ZESZYTY KONIUNKTURY W GOSPODARCE POLSKIEJ NR 36

Transkrypt

1 PRACE I MATERIAŁY Instytutu Rozwoju Gospodarczego SGH ZESZYTY KONIUNKTURY W GOSPODARCE POLSKIEJ NR 36 Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Warszawa 18

2 Rada Programowa Elżbieta Adamowicz (Przewodnicząca), Joanna Klimkowska (Sekretarz), Andrzej Kowalski Marco Malgarini, Gernot Nerb, Ataman Ozyildirim, Janusz Stacewicz, István János Tóth Komitet Redakcyjny i adres Redakcji: Konrad Walczyk (Redaktor naczelny) Ewa Ratuszny (Sekretarz Redakcji) ul. Madalińskiego 6/8, 2-13 Warszawa Artykuły zawarte w publikacji zostały zrecenzowane zgodnie z wytycznymi MNiSW Wydanie I Wersja papierowa czasopisma jest wersją pierwotną Copyright by Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa 18 Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie, przedrukowanie i rozpowszechnianie całości lub fragmentów niniejszej publikacji bez zgody wydawcy zabronione. Wydawnictwo: Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Oficyna Wydawnicza Al. Niepodległości 162, 2-4 Warszawa wydawnictwo@sgh.waw.pl ISSN Druk i oprawa: Nakład egz. Zamówienie:

3 SPIS TREŚCI I. WSTĘP... 4 II. KONIUNKTURA W GOSPODARCE POLSKIEJ... Joanna Klimkowska III. KONIUNKTURA W ROLNICTWIE... 8 Piotr Szajner, Konrad Walczyk 1. Omówienie wyników Wyniki szczegółowe... IV. KONIUNKTURA W PRZEMYŚLE PRZETWÓRCZYM... 4 Elżbieta Adamowicz, Konrad Walczyk 1. Omówienie wyników Wyniki szczegółowe... 7 V. KONIUNKTURA W BUDOWNICTWIE... 9 Maria Podgórska, Ewa Ratuszny 1. Omówienie wyników Wyniki szczegółowe VI. KONIUNKTURA W HANDLU Katarzyna Majchrzak 1. Omówienie wyników Wyniki szczegółowe VII. KONIUNKTURA W BANKOWOŚCI Stanisław Kluza, Oskar Krzesicki 1. Omówienie wyników Wyniki szczegółowe VIII. KONDYCJA GOSPODARSTW DOMOWYCH Sławomir Dudek 1. Omówienie wyników Wyniki szczegółowe IX. SUMMARY Elżbieta Adamowicz, Sławomir Dudek, Joanna Klimkowska, Stanisław Kluza, Oskar Krzesicki, Katarzyna Majchrzak, Maria Podgórska, Ewa Ratuszny, Konrad Walczyk

4 4 I. WSTĘP 1. Informacje zawarte w niniejszym numerze Zeszytów koniunktury w gospodarce polskiej oparte są na wynikach ankietowych badań koniunktury wykonanych przez Instytut Rozwoju Gospodarczego Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie (IRG SGH). Badania przeprowadzono w następujących działach gospodarki polskiej: - rolnictwie w 119 edycji badania w kwietniu 18 r. wzięło udział 19 gospodarstw rolnych; - przemyśle przetwórczym w 3 i 36 edycji badania w kwietniu i maju 18 r. uczestniczyło, odpowiednio: 271 i 269 przedsiębiorstw; - budownictwie w 99 edycji badania w kwietniu 18 r. wzięło udział 181 przedsiębiorstw budowlanych; - handlu w 98 edycji badania w kwietniu 18 r. odpowiedzi udzieliły 134 przedsiębiorstwa handlowe; - bankowości w 77 edycji badania w kwietniu 18 r. uczestniczyło 21 banków; - gospodarstwach domowych w 3 edycji badania w kwietniu 18 r. wzięło udział 66 respondentów. 2. Badania koniunktury są prowadzone przez IRG SGH raz na kwartał, z wyjątkiem badania w przemyśle przetwórczym, które jest prowadzone co miesiąc. Ankiety są wysyłane do losowo wybranej grupy odbiorców, z zachowaniem warunku reprezentatywności, w pierwszym miesiącu kwartału (w badaniu w przemyśle przetwórczym w połowie miesiąca). Kwestionariusze zawierają pytania dotyczące aktywności ekonomicznej ankietowanych jednostek. Pytamy o to, jak obecna sytuacja respondentów, tj. w okresie, w którym udzielają odpowiedzi, zmieniła się w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego kwartału lub roku, oraz o ich przewidywania co do sytuacji w analogicznym okresie kolejnego kwartału lub roku w porównaniu z sytuacją bieżącą. Niektóre pytania dotyczą tylko zmian, które zaszły. Wyjątkiem jest badanie koniunktury w bankowości, w którym ankietowani oceniają, jak ich sytuacja w kwartale poprzedzającym badanie zmieniła się względem kwartału wcześniejszego oraz jak ta sytuacja zmieni się w kwartale, w którym prowadzone jest badanie. Niniejsze opracowanie przedstawia zatem sytuację w głównych działach gospodarki polskiej na początku II kwartału 18 r. na tle poprzednich miesięcy. Jedynie w przypadku przemysłu przetwórczego ocena kwartalna została sporządzona na podstawie wyników za dwa pierwsze miesiące II kwartału 18 r. 3. Syntetyczną informację o koniunkturze w gospodarce polskiej dostarcza barometr IRG SGH (BARIRG). Jest on średnią ważoną ze wskaźników koniunktury opracowanych na podstawie wyników wszystkich badań koniunktury IRG SGH oraz wyników badania koniunktury w transporcie, prowadzonego przez Instytut Transportu Samochodowego w Warszawie. 4. Szczegółowy opis metod badawczych i wzory kwestionariuszy zamieszczono na stronie internetowej IRG SGH: metoda_badawcza.pdf.

5 II. KONIUNKTURA W GOSPODARCE POLSKIEJ Wartość barometru IRG SGH (BARIRG) dla drugiego kwartału 18 r. (w maju) wynosi 3,3 pkt. O tej porze roku wartości barometru IRG SGH są na ogół ujemne i wyższe niż w I kwartale ze względu na pozytywne oddziaływanie czynników sezonowych. W 18 r. efekt sezonowości ujawnił się z tak dużą siłą, że wartość barometru nie tylko jest dodatnia, ale i najwyższa od lat (Rysunek 1). Długookresowa średnia ponownie wzrosła i wynosi obecnie -8,9 pkt. Zwiększyła się też średnia dla II kwartału roku; wynosi obecnie -6,4 pkt. Jeśli natomiast wziąć pod uwagę tylko te lata, w których wartość barometru była dodatnia w II kwartale, to średnia ta wynosi 4,7 pkt BARIRG średnia składnik cykliczny (prawa skala) Rysunek 1. Barometr IRG SGH w latach Dla wskaźników cząstkowych wchodzących w skład barometru poza jedynie sektorem bankowym nie zaobserwowano kierunków zmian, które można by uznać za nietypowe dla II kwartału roku. Dodatnie wartości wskaźników koniunktury odnotowano dla przemysłu przetwórczego, budownictwa i sektora bankowego. Dla pozostałych obszarów, tj. gospodarstw domowych, handlu, rolnictwa oraz transportu samochodowy, wskaźniki przyjęły wartości ujemne. Z pominięciem handlu, gdzie zazwyczaj drugi kwartał przynosi dodatnią wartość wskaźnika, jest to typowy rozkład dodatnich i ujemnych wartości wskaźników w II kwartale roku. Rozpiętość wartości wynosi 33,4 pkt i jest znacznie niższa od średniej dla tej pory roku. Najwyższą wartość wskaźnika odnotowano dla budownictwa, 28,6 pkt. Dla sektora bankowego i przemysłu przetwórczego wartości wskaźników wynoszą, odpowiednio: 2,6 pkt i 3, pkt, wnosząc do barometru ze względu na stosowane wagi ok.,3 i,7 pkt. Jedynie dla sektora bankowego odnotowany wynik jest niższy od średniej dla II kwartału. W pozostałych dwóch przypadkach znacznie ją przekracza. Ujemne wartości przyjmują wskaźniki koniunktury w transporcie samochodowym (-,8 pkt), rolnictwa (-1,7 pkt), handlu (-,1 pkt) oraz wskaźnik kondycji gospodarstw domowych (-2 pkt). Z tych czterech ocen koniunktury jedynie wynik dla handlu jest niższy od średniej, natomiast pozostałe znacznie przekraczają swoje średnie. W porównaniu z poprzednim kwartałem wartość barometru wzrosła o 3,2 pkt. Wynik ten jest typowy dla tej pory roku i zgodny z przewidywaniami z I kwartału. Kwartalny wzrost wartości barometru o tej porze roku sięga zazwyczaj od 3, do 7, pkt (średnio,9 pkt, Rysunek 2).

6 6 styczeń marzec maj lipiec wrzesień listopad Rysunek 2. Zmiany wartości barometru IRG SGH w ciągu roku. Jedynie w dwóch obszarach, tj. w handlu i sektorze bankowym koniunktura pogorszyła się względem I kwartału; spadek wartości wskaźników wyniósł, odpowiednio:, i 8,4 pkt, co przekłada się na ponad 1, pkt spadku wartości barometru. W przypadku handlu bieżący wynik nie odbiega znacznie od średniej, natomiast w transporcie jest znacznie niższy od średniej. Dla pozostałych pięciu działów gospodarki odnotowano wzrost wartości wskaźników koniunktury; największy, choć nieco mniejszy niż w poprzednich dwóch latach i niższy od długookresowej średniej, dla budownictwa, o 2,8 pkt. Następny co do wielkości wzrost wskaźnika odnotowano dla gospodarstw domowych, 4,1 pkt, i kolejno: 3,8 pkt dla transportu samochodowego, 1,9 pkt dla przemysłu przetwórczego oraz 1,4 pkt dla rolnictwa. Pięć tych działów wniosło blisko 4,8 pkt do kwartalnego wzrostu wartości barometru. W tej grupie niewątpliwie dominuje budownictwo, jednakże wyniki II kwartału w tej branży okazały się za słabe na utrzymanie dotychczasowej tendencji wzrostowej. Powrócił natomiast optymizm konsumentów, wyrażający się dość znacznym wzrostem wartości wskaźnika kondycji gospodarstw domowych w wyniku poprawy ocen prognostycznych ich sytuacji finansowej, sytuacji ekonomicznej w kraju oraz na rynku pracy. W porównaniu z drugim kwartałem 17 roku (majem) wartość barometru IRG SGH wzrosła o 4, pkt. Roczny przyrost wartości BARIRG jest zatem o 4, pkt mniejszy niż w poprzednim kwartale. Wzrost ten jest wynikiem głównie poprawy koniunktury w transporcie i budownictwie oraz kondycji gospodarstw domowych. Te trzy działy wniosły 4,6 pkt do wzrostu wartości barometru. Największy w tym udział miał wynik transportu samochodowego (2,3 pkt). W pozostałych branżach odnotowano spadki w skali roku. Nie są one jednak duże i wnoszą łącznie,6 pkt do spadku wartości barometru. Drugi kwartał roku to zazwyczaj okres ożywienia działalności gospodarczej. Widoczne jest ono wyraźnie zwłaszcza w tych działach gospodarki, które podatne są na oddziaływanie czynników sezonowych, tj. w rolnictwie i budownictwie, a w mniejszym stopniu w przemyśle przetwórczym. Pod tym względem bieżąca sytuacja jest dość typowa w II kwartale 18 r. Poprawiła się również kondycja gospodarstw domowych. Pomimo jednak lepszych ocen sytuacji konsumentów koniunktura w handlu i bankowości pogorszyła się. Zmiany w porównaniu z drugim kwartałem 17 r. są raczej niekorzystne. Poza sektorem gospodarstw domowych i budowlanym obserwujemy słabe, lecz wyraźnie ujemne

7 7 oddziaływanie czynników cyklicznych. Nałożenie się na siebie pozytywnych czynników sezonowych i negatywnych czynników cyklicznych sprawia, że gospodarka nie nabrała rozpędu jak zwykle o tej porze roku, lecz znajduje się raczej w zastoju. Jedynie w budownictwie widać skutki podjęcia wzmożonych inwestycji publicznych, choć i tu ogólna tendencja jest spadkowa, a wzrost zamówień zanotowały tylko większe zakłady budowlane. Mimo pewnych optymistycznych wyników cząstkowych dla II kwartału 18, których źródłem jest przede wszystkim ożywienie sezonowe, prognozy wartości barometru nie dają podstaw do oczekiwania znacznej poprawy koniunktury w najbliższych miesiącach. Tendencja rozwojowa jest negatywna cykliczna składowa barometru maleje, a szczyt aktywności gospodarczej przypadł jesienią 17 r. (Rysunek 1). Zmiany koniunktury gospodarczej sygnalizowane przez barometr IRG SGH znajdują potwierdzenie w danych oficjalnych (Rysunek 3). W I kwartale br. roczna stopa wzrostu realnego PKB Polski wyniosła,2%. Należy się jednak spodziewać na podstawie zmian BARIRG iż w drugim kwartale roku tak wysoki wzrost realnego produktu gospodarki nie utrzyma się r=, BARIRG PKB, ceny stałe, r/r (%), dane GUS (prawa skala) Rysunek 3. Barometr IRG SGH i stopa wzrostu realnego PKB w Polsce w latach 3-18.

8 8 III. KONIUNKTURA W ROLNICTWIE 1. Omówienie wyników badania 1. W II kwartale 18 r. koniunktura w polskim rolnictwie nieznacznie się poprawiła. Wartość wskaźnika koniunktury IRG SGH (IRGAGR) zwiększyła się o 1,4 punktu, z poziomu -3,1 pkt do -1,7 pkt. Wzrost wartości IRGAGR jest skutkiem zwiększenia się wartości wskaźnika wyrównanych przychodów pieniężnych, jednej ze składowych wskaźnika koniunktury, o 3,4 punktu, z poziomu -,4 pkt do -7, pkt. Pogorszyły się natomiast nastroje rolników wartość wskaźnika zaufania, drugiej składowej wskaźnika koniunktury, spadła o 2, pkt, z poziomu +11, do +9,. Wartości zarówno wskaźnika IRGAGR jak i jego składników są niższe niż przed rokiem o, odpowiednio: 1,1,,9 i 1,4 pkt. Również roczne przyrosty wszystkich trzech wskaźników są niższe niż w II kwartale 17 r. Poprawa koniunktury jest więc efektem sezonowym, krótkotrwałym, zaś spadkowa tendencja średniookresowa (wyrażająca się w przebiegu składowej cyklicznej IRGAGR) utrwala się. Wzrost wartości IRGAGR nie był wystarczający, by zniwelować spadek sprzed kwartału (o 7,6 pkt). 2. Kwartalny wzrost wartości wskaźnika IRGAGR zanotowano dla większości wyróżnianych grup gospodarstw rolnych. Najsilniej poprawę koniunktury odczuły gospodarstwa o powierzchni do 7 ha (wartość wskaźnika IRGAGR zwiększyła się o 11 punktów), położone w makroregionie środkowozachodnim (o 4,1 pkt), prowadzone przez rolników w wieku powyżej 6 lat (o 2,7 pkt), z wyższym (o 3,2 pkt) oraz zajmujące się uprawą roślin innych niż wieloletnie (o 2,6 pkt). Koniunktura pogorszyła się w pięciu grupach gospodarstw rolnych: o powierzchni 1- ha, położonych w makroregionie południowym, prowadzonych przez rolników z wykształceniem podstawowym i zasadniczym zawodowym oraz zajmujących się uprawą roślin wieloletnich i rozmnażaniem roślin. 3. Wzrosły przychody gospodarstw rolnych. Wartość salda 1 jest wyższa niż przed kwartałem o 6,8 pkt i wynosi obecnie -11 pkt. Jest jednak niższa od wartości sprzed roku o,6 pkt. Czynnikiem decydującym o wzroście przychodów pieniężnych były względnie wysokie ceny produktów zwierzęcych (mleko, żywiec wołowy i drób) oraz niektórych gatunków zbóż (jęczmień, żyto). O wzroście przychodów pieniężnych informują niemal wszystkie badane grupy gospodarstw rolnych. Największy kwartalny wzrost wartości salda odnotowano dla gospodarstw rolnych: położonych w makroregionie zachodnim (o 11,2 pkt), o powierzchni do 7 ha (o 2,6 pkt), zajmujących się chowem i hodowlą zwierząt (o 8,8 pkt), prowadzonych przez osoby powyżej 6 roku życia (o 16,3 pkt), z wykształceniem wyższym (o 9,4 pkt). Zmniejszyły się przychody jedynie gospodarstw położonych w makroregionie północnym oraz zajmujących się rozmnażaniem roślin. Rolnicy przewidują wzrost przychodów pieniężnych w III kwartale roku. 4. Zmniejszyły się oszczędności gospodarstw rolnych. Wartość salda spadła o 7,8 pkt do poziomu -29,9 pkt i jest niższa niż rok wcześniej o 2, pkt. O spadku oszczędności informują wszystkie grupy gospodarstw rolnych za wyjątkiem najmniejszych (o powierzchni do 7 ha). Największe spadki wartości salda odnotowano dla gospodarstw w położonych w makroregionie środkowozachodnim (o 12 pkt), o powierzchni 1- ha (o,3 pkt), zajmujących się rozmnażaniem roślin (o 61,2 pkt), prowadzonych 1 Salda odpowiedzi na pytanie o wielkość przychodów pieniężnych nie należy mylić ze wskaźnikiem wyrównanych przychodów pieniężnych. Wskaźnik jest średnią ważoną czterech sald odpowiedzi na pytania dotyczące przychodów pieniężnych gospodarstw rolnych: salda diagnostycznego i salda prognostycznego z okresu, w którym wskaźnik jest liczony, oraz salda diagnostycznego i salda prognostycznego z okresu poprzedzającego. Jest więc niejako obciążony przeszłością, a zarazem zorientowany na przyszłość. Taka konstrukcja ma na celu osłabić jego podatność na silne wahania poszczególnych sald pod wpływem czynników nadzwyczajnych i działających krótkotrwale.

