ZESZYTY KONIUNKTURY W GOSPODARCE POLSKIEJ NR 28

Transkrypt

1 PRACE I MATERIAŁY Instytutu Rozwoju Gospodarczego SGH ZESZYTY KONIUNKTURY W GOSPODARCE POLSKIEJ NR 28 Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Warszawa 16

2 Rada Programowa Elżbieta Adamowicz (Przewodnicząca), Joanna Klimkowska (Sekretarz), Andrzej Kowalski Marco Malgarini, Gernot Nerb, Ataman Ozyildirim, Janusz Stacewicz, István János Tóth Komitet Redakcyjny i adres Redakcji: Konrad Walczyk (Redaktor Naczelny) Karolina Konopczak (Sekretarz) ul. Madalińskiego 6/8, 2-13 Warszawa Artykuły zawarte w publikacji zostały zrecenzowane zgodnie z wytycznymi MNiSW Wydanie I Wersja papierowa czasopisma jest wersją pierwotną Copyright by Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa 16 Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie, przedrukowanie i rozpowszechnianie całości lub fragmentów niniejszej publikacji bez zgody wydawcy zabronione. Wydawnictwo: Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Oficyna Wydawnicza Al. Niepodległości 162, 2-4 Warszawa wydawnictwo@sgh.waw.pl ISSN Druk i oprawa: Nakład egz. Zamówienie:

3 SPIS TREŚCI I. WSTĘP... 4 II. KONIUNKTURA W GOSPODARCE POLSKIEJ... Joanna Klimkowska III. KONIUNKTURA W ROLNICTWIE... 9 Piotr Szajner, Konrad Walczyk 1. Omówienie wyników Wyniki szczegółowe IV. KONIUNKTURA W PRZEMYŚLE PRZETWÓRCZYM... Elżbieta Adamowicz, Konrad Walczyk 1. Omówienie wyników Wyniki szczegółowe... 7 V. KONIUNKTURA W BUDOWNICTWIE Maria Podgórska 1. Omówienie wyników Wyniki szczegółowe VI. KONIUNKTURA W HANDLU... 1 Katarzyna Majchrzak 1. Omówienie wyników Wyniki szczegółowe VII. KONIUNKTURA W BANKOWOŚCI Stanisław Kluza, Oskar Krzesicki 1. Omówienie wyników Wyniki szczegółowe... VIII. KONDYCJA GOSPODARSTW DOMOWYCH Sławomir Dudek 1. Omówienie wyników Wyniki szczegółowe IX. SUMMARY Elżbieta Adamowicz, Sławomir Dudek, Joanna Klimkowska, Stanisław Kluza, Oskar Krzesicki, Katarzyna Majchrzak, Maria Podgórska, Konrad Walczyk

