 11,6 13, 13,7 1,6 13,9 18,1 17,6 18,4 1 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 217 Q1 218 Q2 218 Inwestycje w budynki i budowle wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne 3 27, 2 23,4 24,2 24,3 22,6 21, ,4 16,4 16,7 12,9 11, 1,9 1 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 217 Q1 218 Q2 218

35 3 3 Inwestycje w budynki i budowle wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 3 27,1 28,1 28, ,8 16,1 14, 18,1 18, 17,1 1 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 217 Q1 218 Q Inwestycje w budynki i budowle wg grup PKD , 2,8 26,6 28, ,1 18,3 16,1 16,6 13,7 12,8 13, 18, 19,6 17, 1 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich, rozmnażanie roślin chów i hodowla zwierząt działalność mieszana Q2 217 Q1 218 Q2 218

36 Dostępność kredytów preferencyjnych tak średnia trend liniowy w Q1 217 Q2 217 Q3 217 Q4 217 Q1 218 Q2 218 tak 74,2 77, 8,3 77,2 78,4 77,7 nie 2,8 22, 19,7 22,8 21,6 22,3 9 Dostępność kredytów preferencyjnych wg makroregionów 86, ,9 77,8 79, 7,9 78,3 8,9 81,9 79,2 78,2 7,8 82, 8,2 7 73,4 73,7 7 6 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 217 Q1 218 Q2 218

37 37 Dostępność kredytów preferencyjnych wg powierzchni gospodarstw rolnych , 63,6 9,3 7,8 68,8 72,4 8,1 8,7 78,8 82, 83, 84, do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 217 Q1 218 Q2 218 Dostępność kredytów preferencyjnych wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,9 68,8 74,2 83,8 78,9 78,1 77, 77,2 79,9 7,8 67,7 72, do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 217 Q1 218 Q2 218

38 Dostępność kredytów preferencyjnych wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 78,8 81,7 8,1 79, 79,7 79, ,9 7,8 72, podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 217 Q1 218 Q2 218 Dostępność kredytów preferencyjnych wg grup PKD ,3 79,3 77,7 6,6 71,7 74,9 76,9 6,9 68,8 81,6 84,3 79, 76, 76,8 77, uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin chów i hodowla zwierząt działalność mieszana Q2 217 Q1 218 Q2 218

39 Zamiar wzięcia kredytu tak średnia trend liniowy w Q1 217 Q2 217 Q3 217 Q4 217 Q1 218 Q2 218 tak 26,9 23, 2,6 2,3 26, 22,8 nie 73,1 76, 74,4 74,7 74, 77,2 Zamiar wzięcia kredytu wg makroregionów ,2 31,8 28,3 29, 31, ,9 22, 22, 2,7 22, 21,7 23,2 18, 1 14, 12,7 1 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 217 Q1 218 Q2 218

40 4 Zamiar wzięcia kredytu wg powierzchni gospodarstw rolnych 4 42, ,1 33, ,2 13,4 9,6 1,2 1, 14,3 24, 24, 23,4 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 217 Q1 218 Q2 218 Zamiar wzięcia kredytu wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne , 31,2 31,4 27,9 29, ,4 2,6 23,6 21,4 16,2 1, 1,8 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 217 Q1 218 Q2 218

41 41 Zamiar wzięcia kredytu wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 3 33, ,6 21,2 16,3 24,9 26,8 24,7 27,1 28,8 1 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 217 Q1 218 Q2 218 Zamiar wzięcia kredytu wg grup PKD ,1 37, , 3,7 27,9 22,3 18,7 18,2 33,3 27,6 29,7 3,9 2,4 21,8 23, 1 1 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin chów i hodowla zwierząt działalność mieszana Q2 217 Q1 218 Q2 218

42 Zaciągnięcie kredytu preferencyjnego tak średnia trend liniowy w Q1 217 Q2 217 Q3 217 Q4 217 Q1 218 Q2 218 tak 36, 34, 36,9 3,2 32,7 32,3 nie 64, 66, 63,1 64,8 67,3 67,7 Zaciągnięcie kredytu preferencyjnego wg makroregionów ,9 38, 39,1 34,6 32,6 32,9 31,9 32, 32,2 31,7 33, ,4 24,4 2, 2, 1 1 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 217 Q1 218 Q2 218

43 43 6 Zaciągnięcie kredytu preferencyjnego wg powierzchni gospodarstw rolnych 4,4 47, 46, ,9 34,3 32,1 2 17,8 16,1 16,7 16,9 1 1,8 11, do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 217 Q1 218 Q2 218 Zaciągnięcie kredytu preferencyjnego wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,9 2,9 28,2 39,4 39,2 36,1 32,2 31, 31, 23,8 14,4 2,6 1 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 217 Q1 218 Q2 218

44 Zaciągnięcie kredytu preferencyjnego wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 28,2 28,6 2,6 36,3 3,1 4,6 3,7 3,3 33,8 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 217 Q1 218 Q2 218 Zaciągnięcie kredytu preferencyjnego wg grup PKD ,4 36, 29,8 2,6 26, 38,2 38,2 34,6 36,8 31,8 3, 32,7 2 17,9 17,4 1 1 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich, rozmnażanie roślin chów i hodowla zwierząt działalność mieszana Q2 217 Q1 218 Q2 218