9 9 przez osoby młode, w wieku do 3 lat (o,6 pkt), z wykształceniem podstawowym i zasadniczym zawodowym (o 14,7 pkt). Rolnicy spodziewają się, że ich oszczędności wzrosną w następnym kwartale.. Pogorszył się również stan zadłużenia gospodarstw rolnych. Wartość salda jest wyższa 2 niż przed kwartałem o 3,8 punktu, a od wartości sprzed roku o 1,1 pkt. Od pięciu kwartałów wartości salda utrzymują się powyżej linii trendu, hamując utrzymującą się od blisko lat tendencję poprawy stanu zadłużenia gospodarstw rolnych. Największy wzrost zadłużenia zanotowano w makroregionie północnym (wartość salda zwiększyła się o 13,4 pkt), w gospodarstwach o powierzchni 7-1 ha (o 9,4 pkt), zajmujących się uprawą roślin innych niż wieloletnie (o 12,4 pkt), kierowanych przez osoby w wieku od 31 do 4 lat (o 4,9 pkt), z wykształceniem podstawowym i zasadniczym zawodowym (o 7,4 pkt). Poprawił się stan zadłużenia gospodarstw położonych w makroregionach środkowozachodnim i środkowowschodnim, małych (o powierzchni do 7 ha), zajmujących się chowem i hodowlą zwierząt, prowadzonych przez osoby w wieku powyżej 6 lat i z wykształceniem wyższym. Rolnicy przewidują, że stan ich zadłużenia w kolejnym kwartale nie zmieni się. 6. Wzrosły zakupy nawozów mineralnych i środków ochrony roślin, co wynika z sezonowego (w okresie wiosennym) wzrostu zapotrzebowania na te środki produkcji. Wartości sald zwiększyły się o, odpowiednio:,3 i 9,1 pkt do wysokości,4 i -,2 pkt. Zmalały natomiast wydatki na nabycie pasz treściwych (wartość salda obniżyła się o 1,4 pkt do poziomu -8, pkt). Wartości wszystkich sald są niższe niż przed rokiem o, odpowiednio: 1,7,,2 i 2,3 pkt. 7. O 2, punktu proc. (do wysokości 39,8%) zmniejszył się odsetek gospodarstw, które zamierzają dokonać zakupu maszyn i urządzeń rolniczych, a odsetek gospodarstw, które planują dokonać inwestycji w budynki i budowle, spadł o 1,4 pkt proc. (wynosi obecnie 17,9%). Odsetek gospodarstw, które przymierzają się do inwestycji, jest niższa niż przed rokiem. 8. W dalszym ciągu rośnie niechęć do finansowania produkcji rolnej z kredytu. W ostatnim kwartale zmniejszył się zarówno odsetek gospodarstw rolnych, które wzięły kredyt preferencyjny (z 32,7% do 32,3%), jak i odsetek gospodarstw, które zaciągnęły kredyt na zasadach rynkowych (z 19,9% do 19,%). Zmiany są więc nieznaczne, jednak podtrzymują trend spadkowy. Zmniejszył się również odsetek gospodarstw, które zamierzają zaciągnąć kredyt (z 26% do 22,8%). 9. Środki z dopłat bezpośrednich rolnicy zamierzają przeznaczyć w pierwszej kolejności za zakup środków produkcji (42,6%), a następnie na bieżące potrzeby życiowe (31%), inwestycje w gospodarstwo (26,%) i dokupno ziemi (3,8%). W sumie jednak udział wydatków na produkcję rolną w strukturze przeznaczenia dopłat bezpośrednich jest niższy niż w 17 r. (o 2 punkty procentowe). 2 W przypadku tego pytania spadek wartości salda oznacza poprawę sytuacji.

10 2. Wyniki szczegółowe WSKAŹNIK KONIUNKTURY IRGAGR średnia trend liniowy składnik cykliczny (prawa skala) Q1 17 Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q wskaźnik przychodów pieniężnych -11,7-6,1,1,8 -,4-7, 2. wskaźnik zaufania 7,3,4 11, 11,9 11, 9, wskaźnik koniunktury (1.ˣ2 ) 3 3 -,3 -,6 7,3 4, -3,1-1, wskaźnik wyrównanych przychodów pieniężnych wskaźnik zaufania

11 11 6 Wskaźnik koniunktury wg makroregionów 4,8 4 3, 2, 2,2, ,7-1,8-4, -, -3,7-8 -7,3-6, -6,6-6,8 - -8,6 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 17 Q1 18 Q2 18 Wskaźnik koniunktury wg powierzchni gospodarstw rolnych 6,3 6,8,9 1, - -, -1,4 - -,6-8,7-9,9-9, , ,7 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 17 Q1 18 Q Wskaźnik koniunktury wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne 19,2 1 7,4 9,3 4,8,6 2, , -7,1-6,4-7,7 -,4-12,7 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 17 Q1 18 Q2 18

12 Wskaźnik koniunktury wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne, 4,, -,9-3,1-6,2-6, -7,1 podstawowe i zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe 7,2 Q2 17 Q1 18 Q Wskaźnik koniunktury wg grup PKD 7 13, 7,6 8, ,1-3,9-1,3-4,7 -,3-6,1-3,6-7,1-4,2 -,4-4, uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich -24, rozmnażanie roślin Q2 17 Q1 18 Q2 18 chów i hodowla zwierząt działalność mieszana

13 13 NASTROJE GOSPODARSTW ROLNYCH saldo średnia trend liniowy Q1 17 Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q z ufnością 24,2 27, 27,8 28,7 27,8 26,3 2. z obawą 6,4 61, 62,1 6, 62,1 62, 3. ze strachem,4 11,,1,8,1 11,1 saldo (1.-3.) 13,8 16, 17,7 17,9 17,7 1,2 wskaźnika zaufania (1.-2.ˣ,1-3.) 7,3,4 11, 11,9 11, 9, 3 3 Nastroje gospodarstw rolnych wg makroregionów 3,3 2 23,8 24,2 1 13, 14,3 6,4 1,1 11,2 13,9 19, 18,8 17,6 9,4 7,8,6 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 17 Q1 18 Q2 18

14 Nastroje gospodarstw rolnych wg powierzchni gospodarstw rolnych 26,1 21,7 19,2 1,9 26, 23,3 2,9,7 2,1 1,9 7, , do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 17 Q1 18 Q Nastroje gospodarstw rolnych wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne 48,3 4 3,7 34, 3 22,6 22,8,2 9,7 13, 8,6 1,1,1 - do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat -4,7 Q2 17 Q1 18 Q2 18

15 1 4 3 Nastroje gospodarstw rolnych wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 3, ,9 2,6 19, 19,6 17,9 1 4,4 11,,8 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 17 Q1 18 Q Nastroje gospodarstw rolnych wg grup PKD ,3 17,3 18,1 14,6 8,1 6,1 28,9 27,1 28, 23,2 12,2 1,4 13,4 - -8, uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich -2, rozmnażanie roślin chów i hodowla zwierząt działalność mieszana Q2 17 Q1 18 Q2 18

16 16 PRZYCHODY PIENIĘŻNE stan przewidywania średnia stanu trend liniowy stanu Q1 17 Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q2 18 przewidywania 1. wzrosły 21, 23,7 28,6 32, 21,2 21,4 32, 2. nie zmieniły się 39,8 47,1 43,1 37,2 39,8 46,1 42,7 3. zmalały 39,1 29,1 28,3 3,4 39, 32,4 2,2 brak 9,6 7,6 8,4,3 8,,1,8 saldo (1.-3.) -18,1 -,4,3 2,1-17,8-11, 6,8 Przychody pieniężne wg makroregionów 6, - - -,7-4, -3,6-6,4-2, ,3-17,3-13, -13,9-16, -17,1-1,4-13, ,1 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 17 Q1 18 Q2 18

17 17 Przychody pieniężne wg powierzchni gospodarstw rolnych 2, - -3,2-3, , -,8-9, ,6-16,8-19,6-16, ,7-33,1 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 17 Q1 18 Q Przychody pieniężne wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne,4 1,7-3,6 -,7-7,9-13,2-13, -11,6-14,3-17,7-22,1-24,2 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 17 Q1 18 Q2 18

18 18 Przychody pieniężne wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 1, ,9-9,2-12,8-1,1-17,2-16,7 -,8 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe -,7 Q2 17 Q1 18 Q2 18 Przychody pieniężne wg grup PKD 7 14,2,3 8,7 3, ,9-9,4-11,4-16,8-26,4 -, -9,9-21,3-1, ,8 - uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich -4, rozmnażanie roślin chów i hodowla zwierząt działalność mieszana Q2 17 Q1 18 Q2 18

19 19 OSZCZĘDNOŚCI stan przewidywania średnia stanu trend liniowy stanu Q1 17 Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q2 18 przewidywania 1. wzrosły 14,2 12, 14,3 19,3 14,1,6,7 2. nie zmieniły się 4,2 47,2 49,4 43,1 49,7 48,9 4,3 3. zmalały 4,6 4,4 36,3 37,6 36,2 4, 34, 4. brak 16,4 16,7 17,4 1,4 1,1 17,9 16, saldo (1.-3.) -26,4-27,9-22, -18,3-22,1-29,9-13,3 Oszczędności wg makroregionów , ,1-33,6-22, -19, -31, -29,6 -,3-29,7-27,6-18,3-2,1-21,3-24, ,7 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 17 Q1 18 Q2 18

20 Oszczędności wg powierzchni gospodarstw rolnych ,2-19,7-21,9-21, ,9-28,1-3, -28,6-32,2-33,2-32, -3,6 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 17 Q1 18 Q2 18 Oszczędności wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,1-13,1-21,7 -,1-23, -23,8-23, -28, -29,9-32,8-33,3-39,4 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 17 Q1 18 Q2 18

21 21 Oszczędności wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne , , ,7-23, -23, ,2-27, ,8-37,4 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 17 Q1 18 Q Oszczędności wg grup PKD 7 17,4 - -, ,1-23,4-32,6-32,4-34, -2,7-18, -,9-2,1-27,6-3, - -6 uprawa roślin innych niż wieloletnie -49,1 uprawa roślin wieloletnich -43,8 rozmnażanie roślin chów i hodowla zwierząt działalność mieszana Q2 17 Q1 18 Q2 18

22 22 ZADŁUŻENIE stan przewidywania średnia stanu trend liniowy stanu Q1 17 Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q2 18 przewidywania 1. wzrosło,7 12,9 11,4 16,4 13,1 13,6 1,1 2. nie zmieniło się 4,2 42,1 43,9 36, 39, 41,9 38,9 3. zmalało 49,1 4, 44,7 47,1 47,9 44,6 46, 4. brak 36,8 37,1 34,6 33,1 36, 38,8 37,9 saldo (1.-3.) -38,4-32,1-33,3-3,7-34,8-31, -3,9 Zadłużenie wg makroregionów ,1-17, -21,8-22,3-33, -3,2-27,8-29,6-31, -4,3-41,7-43,2-4, -2,1-1,3 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 17 Q1 18 Q2 18

23 23 Zadłużenie wg powierzchni gospodarstw rolnych ,8-26,8-27,4-29,8-31,2-3,9-32,1-33, -33, -34,3-34, -38,2 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 17 Q1 18 Q2 18 Zadłużenie wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne , ,9-18, , -28,1-28,9-29,9-32,9-33, -37,1-37,8-37,3 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 17 Q1 18 Q2 18

24 24 Zadłużenie wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne , ,4-27,8-31,9-32, -34,8-39,3-38,1 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 17 Q1 18 Q ,6 Zadłużenie wg grup PKD ,3-27,2-28,9-29,7-38,7-37,7 -, -3,3-2, -47,4-33,9-42,3-28,8-3,2-32,3-6 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin Q2 17 Q1 18 Q2 18 chów i hodowla zwierząt działalność mieszana

25 2 ZAKUPY NAWOZÓW MINERALNYCH saldo średnia trend liniowy Q1 17 Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q wzrosły 13,8 18,8, 1,9 16,7 17,9 2. nie zmieniły się 62,9 64, 61,8 6,9 61,7 64,6 3. zmalały 23,2 16,7 18,1 23,2 21,6 17, 4. nie dokonano 8, 4,3 3,4 7, 7,8,2 saldo (1.-3.) -9,4 2,1 1,9-7,3-4,9,4 Zakupy nawozów wg makroregionów 6,7 1,6 3,6 4, 1,6 2,9 3, 1,4 - -,7-1, -6, -4,3 -,3 - -8, ,8 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 17 Q1 18 Q2 18

26 26 Zakupy nawozów wg powierzchni gospodarstw rolnych 17,8 1 14, 2,3,3,1 - -4, ,9-13,2-9, -11,8-9, , do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 17 Q1 18 Q2 18 2,9 Zakupy nawozów wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne 1 12,9 9,6,3,1 6, ,8-4,1-9, -12,6-14,8-16,2 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 17 Q1 18 Q2 18

27 27 1 Zakupy nawozów wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 17,1 1, 4,3,6 6, - -4,2 - -7,6-7, , podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 17 Q1 18 Q2 18 Zakupy nawozów wg grup PKD 7 8,6 8, ,8,3 4, , 1,9, 3, ,6-3,9-1,7-1,1-8 - uprawa roślin innych niż wieloletnie -7,6 uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin chów i hodowla zwierząt -7,9 działalność mieszana Q2 17 Q1 18 Q2 18

28 28 ZAKUPY PASZ TREŚCIWYCH saldo średnia trend liniowy Q1 17 Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q wzrosły,3 13,8 16,4 14,6 13, 13,2 2. nie zmieniły się 6, 64,1 61,9 62,9 67, 6,2 3. zmalały 24,3 22,1 21,7 22,,1 21,7 4. nie dokonano 37,8 3, 3,3 36,4 37, 3,2 saldo (1.-3.) -14, -8,3 -,3-7,9-7,1-8, -2 Zakupy pasz wg makroregionów -4-2,7-6 -4,4-4, -4, , -7,1-6,6-6,7-12,7-9,8-12,2-8, ,4-16,4-17,8 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 17 Q1 18 Q2 18

29 29 Zakupy pasz wg powierzchni gospodarstw rolnych,7,, , -7, -7, ,7-1,4-17,1-18,6-19,6 -,7 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 17 Q1 18 Q2 18 Zakupy pasz wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne 16,7 2, - -2,2-1,4-3,8-3, ,6-11,4-12,3-1, -3-4 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat -22, -3,9 Q2 17 Q1 18 Q2 18

30 3 Zakupy pasz wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 2,8 2,6 - -2,3 - -,6-6,9-9, , -16,9-16,9 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 17 Q1 18 Q2 18 Zakupy pasz wg grup PKD 7 8,3 7,, 3,8, , -12, -26,1-21,9-3,2-34,9 -,7-9,2 -, uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich -62, rozmnażanie roślin Q2 17 Q1 18 Q2 18 chów i hodowla zwierząt działalność mieszana

31 31 ZAKUPY ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN saldo średnia trend liniowy Q1 17 Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q wzrosły,2 1,8,8 13,4 13,4 14,4 2. nie zmieniły się 62,7 6, 61, 9,6 8,8 66, 3. zmalały 27,1 18,7 17,7 27, 27,7 19,6 4. nie dokonano 1,2 6,2 3,7 11,4 13,9 6,4 saldo (1.-3.) -16,9-2,9 3,1-13,6-14,3 -,2 Zakupy środków ochrony roślin wg makroregionów 3,6 4, 4, ,6-17,2-2,2-11,1-7,1-3, -14,9-7,8-1,7 -,2-9, -2-23,1 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 17 Q1 18 Q2 18

32 32 1 Zakupy środków ochrony roślin wg powierzchni gospodarstw rolnych 13,9, ,6-4, -7,1 -, -,4-13,6-12,6-17,1-19,7-22,9 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 17 Q1 18 Q2 18 Zakupy środków ochrony roślin wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,4 7,7 3,7 -,1-2,7-8,2-9,3-12,2-16,6-17,8 -,3-28,4 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 17 Q1 18 Q2 18

33 33 Zakupy środków ochrony roślin wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 17,2 1 6, ,4-3,7-4,2-9,1-12, -14,4 -,8 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 17 Q1 18 Q2 18,4 Zakupy środków ochrony roślin wg grup PKD 7 7,6, ,3 uprawa roślin innych niż wieloletnie -2,9-3,6-19,3 uprawa roślin wieloletnich -21,7-24,3 rozmnażanie roślin Q2 17 Q1 18 Q2 18-7,2-6,6-7,1-6,2-13,3 chów i hodowla zwierząt -16,6 działalność mieszana

34 34 INWESTYCJE W MASZYNY I URZĄDZENIA 4 4 % dokonano średnia trend liniowy w % Q1 17 Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q2 18 dokonano 42,2 4,7 41,7 39,2 42,3 39,8 nie dokonano 7,8 9,3 8,3 6,8 7,7 6,2 Inwestycje w maszyny i urządzenia wg makroregionów % ,3 43, 41,2 3,1 37,2 33,8 37,3 4, 36,6 46,3 43,7 46,4 37,4 39,7 31,8 1 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 17 Q1 18 Q2 18

35 3 7 Inwestycje w maszyny i urządzenia wg powierzchni gospodarstw rolnych 6 3,2 3,3 9,8 % ,9 2,1 23,6 3,7 28,7 26, 41,3 43,7 39, do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 17 Q1 18 Q2 18 Inwestycje w maszyny i urządzenia wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,2 6,2 6, 47,4 48,4 43,8 % 4 3,2 36,3 36, 3 24,4 29,2 2,7 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 17 Q1 18 Q2 18

36 36 6 Inwestycje w maszyny i urządzenia wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 42,9 4, 41,9,7 48,9 46,8 % ,3 34,1 32,9 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 17 Q1 18 Q2 18 Inwestycje w maszyny i urządzenia wg grup PKD % 3 44, 42,1 39, 41,9 33,6 47,9 1,3 26,1 49,7 49,4 1,7 3,7 41,3 3,9 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich, rozmnażanie roślin chów i hodowla zwierząt działalność mieszana Q2 17 Q1 18 Q2 18

37 37 INWESTYCJE W BUDYNKI I BUDOWLE % dokonano średnia trend liniowy w % Q1 17 Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q2 18 dokonano 18,6 18,6 19,4 17,6 19,3 17,9 nie dokonano 81,4 81,4 8,6 82,4 8,7 82,1 Inwestycje w budynki i budowle wg makroregionów 2 % 1 17,4 17,6 17, 14,9 19,9,1 19, 14, 16,7 22,9 21,1 22,6 12,8 13,1 13,6 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 17 Q1 18 Q2 18