4 4 I. WSTĘP 1. Informacje zawarte w niniejszym numerze Zeszytów koniunktury w gospodarce polskiej oparte są na wynikach ankietowych badań koniunktury wykonanych przez Instytut Rozwoju Gospodarczego Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie (IRG SGH). Badania przeprowadzono w następujących działach gospodarki polskiej: - rolnictwie w 111 edycji badania w kwietniu 16 r. wzięło udział 2227 gospodarstw rolnych; - przemyśle przetwórczym w 331 i 332 edycji badania w kwietniu i maju 16 r. uczestniczyły, odpowiednio: 313 i 284 przedsiębiorstwa; - budownictwie w 91 edycji badania w kwietniu 16 r. wzięło udział 9 przedsiębiorstw budowlanych; - handlu w 9 edycji badania w kwietniu 16 r. odpowiedzi udzieliło przedsiębiorstw handlowych; - bankowości w 69 edycji badania w kwietniu 16 r. uczestniczyły 22 banki; - gospodarstwach domowych w 9 edycji badania w kwietniu 16 r. wzięło udział 842 respondentów. 2. Badania koniunktury są prowadzone przez IRG SGH raz na kwartał, z wyjątkiem badania w przemyśle przetwórczym, które jest prowadzone co miesiąc. Ankiety są wysyłane do losowo wybranej grupy odbiorców, z zachowaniem warunku reprezentatywności, w pierwszym miesiącu kwartału (w badaniu w przemyśle przetwórczym w połowie miesiąca). Kwestionariusze zawierają pytania dotyczące aktywności ekonomicznej ankietowanych jednostek. Pytamy o to, jak obecna sytuacja respondentów, tj. w okresie, w którym udzielają odpowiedzi, zmieniła się w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego kwartału lub roku, oraz o ich przewidywania co do sytuacji w analogicznym okresie kolejnego kwartału lub roku w porównaniu z sytuacją bieżącą. Niektóre pytania dotyczą tylko zmian, które zaszły. Wyjątkiem jest badanie koniunktury w bankowości, w którym ankietowani oceniają, jak ich sytuacja w kwartale poprzedzającym badanie zmieniła się względem kwartału wcześniejszego oraz jak ta sytuacja zmieni się w kwartale, w którym prowadzone jest badanie. Niniejsze opracowanie przedstawia zatem sytuację w głównych działach gospodarki polskiej na początku II kwartału 16 r. na tle poprzednich miesięcy. Jedynie w przypadku przemysłu przetwórczego ocena kwartalna została sporządzona na podstawie wyników za dwa pierwsze miesiące II kwartału 16 r. 3. Syntetyczną informację o koniunkturze w gospodarce polskiej dostarcza barometr IRG SGH (BARIRG). Jest on średnią ważoną ze wskaźników koniunktury opracowanych na podstawie wyników wszystkich badań koniunktury IRG SGH oraz wyników badania koniunktury w transporcie, prowadzonego przez Instytut Transportu Samochodowego w Warszawie. 4. Szczegółowy opis metod badawczych i wzory kwestionariuszy zamieszczono na stronie internetowej IRG SGH: metoda_badawcza.pdf.

5 II. KONIUNKTURA W GOSPODARCE POLSKIEJ W maju 16 r. wartość barometru IRG SGH wyniosła -3,4 pkt. W porównaniu z analogicznym okresem roku ubiegłego i z poprzednim kwartałem wartość barometru wzrosła, odpowiednio o: 3, pkt i 4,6 pkt. Dla drugiego kwartału roku wartości barometru IRG SGH są na ogół ujemne, lecz wyższe niż w pierwszym kwartale ze względu na pozytywne oddziaływanie czynników sezonowych. Pod tym względem zatem II kwartał 16 nie odbiega od zaobserwowanych wzorców sezonowości. Wartości barometru od dłuższego czasu utrzymują się poniżej zera, długookresowa średnia wynosi obecnie -9,8 pkt., a dla II kwartałów roku jest równa -8,6 pkt. Majowy wynik jest więc wyższy od tych średnich BARIRG średnia składnik cykliczny (prawa skala) Wpływ składowych barometru na jego bieżącą wartość jest silnie zróżnicowany. Dodatnie wartości wskaźników koniunktury odnotowano w budownictwie, handlu i w sektorze bankowym. W pozostałych obszarach, tj. w przemyśle przetwórczym, gospodarstwach domowych, rolnictwie oraz transporcie samochodowym, wskaźniki przyjęły wartości ujemne. Nie jest to typowy podział dla drugiego kwartału roku, gdyż zazwyczaj wartość wskaźnika koniunktury w przemyśle przetwórczym jest dodatnia. Najwyższą wartość wskaźnika odnotowano w budownictwie (12,4 pkt.), sektorze bankowym (,7 pkt.) i handlu (6,8 pkt.), przy czym dla budownictwa i handlu są to wyniki powyżej średniej dla II kwartałów roku, natomiast dla sektora bankowego odnotowany wynik jest o 7, pkt. niższy od średniej dla II kwartałów. Najniższą wartość tradycyjnie odnotowano w sektorze gospodarstw domowych (-17,2 pkt.). Następne w kolejności są: rolnictwo (-14 pkt.), transport samochodowy (-7,2 pkt.) i przemysł przetwórczy (-3,3 pkt.). W porównaniu z poprzednim kwartałem wartość barometru wzrosła o 6,6 pkt. Wynik ten jest typowy dla tej pory roku; kwartalny wzrost wartości barometru o tej porze roku mieści się na ogół w przedziale 3-7 pkt., ze średnią wynoszącą, pkt. Sezonowe wzmożenie aktywności w II kwartale roku oraz stosunkowo słabe notowania dla ubiegłego kwartału dawały jednak podstawę do oczekiwania wyższych wyników. Jedynie w handlu i gospodarstwach domowych odnotowano spadki wartości wskaźnika. Nie są one jednak znaczne, wyniosły, odpowiednio: 2, i 2,3 pkt. W przypadku gospodarstw domowych jest to pierwsze od trzech lat pogorszenie ocen. Jego źródłem jest głównie pesymistyczna prognoza rozwoju sytuacji gospodarczej w kraju, w mniejszym zaś stopniu słabe perspektywy oszczędzania. W pozostałych pięciu dziedzinach nastąpił wzrost wartości wskaźnika koniunktury; największy w budownictwie (28 pkt.), znacznie powyżej średniej. Wzrost ten jednak okazał się zbyt