45 4 14. Zaciągnięcie kredytu rynkowego tak średnia trend liniowy w Q1 217 Q2 217 Q3 217 Q4 217 Q1 218 Q2 218 tak 21,9 21,2 2, 22, 19,9 19, nie 78,1 78,8 79, 78, 8,1 8, Zaciągnięcie kredytu rynkowego wg makroregionów ,9 22,6 23,7 1, 26, 17,3 17,1 14, 17,6 24, 22, 21, 18,7 18, 17, 1 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 217 Q1 218 Q2 218

46 46 Zaciągnięcie kredytu rynkowego wg powierzchni gospodarstw rolnych 3 28,2 26,1 2 21,1 21,7 21,9 22,1 2 16, ,3 1,4 8, 9,1 12,2 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 217 Q1 218 Q2 218 Zaciągnięcie kredytu rynkowego wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,6 23, 2, 16,6 21,9 21, 2,8 18,1 2, 17, 1 1 8,2 13,8 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 217 Q1 218 Q2 218

47 47 Zaciągnięcie kredytu rynkowego wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 2 2 2, 17,9 22,3 2,1 19,2 19,1 2,1 23,2 21, 1 1 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 217 Q1 218 Q Zaciągnięcie kredytu rynkowego wg grup PKD , 18,9 17,6 29,7 28, 28,6 13,2 13, 2,7 24,6 24,2 2,3 2, 19, 1 6,3 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin chów i hodowla zwierząt działalność mieszana Q2 217 Q1 218 Q2 218

48 48 1. Przeznaczenie dopłat bezpośrednich Q2 213 Q2 214 Q2 21 Q2 216 Q2 217 Q2 218 bieżące potrzeby życiowe 26,2 26,1 27,9 32,3 31,4 31, zakupy środków produkcji 46,8 47, 43,3 4,7 4,8 42,6 inwestycje w gospodarstwo 29,3 29,4 27,2 21,6 24,9 26, dokupno ziemi 7,6,4 6,1 4,2, 3,8 inne cele 7,9 7,6 9, 8,9 8,1 1, Przeznaczenie dopłat bezpośrednich wg makroregionów ,8 46,1 4,3 39,7 39,4 36, 3, 3, 2,6 26,3 28,1 27,1 27,1 24,7 23, 11, 12, 13,8 8, 9,1,1 4,4 3,6 6,9,8 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy bieżące potrzeby życiowe zakupy środków produkcji inwestycje w gospodarstwo dokupno ziemi inne cele 6, Przeznaczenie dopłat bezpośrednich wg powierzchni gospodarstw rolnych 47,3 46,3 4 36,7 36,2 38,2 3 29,2 27,9 27, ,2 19,8 16,3 17, 12, 3, 4,1 1,7 9, 9,3 6,9 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha bieżące potrzeby życiowe zakupy środków produkcji inwestycje w gospodarstwo dokupno ziemi inne cele

49 49 Przeznaczenie dopłat bezpośrednich wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,3 4, 42, 32,6 33,7 46, 42,4 33,3 3 26, ,6,7 4,3 4,9 21,4 1,9 11,1 2,7 1,2 4,2 13,3 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat bieżące potrzeby życiowe zakupy środków produkcji inwestycje w gospodarstwo dokupno ziemi inne cele Przeznaczenie dopłat bezpośrednich wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne ,3 4,1 4,2 38,8 34,9 29,4 29, 19,3 2,3 11, 1,2 11, 7,1 3,2 3,3 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe bieżące potrzeby życiowe zakupy środków produkcji inwestycje w gospodarstwo dokupno ziemi inne cele 6 Przeznaczenie dopłat bezpośrednich wg grup PKD ,9 43, 22,8 23,4 4,6 29,7 33,3, 22,7 4, 36,2 31,7 42,8 2, ,7 11, 11,4 7,8 8,4 6,3, 3,9 3,1,, uprawa niewieloletnich uprawa wieloletnich rozmnażanie roślin chów mieszana bieżące potrzeby życiowe zakupy środków produkcji inwestycje w gospodarstwo dokupno ziemi inne cele

50 III. SUMMARY In the 2 nd quarter of 218 situation in the Polish agriculture slightly improved. The agricultural confidence indicator (IRGAGR) increased by 1.4 pts to -1.7 pts. The increase was caused by a rise in the smoothed money income indicator, one of the components of IRGAGR, by 3.4 pts to -7. pts. The confidence indicator, the second component of IRGAGR which represents farmers sentiments, declined by 2. pts to +9. pts. The composite indicator and its components are respectively 1.1,.9 and 1.4 pts down from the respective last year figures. The annual changes of the three indicators are also lower than one year earlier. The improvement of agricultural situation is definitely of seasonal (short-term) nature. The mid-term declining tendency (showed by the cyclical component line) is getting reinforced.