38 38 Inwestycje w budynki i budowle wg powierzchni gospodarstw rolnych 3 2 2,8 28,1 22,1 % 1 14,3 11,6 13, 13,7 1,6 13,9 18,1 17,6 18,4 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 17 Q1 18 Q2 18 Inwestycje w budynki i budowle wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne 3 27, 2 23,4 24,2 24,3 22,6 21,8 % 1 1,4 16,4 16,7 12,9 11,,9 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 17 Q1 18 Q2 18

39 39 3 Inwestycje w budynki i budowle wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 3 27,1 28,1 28,6 2 % 1 1,8 16,1 14, 18,1 18, 17,1 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 17 Q1 18 Q Inwestycje w budynki i budowle wg grup PKD , 2,8 26,6 28,8 % 1 1,1 18,3 16,1 16,6 13,7 12,8 13, 18, 19,6 17, uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich, rozmnażanie roślin chów i hodowla zwierząt działalność mieszana Q2 17 Q1 18 Q2 18

40 4 DOSTĘPNOŚĆ KREDYTÓW PREFERENCYJNYCH % tak średnia trend liniowy w % Q1 17 Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q2 18 tak 74,2 77, 8,3 77,2 78,4 77,7 nie 2,8 22, 19,7 22,8 21,6 22,3 9 Dostępność kredytów preferencyjnych wg makroregionów 86,7 8 8 % 8,9 77,8 79, 7,9 78,3 8,9 81,9 79,2 78,2 7,8 82, 8,2 7 73,4 73,7 7 6 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 17 Q1 18 Q2 18

41 41 Dostępność kredytów preferencyjnych wg powierzchni gospodarstw rolnych , 63,6 9,3 7,8 68,8 72,4 8,1 8,7 78,8 82, 83, 84,4 % 4 3 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 17 Q1 18 Q2 18 Dostępność kredytów preferencyjnych wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,9 68,8 74,2 83,8 78,9 78,1 77, 77,2 79,9 7,8 67,7 72,2 6 % 4 3 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 17 Q1 18 Q2 18

42 Dostępność kredytów preferencyjnych wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 78,8 81,7 8,1 79, 79,7 79,3 78 % ,9 7,8 72, podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 17 Q1 18 Q2 18 Dostępność kredytów preferencyjnych wg grup PKD ,3 79,3 77,7 6,6 71,7 74,9 76,9 6,9 68,8 81,6 84,3 79, 76, 76,8 77,6 % 4 3 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin chów i hodowla zwierząt działalność mieszana Q2 17 Q1 18 Q2 18

43 43 ZAMIAR WZIĘCIA KREDYTU 4 % tak średnia trend liniowy w % Q1 17 Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q2 18 tak 26,9 23, 2,6 2,3 26, 22,8 nie 73,1 76, 74,4 74,7 74, 77,2 Zamiar wzięcia kredytu wg makroregionów ,2 31,8 28,3 29, 31,4 2 % 18,9 22, 22,,7 22, 21,7 23,2 18, 1 14, 12,7 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 17 Q1 18 Q2 18

44 44 Zamiar wzięcia kredytu wg powierzchni gospodarstw rolnych 4 42, ,1 33, 3 % 2 1 8,2 13,4 9,6 1,2 1, 14,3 24, 24, 23,4 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 17 Q1 18 Q2 18 Zamiar wzięcia kredytu wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne , 31,2 31,4 27,9 29,2 2 % 1 24,4,6 23,6 21,4 16,2 1,,8 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 17 Q1 18 Q2 18

45 4 Zamiar wzięcia kredytu wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 3 33, 3 2 % 1 19,6 21,2 16,3 24,9 26,8 24,7 27,1 28,8 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 17 Q1 18 Q2 18 Zamiar wzięcia kredytu wg grup PKD ,1 37, 3 3 % 2 26, 3,7 27,9 22,3 18,7 18,2 33,3 27,6 29,7 3,9,4 21,8 23, 1 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin chów i hodowla zwierząt działalność mieszana Q2 17 Q1 18 Q2 18

46 46 ZACIĄGNIĘCIE KREDYTU PREFERENCYJNEGO 6 6 % tak średnia trend liniowy w % Q1 17 Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q2 18 tak 36, 34, 36,9 3,2 32,7 32,3 nie 64, 66, 63,1 64,8 67,3 67,7 Zaciągnięcie kredytu preferencyjnego wg makroregionów ,9 38, 39,1 34,6 32,6 32,9 31,9 32, 32,2 31,7 33, 3 % 2 28,4 24,4,, 1 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 17 Q1 18 Q2 18

47 47 6 Zaciągnięcie kredytu preferencyjnego wg powierzchni gospodarstw rolnych 4,4 47, 46,1 4 % 3 36,9 34,3 32,1 17,8 16,1 16,7 16,9,8 11, do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 17 Q1 18 Q2 18 Zaciągnięcie kredytu preferencyjnego wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne % 2 1 3,9 2,9 28,2 39,4 39,2 36,1 32,2 31, 31, 23,8 14,4,6 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 17 Q1 18 Q2 18

48 48 % Zaciągnięcie kredytu preferencyjnego wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 28,2 28,6 2,6 36,3 3,1 4,6 3,7 3,3 33,8 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 17 Q1 18 Q2 18 Zaciągnięcie kredytu preferencyjnego wg grup PKD % 2 36,4 36, 29,8 2,6 26, 38,2 38,2 34,6 36,8 31,8 3, 32,7 17,9 17,4 1 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich, rozmnażanie roślin chów i hodowla zwierząt działalność mieszana Q2 17 Q1 18 Q2 18

49 49 ZACIĄGNIĘCIE KREDYTU RYNKOWEGO % tak średnia trend liniowy w % Q1 17 Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q2 18 tak 21,9 21,2, 22, 19,9 19, nie 78,1 78,8 79, 78, 8,1 8, Zaciągnięcie kredytu rynkowego wg makroregionów % ,9 22,6 23,7 1, 26, 17,3 17,1 14, 17,6 24, 22, 21, 18,7 18, 17, północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 17 Q1 18 Q2 18

50 Zaciągnięcie kredytu rynkowego wg powierzchni gospodarstw rolnych 3 28,2 26,1 2 21,1 21,7 21,9 22,1 16,9 % 1 11,3,4 8, 9,1 12,2 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 17 Q1 18 Q2 18 Zaciągnięcie kredytu rynkowego wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne 2 22,6 23,, 16,6 21,9 21,,8 18,1, 17, % 1 8,2 13,8 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 17 Q1 18 Q2 18

51 1 Zaciągnięcie kredytu rynkowego wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 2, 17,9 22,3,1 19,2 19,1,1 23,2 21, % 1 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 17 Q1 18 Q Zaciągnięcie kredytu rynkowego wg grup PKD % 1 19, 18,9 17,6 29,7 28, 28,6 13,2 13, 2,7 24,6 24,2,3, 19, 6,3 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin chów i hodowla zwierząt działalność mieszana Q2 17 Q1 18 Q2 18

52 2 PRZEZNACZENIE DOPŁAT BEZPOŚREDNICH Q2 13 Q2 14 Q2 1 Q2 16 Q2 17 Q2 18 bieżące potrzeby życiowe 26,2 26,1 27,9 32,3 31,4 31, zakupy środków produkcji 46,8 47, 43,3 4,7 4,8 42,6 inwestycje w gospodarstwo 29,3 29,4 27,2 21,6 24,9 26, dokupno ziemi 7,6,4 6,1 4,2, 3,8 inne cele 7,9 7,6 9, 8,9 8,1, Przeznaczenie dopłat bezpośrednich wg makroregionów ,8 46,1 4,3 39,7 39,4 36, 3, 3, 2,6 26,3 28,1 27,1 27,1 24,7 23, 11, 12, 13,8 8, 9,1,1 4,4 3,6 6,9,8 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy bieżące potrzeby życiowe zakupy środków produkcji inwestycje w gospodarstwo dokupno ziemi inne cele 6, Przeznaczenie dopłat bezpośrednich wg powierzchni gospodarstw rolnych 47,3 46,3 4 36,7 36,2 38,2 3 29,2 27,9 27, 21,2 19,8 16,3 17, 12, 3, 4,1 1,7 9, 9,3 6,9 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha bieżące potrzeby życiowe zakupy środków produkcji inwestycje w gospodarstwo dokupno ziemi inne cele

53 3 Przeznaczenie dopłat bezpośrednich wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,3 4, 42, 32,6 33,7 46, 42,4 33,3 3 26, ,6,7 4,3 4,9 21,4,9 11,1 2,7 1,2 4,2 13,3 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat bieżące potrzeby życiowe zakupy środków produkcji inwestycje w gospodarstwo dokupno ziemi inne cele Przeznaczenie dopłat bezpośrednich wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne ,3 4,1 4,2 38,8 34,9 29,4 29, 19,3,3 11,,2 11, 7,1 3,2 3,3 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe bieżące potrzeby życiowe zakupy środków produkcji inwestycje w gospodarstwo dokupno ziemi inne cele 6 Przeznaczenie dopłat bezpośrednich wg grup PKD ,9 43, 22,8 23,4 4,6 29,7 33,3, 22,7 4, 36,2 31,7 42,8 2,8 16,7 11, 11,4 7,8 8,4 6,3, 3,9 3,1,, uprawa niewieloletnich uprawa wieloletnich rozmnażanie roślin chów mieszana bieżące potrzeby życiowe zakupy środków produkcji inwestycje w gospodarstwo dokupno ziemi inne cele

54 4 IV. KONIUNKTURA W PRZEMYŚLE PRZETWÓRCZYM 1. Omówienie wyników 1. Oznaki ożywienia, widoczne w I kwartale 18 r., w drugim kwartale osłabły. Jest to reakcja nietypowa, bowiem pozytywne oddziaływanie czynników sezonowych zazwyczaj nasila się w drugim kwartale roku. Wartości zarówno wskaźnika koniunktury jak i sald odpowiedzi na poszczególne pytania ankiety zmieniały się naprzemiennie i różniły we wszystkich badanych przekrojach. Wartość IRGIND w kwietniu zwiększyła się o, pkt, z poziomu 2, pkt do 3, pkt, w maju zaś o kolejne,1 pkt, do wysokości 3,1 pkt. W skali kwartału odnotowano poprawę koniunktury w porównaniu z lutym 18 r. wartość wskaźnika w maju jest wyższa o 1,9 pkt i utrzymuje się powyżej długookresowej średniej (-1, pkt). W skali roku jednak nastąpił spadek wartości IRGIND o,3 pkt, a w przebiegu jego składowej cyklicznej coraz wyraźniej zarysowuje się tendencja spadkowa. Przewidywania przedsiębiorstw z miesiąca na miesiąc stają się coraz bardziej pesymistyczne. 2. Czynnikiem najbardziej różnicującym zmiany koniunktury w drugim kwartale była wielkość przedsiębiorstw, mierzona wielkością zatrudnienia. W ciągu trzech miesięcy dzielących maj od lutego najsilniej poprawiła się koniunktura w ocenie przedsiębiorstw zatrudniających od 1 do osób (wartość wskaźnika koniunktury wzrosła o, pkt), a pogorszyła tylko zdaniem przedsiębiorstw dużych, o zatrudnieniu od 21 do pracowników (o 7,9 pkt). Zróżnicowanie opinii było widoczne także we wszystkich pozostałych przekrojach. Wartość IRGIND liczonego dla przedsiębiorstw prywatnych zwiększyła o 2, pkt (do wysokości 3, pkt), zaś dla publicznych zmniejszyła się o 1,8 pkt (do poziomu 3,6 pkt). Z kolei w przekroju według głównych grup produktowych poprawę koniunktury w skali kwartału odnotowano tylko w przedsiębiorstwach produkujących półprodukty. Przyrost wartości wskaźnika w tej grupie wyniósł 13,9 pkt, z poziomu -,8 do 13,1 pkt. W pozostałych grupach nastąpiło pogorszenie się koniunktury; największe w produkcji dóbr inwestycyjnych wskaźnik IRGIND dla tej grupy zmniejszył swoją wartość o 16,1 pkt, do poziomu -3,9 pkt. W maju najwyższą wartość, 13,1 pkt, odnotowano dla produkcji półproduktów, a najniższą, -3, pkt, dla produkcji dóbr konsumpcyjnych trwałego użytku. W przekroju regionalnym pogorszenie się koniunktury odnotowano w dwóch regionach: północno-zachodnim i północnym. Wskaźnik koniunktury dla tych regionów zmniejszył swoją wartość odpowiednio o: 4,2 i,7 pkt. W pozostałych regionach miała miejsce poprawa koniunktury; największa w województwie mazowieckim (wzrost wartości IRGIND o 16,3 pkt), a najmniejsza w regionie południowo-zachodnim (o,7 pkt). Najwyższą wartość w maju, 7,2 pkt, wskaźnik koniunktury przyjął dla regionu południowego, a najniższą, -8,4 pkt, dla regionu północnego. 3. Podobnie jak w poprzednich badaniach odpowiedzi na poszczególne pytania ankiety, dotyczące zarówno stanu bieżącego jak i przyszłego, były zróżnicowane. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość produkcji w kwietniu zwiększyła o 11,2 pkt, w maju zmalała o 4,3 pkt. W porównaniu z lutym r. wartość salda zwiększyła się o,1 pkt. W skali roku natomiast odnotowano wzrost wartości salda o 6, pkt. Wartości salda są większe od jego długookresowej średniej, jednak w przebiegu składnika cyklicznego pojawiła się tendencja spadkowa. Przewidywania co do przyszłych zmian wielkości produkcji zarówno w kwietniu jak i maju były pesymistyczne. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość zamówień ogółem wzrosła w kwietniu o,1 pkt, w maju spadła o 1,4 pkt. Majowy spadek odnotowały tylko firmy prywatne. Od lutego wartość salda ogółem zwiększyła się o 9,8 pkt. Jest wyższa od wartości z maja 17 roku o 8,8 pkt. Saldo ma obecnie wartość dodatnią, równą,7 pkt. W przebiegu składnika cyklicznego uwidoczniła się tendencja spadkowa. Przewidywania przedsiębiorstw w kwietniu i maju były pesymistyczne. W przypadku

55 zamówień eksportowych wartość salda w kwietniu obniżyła się o 1,7 pkt, w maju zaś zanotowano jej wzrost o, pkt. W ciągu trzech miesięcy saldo zwiększyło swoją wartość o 11,2 pkt, do poziomu 1, pkt. Wzrost w skali roku wyniósł 6, pkt. W przebiegu składnika cyklicznego brak jest wyraźnej tendencji zwyżkowej lub spadkowej. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o poziom zapasów malała zarówno w kwietniu (o,2 pkt) jak i w maju ( o 6,7 pkt). Obecnie wynosi -4,4 pkt. W porównaniu z lutym 18 r. jest niższa o 4,6 pkt, w ciągu roku zaś zmniejszyła się o 2,4 pkt. Salda przewidywań przyjmują wartości ujemne. W przebiegu linii składnika cyklicznego utrzymuje się natomiast tendencja wzrostowa. Przedsiębiorstwa spodziewają się spadku zapasów w nadchodzącym okresie. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o ceny wyrobów gotowych w kwietniu wzrosła o 2,3 pkt, a w maju spadła o,1 pkt, do wysokości,2 pkt. Obecna wartość salda jest niższa o,1 pkt od wartości z lutego. W skali roku wzrosła o,1 pkt. W przebiegu linii trendu utrzymuje się tendencja spadkowa. Tylko firmy prywatne spodziewają się wzrostu cen w kolejnych miesiącach. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość zatrudnienia zmniejszyła się w kwietniu o 2,1 punktu, w maju zaś wzrosła o 4,8 pkt. Jest niższa niż w lutym o 3, pkt i niższa od wartości z maja 17 roku o 3, pkt. Widoczna w przebiegu składnika cyklicznego tendencja spadkowa trwa. Ankietowani w kwietniu prognozowali spadek wielkości zatrudnienia w kolejnych miesiącach, w maju jej wzrost. Sytuacja finansowa przedsiębiorstw przemysłowych w kwietniu poprawiła się, w maju natomiast odnotowano jej pogorszenie się. Od lutego wartość salda zwiększyła się o 2,1 pkt, a w ciągu roku wzrosła o 1, pkt. W przebiegu składnika cyklicznego po trzech latach słabego wzrostu wykształca się tendencja spadkowa. Przewidywania przedsiębiorstw są pesymistyczne. Oceny ogólnej kondycji gospodarki polskiej w ciągu kwartału pogorszyły się wartość salda odpowiedzi na to pytanie ankiety zmniejszyła się od lutego o 2,8 pkt. Jest niższa od wartości sprzed roku o,3 pkt. Przewidywania przedsiębiorstw, zarówno prywatnych jak i publicznych, na najbliższe miesiące są pesymistyczne. W przebiegu składowej cyklicznej uwydatnia się tendencja malejąca. W ciągu kwartału wartość salda odpowiedzi na pytanie o przeciętny jednostkowy koszt produkcji zmniejszyła się o 2,4 pkt i wynosi 48,7 pkt. Jest wyższa od poziomu sprzed roku o 8,1 pkt. Przedsiębiorstwa przewidują spadek kosztów w kolejnym kwartale. O 3,6 punktu procentowego zwiększył się natomiast stopień wykorzystania mocy produkcyjnych. Obecnie wynosi 73,9% i jest niższy od poziomu sprzed roku o 1 pkt proc. Przewidywany jest dalszy wzrost stopnia wykorzystania mocy produkcyjnych. W ciągu kwartału o 7,8 pkt zwiększyła się wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość produkcji na eksport. Wynosi obecnie 6,3 pkt i jest wyższa od wartości sprzed roku o,6 pkt. Kwartalnemu wzrostowi eksportu towarzyszy wzrost konkurencyjności naszych towarów na rynkach zagranicznych oraz zwiększenie się korzyści z eksportu w porównaniu do korzyści z produkcji na rynek krajowy. Prognozy na nadchodzący kwartał są pesymistyczne producenci z obu sektorów własnościowych spodziewają się spadku eksportu. Przewidują także wzrost jego opłacalności i wzrost konkurencyjności naszych towarów na rynkach zagranicznych. 4. W ciągu kwartału zwiększyły się problemy przedsiębiorstw ze znalezieniem wykwalifikowanej siły roboczej. Informuje o tym 44,8% ankietowanych, o,3 pkt proc. więcej niż w styczniu br. Po raz pierwszy w historii badania koniunktury w przemyśle przetwórczym ta bariera wysunęła się na pierwsze miejsce. Odnotowano natomiast spadek uciążliwości pozostałych z najbardziej dokuczliwych barier działalności gospodarczej. Kolejne miejsca w rankingu zajmują: obciążenia podatkowe (41,3%) i niedostateczny popyt (również 41,3%), odpowiednio o: 3,8 i punktów procentowych mniej niż

56 6 w I kwartale roku. Na czwartą zaś pozycję przesunęły się niestabilne przepisy prawne. Na tę barierę wskazuje 38,% ankietowanych przedsiębiorstw.. W stosunku do października ub. roku zmniejszyły się wartości wskaźników działalności inwestycyjnej. Saldo odpowiedzi na pytanie o wielkość inwestycji w budynki i budowle zmniejszyło swoją wartość o 11,8 pkt i wynosi -,7 pkt, zaś wartość salda dot. inwestycji w maszyny i urządzania zmniejszyła się o 9, pkt do wysokości -,7 pkt. Obie wartości są zarazem niższe niż w kwietniu 17 roku o, odpowiednio: 1,2 i,9 pkt. Spadek inwestycji dotyczy tylko firm prywatnych. 4,1% tych przedsiębiorstw, które zamierzają inwestować, podejmie inwestycje z zamiarem wymiany starego wyposażenia. Na kolejnych miejscach wśród celów inwestycyjnych firmy wymieniają zwiększenie mocy produkcyjnych (31,8%) i mechanizację produkcji (28,%). Jako główne ograniczenia działalności inwestycyjnej przedsiębiorstwa niezmiennie wymieniają: niewystarczający zysk (42,3% ankietowanych), niedostateczny popyt (34,9%) i obawę przed zadłużeniem (34,9%).