6 6 mały, by utrzymać trend wzrostowy zapoczątkowany w ubiegłym kwartale. Kolejny co do wielkości wzrost wartości wskaźnika odnotowano w sektorze bankowym (21, pkt.). Wyniki sektora bankowego nadal wykazują wysoką amplitudę, utrzymując się w schemacie silnych wahań z kwartału na kwartał, zarówno co do skali jak i kierunku zmian. Warto zwrócić uwagę na poprawę sytuacji w transporcie samochodowym, gdzie nastąpił wzrost wartości wskaźnika o ponad 9, pkt. Ostatnie tak znaczące przyrosty wartości wskaźnika w transporcie obserwowaliśmy w roku. Wymienione trzy działy: budownictwo, sektor bankowy i transport wniosły 6,7 pkt. do kwartalnego wzrostu wartości barometru. Dodatnie wyniki w pozostałych dwóch działach: przemyśle przetwórczym i rolnictwie zostały zniwelowane spadkami w handlu i gospodarstwach domowych. Styczeń Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Październik Listopad Grudzień W porównaniu z drugim kwartałem 1 r. wartość barometru IRG SGH wzrosła zaledwie o 1, pkt. Utrzymuje się zatem tendencja zapoczątkowana w roku 14 niewielkich zmian w skali rocznej. W odniesieniu do wskaźników cząstkowych obraz jest zróżnicowany. Największą zmianę roczną odnotowano w transporcie samochodowym (wzrost o 13,7 pkt.), najmniejszą zaś w przemyśle przetwórczym (spadek o,1 pkt.). W pozostałych obszarach zmiany są niewielkie, w przedziale od -3,2 pkt. do 4,2 pkt. Mimo pewnych optymistycznych wyników cząstkowych dla II kwartału, których źródłem jest przede wszystkim ożywienie sezonowe, oceny respondentów nie dają podstaw do rokowania poprawy koniunktury w najbliższych miesiącach. Niespodziewanie załamały się obserwowane w ostatnich latach tendencje wzrostowe w budownictwie i kondycji gospodarstw domowych. Wbrew oczekiwaniom utrwala się spowolnienie w rolnictwie. Pełzający trend w przemyśle przetwórczym przekształcił się w spadkowy. Sytuacja w bankowości jest bardzo niestabilna. Przewidywania przedsiębiorstw i konsumentów są pesymistyczne lub umiarkowanie optymistyczne. Jedynie w handlu i transporcie samochodowym oznaki ożywienia są wyraźne. Należy się spodziewać, że te negatywne sygnały ujawnią się niebawem w danych GUS nt. sytuacji gospodarczej w kraju, bowiem wskaźniki jakościowe IRG dość wiernie i z pewnym wyprzedzeniem 1 informują o koniunkturze w polskiej gospodarce (zob. poniższe rysunki). 1 Wartości współczynnika korelacji liniowej Pearsona (jednoczesnej) między wskaźnikami koniunktury IRG i odpowiadającymi im wskaźnikami ilościowymi GUS wahają się od,9 (IRGCON vs produkcja sprzedana budownictwa, lata 6-16) do,79 (BARIRG vs PKB, lata 3-16). Większa korelacja występuje dla wyprzedzeń o jeden okres (miesiąc, kwartał).