57 7 2. Wyniki szczegółowe WSKAŹNIK KONIUNKTURY IRGIND średnia składnik cykliczny (prawa skala) składowe salda V 17 I 18 II 18 III 18 IV 18 V wielkość produkcji przewidywania 16,4 9, 12,8 17,9 9,1 4,3 2. wielkość zamówień stan -8,1-9,3-9,1-8, 2,1,7 3. zapasy - stan -2, 2,,2 2, 2,3-4,4 wskaźnik koniunktury (IRGIND): ( )/3 3,4 -,7 1,2 2, 3, 3, , Wskaźnik koniunktury wg sektorów własnościowych 4 3 3,6 3,1 3,6 3, ,2 przedsiębiorstwa publiczne V 17 IV 18 V 18 przedsiębiorstwa prywatne

58 8 1 Wskaźnik koniunktury wg wielkości zatrudnienia 13,3, 6,1 6, 1,9 1,7 7,3,, - -2, ,4-11,1-1 do osób 1- osób 21- osób powyżej osób V 17 IV 18 V 18 1 Wskaźnik koniunktury wg głównych grup przemysłowych 13,1 13, 9,9,4 3, ,9-4,3-1,2-6,9 -, , , półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra V 17 IV 18 V 18 konsumpcyjne

59 9 Wskaźnik koniunktury wg makroregionów - V 17 IV 18 V 18 Południowy (województwa: małopolskie i śląskie) 1,1 8,7 7,2 Północno-zachodni (województwa: lubuskie, wielkopolskie i zachodniopomorskie) 13,6 3, 6,3 Południowo-zachodni (województwa: dolnośląskie i opolskie) 19,3 1, 6, Północny (województwa: kujawsko-pomorskie, pomorskie i warmińsko-mazurskie) -1, -,4-8,4 Centralny (województwa: łódzkie i świętokrzyskie) -7,8,6 6,7 Wschodni (województwa: lubelskie, podkarpackie i podlaskie) 3,9 1,6,4 Województwo mazowieckie -6, -12,9 2,

60 6 PRODUKCJA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) V 17 II 18 III 18 IV 18 V 18 przewidywania wzrost 2,9 26, 22,4 26,9 28, 2,4 brak zmiany 48,8,,3 7,6 1, 3, spadek 2,3 19, 22,2 1, 21, 21,1 saldo (1.-3.),6 7,,2 11,4 7,1 4, , Produkcja wg sektorów własnościowych 13, 12 11,2 8 6, ,,4 przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne V 17 IV 18 V 18

61 61 3 Produkcja wg wielkości zatrudnienia 26,9 2, 1 3,9 2,1 3,2,6 11,4, 2,, ,3-1 - do osób 1- osób 21- osób powyżej osób -16,7 V 17 IV 18 V , Produkcja wg głównych grup przemysłowych 21,6 1 1,9 6, 1,4, 3, ,2-1,9 -,3-7, -8,1 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra V 17 IV 18 V 18 konsumpcyjne

62 62 ZAMÓWIENIA OGÓŁEM stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) V 17 II 18 III 18 IV 18 V 18 przewidywania wzrost 21, 17,4 19,8 2,6 23,6 22,9 brak zmiany 48,8 6, 2,,9 3,4 7,2 spadek 29,6 26,6 27,8 23, 23, 19,9 saldo (1.-3.) -8,1-9,1-8, 2,1,7 3, 1 Zamówienia wg sektorów własnościowych,9,9 3,1 -, , -9,8-1 przedsiębiorstwa publiczne V 17 IV 18 V 18 przedsiębiorstwa prywatne

63 63 Zamówienia wg wielkości zatrudnienia 16,4 1 11, 6,2 6, ,9-6, -6,4-9,1-4,2-3,6-9, do osób 1- osób 21- osób powyżej osób -24,1 V 17 IV 18 V 18 3 Zamówienia wg głównych grup przemysłowych 12,6 13,8 17,8 3, ,1-12,8-12,9-1,4-7, ,6-26, ,9 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra V 17 IV 18 V 18 konsumpcyjne

64 64 ZAMÓWIENIA EKSPORTOWE stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) V 17 II 18 III 18 IV 18 V 18 przewidywania wzrost 18,1 17,2 24,3 21,9 19,7 16,9 brak zmiany 8,8,8 49,2 2,2 62, 62, spadek 23,1 26,9 26, 2,9 18,2,6 nie dotyczy 43,9 1, 2,1 4,,8,1 saldo (1.-3.) -, -9,7-2,3-4, 1, -3,7 Zamówienia eksportowe wg sektorów własnościowych 2,4,9 1,3 - -3, , ,2 przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne V 17 IV 18 V 18

65 6 Zamówienia eksportowe wg wielkości zatrudnienia 1 11,8 14,3 7,7, , -4, -, -14,7-17,6 -,4-23,1-21,8 do osób 1- osób 21- osób powyżej osób V 17 IV 18 V 18 6,3 Zamówienia eksportowe wg głównych grup przemysłowych 3,3 3, 2, - -1,3-2,6-11,3-9, , , , , półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra V 17 IV 18 V 18 konsumpcyjne

66 66 ZAPASY stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) V 17 II 18 III 18 IV 18 V 18 przewidywania wzrost 13,2 13,8 14,8 16,7 14,1 7,4 brak zmiany 71,7 72,6 72,9 69, 67, 74,9 spadek 1,2 13,6 12,3 14,4 18,4 17,6 saldo (1.-3.) -2,,2 2, 2,3-4,4 -,2 17,4 Zapasy wg sektorów własnościowych 1 3,9, - -2,6-4,3-3,9 - przedsiębiorstwa publiczne V 17 IV 18 V 18 przedsiębiorstwa prywatne

67 67 3 Zapasy wg wielkości zatrudnienia 2 23,6 1 6,4, 9,,, 1, ,8-11, -4, -1, ,7 do osób 1- osób 21- osób powyżej osób V 17 IV 18 V 18 Zapasy wg głównych grup przemysłowych 6,9 2,7 3,6 4,3,3,3 3,3-1,1 - -3,7-3, ,3-12,9 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra V 17 IV 18 V 18 konsumpcyjne

68 68 CENY stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) V 17 II 18 III 18 IV 18 V 18 przewidywania wzrost 14,4 19,6 1,2 18, 16,6 19,2 brak zmiany 76,3 71,1 77,6 73,3 77, 74,9 spadek 9,3 9,3 7,2 8,2 6,4,9 saldo (1.-3.),1,3 8,,3,2 13,2 1 13,7 Ceny wg sektorów własnościowych 12,6,9,2 4, ,7 przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne V 17 IV 18 V 18

69 69 2 Ceny wg wielkości zatrudnienia 1 14,9 16,7 18,8 9,3 7,4,1,,, - -4,2-1, - -1 do osób 1- osób 21- osób powyżej osób -, V 17 IV 18 V 18 2 Ceny wg głównych grup przemysłowych 18,, 1 12,9 13, 9,8, 9,9 8,1 7,3 1,4 2,4-1,2 - półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne V 17 IV 18 V 18

70 7 ZATRUDNIENIE stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) V 17 II 18 III 18 IV 18 V 18 przewidywania wzrost 14,3 16,6 13,8 14, 14,1 1, brak zmiany 7, 71,3 7,8 68,3 73, 71, spadek,2 12,1 1,4 17,7 13, 13, saldo (1.-3.) 4,1 4,6-1,6-3,7 1,1 2,1 3 Zatrudnienie wg sektorów własnościowych 2 24, 1 8,7, 2,, ,1 przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne V 17 IV 18 V 18

71 71 Zatrudnienie wg wielkości zatrudnienia 17,9 1 1,2,,7 1,1,,, - -3,3-4,3-4,8 - do osób 1- osób 21- osób powyżej osób V 17 IV 18 V 18-7,3 1 Zatrudnienie wg głównych grup przemysłowych 8,8 8, 6,4 3,2 - -3,3-4,3-3,7-2,2-2, , -,8-1,8 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra V 17 IV 18 V 18 konsumpcyjne

72 72 SYTUACJA FINANSOWA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) V 17 II 18 III 18 IV 18 V 18 przewidywania poprawa 16,,9 11, 16,9 1, 16,7 brak zmiany 62,3 71,8 6,2 6,6 6,7 64,2 pogorszenie 21,8 17,3 23,3 17, 19,3 19, saldo (1.-3.) -,8-6,4-11,7 -,7-4,3-2,3 2 Sytuacja finansowa wg sektorów własnościowych 19,6 1 13,7,9 - - przedsiębiorstwa publiczne -3,1-6,2-8,1 przedsiębiorstwa prywatne V 17 IV 18 V 18

73 73 3 Sytuacja finansowa wg wielkości zatrudnienia 2 23,9 1,1,1 14, - -1,1 - -8, -6,4-8, ,4-12, -14,3-16,7 do osób 1- osób 21- osób powyżej osób V 17 IV 18 V 18 Sytuacja finansowa wg głównych grup przemysłowych 3,3 3,2, - -3,2-2, -2, ,6-9,7-11,8-9, , ,1 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra V 17 IV 18 V 18 konsumpcyjne

74 74 OGÓLNA SYTUACJA GOSPODARKI stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) V 17 II 18 III 18 IV 18 V 18 przewidywania poprawa 24,1 18,9 19,2 26,,2 17,7 brak zmiany 61,6 69,3 68,8 62,1 64, 62,1 pogorszenie 14,3 11,8 11,9 11, 1,8,2 saldo (1.-3.) 9,7 7,2 7,3 1, 4,4-2, 3 31,8 Ogólna sytuacja gospodarki wg sektorów własnościowych ,7 13,1 9,2, , przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne V 17 IV 18 V 18

75 7 3 3 Ogólna sytuacja gospodarki wg wielkości zatrudnienia 29,1 2 23, 21, 16,7 1,,, 7,7 4,2 4,8 11, ,7 do osób 1- osób 21- osób powyżej osób V 17 IV 18 V 18 3 Ogólna sytuacja gospodarki wg głównych grup przemysłowych 17, 18,6 22, 6, 11,6,1 2,1 2,3 9, ,9-21, ,6-4 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne V 17 IV 18 V 18

76 76 WYKORZYSTANIE MOCY PRODUKCYJNYCH stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q2 18 przewidywania wzrost 27,7 19,3 23,3,2 18,9 21,6 brak zmiany 9,8 64, 6,3 62,7 7,3 67,1 spadek 12, 16,6 11,3 17,,8 11,3 saldo (1.-3.) 1,1 2,7 12, 3,2 8,2,3 stopień wykorzystania mocy produkcyjnych (%) 74,9 74,4 7,7 7,3 73,9 7,3 3 Wykorzystanie mocy produkcyjnych wg sektorów własnościowych 3 29, ,9 14,,8 7,2 2, przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne Q2 17 Q1 18 Q2 18

77 77 3 Wykorzystanie mocy produkcyjnych wg wielkości zatrudnienia 3 29,3 29,1 2 19,2 16,9 21,8 1,7 12, 2,9 1,1, ,3 do osób 1- osób 21- osób powyżej osób -12, Q2 17 Q1 18 Q Wykorzystanie mocy produkcyjnych wg głównych grup przemysłowych 23, 2,9 1 1,8 12,7 16,9 14,3 7,1 7, ,4-7,2-9, -, półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne Q2 17 Q1 18 Q2 18

78 78 KONKURENCYJNOŚĆ TOWARÓW ZAGRANICZNYCH stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q2 18 przewidywania wzrost,7 12,, 14,8 12,4 12, brak zmiany 84,4 82,4 84,1 79,7 82,8 8,6 spadek 4,8,1,4, 4,8 7,4 trudno ocenić 47,8 38,8 42, 42,8 44,3 47, saldo (1.-3.),9 7,4,1 9,3 7,6 4,6 12 Konkurencyjność wyrobów zagranicznych na rynku krajowym wg sektorów własnościowych 8 9,8 8,3 6,7,6 6, 4 2,6 2 przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne Q2 17 Q1 18 Q2 18

79 79 2 Konkurencyjność wyrobów zagranicznych na rynku krajowym wg wielkości zatrudnienia,3 1 9,3 11,3 7, 12,,, 6,8 2,,, , do osób 1- osób 21- osób powyżej osób Q2 17 Q1 18 Q Konkurencyjność wyrobów zagranicznych na rynku krajowym wg głównych grup przemysłowych 33,3 4, 3 2 2, 1 17,8 16,4 1,3 8,3 7,3 6,8 2,2 1,4 1,9 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne Q2 17 Q1 18 Q2 18

80 8 PRODUKCJA NA EKSPORT stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q2 18 przewidywania wzrost 19,3 17,2 19, 16,6,1 17,7 brak zmiany 62,2 6,3 61,9 6,3 66,2 63,8 spadek 18,6 17, 19, 18,1 13,8 18, saldo (1.-3.),7 -,2, -1, 6,3 -,9 1 Produkcja eksportowa wg sektorów własnościowych 16,3 3,9 4,9 - -, , , przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne Q2 17 Q1 18 Q2 18

81 81 Produkcja eksportowa wg wielkości zatrudnienia 4 36, 3 11,1 2,9 9,7, 2, - -7,3-7,7-8, -11,8-3,4 -,7 - do osób 1- osób 21- osób powyżej osób Q2 17 Q1 18 Q2 18 Produkcja eksportowa wg głównych grup przemysłowych 1 4,4 11, 13, 12, 4,1, - - -,3-6, -8,2-3, ,1-28,6 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra Q2 17 Q1 18 Q2 18 konsumpcyjne

82 82 KONKURENCYJNOŚĆ WYROBÓW KRAJOWYCH NA RYNKACH ZAGRANICZNYCH stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q2 18 przewidywania wzrost 7,9,7 8,8 4, 6,3 7,2 brak zmiany 81,1 86,2 79,4 79,9 83,7 8, spadek 11, 8,1 11,9 16,2, 7,2 trudno ocenić 3,2 36,9 38,1 43,2 33,9 37,9 saldo (1.-3.) -3,1-2,4-3,1-12,2-3,7, Konkurencyjność wyrobów krajowych na rynkach zagranicznych wg sektorów własnościowych - -2,3-2,7 - -8,2-9,8 -, , -2 przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne Q2 17 Q1 18 Q2 18

83 83 Konkurencyjność wyrobów krajowych na rynkach zagranicznych wg wielkości zatrudnienia 1,6, ,8 -,2-4,3 -,7-7,1-8,7-8,3 -,6-6, ,1-2 do osób 1- osób 21- osób powyżej osób Q2 17 Q1 18 Q2 18 Konkurencyjność wyrobów krajowych na rynkach zagranicznych wg głównych grup przemysłowych,2, - -6,9-4,9-1, -2-2,8-4, ,9-21, ,7-6 -,6 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra Q2 17 Q1 18 Q2 18 konsumpcyjne

84 84 KORZYŚCI Z PRODUKCJI NA EKSPORT W STOSUNKU DO KORZYŚCI Z PRODUKCJI NA RYNEK KRAJOWY stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q2 18 przewidywania wzrost 29,1 3,9 33,3 2,3 28,8 27,2 brak zmiany 2, 49,2,,8 1, 2,7 spadek 18,9, 16,2 24,,2,1 saldo (1.-3.),3,9 17,2 1,3 8, 7,1 Korzyści z produkcji na eksport / korzyści z produkcji na rynek krajowy wg sektorów własnościowych 1 13,7 9,8 11,1 3, ,6-9,1 przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne Q2 17 Q1 18 Q2 18

85 8 Korzyści z produkcji na eksport / korzyści z produkcji na rynek krajowy wg wielkości zatrudnienia 1 16,2 17,2 1, 12 14,3 4,3 8,, 1, 6, - -2, do osób 1- osób 21- osób powyżej osób -9,8 Q2 17 Q1 18 Q Korzyści z produkcji na eksport / korzyści z produkcji na rynek krajowy wg głównych grup przemysłowych 21,4 1,8 14, 12,3 11,8,3,8 6,4 8,7 - -1, -1, ,6 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra Q2 17 Q1 18 Q2 18 konsumpcyjne

86 86 PRZECIĘTNY KOSZT PRODUKCJI stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 17 Q2 18 przewidywania wzrost 46, 47,9,7 7,2 4,9 48, brak zmiany 47,6 46,3 4,7 36,8 38,9 48,3 spadek,9,8 3,6 6, 6,2 3,7 saldo (1.-3.) 4,6 42,1 47,2 1,1 48,7 44,3 7 Przeciętny koszt produkcji wg sektorów własnościowych 6 7,1 6,9 4 42,2 1,2 47, 3 29,4 przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne Q2 17 Q1 18 Q2 18

87 87 Przeciętny koszt produkcji wg wielkości zatrudnienia 7 6,4 9, 6,2 9,3 4, ,2 36,7 37, 38,1 3,4 32,7 32,8 do osób 1- osób 21- osób powyżej osób Q2 17 Q1 18 Q Przeciętny koszt produkcji wg głównych grup przemysłowych 9, 73, ,3 9, 47,6 47,1 3,2 49,3 48, ,2 27,8 29, półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne Q2 17 Q1 18 Q2 18

88 88 BARIERY DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ 6 1,3 47, 44,8 4,4 4,1 41,3 41,9 42,2 41,3 4 39, 38, 3 26,1 27, 2,1 29, 2,1 22, 23,3,1 19, 18,2 8,8 8,1 8,,8 4,6 8, 4,7 3,4 3,2 9,2 6,8 8, 7,7,1 9,9 6, 7,4,9 (1) (2) (3) (4) () (6) (7) (8) (9) () (11) (12) (13) Q2 17 Q1 18 Q2 18 (1) niedostateczny popyt krajowy (2) niedostateczny popyt zagraniczny (3) konkurencyjny import (4) brak wykwalifikowanej siły roboczej () niedostateczne wyposażenie (6) brak surowców i materiałów (7) niska płynność finansowa (8) niska dostępność kredytu (9) niekorzystne warunki kredytowe () niestabilność przepisów prawnych (11) obciążenia podatkowe (12) inne (13) nie występują

89 89 INWESTYCJE W BUDYNKI I BUDOWLE stan średnia II półr. 1 I półr. 16 II półr. 16 I półr. 17 II półr. 17 I półr. 18 wzrost 22,7 21,8 2,,6 27,6,2 brak zmiany 4,6 4,8,1 4,2 1, 3,8 spadek 22,7 23,3 24,4 2,2 21,4 26, saldo (1.-3.), -1, 1,1-4, 6,1 -,7 3 2 Inwestycje w budynki i budowle wg sektorów własnościowych 26,1 1 8, ,8-9,6 przedsiębiorstwa publiczne -3, -9, przedsiębiorstwa prywatne I półr. 17 II półr. 17 I półr. 18

90 9 3 Inwestycje w budynki i budowle wg wielkości zatrudnienia 2,,7 13,8 9, ,3-4,3-1,2-6,6-6,4-4,2-12, , - do osób 1- osób 21- osób powyżej osób I półr. 17 II półr. 17 I półr Inwestycje w budynki i budowle wg głównych grup przemysłowych 14,8 17, 6,1 9,6,, ,4-7,1-3,8-3,2-6, ,6 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra I półr. 17 II półr. 17 I półr. 18 konsumpcyjne

91 91 INWESTYCJE W MASZYNY I URZĄDZENIA stan średnia II półr. 1 I półr. 16 II półr. 16 I półr. 17 II półr. 17 I półr. 18 wzrost 3,3 29,2 31,4 29,8 32,3 26,6 brak zmiany 39,9 44,7 43,6 4, 44,2 46,1 spadek 24,8 26,1 2,1 24,7 23, 27,3 saldo (1.-3.), 3,2 6,3,2 8,8 -,7 Inwestycje w maszyny i urządzenia wg sektorów własnościowych 3 28, ,1,2 7, ,3 przedsiębiorstwa publiczne -4,1 przedsiębiorstwa prywatne I półr. 17 II półr. 17 I półr. 18

92 Inwestycje w maszyny i urządzenia wg wielkości zatrudnienia 23,4,7 17,9 32,7, 3,3 2, ,4-8, -6, -12, do osób 1- osób 21- osób powyżej osób -41,7 I półr. 17 II półr. 17 I półr Inwestycje w maszyny i urządzenia wg głównych grup przemysłowych 14,8 21,4 21,4 6,7 7,8 1,2, 4,3 8,1 - -8,8-3, ,8 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra I półr. 17 II półr. 17 I półr. 18 konsumpcyjne

93 93 INWESTYCJE PLANOWANE 7 63, 6 8,3 4, ,2 31,8 32,6 32,1 31,1 28, 23,6 23,8 22,9 22,6 2,1 22, 14,8 13,6 12,9 11,2 8,2 13,9 6,8 9, 8,9 (1) (2) (3) (4) () (6) (7) (8) I półr. 17 II półr. 17 I półr. 18 (1) wymiana starego wyposażenia (2) powiększenie mocy produkcyjnych (3) mechanizacja i automatyzacja produkcji (4) wprowadzenie nowych technik wytwarzania () oszczędzanie energii (6) kontrola zanieczyszczeń (7) poprawa bezpieczeństwa (8) inne

94 94 CZYNNIKI OGRANICZAJĄCE INWESTYCJE PLANOWANE 4 4,3 4 37,9 42,3 37,3 4, 38,6 3 34,9 34,2 34, ,9 24,3 18,9 1,6 1 13,4 12, 6,7 6, 7,9,3 7,7 4,3 (1) (2) (3) (4) () (6) (7) I półr. 17 II półr. 17 I półr. 18 (1) niedostateczny popyt (2) wysoki koszt kapitału (3) trudności w uzyskaniu kredytów (4) niewystarczający zysk () obawa przed zadłużeniem (6) czynniki techniczne (7) inne

95 9 V. KONIUNKTURA W BUDOWNICTWIE 1. Omówienie wyników 1. W II kwartale 18 roku ogólny wskaźnik koniunktury w budownictwie (IRGCON) przyjął wartość 28,6 pkt, wyższą o 14,2 pkt niż w II kwartale 17 roku. Sezonowym efektem zwiększenia się aktywności budownictwa jest wzrost wartości wskaźnika koniunktury w stosunku do I kwartału br. o 2,8 pkt. Kwartalny przyrost wartości IRGCON jest mniejszy niż rok i dwa lata temu, a także mniejszy od średniego przyrostu z ostatnich lat (równego 3 pkt). Trwająca przez co najmniej ostatnie 2 lata tendencja wzrostowa w budownictwie zakończyła się i kierunek trendu zmienił się na spadkowy. W stosunku do poprzedniego kwartału wartość wskaźnika koniunktury dla sektora prywatnego zwiększyła się o 23,6 pkt, a publicznego o 37,4 pkt. Bardzo niskie wartości wskaźnika zanotowano dla zakładów małych: 4, pkt dla zakładów zatrudniających do osób, a dla firm prywatnych zatrudniających do osób tylko 1,4 pkt. Zwiększyło się regionalne zróżnicowanie koniunktury w budownictwie. Różnica między największą (38,1 pkt dla makroregionu wschodniego) a najmniejszą (-, pkt dla makroregionu południowo-zachodniego) wartością wskaźnika przekracza obecnie 43 punkty. 2. Zakończył się obserwowany w latach 16 i 17 szybki cykliczny wzrost produkcji budowlanej. Obecne wartości salda w ujęciu ogółem oraz dla sektora prywatnego i publicznego wynoszą, odpowiednio: 33,1, 28, oraz 6,2 pkt, są więc prawie takie same jak w II kwartale przed rokiem. Ujemne wartości salda zanotowano dla zakładów zatrudniających do osób (-1,3 pkt), a zwłaszcza dla firm sektora prywatnego zatrudniających do osób (-2,7 pkt). Najwyższą wartość (4,9 pkt) saldo przyjęło dla przedsiębiorstw państwowych. Przewidywania co do rozwoju produkcji budowlanej w III kwartale roku są bardziej optymistyczne od wyników drugiego kwartału wartość salda prognostycznego w ujęciu ogółem wynosi 44, pkt, dla sektora prywatnego 4,4 pkt, a publicznego 6,7 pkt. 3. Pomimo wzrostu wartości salda odpowiedzi na pytanie o wielkość zamówień aż o 1 pkt (w porównaniu z I kwartałem roku), załamała się cykliczna tendencja wzrostowa, zapoczątkowana przed dwoma laty. Najniższe wartości salda zanotowano dla zakładów zatrudniających do osób (4, pkt), w szczególności najmniejszych firm sektora prywatnego zatrudniających do osób (1,4 pkt). Wysokie wartości salda występują w grupach przedsiębiorstw państwowych (4,9 pkt), zakładów związanych ze wznoszeniem budynków (47,9 pkt) oraz zatrudniających powyżej pracowników (47,8 pkt). W stosunku do poprzedniego kwartału wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość zamówień eksportowych w ujęciu ogółem wzrosła o 3,1 pkt, a dla sektora publicznego spadła o 1,2 punktów. Prognozy dotyczące zamówień zarówno krajowych jak i eksportowych w przyszłym kwartale są tylko nieznacznie wyższe od obecnych wartości salda. 4. Znacznie wzrosły ceny usług budowlanych. Większy wzrost cen obserwuje się w sektorze publicznym, mniejszy w prywatnym. Największe wartości salda zanotowano dla zakładów wykonujących prace związane ze wznoszeniem budynków (2,7 pkt) oraz przedsiębiorstw państwowych (41,2 pkt). Podobnie jak w poprzednim kwartale, najniższe wartości salda a zarazem najniższe przyrosty kwartalne odnotowały najmniejsze firmy prywatne, zatrudniające do pracowników (obecna wartość salda równa, pkt), oraz zakłady zatrudniające do osób (1,3 pkt).. Poprawiła się sytuacja finansowa firm budowlanych. Wartość salda wzrosła w ciągu kwartału o 6,1 pkt do poziomu 1,1 pkt. Pozytywne oceny sytuacji finansowej wyrażają przede wszystkim przedsiębiorstwa duże, zatrudniające powyżej osób (13,2 pkt) i zakłady wykonujące prace specjalistyczne (,7 pkt). Podobnie jak w poprzednim kwartale negatywnie oceniają swą sytuację

96 96 finansową zakłady zatrudniające do osób (-9,2 pkt), prywatne mikroprzedsiębiorstwa (-9,7 pkt) oraz zakłady zajmujące się wznoszeniem budynków (-2,1 pkt). Należy spodziewać się poprawy sytuacji finansowej zakładów budowlanych w nadchodzącym kwartale (wartość salda prognostycznego wynosi 24 pkt), w większym stopniu w sektorze publicznym (42,2 pkt) niż prywatnym (19, pkt). 6. Obecna wartość salda odpowiedzi o wielkość zatrudnienia wynosi 12,7 pkt. Jest o 3,9 pkt wyższa niż kwartał temu, lecz o 3,3 pkt niższa niż w II kwartale 17 r. Dla sektora publicznego wartość salda ponad dwukrotnie przewyższa wartość salda dla sektora prywatnego. Dwuletnia cykliczna tendencja wzrostu zatrudnienia zakończyła się. Mimo sezonu sprzyjającego pracom budowlanym wartość sald dla zakładów zatrudniających do osób oraz prywatnych mikroprzedsiębiorstw są ujemne i odpowiednio równe: -, oraz -12, pkt. Ujemną wartość salda (-2, pkt)zanotowano także dla zakładów krajowych będących własnością osób fizycznych. 7. Sprawdziła się prognoza z poprzedniego kwartału dotycząca wzrostu nakładów inwestycyjnych w sektorze publicznym. Obecna wartość salda w ujęciu ogółem wynosi,1 pkt, dla sektora prywatnego nadal jest ujemna i równa -6,9 pkt, dla publicznego zaś ma wysoką wartość dodatnią, 29,3 pkt. Dodatnie wartości salda odnotowano dla przedsiębiorstwa państwowych (43,1 pkt), zakładów budujących obiekty inżynieryjne (, pkt) oraz zakładów zatrudniających powyżej osób (9,9 pkt). Najmniej nastawione inwestycyjnie są zakłady zatrudniające do osób (wartość salda wynosi -21,3 pkt), prywatne mikroprzedsiębiorstwa (-23,9 pkt) oraz zakłady zajmujące się wznoszeniem budynków (-21,7 pkt). 8. Zakończył się trwający ok. półtora roku cykliczny wzrost wykorzystania mocy produkcyjnych. Wartości salda zarówno w ujęciu ogółem jak i dla obu sektorów własnościowych są prawie identyczne jak przed rokiem (ogółem 26,6 pkt, dla sektora prywatnego 23,9 pkt, a publicznego 4,4 pkt). Najwyższą wartość salda, równą 64,7 pkt, zanotowano dla przedsiębiorstw państwowych, a najniższą, -2,6 pkt, dla zakładów zatrudniających do pracowników. 9. Co najmniej od początku 17 roku oceny zakładów budowlanych w odniesieniu do ogólnej sytuacji gospodarczej układały się w tendencji wzrostowej. W bieżącym kwartale nastąpiło jej odwrócenie mimo, iż obecna wartość salda (,4 pkt) jest wyższa niż przed kwartałem (o 12,2 pkt) i rokiem (o,4 pkt). Dla wszystkich analizowanych grup zakładów wartości salda są dodatnie. Prognozy dotyczące rozwoju ogólnej sytuacji gospodarczej w Polsce w kolejnym kwartale są bliskie obecnym ocenom.. Oceny sytuacji w budownictwie są powiązane z opiniami o stanie gospodarki. Choć więc oceny sytuacji budownictwa są lepsze niż kwartał i rok temu (wartość salda wyższa o, odpowiednio: 22 i 29,4 pkt), to silna tendencja wzrostowa, która wyniosła w ubiegłym roku wartość salda do wysokości nienotowanej od 7 r., załamała się. Prognozy rozwoju sytuacji budownictwa w nadchodzącym kwartale są na podobnym poziomie jak obecne oceny (26,1 pkt). 11. W bieżącym kwartale najbardziej dotkliwą jest bariera konkurencji (wskazuje ją 43,6% ankietowanych), drugą nadmierne obciążenia podatkowe (4,9%), a trzecią zbyt wysokie ceny surowców i materiałów (3,4%). W porównaniu z I kwartałem bieżącego roku największe zmiany dotyczą: cen surowców i materiałów udział zakładów wymieniających tę barierę zwiększył się o 7,9 punktów procentowych, zatorów płatniczych wzrost o,9 pkt proc. oraz niestabilności prawa spadek o,3 pkt proc. Dotkliwość barier jest bardzo zróżnicowana. Najbardziej widoczne jest to w przypadku zatorów płatniczych; ten problem jest trzecią co do uciążliwości barierą dla firm prywatnych i ósmą dla przedsiębiorstw publicznych. Zakłady budowlane nie spodziewają się wzrostu dotkliwości barier w III kwartale roku.

97 97 2. Wyniki szczegółowe WSKAŹNIK KONIUNKTURY IRGCON średnia składnik cykliczny (prawa skala) - składowe salda Q1 17 Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q zamówienia ogółem stan -4,,3 31,8 28, -16,2 34,8 2. wielkość zatrudnienia przewidywania 9,9 8,4,7-11,1 21,8 22,3 wskaźnik koniunktury (IRGCON): (1.+2.)/2-1,1 14,4 16,3 8, 2,8 28,6 3 Wskaźnik koniunktury wg sektorów własnościowych ,3 28,6 1 12,4 14,4 2,7 2,8 przedsiębiorstwa publiczne Q2 17 Q1 18 Q2 18 przedsiębiorstwa prywatne

98 98 Wskaźnik koniunktury wg wielkości zatrudnienia 42,7 4 32,1 3 26,7 21,2 4, 8, - -1,7-4,6-3, < osób 21- osób > osób Q2 17 Q1 18 Q Wskaźnik koniunktury wg rodzajów działalności 36,8 3 29,1 29,9 26,6,3 14,2 2, ,3 roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej -1,8 roboty budowlane specjalistyczne Q2 17 Q1 18 Q2 18

99 99 Wskaźnik koniunktury wg makroregionów - Q2 17 Q1 18 Q2 18 Południowy (województwa: małopolskie i śląskie) 21,8 11,4 34,9 Północno-zachodni (województwa: lubuskie, wielkopolskie i zachodniopomorskie) 12,4 12,6 17,1 Południowo-zachodni (województwa: dolnośląskie i opolskie) 21,3-18,4 -, Północny (województwa: kujawsko-pomorskie, pomorskie i warmińskomazurskie) 18,9 7,8 36, Centralny (województwa: łódzkie i świętokrzyskie) 18,8 6,1 23,7 Wschodni (województwa: lubelskie, podkarpackie i podlaskie) 1,6-8,9 38,1 Województwo mazowieckie

100 PRODUKCJA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi odsetki Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q2 18 przewidywania 1. wzrost 43,3 48,7 41,8 14, 43,8 1,3 2. brak zmiany 46, 41, 46,, 4, 41,9 3. spadek,7,4 12,3 36,,7 6,8 saldo (1,-3,) 32,6 38,3 29, -22, 33,1 44, 7 6 7, Produkcja wg sektorów własnościowych 6, ,3 28, ,3-28, przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne Q2 17 Q1 18 Q2 18

101 1 Produkcja wg wielkości zatrudnienia ,6 36, 4,6 41,2 12, - -1, , -16, ,7 < osób 21- osób > osób Q2 17 Q1 18 Q ,8 Produkcja wg rodzajów działalności 6,7 31, 28,3 32,2 - -3,7-9,8-12, -4-38,2-6 roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej roboty budowlane specjalistyczne Q2 17 Q1 18 Q2 18

102 2 ZAMÓWIENIA OGÓŁEM stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi odsetki Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q2 18 przewidywania 1. wzrost 41,2 43,6 41,4 17,6 43,9 42,2 2. brak zmiany 38,1 44, 4,2 48,6 47, 2,8 3. spadek,8 11,8 13,4 33,8 9,1, saldo (1.-3.),3 31,8 28, -16,2 34,8 37,2 6, Zamówienia wg sektorów własnościowych 2, ,4 14, ,9-29,7 przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne Q2 17 Q1 18 Q2 18

103 3 6 Zamówienia wg wielkości zatrudnienia 4,1 47,8 4 34,6 3 1,6 4, 11,6, ,1-21,9 < osób 21- osób > osób Q2 17 Q1 18 Q ,9 Zamówienia wg rodzajów działalności 49,7 36,8 3 23,1 12,6 13, ,2 roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków -21,9-22,7 roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej Q2 17 Q1 18 Q2 18 roboty budowlane specjalistyczne

104 4 ZAMÓWIENIA EKSPORTOWE stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) -2 warianty odpowiedzi odsetki Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q2 18 przewidywania 1. wzrost 17,8 1,9 3, 12,8 1,1 22,3 2. brak zmiany 7,3 77,, 82,1 8,6 76,6 3. spadek 11,9 6,6 14,,1 4,3 1,1 saldo (1.-3.),9 9,3 21, 7,7,8 21,2