7 BARIRG PKB w cenach stałych, r/r (dane GUS) - prawa skala IRGIND produkcja sprzedana przemysłu przetwórczego w cenach stałych, r/r (dane GUS) - prawa skala

8 IRGCON sprzedaż produkcji budowlano-montażowej w cenach stałych, r/r (dane GUS) - prawa skala IRGKGD spożycie gospodarstw domowych w cenach stałych, r/r (dane GUS) - prawa skala

9 9 III. KONIUNKTURA W ROLNICTWIE 1. Omówienie wyników badania 1. W drugim kwartale 16 r. koniunktura w polskim rolnictwie poprawiła się, jednak poprawa jest nieznaczna. Wartość wskaźnika koniunktury IRG SGH (IRGAGR) wzrosła o 1,2 punktu, z poziomu -1,2 pkt. do 14, pkt. Wciąż utrzymuje się poniżej średniej z lat , która wynosi -11,4 pkt. Wzrost wartości wskaźnika koniunktury wynika ze zwiększenia się wartości wskaźnika wyrównanych przychodów pieniężnych, jednej z dwóch składowych IRGAGR, o 3, punkty, z poziomu -21,2 pkt. do -19,2 pkt. Z kolei wartość wskaźnika zaufania, drugiej składowej ogólnego wskaźnika koniunktury, obniżyła się o, pkt. Pogorszenie się nastrojów rolników wobec poprawy zanotowanej przed trzema miesiącami jest niespodziewane. Zazwyczaj wiosną sytuacja gospodarstw rolnych ulega wyraźnemu polepszeniu; ich wyniki finansowe poprawiają się, co wpływa zarazem na poprawę nastrojów. Tymczasem utrzymujące się od wielu miesięcy niskie ceny produktów rolnych powodują, że pomimo sezonowego wzrostu wolumenu produkcji jej rentowność jest niska. Wprawdzie wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość przychodów pieniężnych i wartość wskaźnika przychodów wyrównanych wzrosły, ale pozostają ujemne, co oznacza, że gospodarstw rolnych, które zanotowały wzrost utargu, jest mniej niż tych, których wartość sprzedaży zmniejszyła się. Sytuacja finansowa rolników jest więc gorsza od przewidywanej i podminowuje ich nastroje. Wartości wskaźnika ogólnego jak i wskaźników cząstkowych są niższe niż rok temu (o odpowiednio: 1,, 3,3 i 4, pkt.). Znaczy to, że umacnia się wbrew prognozom sprzed kwartału negatywny wpływ czynników kształtujących średniookresowe tendencje rozwojowe w rolnictwie. Krótko mówiąc, choć sytuacja gospodarcza polskiego rolnictwa poprawiła się, za sprawą czynników sezonowych, obserwowana od 2 lat dekoniunktura na rynkach rolnych postępuje. 2. Sezonową poprawę koniunktury odnotowano w większości badanych grup gospodarstw rolnych. Największe wzrosty wskaźnika koniunktury zarejestrowano w gospodarstwach najmniejszych, o powierzchni do 7 ha (o 3,1 pkt.), położonych w makroregionie zachodnim (o 13,8 pkt.), zajmujących się rozmnażaniem roślin (o 32,4 pkt.), prowadzonych przez rolników w wieku 31 4 lat (o 4,6 pkt.) i z wykształceniem wyższym (o 3, pkt.). Pogorszenie koniunktury zaobserwowano w gospodarstwach o powierzchni 7-1 ha, położonych w makroregionach północnym i środkowowschodnim oraz prowadzonych przez osoby pow. 4 roku życia. W skali roku jednak niemal we wszystkich grupach gospodarstw koniunktura mierzona wskaźnikiem IRGAGR pogorszyła się. 3. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość przychodów pieniężnych wzrosła o 13, pkt. W porównaniu z II kwartałem 1 r. wartość salda jest jednak niższa o 9, pkt. Wzrost wartości salda zanotowano we wszystkich badanych grupach gospodarstw rolnych, z wyjątkiem gospodarstw zajmujących się rozmnażaniem roślin. Największy wzrost wartości salda zarejestrowano w gospodarstwach o powierzchni powyżej ha (o 16, pkt.), położonych w makroregionie zachodnim (o 27,8 pkt.), zajmujących się chowem i hodowlą zwierząt (o 14,1 pkt. pkt.), prowadzonych przez osoby powyżej 6 roku życia (o 23, pkt.), z wykształceniem podstawowym i zasadniczym zawodowym (o 1,1 pkt.). Rolnicy spodziewają się dalszej poprawy co do ich przychodów w kolejnym kwartale. 4. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o oszczędności gospodarstw rolnych również zwiększyła się, ale ledwie o 2, pkt. Zmiana rok do roku wyniosła -8, pkt. Kwartalny wzrost wartości salda zanotowano w większości badanych grup gospodarstw rolnych, z wyjątkiem tych o powierzchni 7-1 ha, położonych w makroregionach środkowych, zajmujących się uprawą roślin innych niż wieloletnie, prowadzonych przez osoby w wieku 46-6 lat i z wykształceniem podstawowym. Największy wzrost wartości salda zanotowano w gospodarstwach o powierzchni do 7 ha (o,2 pkt.), położonych