105 CENY USŁUG BUDOWLANYCH stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi odsetki Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q2 18 przewidywania 1. wzrost 12, 18, 23,2,8 33,3 33,1 2. brak zmiany 77,2 7,7 72,7 72,4 64,1 63,3 3. spadek,3 6,4 4, 6,8 2,6 3,6 saldo (1.-3.) 2,2 11,6 19,2 14, 3,7 29, 4 Ceny wg sektorów własnościowych 43, , ,8 17,8 13,1, przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne Q2 17 Q1 18 Q2 18

106 Ceny wg wielkości zatrudnienia 3, 34,6 28,8 19,7,3, 1, ,6-4,9 < osób 21- osób > osób Q2 17 Q1 18 Q ,7 Ceny wg rodzajów działalności 4 32,2 3 24,8 13, 14, ,2 roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków 1,2 roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej,6 -,6 roboty budowlane specjalistyczne Q2 17 Q1 18 Q2 18

107 7 ZATRUDNIENIE stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) -3 warianty odpowiedzi odsetki Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q2 18 przewidywania 1. wzrost 3,9 29,3 19,8 13,1 26,2 31,3 2. brak zmiany 4,2 4,7 8,,6 6,3 9,8 3. spadek 14,9 16, 22,2 31,3 13, 9, saldo (1.-3.) 16, 13,3-2,4-18,2 12,7 22, Zatrudnienie wg sektorów własnościowych 24,8 17, 11,2,2-1,3-18,9 przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne Q2 17 Q1 18 Q2 18

108 8 4 Zatrudnienie wg wielkości zatrudnienia 33, 3 2, 3,3 9,6 11,4 2, ,7 -, ,8 < osób 21- osób > osób Q2 17 Q1 18 Q2 18 Zatrudnienie wg rodzajów działalności 4 3, 3,2,3 13,3 2,1 - -6, - -16,8-16, -3-4 roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków -32,6 roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej roboty budowlane specjalistyczne Q2 17 Q1 18 Q2 18

109 9 SYTUACJA FINANSOWA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) - warianty odpowiedzi odsetki Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q2 18 przewidywania 1. poprawa 14,9 22, 23,6 17, 17,3 33,4 2. brak zmiany 6,9 62,7 62,6 6,9 66, 7,1 3. pogorszenie 24,2 14,8 13,8 22, 16,2 9,4 saldo (1.-3.) -9,3 7,7 9,8 -, 1,1 24, 1 Sytuacja finansowa wg sektorów własnościowych 9,7,9,4 - -4,1 - -,3-8,8-1 przedsiębiorstwa publiczne Q2 17 Q1 18 Q2 18 przedsiębiorstwa prywatne

110 1 1 Sytuacja finansowa wg wielkości zatrudnienia,9 13,2 - -4, -2,7 -,6 - -9, ,7-18,2-17,1 < osób 21- osób > osób Q2 17 Q1 18 Q2 18 1,6 Sytuacja finansowa wg rodzajów działalności 1,, ,1-3, -8,8-9, ,2 roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej -17,2 roboty budowlane specjalistyczne Q2 17 Q1 18 Q2 18

111 111 WYKORZYSTANIE MOCY PRODUKCYJNYCH stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi odsetki Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q2 18 przewidywania 1. wzrost 38,7 41,7 34, 8,2 32,9 3,1 2. brak zmiany 48,8 2, 4,8 62, 6,8 61,6 3. spadek 12,,7,7 29,8 6,3 3,3 saldo (1.-3.) 26,2 36, 23,8-21,6 26,6 31,8 Stopień wykorzystania mocy produkcyjnych wg sektorów własnościowych 4 44,9 4,4 3 22,8 23, , przedsiębiorstwa publiczne Q2 17 Q1 18 Q2 18 -,8 przedsiębiorstwa prywatne

112 112 Stopień wykorzystania mocy produkcyjnych wg wielkości zatrudnienia 44, ,4 32,6 26,9 - -3,4-2, ,7-2,3-24, < osób 21- osób > osób Q2 17 Q1 18 Q Stopień wykorzystania mocy produkcyjnych wg rodzajów działalności 42,8 36,1 3 13, 19,4 2,8 6, - -4, roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków -3,2 roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej -26,1 roboty budowlane specjalistyczne Q2 17 Q1 18 Q2 18

113 113 NAKŁADY INWESTYCYJNE stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) - warianty odpowiedzi odsetki Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q2 18 przewidywania 1. wzrost 14,9 13,9 16,1 13,9 18,9 21,2 2. brak zmiany 7,2 69,1 63, 9,3 62,3 64,6 3. spadek 27,9 17,,3 26,7 18,8 14,2 saldo (1.-3.) -13, -3,1-4,2-12,8,1 7, 4 3 Nakłady inwestycyjne wg sektorów własnościowych 29,3 11, , -17,8-13,8-6,9-3 przedsiębiorstwa publiczne Q2 17 Q1 18 Q2 18 przedsiębiorstwa prywatne

114 114 1 Nakłady inwestycyjne wg wielkości zatrudnienia 9,9 - -,2, -2, , -18,2-23,4-21,3-1,4-3 < osób 21- osób > osób Q2 17 Q1 18 Q2 18 Nakłady inwestycyjne wg rodzajów działalności, ,8-3,2 -,7-12,3 -, ,7-24, -4-41, - roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej roboty budowlane specjalistyczne Q2 17 Q1 18 Q2 18

115 11 OGÓLNA SYTUACJA GOSPODARCZA W KRAJU stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi odsetki Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q2 18 przewidywania 1. poprawa 17,8 27, 31,8 22,3 2,9 32,9 2. brak zmiany 64,3 61, 61,8 63,6 68,6 7, 3. pogorszenie 17,8 11, 6,4 14,1,,1 saldo (1.-3.), 1, 2,4 8,2,4 22,8 Ogólna sytuacja gospodarcza w kraju wg sektorów własnościowych 2 17, 17,2,4 1 9,1 8, ,1 przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne Q2 17 Q1 18 Q2 18

116 116 3 Ogólna sytuacja gospodarcza w kraju wg wielkości zatrudnienia 27,4 2 17,9 1,6 7, 6,4,4 - -, ,3-9,4 < osób 21- osób > osób Q2 17 Q1 18 Q Ogólna sytuacja gospodarcza w kraju wg rodzajów działalności 2,7 1 14,9 16, 9, 13, ,6-4,3, ,3 roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej roboty budowlane specjalistyczne Q2 17 Q1 18 Q2 18

117 117 SYTUACJA BUDOWNICTWA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi odsetki Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q2 18 przewidywania 1. poprawa,1 31,9 31,8,2 32,4 3,1 2. brak zmiany 7, 3,2 7,1 64,2 61,8,9 3. pogorszenie 22,9 14,8 11,1 1,6,8 9, saldo (1.-3.) -2,8 17,1,7 4,6 26,6 26, Sytuacja budownictwa wg sektorów własnościowych 38,1 24,4 12,8,9 -,7-6,7 przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne Q2 17 Q1 18 Q2 18

118 ,2 Sytuacja budownictwa wg wielkości zatrudnienia 28,4 27, 19,4 1,1,9-1,3-7,6 -,9 < osób 21- osób > osób Q2 17 Q1 18 Q ,8 Sytuacja budownictwa wg rodzajów działalności 28,7 14,7,2 9,7 1,2 - -9, - -16,7 roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków -1,2 roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej roboty budowlane specjalistyczne Q2 17 Q1 18 Q2 18

119 119 BARIERY AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ , % , 43,6 24,4 4,9 4, 46,3 27, 3,4 32,9 24, 3,4,1 33, 28,2 29,9 22, 19,9 4, 34,1 11, 13,8 13,3 11,6 9,9,, 4, 4,4 2,4 (1) (2) (3) (4) () (6) (7) (8) (9) () Q2 17 Q1 18 Q2 18 (1) konkurencja wewnątrz gałęzi (2) obciążenia podatkowe (3) ceny surowców i materiałów (4) zatory płatnicze () niestabilność przepisów prawnych (6) niedostateczny popyt (7) trudności w uzyskaniu kredytu (8) niekorzystne warunki pogodowe (9) inne () nie ma barier 6% 7,1% Bariery wg sektorów własnościowych % 4% 41,4% 42,1% 3,7% 42,9% 34,2% 34,9% 3,7% 39,3% 32,1% 3% 27,% % % 7,1% 1,8% 14,3% 13,8% 9,9% 11,2% 4,6% 3,6% 3,6% % (1) (2) (3) (4) () (6) (7) (8) (9) () przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne

120 1 Częste lub bardzo częste trudności ze znalezieniem pracowników o wysokich kwalifikacjach Ogółem Sektor prywatny 6,3% 66,1% 61,6% 6,% Sektor publiczny Zatrudnienie do osób Zatrudnienie 21- osób Zatrudnienie powyżej osób PKD 41 6,% 1,% 6,8% 6,% 7,2% 6,7% 7,6% 66,6% 7,4% 68,2% PKD 42 64,% 74,2% PKD 43,6%,6% % % % 3% 4% % 6% 7% 8% Q2 18 Q1 18 Częste lub bardzo częste trudności ze znalezieniem pracowników o niskich kwalifikacjach Ogółem Sektor prywatny Sektor publiczny 36,% 48,1% 2,%,7% 49,% 44,2% Zatrudnienie do osób 44,% 2,9% Zatrudnienie 21- osób 48,2% 4,9% Zatrudnienie powyżej osób 6,9% 77,3% PKD 41 PKD 42 1,6% 48,% 48,4% 6,7% PKD 43 38,3% 42,3% % % % 3% 4% % 6% 7% 8% Q2 18 Q1 18

121 121 VI. KONIUNKTURA W HANDLU 1. Omówienie wyników 1. Koniunktura w handlu w II kwartale 18 r. uległa pogorszeniu. Wartość wskaźnika koniunktury IRG SGH (IRGTRD) zmniejszyła się o, punktu i obecnie wynosi -,1 pkt. Jest niższa od poziomu odnotowanego przed rokiem (3,3 pkt w II kwartale 17 r.) oraz od średniej dla II kwartału z ostatnich dziesięciu lat (która wynosi 2,6 pkt). 2. W przekroju według wielkości przedsiębiorstwa, mierzonej liczbą zatrudnionych, odnotowano wzrost wartości wskaźnika jedynie dla przedsiębiorstw zatrudniających od 1 do osób (z 6,6 pkt do 17, pkt). Jest to zarazem jedyna grupa, dla której utrzymała się dodatnia wskaźnika koniunktury. Dla pozostałych grup przedsiębiorstw odnotowano spadki, przy czym największy (o 17,3 pkt) dla grupy przedsiębiorstw zatrudniających powyżej osób. Najniższą wartość, -9,3 pkt, wskaźnik koniunktury przyjął dla przedsiębiorstw zatrudniających od 21 do osób. 3. W przekroju według rodzaju działalności handlowej poprawę koniunktury zanotowano jedynie w przedsiębiorstwach zajmujących się sprzedażą hurtową (wzrost wartości wskaźnika koniunktury z 4, pkt do 6, pkt). Dla przedsiębiorstw prowadzących sprzedaż we wszystkich formach (tj. detaliczną, hurtową i mieszaną) oraz przedsiębiorstw zajmujących się sprzedażą detaliczną zanotowano spadek wartości wskaźnika koniunktury, odpowiednio: z 1,9 pkt do, pkt oraz z 1,1 pkt do -6,6 pkt. 4. W przekroju według miejsca prowadzenia działalności pogorszenie się koniunktury zaobserwowano we wszystkich grupach przedsiębiorstwach handlowych. Najwyższy spadek, o 18,8 pkt, odnotowano dla przedsiębiorstw handlowych funkcjonujących w dużych miastach, a najniższy, o 2,9 pkt, dla tych, które działają w małych miasteczkach. Pomimo spadku dodatnie wartości wskaźnika koniunktury utrzymały się dla przedsiębiorstw z małych miejscowości (2,6 pkt) oraz ze wsi (1,7 pkt).. Wartość ogólnego wskaźnika koniunktury w handlu spadła przy jednoczesnym wzroście wartości większości sald (zmian sytuacji ogólnej i finansowej, utrzymywanych zapasów, zakupów od dostawców krajowych i zagranicznych, poziomu zatrudnienia, wolumenu sprzedaży oraz utrzymywanej powierzchni magazynowej). Ankietowani ocenili ogólną kondycję swoich przedsiębiorstw jako dobrą, a ich przewidywania dotyczące najbliższych 6 miesięcy są nadal optymistyczne spodziewają się poprawy ogólnej sytuacji swoich przedsiębiorstw. 6. Od początku badania koniunktury w handlu, prowadzonego przez IRG SGH, trzy czynniki niezmiennie ograniczają poprawę sytuacji przedsiębiorstw handlowych: konkurencja, wysokie koszty zatrudnienia pracowników i niedostateczny popyt. Tak też było w mijającym kwartale. W porównaniu z I kwartałem 18 r. wzrósł odsetek uczestników badania uskarżających się na wysokie koszty zatrudnienia pracowników z 63,1% do 63,7%. Spadł natomiast odsetek wskazujących na konkurencję jako barierę (z 74,1% do 73,%) oraz niedostateczny popyt (2,2% do 4,9%). Na kolejnych miejscach w rankingu czynników ograniczających rozwój działalności uplasowały się: zbyt mała powierzchnia sprzedaży i magazynów, niska dostępność kredytów oraz wysokie ich oprocentowanie. 7. Wartość salda odpowiedzi na pytanie dotyczące zmiany ogólnej sytuacji przedsiębiorstw handlowych zwiększyła się w porównaniu z I kwartałem 18 r. o 1, pkt, osiągając poziom -, pkt. Jest jednak znacznie niższa niż w analogicznym okresie ubiegłego roku (o 19,4 pkt). Przewidywania dotyczące najbliższych kilku miesięcy są optymistyczne przedsiębiorstwa spodziewają się poprawy swojej ogólnej sytuacji.

122 Poprawiła się również sytuacja finansowa przedsiębiorstw handlowych. Pomimo tej poprawy wartość salda pozostała ujemna i wynosi -4,7 pkt. Jest o 26,1 pkt niższa niż kwartał wcześniej i o 9,2 pkt niższa niż w roku 17. Rozkład odpowiedzi jest następujący: 14,9% badanych przedsiębiorstw uznało, że względem I kwartału 18 r. ich sytuacja poprawiła się, 6,% respondentów stwierdziło, że ich sytuacja nie uległa zmianie, natomiast 19,6% badanych odnotowało jej pogorszenie się. Przedsiębiorstwa handlowe spodziewają się poprawy swojej sytuacji finansowej w najbliższych miesiącach. 9. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość zapasów wzrosła względem I kwartału 18 r. o,3 pkt i wynosi obecnie,7 pkt. Jest zbliżona do wartości sprzed roku (wówczas 11, pkt). Rozkład odpowiedzi jest następujący: 24,9% badanych przedsiębiorstw uznało, że ich zapasy się zwiększyły, 6,9% nie stwierdziło żadnych zmian w ich poziomie, a 14,2% respondentów poinformowało o spadku zapasów. Przewidywany jest spadek poziomu zapasów przedsiębiorstw handlowych w nadchodzących miesiącach (wartość salda prognostycznego wynosi -1,3 pkt).. W ciągu ostatniego kwartału nastąpił znaczny wzrost wartości salda odpowiedzi na pytanie o wielkość zakupów od dostawców krajowych (z -18,6 pkt do 16,3 pkt). Wartość salda jest również wyższa od zanotowanej w II kwartale 17 r. (wówczas 1,7 pkt). Przedsiębiorstwa handlowe spodziewają się spadku zakupów od dostawców krajowych. 11. W ciągu kwartału wzrosła również wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość zakupów od dostawców zagranicznych (z poziomu -14,3 pkt do -7, pkt). Pomimo wzrostu pozostała ujemna i zbliżona do poziomu zanotowanego w analogicznym okresie ubiegłego roku (wówczas -6,1 pkt). Na bieżące saldo złożyły się następujące odpowiedzi: 7,% respondentów w II kwartale 18 r. zwiększyło w porównaniu z I kwartałem 18 r. zakupy od dostawców zagranicznych, 78,% utrzymało je na dotychczasowym poziomie, natomiast 14,% zmniejszyło je. Zdaniem handlowców, w kolejnych miesiącach sytuacja ulegnie pogorszeniu (wartość salda prognostycznego jest ujemna i wynosi -7,8 pkt). 12. Nieznacznie wzrosło zatrudnienie w handlu. W ciągu kwartału wartość salda zwiększyła się o 4,4 pkt, osiągając poziom -14,2 pkt. Jest wyższa niż rok wcześniej o 3, pkt. Przedsiębiorstwa planują zwiększyć zatrudnienie w nadchodzących miesiącach. 13. W II kwartale 18 r. w 49,% przedsiębiorstw handlowych ceny wzrosły w porównaniu z I kwartałem 18 r. (w tym: w 8,4% o więcej procent, w 27,7% o tyle samo procent, a w 12,9% o mniej procent), w 47% ankietowanej grupy przedsiębiorców ceny nie zmieniły się, natomiast w 4,% obniżyły się. Przedsiębiorstwa spodziewają się wzrostu cen w kolejnym kwartale. 14. Zwiększył się wolumen sprzedawanych towarów (wzrost wartości salda o 23,6 pkt). Wartość salda wynosi 3,1 pkt i jest wyższa od poziomu odnotowanego w analogicznym okresie ubiegłego roku (była wówczas równa -2,8 pkt). Na obecną wartość salda złożyły się następujące odpowiedzi: 28,7% przedsiębiorstw handlowych uznało, że w II kwartale 18 r. względem I kwartału 18 r. wolumen sprzedawanych przez nie towarów zwiększył się, 4,7% respondentów wskazało, iż utrzymał się on na tym samym poziomie, natomiast u 2,6% ankietowanych nastąpił spadek. Przedsiębiorstwa handlowe przewidują wzrost wielkości sprzedaży w najbliższym kwartale. 1. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość ogólnej powierzchni magazynowej zwiększyła się, lecz nadal pozostaje ujemna (-3,6 pkt). Jest wyższa o 1,3 pkt niż rok wcześniej. Prognozy są nadal pesymistyczne (wartość salda przewidywań wynosi -, pkt).

123 Ogólna sytuacja przedsiębiorstw handlowych w II kwartale 18 r. została przez nie oceniona jako dobra. Wartość salda odpowiedzi na to pytanie wynosi 12,4 pkt. Rozkład odpowiedzi jest następujący: 27,6% badanych przedsiębiorstw uznało ogólną kondycję swojego przedsiębiorstwa za dobrą, 7,2% za średnią, a 1,2% za słabą. Przedsiębiorstwa handlowe spodziewają się pogorszenia się ich ogólnej sytuacji ekonomicznej w nadchodzącym kwartale (wartość salda prognostycznego jest równa 6,3 pkt). 17. Od wielu lat na wysokim poziomie utrzymuje się wartość salda odpowiedzi na pytanie dotyczące wzrostu konkurencji na rynku. W tym badaniu nieznacznie zwiększyła się ona (o,2 pkt) w stosunku do poprzedniego kwartału, osiągając poziom 34,6 pkt. Rozkład odpowiedzi był następujący: 36,6% ankietowanych przedsiębiorstw uznało, że w II kwartale 18 r. względem I kwartału 18 r. konkurencja dla nich wzrosła, 61,4% nie zauważyło zmiany, a 2,% respondentów stwierdziło, że konkurencja zmniejszyła się. Przedsiębiorstwa handlowe spodziewają się jednak wzrostu zagrożenia ze strony konkurencji w najbliższych miesiącach.

124 Wyniki szczegółowe WSKAŹNIK KONIUNKTURY IRGTGD składnik cykliczny (prawa skala) średnia składowe salda Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q wolumen sprzedaży - przewidywania 16,6 2,6-1,2 7, 8,6 2. zakupy towarów od dostawców krajowych i zagranicznych - przewidywania 4,4 -, -,2 -,7 1,7 3. zapasy - stan 11, 6,3, -9,6,7 wskaźnik koniunktury (IRGTRD): (1+2-3)/3 3,3-3, -2,1,4 -,1 2 21,2 Wskaźnik koniunktury wg rodzaju działalności handlowej 1 4, 6, 1,1 - - hurt -,2 detal -6,6 Q2 17 Q1 18 Q2 18

125 12 17, Wskaźnik koniunktury wg miejsca prowadzenia działalności 1 6,8,8 1,2, 2,6 14,1 1,7 - -1,3-3,8 - -6, ,7 duże miasto średnie miasto małe miasto wieś Q2 17 Q1 18 Q Wskaźnik koniunktury wg wielkości zatrudnienia 17, 16,7 6,8 6,6 6,9,9 3, , -6,4-1,2-9,3 -,6-1 do osób 21- osób 1- osób ponad osób Q2 17 Q1 18 Q2 18

126 126 SYTUACJA PRZEDSIĘBIORSTWA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q2 18 przewidywania 1. poprawa 23,2 24,3 19,7 7,3 1,1 28, 2. brak zmiany 63,,6 7, 9,9 9,8 7,9 3. pogorszenie 13,8,1 23,3 32,8 2,1 14,2 saldo (1.-3.) 9,4 4,2-3,6-2, -, 13,8 Sytuacja przedsiębiorstwa wg rodzaju działalności handlowej ,8 19,3 7, - -7,1 - -1, hurt -32,9 detal Q2 17 Q1 18 Q2 18

127 127 3,6,2 Sytuacja przedsiębiorstwa wg miejsca prowadzenia działalności 8,2 1,, - -4,6-6, ,6-17, ,1-37, - -6 duże miasto średnie miasto małe miasto wieś -47, Q2 17 Q1 18 Q Sytuacja przedsiębiorstwa wg wielkości zatrudnienia 2, 17,6,,,, - -, ,9-17, , ,1-4,2 do osób 21- osób 1- osób ponad osób Q2 17 Q1 18 Q2 18

128 128 SYTUACJA FINANSOWA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q2 18 przewidywania 1. poprawa 21,1,1 19,3, 14,9 2, 2. brak zmiany 62,,6 4,6 8,2 6, 9, 3. pogorszenie 16,7 24,3 26,1 36,3 19,6 1, saldo (1.-3.) 4, -4,2-6,8-3,8-4,7 9, 4 36,4 Sytuacja finansowa wg rodzaju działalności handlowej 3 7,1 - -3,2 -,7-6, hurt -33,1 detal Q2 17 Q1 18 Q2 18

129 129 12,2 Sytuacja finansowa wg miejsca prowadzenia działalności 13,7 4,6,6 3, ,6-17,7-11,1-9, , ,4 duże miasto średnie miasto małe miasto wieś -, Q2 17 Q1 18 Q Sytuacja finansowa wg wielkości zatrudnienia 23,,,3, , -,9-3,4-3, -17,4-12, ,7-4,2 do osób 21- osób 1- osób ponad osób Q2 17 Q1 18 Q2 18

130 13 ZAPASY stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q2 18 przewidywania 1. wzrost 24, 26,4 21,1 14,3 24,9 16,3 2. brak zmiany 62, 3,6 7,9 61,8 6,9 66,1 3. spadek 13,,1 21,1 23,9 14,2 17,6 saldo (1.-3.) 11, 6,3, -9,6,7-1,3 Zapasy wg rodzaju działalności handlowej 2 22, ,6 12,9 7,2, - hurt -17, detal Q2 17 Q1 18 Q2 18

131 ,2 Zapasy wg miejsca prowadzenia działalności 1 1,3 16,9, 14, 1,9 9,3 1, , -14,9-12, -14,3 duże miasto średnie miasto małe miasto wieś Q2 17 Q1 18 Q Zapasy wg wielkości zatrudnienia 31,2, 17,6 6,6 9,,3,, - -,8-4,6-8, ,3-3 do osób 21- osób 1- osób ponad osób Q2 17 Q1 18 Q2 18

132 132 ZAKUPY OD DOSTAWCÓW KRAJOWYCH stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q2 18 przewidywania 1. wzrost 18,4 22,6 24,6 11,9 27, 23, 2. brak zmiany 64,9 61, 4,4 7,6 62,3 6,1 3. spadek 16,7 1,9 21, 3,,7 11,9 saldo (1.-3.) 1,7 6,7 3,6-18,6 16,3 11, ,8 Zakupy od dostawców krajowych wg rodzaju działalności handlowej 3,2 3,3 -,7-22,4 hurt detal Q2 17 Q1 18 Q ,8

133 133 3 Zakupy od dostawców krajowych wg miejsca prowadzenia działalności 19,4 1,4 7,8 6,9 13,6 23,, ,2-11,3-13, -13, duże miasto średnie miasto małe miasto wieś -42,9 Q2 17 Q1 18 Q2 18 Zakupy od dostawców krajowych wg wielkości zatrudnienia 3 21,2 1,8 2,,3 4,6,, - -6,7-6, ,1-17, ,7 do osób 21- osób 1- osób ponad osób Q2 17 Q1 18 Q2 18

134 134 ZAKUPY OD DOSTAWCÓW ZAGRANICZNYCH stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q2 18 przewidywania 1. wzrost 8,7 12, 13,3 9,2 7, 6,2 2. brak zmiany 76,4 7,2 68, 67,3 78, 79,8 3. spadek 14,8 17,8 18,7 23, 14, 14, saldo (1.-3.) -6,1 -,8 -,4-14,3-7, -7,8 Zakupy od dostawców zagranicznych wg rodzaju działalności handlowej 7,4, , , , hurt -33,3 Q2 17 Q1 18 Q2 18 detal

135 13 1 8,7 Zakupy od dostawców zagranicznych wg miejsca prowadzenia działalności 7, ,7-3,2-1,4-7,2-4,9 -, , , ,2 duże miasto średnie miasto małe miasto wieś -27,7 Q2 17 Q1 18 Q2 18 Zakupy od dostawców zagranicznych wg wielkości zatrudnienia,,, - -3,2-6,2-6,2 - -, -11,1-1 -1, - -18,8-18, -2-23,8 do osób 21- osób 1- osób ponad osób Q2 17 Q1 18 Q2 18

136 136 ZATRUDNIENIE stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q2 18 przewidywania 1. wzrost 7,4 13,9 1,7 12, 8,7 11, 2. brak zmiany 68, 63, 61,2 6,4 68,4 72,9 3. spadek 24,6 23,1 23,1 31,1 22,9 16,1 saldo (1.-3.) -17,2-9,2-7,4-18,6-14,2 -,1 4 Zatrudnienie wg rodzaju działalności handlowej 3 22,7 29,, hurt -2,2-26, detal -22, Q2 17 Q1 18 Q2 18

137 137 Zatrudnienie wg miejsca prowadzenia działalności ,2-6,3-9,6-6, ,2-16,2-17,8-19, -1, ,1-27,7-29,4-3 duże miasto średnie miasto małe miasto wieś Q2 17 Q1 18 Q2 18 Zatrudnienie wg wielkości zatrudnienia - - -,3-6,7-6,1-6,2-1 -1, - -19,3-18,2-18, ,3-23, -26,3-3,4 do osób 21- osób 1- osób ponad osób Q2 17 Q1 18 Q2 18

138 138 KONKURENCJA POMIĘDZY PRZEDSIĘBIORSTWAMI HANDLOWYMI stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q2 18 przewidywania 1. wzrost 39,2 42,4 37,8 3, 36,6 43,4 2. brak zmiany 9,6 6,7 61, 63,4 61,4,9 3. spadek 1,2,8 1,2 1,1 2,,8 saldo (1.-3.) 38, 41,6 36,6 34,4 34,6 42,6 4 4 Konkurencja między przedsiębiorstwami handlowymi wg rodzaju działalności handlowej 43,9 4,4 41, ,2 2,8 14,3 hurt detal Q2 17 Q1 18 Q2 18

139 139 6 Konkurencja między przedsiębiorstwami handlowymi wg miejsca prowadzenia działalności 6,9, 2,8 46,2 4 34,8 33,8 39, 38, 3 24,7 14,8 16,2 17,8 duże miasto średnie miasto małe miasto wieś Q2 17 Q1 18 Q Konkurencja między przedsiębiorstwami handlowymi wg wielkości zatrudnienia 44,6, ,7 31,9 4, 3, 24,3 3, 3,3 3,4 31,6 31,3 do osób 21- osób 1- osób ponad osób Q2 17 Q1 18 Q2 18

140 14 WOLUMEN SPRZEDAŻY stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q2 18 przewidywania 1. wzrost 22, 39,3 24,9 1,4 28,7 28,1 2. brak zmiany 3,3 39,3 43, 42, 4,7 2,3 3. spadek 24,8 21,3 32,1 42,1 2,6 19, saldo (1.-3.) -2,8 18, -7,2-26,7 3,1 8,6 8 Wolumen sprzedaży wg rodzaju działalności handlowej 63, ,6, - -,7 -,9-4 hurt -32,3 detal Q2 17 Q1 18 Q2 18

141 141 3 Wolumen sprzedaży wg miejsca prowadzenia działalności 16,7 3,2, 11,4 16, ,1 -, -,4-17, -3,1-37, -, duże miasto średnie miasto małe miasto wieś Q2 17 Q1 18 Q2 18 Wolumen sprzedaży wg wielkości zatrudnienia 1,8 9,1,,9, - -6, ,1-14,1-13, ,3-3, -34,8 do osób 21- osób 1- osób ponad osób Q2 17 Q1 18 Q2 18

142 142 POWIERZCHNIA MAGAZYNOWA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q2 18 przewidywania 1. wzrost, 4,2,2 2,2 4,7 2, 2. brak zmiany 9,1 89, 88,3 88,6 87, 91, 3. spadek 4,9 6,3 6, 9,2 8,3 7, saldo (1.-3.) -4,9-2,1-1,3-7, -3,6 -, Powierzchnia magazynowa wg rodzaju działalności handlowej 1 12,9,, ,1-9, -6, -1 hurt detal Q2 17 Q1 18 Q2 18

143 , Powierzchnia magazynowa wg miejsca prowadzenia działalności, 1, ,6-3,1-4,8-4, -,6-7,7 -, -4, , duże miasto średnie miasto małe miasto wieś Q2 17 Q1 18 Q2 18 Powierzchnia magazynowa wg wielkości zatrudnienia 6,2, ,8-2,7-1, -6,7-6, -9,1 -, -, -, ,4 do osób 21- osób 1- osób ponad osób Q2 17 Q1 18 Q2 18

144 144 OGÓLNA SYTUACJA PRZEDSIĘBIORSTWA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) -1 warianty odpowiedzi - odsetki Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q2 18 przewidywania 1. dobra 24, 32,9 2,7 2, 27,6 21,7 2. średnia 6,7 1,1 8, 6,8 7,2 63, 3. słaba 1,3 16, 16,3 14,2 1,2 1,4 saldo (1.-3.) 8,7 16,9 9,4,8 12,4 6, , Ogólna sytuacja przedsiębiorstwa wg rodzaju działalności handlowej 4,8 42,9 3 - hurt -3,9-1,2 detal,7 Q2 17 Q1 18 Q2 18

145 ,3 28,6 Ogólna sytuacja przedsiębiorstwa wg miejsca prowadzenia działalności 21,3 18,1 18, 17,7 17,7 2,3 - -2,8-6,2-8, ,6 duże miasto średnie miasto małe miasto wieś Q2 17 Q1 18 Q2 18 Ogólna sytuacja przedsiębiorstwa wg wielkości zatrudnienia 4 3,3 4, 4, 3 1, 21,7 21, ,4-4, -3,1-6, -11,1 -, do osób 21- osób 1- osób ponad osób Q2 17 Q1 18 Q2 18

146 146 CENY TOWARÓW Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q wzrost 44, 47,2 62,6,7 49, o więcej 11, 19,4 16, 1,8 8,4 o tyle samo 17,1 19,8 32, 24,4 27,7 o mniej 1,9 16,2 13,6, 12,9 2. brak zmiany 49, 44,3 3,8 4, 47, 3. spadek 6,9 8,4 1,6 3,8 4, saldo (1.-3.) 37,1 38,8 61, 46,9 4, CZYNNIKI OGRANICZAJĄCE POPRAWĘ SYTUACJI PRZEDSIĘBIORSTW HANDLOWYCH 8 74,1 74,8 73, 7 63,1 64,6 63,7 6,3 2,2 4,9 % 4 3,9 11,4 12,7, 9,3 9,3 7,7 6,2 7,3 4,7 4,4 4,7,3 6,2 4,7,4 1,6 2,3 2,3 2,8 2,7 2,7,4,4 (1) (2) (3) (4) () (6) (7) (8) (9) () (11) Q2 17 Q1 18 Q2 18 (1) niedostateczny popyt (2) niedostateczna podaż sprzedawanych towarów (3) jakość towarów (4) wysokość oprocentowania kredytów () możliwość uzyskania kredytów (6) koszty zatrudnienia pracowników (7) powierzchnia sprzedaży (8) wielkość magazynów (9) konkurencja () nie występują (11) inne

147 147 VII. KONIUNKTURA W BANKOWOŚCI 1. Omówienie wyników 1. W I kwartale 18 r. wartość wskaźnika koniunktury w sektorze bankowym IRG SGH (IRGBAN) zmniejszyła się, osiągając poziom +2,6 punktu. Wynik ten jest o 27,2 pkt niższy od wskazania z poprzedniego kwartału, a zarazem wyższy (o 17,3 pkt) przewidywanego przed kwartałem. Spadek wartości wskaźnika jest skutkiem obniżenia się wartości sald odpowiedzi na pytania o wynik z działalności bankowej oraz o wypracowany zysk. Spodziewane jest polepszenie się sytuacji w sektorze bankowym w kolejnym okresie, a wartość salda przewidywań wynosi 14,7 pkt. 2. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o wynik z działalności bankowej (netto) obniżyła się z 7,9 pkt do -, pkt. Obecny wynik okazał się jednak nieznacznie wyższy niż przewidywany przed trzema miesiącami (o 1,2 pkt). Spodziewany jest wzrost wyniku z działalności bankowej, a wartość salda prognostycznego wynosi +29,4 pkt. 3. Zgodnie z przewidywaniami pogorszyły się warunki prowadzenia działalności bankowej. Wartość salda wyniosła, pkt. Ankietowani nie spodziewają się, by warunki prowadzenia działalności bankowej zmieniły się. 4. Zmniejszyły się zyski banków. Wartość salda spadła o 26,3 pkt. Mimo to jest wyższa o 38,7 pkt od przewidywanej kwartał temu. W opinii ankietowanych w kolejnym kwartale zyski nieznacznie wzrosną wartość salda prognostycznego wynosi +23, pkt.. Pogorszyła się jakość portfela należności banków. Wartość salda spadła o 26,3 pkt do wysokości +, pkt. Jest nieznacznie niższa od prognozowanej w poprzednim kwartale (o 1,2 pkt). Banki spodziewają się polepszenia się jakości portfela w najbliższym okresie (wartość salda przewidywań wynosi 23, pkt). 6. Ogólne zainteresowanie klientów usługami bankowymi wzrosło. Wartość salda wyniosła 38,9 pkt (w poprzednim kwartale 22,2 pkt). Ponad połowa banków (61,1%) nie zanotowała zmiany zainteresowania swoimi usługami. Spodziewany jest jego spadek w II kwartale 18 r. (wartość saldo przewidywań wynosi +18,8 pkt). 7. W I kwartale 18 r. banki po raz kolejny zadeklarowały chęć redukcji zatrudnienia. Bieżąca wartość salda (-2,6 pkt) jest jednak o 13,2 pkt wyższa od wartości z poprzedniego kwartału. Jest również wyższa (o 12,1 pkt) od przewidywanej przed trzema miesiącami. Planowane są dalsze, głębsze cięcia w zatrudnieniu (wartość salda prognostycznego wynosi -8,8 pkt). 8. W I kwartale 18 r. przeciętna ocena dolegliwości barier hamujących rozwój działalności bankowej nie uległa znaczącej zmianie. W grupie barier na pierwszym miejscu znalazły się obciążenia podatkowe (61,9% wskazań, spadek w porównaniu z poprzednim badaniem o 8,1 pkt proc.), bariery prawne (7,1%, spadek w ciągu kwartału o 7,9 pkt proc.) oraz niedostateczny popyt na usługi finansowe (42,9% wskazań, wzrost o 7,9 pkt proc.). Przewidywany jest spadek uciążliwości głównych barier rozwoju w kolejnym kwartale. 9. Zmniejszyły się inwestycje kapitałowe banków. Wartość salda obniżyła się o 11,4 pkt do wysokości,3 pkt. Banki planują zwiększenie inwestycji kapitałowych w II kwartale roku (wartość salda prognostycznego wynosi 11,8 pkt).