10 w makroregionie południowym (o 14,9 pkt.), zajmujących się uprawą roślin wieloletnich (o 13,8 pkt.), prowadzonych przez osoby w wieku 31-4 lat (o 7,9 pkt.), z wykształceniem wyższym (o 3,8 pkt.). Rolnicy przewidują utrzymanie się tendencji wzrostowej w następnym kwartale.. Pomimo poprawy w zakresie przychodów i oszczędności stan zadłużenia gospodarstw rolnych pogorszył się. Wartość salda odpowiedzi na to pytanie jest wyższa niż przed kwartałem o,7 punktu (w przypadku tego pytania wzrost salda oznacza pogorszenie sytuacji), a w porównaniu z I kwartałem 1 r. wyższa o 1,3 pkt. Wzrost zadłużenia odnotowano we wszystkich badanych grupach gospodarstw rolnych, z wyjątkiem zajmujących się uprawą roślin wieloletnich i rozmnażaniem roślin. Rolnicy spodziewają się poprawy stanu ich zadłużenia w kolejnym kwartale. 6. Ponownie rosną wydatki na zakup obrotowych środków produkcji roślinnej (wartość sald odpowiedzi na pytania o wielkość zakupów: nawozów mineralnych wzrosła o 3, pkt., a środków ochrony roślin o,8 pkt.), maleją zaś wydatki na produkcję zwierzęcą (wartość salda obniżyła się o 7,4 pkt.). Wobec spadających cen skupu głównych produktów zwierzęcych i obniżającej się opłacalności ich produkcji, gospodarstwa rolne przestawiają się na produkcję roślinną. 7. Maleją nakłady inwestycyjne. Odsetek gospodarstw, które poniosły wydatki na zakup na maszyn i urządzeń rolniczych, zmniejszył się dość znacząco, bowiem o 4,7 pkt. proc. (przeciętna zmiana w latach to 3,3 pkt. proc.). Dokładnie o tyle samo punktów procentowych obniżył się odsetek gospodarstw, które dokonały inwestycji w budynki i budowle (przy średniej 2,3 pkt. proc.). 8. Słabnie, i to znacznie, skłonność rolników do zaciągania zobowiązań. Odsetek gospodarstw rolnych, które zaciągnęły kredyt preferencyjny, zmniejszył się aż o,7 pkt. proc., a na warunkach rynkowych o,2 pkt. proc. Zamiar wzięcia kredytu deklaruje o, pkt. proc. mniej gospodarstw rolnych niż przed kwartałem. 9. Podobne zmiany co w strukturze wydatków na nabycie środków produkcji obserwujemy w strukturze rozdysponowania dopłat bezpośrednich rośnie udział wydatków bieżących na: zaspokojenie potrzeb życiowych (o 4,4 pkt. proc. względem II kwartału 1 r.) i zakupy obrotowych środków produkcji (o 2,4 pkt. proc.), a zmniejsza się udział wydatków prorozwojowych na: inwestycje w gospodarstwo (o,6 pkt. proc.) i powiększenie ich powierzchni (1,9 pkt. proc.).