148 148. Udział banków, które spodziewają się, że wielkość spreadu będzie się zmniejszać w krótkim okresie, wzrósł w stosunku do poprzedniego badania i wynosi 18,8%, zaś udział tych, które spodziewają się krótkookresowego jego wzrostu, zmniejszył się z 29,4% do 6,3%. Banki nie przewidują zmiany spreadu w ciągu kolejnych 12 miesiącach. Jedynie 7,1% badanych spodziewa się jego obniżenia w perspektywie roku % badanych jest zdania, że w najbliższych miesiącach wartość polskiej waluty nie zmieni się, zaś 3% spodziewa się aprecjacji złotego. W długim jednak okresie połowa ankietowanych banków prognozuje wzmocnienie się polskiej waluty. 3% banków nie przewiduje istotnej zmiany kursu w ciągu następnych 12 miesięcy, a 1% spodziewa się deprecjacji złotego. 12. Żaden z ankietowanych banków nie spodziewa się zmiany stóp procentowych NBP w II kwartale roku. W perspektywie 12 kolejnych miesięcy możliwa jest podwyżka stóp takiego zdania jest 1% badanych; 8% przewiduje, że obecny poziom stóp utrzyma się. 13. Od dekady większość uczestników badania koniunktury w sektorze bankowym niezmiennie prognozowała brak istotnej zmiany sytuacji gospodarczej w kraju czy to w krótkim (kwartale) czy długim okresie (roku). Podobne są przewidywania na II kwartał 18 r. Odsetek ankietowanych, którzy nie spodziewają się zmiany aktualnej sytuacji ogólnogospodarczej wynosi 88,2%. Pozostali przewidują jej poprawę (11,8%). Prognozy roczne są zbliżone 87,% badanych nie spodziewa się zmian, a po 6,3% przewiduje poprawę lub pogorszenie się bieżącej sytuacji gospodarczej w Polsce. 14. Bardzo podobnie oceniane są perspektywy rozwoju sytuacji sektora finansowego na tle gospodarki. Odsetek respondentów przewidujących brak jakichkolwiek zmian sytuacji sektora w krótkim okresie wynosi 9,% (w poprzednim kwartale 89,%). Pozostali przewidują jej poprawę (9,%, w poprzednim kwartale,%). Przewidywania długookresowe (na 12 miesięcy) są zbliżone 9% nie spodziewa się zmiany, a % wskazuje na poprawę. 1. Większość ankietowanych (87,%) przewiduje utrzymanie obecnego wyniku na operacjach reverse-repo w II kwartale 18 r. Pozostali (po 6,3%) wskazują na jego wzrost lub spadek. Rozkład prognoz długoterminowych (rocznych) jest podobny 7% nie spodziewa się zmian zysku z operacji reverse-repo, a po 12, % prognozuje jego wzrost lub spadek. 16. Inflacja sięgnęła w kwietniu 18 r. poziomu 1,6% w ujęciu rocznym, co oznacza nieznaczny wzrost cen. Respondenci z sektora bankowego (%) spodziewają się wzrostu inflacji w najbliższych miesiącach. Pozostali przewidują, że tempo wzrostu cen bądź to utrzyma się (3%) bądź obniży (%). Oczekiwany jest wzrost inflacji w perspektywie 12 kolejnych miesięcy 8% respondentów spodziewa się jej przyspieszenia, a % utrzymania na niezmienionym poziomie. 17. Przewidywania dotyczące krótkookresowego kształtowania się realnej podaży pieniądza wskazują na jej wzrost (6%) lub stabilizację (3%). Długookresowe oczekiwania respondentów co do kierunku ewentualnej zmiany podaży pieniądza są zbliżone do krótkookresowych (68,4% wzrost, 26,3% spadek).

149 Wyniki szczegółowe WSKAŹNIK KONIUNKTURY IRGBAN średnia składnik cykliczny (prawa skala) Q4 16 Q1 17 Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 wskaźnik koniunktury (IRGBAN) 6,1 11,1 17, 8,3 29,8 2,6 wskaźnik prognozowanej koniunktury 6,3-2,6,9 18,8-14,7 14, wskaźnik przewidywanej koniunktury średnia

150 WYNIK Z DZIAŁALNOŚCI BANKOWEJ (NETTO) stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q1 17 Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 przewidywania 1. wzrost 6, 63,2, 73,7 36,8 8,8 2. brak zmiany,,,, 1,8 11,8 3. spadek 3, 26,3 3, 1,8 47,4 29,4 saldo (1.-3.) 3, 36,8, 7,9 -, 29,4 WARUNKI PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI BANKOWEJ stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q1 17 Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 przewidywania 1. poprawa,3 1,8, 1,8,3,9 2. brak zmiany 68,4 73,7 8, 78,9 89, 88,2 3. pogorszenie 26,3, 1,,3,3,9 saldo (1.-3.) -21,1,3 -,,,,

151 11 WIELKOŚĆ WYPRACOWANEGO ZYSKU stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q1 17 Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 przewidywania 1. wzrost, 2,6, 68,4 2,6 41,2 2. brak zmiany, 1,8,, 1,8 41,2 3. spadek 3, 31,6 3, 21,1 31,6 17,6 saldo (1.-3.), 21,1, 47,4 21,1 23, JAKOŚĆ PORTFELA NALEŻNOŚCI stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q1 17 Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 przewidywania 1. poprawa 3, 21,1 1, 47,4 26,3 23, 2. brak zmiany, 42,1, 42,1 7,9 76, 3. pogorszenie 1, 36,8 3,, 1,8, saldo (1.-3.), -1,8-1, 36,8, 23,

152 12 OGÓLNE ZAINTERESOWANIE KLIENTÓW USŁUGAMI BANKOWYMI stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q1 17 Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 przewidywania 1. wzrost 3, 21,1, 27,8 38,9 2, 2. brak zmiany 6, 78,9 7, 66,7 61,1 68,8 3. spadek,,,,6, 6,3 saldo (1.-3.) 2, 21,1, 22,2 38,9 18,8 WIELKOŚĆ ZATRUDNIENIA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q1 17 Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 przewidywania 1. wzrost >2, %,,,,,, 2. wzrost <2, % 16,7 21,1, 1,8 26,3 17,6 3. brak zmiany 38,9 2,6, 36,8 42,1 47,1 4. spadek <2, % 38,9 21,1 3, 47,4 31,6 3,3. spadek >2, %,6,3,,,, saldo (1.+2.ˣ,-4.ˣ,-.) -16,7 -,3-1, -1,8-2,6-8,8

153 13 CZYNNIKI OGRANICZAJĄCE ROZWÓJ BANKÓW Bariery prawne czytelność prawa Bariery prawne restrykcyjność ustawodawstwa Brak odpowiednio przeszkolonego personelu Ograniczenia polskiego rynku finansowego Niedostateczny popyt na usługi finansowe Niedostosowanie produktów bankowych Obciążenia podatkowe Polityka NBP Sposób myślenia i przyzwyczajenia klientów Technologia i informatyka (funkcjonowanie IT) Trudności z pozyskaniem klientów Wysoki koszt kapitału Trudna kondycja finansowa klientów 14,3% 14,3% 19,% 19,% 9,% 9,% 4,8% 4,8% 19,% 19,% 14,3% 14,3% 14,3% 14,3% 19,% 14,3% stan 42,9% 38,1% przewidywania 7,1% 2,4% 42,9% 38,1% 61,9% 2,4% 38,1% 38,1% INWESTYCJE KAPITAŁOWE stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q1 17 Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 przewidywania 1. wzrost 2, 26,3, 22,2 1,8 29,4 2. brak zmiany 7, 68,4 7, 72,2 73,7 2,9 3. spadek,,3,,6, 17,6 saldo (1.-3.), 21,1, 16,7,3 11,8

154 14 SPREAD (ROZSTĘP) MIĘDZY OPROCENTOWANIEM KREDYTÓW I DEPOZYTÓW KURS PLN WZGLĘDEM PARYTETU (KOSZYKA WALUT) STOPY PROCENTOWE NBP (OGÓLNA TENDENCJA)

155 1 OGÓLNA SYTUACJA GOSPODARKI POLSKIEJ NIEZALEŻNIE OD SYTUACJI SEKTORA FINANSOWEGO OGÓLNA SYTUACJA SEKTORA FINANSOWEGO NA TLE POLSKIEJ GOSPODARKI WYNIK NA OPERACJACH REVERSE-REPO (POMNIEJSZONY O REPO)

156 16 POZIOM INFLACJI REALNA PODAŻ PIENIĄDZA

157 17 VIII. KONDYCJA GOSPODARSTW DOMOWYCH 1. Omówienie wyników 1. W kwietniu 18 r. nastroje polskich gospodarstw domowych uległy poprawie, a wartość wskaźnika kondycji gospodarstw domowych IRG SGH (IRGKGD) zwiększyła się o 4,1 pkt, osiągając poziom najwyższy w historii badania. Optymistyczne nastroje polskich konsumentów wspierają wysoką dynamikę wzrostu konsumpcji prywatnej, która w I kwartale br. wyniosła 4,8% r/r (GUS). Wskaźnik wygładzony z wahań krótkookresowych znajduje się w tendencji wzrostowej. Zwiększyły się wszystkie jego składowe, poza oceną zdolności gospodarstw domowych do oszczędzania (wartość salda obniżyła się o,1 pkt). W największym stopniu poprawiły się oceny przyszłej sytuacji w gospodarce polskiej wartość salda zwiększyła się o 7,1 pkt. (Oceniając bieżącą sytuację gospodarczą, ankietowani również wyrażają entuzjazm, a wartość salda jest wyższa o,1 pkt niż przed kwartałem.) Saldo znajduje się na bardzo wysokim poziomie (12,1 pkt), a 46,3% ankietowanych jest zdania, że gospodarka będzie rosła w kolejnym roku. Saldo oczyszczone z wahań krótkookresowych wykazuje tendencję wzrostową. Zmniejszyły się również obawy przed bezrobociem wartość salda obniżyła się o 4, pkt. Dobre oceny otoczenia makroekonomicznego powinny sprzyjać dalszemu wzrostowi konsumpcji i mogą pobudzać popyt na rynku kredytowym. 2. Oceny własnej sytuacji finansowej gospodarstw domowych uległy poprawie w drugim kwartale. Na skutek jednak zmienności wyników w poprzednich kilku badaniach saldo wygładzone z wahań krótkookresowych nie wykazuje tendencji do zmiany. Może to być wynikiem wygasania efektu programu Rodzina plus gospodarstwa domowe traktują świadczenia wypłacane z tego programu jako część swoich stałych dochodów, przez co transfery te nie wpływają już na dynamikę sytuacji dochodowej gospodarstw domowych. 3. W bieżącym badaniu zanotowano znaczny spadek oczekiwań inflacyjnych. Wartość salda zmniejszyła się o 16,2 pkt. Zdaniem ankietowanych, obniżyły się również bieżące koszty utrzymania wartość salda jest o 6, pkt niższa niż kwartał temu. Może to wynikać stąd, iż tempo inflacji jest mniejsze od celu inflacyjnego ustalonego przez NBP, a zarazem mniejsze od tempa prognozowanego. Wydaje się, że w tym roku będziemy mieli raczej do czynienia z ujemną niespodzianką inflacyjną (tj. z przeszacowaniem inflacji). 4. Opinie co do zakupu dóbr konsumpcyjnych trwałego użytku są ostatnio bardzo zmienne i zróżnicowane. W przypadku pytania o bieżący klimat do zakupu tych dóbr notujemy naprzemienne wzrosty i spadki wartości salda. Kwietniowe badanie kondycji gospodarstw domowych było drugim z rzędu, w którym saldo zwiększyło swoją wartość (o 2,2 pkt), jednak brak jest jeszcze wyraźnych oznak, że jest to trwalsza tendencja (choć saldo oczyszczone z wahań sezonowych nieco zwiększyło się). Odsetek ankietowanych pozytywnie oceniających klimat do zakupu dóbr konsumpcyjnych trwałego użytku wynosi 12,7% (1,1% w poprzednim badaniu). Zmalał zarazem do 8,6% z 13,1% przed kwartałem odsetek osób, których zdaniem obecny czas nie jest odpowiedni do zakupy trwałych dóbr konsumpcyjnych. Duża zmienność jest obserwowana również w przypadku prognoz zakupów. Wartość salda spadła o 1,7 pkt (w poprzednim badaniu zmniejszyła się o 4,2 pkt). Saldo oczyszczone z zaburzeń krótkookresowych nie podlega większym wahaniom. Odsetek gospodarstw domowych przewidujących wzrost wydatków konsumpcyjnych zmniejszył się do poziomu 16,1% (21% w poprzednim kwartale).. Nie zmieniły się zamierzenia gospodarstw domowych co do zakupu samochodu. Odsetek ankietowanych oceniających prawdopodobieństwo zakupu samochodu jako bardzo duże lub dość duże

158 18 wynosi obecnie 6,7% (6,3% poprzednio i 6,2% przed rokiem). Jest to znacznie mniej niż w III kwartale 16 r. (11,9%). 6. Saldo odpowiedzi na pytanie o planowany zakup lub budowę domu/mieszkania w następnych 12 miesiącach podlega silnym wahaniom w ostatnim okresie. W kwietniu jego wartość zwiększyła się o,6 pkt (poprzednio wzrosła o 6,7 pkt), jednak wskaźnik oczyszczony z zakłóceń krótkookresowych kształtuje się raczej w trendzie bocznym. Obecnie 8% gospodarstw domowych uważa zakup mieszkania za prawdopodobny (9,4% przed kwartałem i 7,3% przed rokiem). Jeśli chodzi o wydatki remontowe, wartość salda wzrosła o 4,2 pkt. Po dwóch kwartałach wzrostu zarysowuje się słaba tendencja wzrostowa. Obecnie 18,7% respondentów ocenia prawdopodobieństwo poniesienia wydatków remontowych jako bardzo lub dość duże (16,9% w poprzednim badaniu i 21% przed rokiem). 7. Wartość salda odpowiedzi na pytania o klimat do oszczędzania uległa zwiększeniu o,1 pkt, wzmacniając silną tendencję wzrostową, obserwowaną od wielu kwartałów. Saldo jest na wysokim poziomie, nienotowanym od wielu lat. Nie zmieniła się natomiast zdolność gospodarstw domowych do oszczędzania. W przebiegu salda oczyszczonego z wahań krótkookresowych wyraźnie widoczna jest tendencja wzrostowa. Saldo jest również na najwyższym poziomie od 1996 r. Obecnie 24,3% ankietowanych jest zdania, że z bardzo dużym lub dość dużym prawdopodobieństwem zdoła w nadchodzącym roku zaoszczędzić jakiekolwiek pieniądze (21,7% przed rokiem, ok. 11% przed latami), a 47,% uważa, że bieżące warunki sprzyjają oszczędzaniu (wobec 39,7% przed rokiem, ok. 24% dziesięć lat temu). Pozytywne tendencje w zakresie oszczędności wskazują, że mimo dobrych ocen stanu gospodarki i własnych budżetów gospodarstwa domowe dosyć ostrożnie planują większe wydatki i raczej starają się oszczędzać (ewentualnie dokonują innego rodzaju wydatków, które nie są monitorowane w badaniu IRG SGH). Należy zwrócić uwagę, że przedstawione wyniki dotyczą liczby gospodarstw domowych posiadających zdolność do oszczędzania w relacji do ogółu. Oznacza to, że rośnie powszechność zdolności do oszczędzania, co niekoniecznie musi przełożyć na sumę oszczędności prywatnych w gospodarce (gospodarstwa domowe o niższych dochodach oszczędzają względnie niewiele). 8. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o zbilansowanie bieżących dochodów i wydatków gospodarstwa domowego zwiększyło się o 2,4 pkt. Saldo po oczyszczeniu z wahań krótkookresowych nadal podlega tendencji wzrostowej. Odsetek gospodarstw domowych, które nieco oszczędzają, jest bardzo wysoki i wynosi 49,3% (4,8% przed rokiem). Odsetek tych, którzy dużo oszczędzają, wyniósł 3,3%. Łącznie więc 2,6% ankietowanych deklaruje zdolność do oszczędzania. Odsetek tych, którzy wpadają w długi, wyniósł 3,1% (,3% przed kwartałem), zaś odsetek tych, którzy oceniają, że przejadają oszczędności, zmniejszył się w ciągu kwartału o,7 pkt proc. do 6,6%. Wśród oszczędzających dominują gospodarstwa domowe, które odkładają mniej niż % dochodów; jest ich 6,6%. Drugą grupę stanowią gospodarstwa, którym udaje się zaoszczędzić między % a % dochodów; jest ich 34,4%. Tych, które oszczędzają ponad % dochodów, jest 9,% (1,2% przed rokiem). Średnia, szacowana stopa oszczędności to,7% (12,1% przed rokiem).

159 19 2. Wyniki szczegółowe WSKAŹNIK KONDYCJI GOSPODARSTW DOMOWYCH IRGKGD średnia składnik cykliczny (prawa skala) składowe salda Q1 17 Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q zmiana sytuacji finansowej - przewidywania -,6,8-1,4 -,3-2, 2,6 2. ogólna sytuacja ekonomiczna Polski - przewidywania -11,7 1,2 -,1 11,7, 12,1 3. bezrobocie w kraju - przewidywania 1,2-11,4-8, -14, -8,1-12,1 4. oszczędności - przewidywania -38,8-38,4-37,8-3,4-34,9-3, wskaźnik koniunktury (IRGKGD): ( )/4-13,1 -, -7,7-2,4-6,1-2, Q2 18 SYTUACJA FINANSOWA GOSPODARSTW DOMOWYCH STAN zmiana sytuacji finansowej gospodarstw domowych stan średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q1 17 Q2 17 Q3 17 Q4 17 Q1 18 Q poprawiła się bardzo 2,8 3,6, 2,9 3,2 3, 2. poprawiła się trochę 23, 24,4,9 22,8 2,6 24,3 3. bez zmian 1,3 47,7 48,9 48,8 4,6 3,6 4. pogorszyła się trochę 16,4 19, 18,4 19,4 18,7 13,3. pogorszyła się bardzo 6,,2 6,3 6,1 7,,3 saldo (1+, 2-, 4-) -,3 1,1, -1,4 -,3 3,7