11 11 2. Wyniki szczegółowe WSKAŹNIK KONIUNKTURY ,,,, -, -, -1, -, IRGAGR średnia trend liniowy składnik cykliczny (prawa skala) Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q wskaźnik przychodów pieniężnych -,3-1,9-7, -13,7-21,2-19,2 2. wskaźnik zaufania -1,6 2, -4,6-4,9-3, -3, wskaźnik koniunktury (1.ˣ2 ) , -, -6, -,8-1,2-14, wskaźnik wyrównanych przychodów pieniężnych wskaźnik zaufania

12 12 Wskaźnik koniunktury wg makroregionów, - -3,9-3, ,7-,9 -,9-16, -14,6-14, -1,6-16,1-17,2 -,6-,2 -,4 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 1 Q1 16 Q2 16 Wskaźnik koniunktury wg powierzchni gospodarstw rolnych 1, ,7-6, -4, , -17,1-19, -19,8 -,4-21,1-22,1-22,1 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 1 Q1 16 Q2 16,6 Wskaźnik koniunktury wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne - -3,3 - -7, -8,4-9, ,9-12,4-18, -19,7-17, -1, -17,9-2 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 1 Q1 16 Q2 16

13 13 Wskaźnik koniunktury wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne -1,6 - -4,2 -,1 - -9, ,9-13,8-13, ,1 -,3 podstawowe i zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 1 Q1 16 Q Wskaźnik koniunktury wg grup PKD 7 21, ,4-8,1-4,6-1,6 -, ,4-1, ,4-21,8 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin chów i hodowla zwierząt działalność mieszana Q1 16 Q2 16

14 14 NASTROJE GOSPODARSTW ROLNYCH saldo średnia trend liniowy Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q z ufnością 18, 21, 17,2 16,4 18,3 19,1 2. z obawą 69,3 6, 67,8 69,2 67,1 64,8 3. ze strachem 12,7 13, 1, 14,4 14,6 16,1 saldo (1.-3.),3 8, 2,2 2, 3,7 3, wskaźnika zaufania (1.-2.ˣ,1-3.) -14, -, -6, -,8-1,2-3, Nastroje gospodarstw rolnych wg makroregionów ,8 21,1 14,7 7,4 7,9 6,8 4,8 3, 1,2,4 -,8-3,7-3,7-8,6-14,7 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 1 Q1 16 Q2 16

15 1 Nastroje gospodarstw rolnych wg powierzchni gospodarstw rolnych ,9 17,1 18,8 1 9, 2,1 2, ,3-6,2-6,4-7,8-9, -12,6 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 1 Q1 16 Q2 16 Nastroje gospodarstw rolnych wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,4 17,3 1, 11,9 6,6 8,3 4,9,1-3,2 -,1 -,1-13,9 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 1 Q1 16 Q2 16

16 16 Nastroje gospodarstw rolnych wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 18, 17,2 1 13,1 2,9 9,6 7, 4, ,2 -,8 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 1 Q1 16 Q Nastroje gospodarstw rolnych wg grup PKD 7, ,8 13,4 uprawa roślin innych niż wieloletnie 2,,9 uprawa roślin wieloletnich -8, rozmnażanie roślin -,1-3,8 chów i hodowla zwierząt 3,3-2, działalność mieszana Q1 16 Q2 16

17 17 PRZYCHODY PIENIĘŻNE stan przewidywania średnia stanu trend liniowy stanu Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q2 16 przewidywania 1. wzrosły 17,9,9,6 27,8 13,4 17,4 26,4 2. nie zmieniły się 3,3 43,9 39,2 33, 36,6 41, 38,8 3. zmalały 46,8 3,1 4,2 39,2,1 41,1 34,8 brak 7,8 7,6 8,2, 9, 8,,8 saldo (1.-3.) -28,9-14,2-19,6-11,4-36,7-23,7-8,4 Przychody pieniężne wg makroregionów 4, ,4-18, -13,8-18, -14,7-21,2-17, ,6-29,2-28,6-4 -3,8-36, ,6-46,3 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 1 Q1 16 Q2 16

18 18 Przychody pieniężne wg powierzchni gospodarstw rolnych ,3 -,2-1,1 -, -22, -26, -27,1-31,7-3,9-3,8-3, -38,9 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 1 Q1 16 Q2 16 Przychody pieniężne wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne , -3,3-7,1-14,7-1, -16,4-24,1-29, -3,4-33,7-38,2-47,6 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 1 Q1 16 Q2 16

19 Przychody pieniężne wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne -, -12,6-18,7-23,6-21,3-3, -3,9-4,1 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 1 Q1 16 Q2 16-6,4 4 Przychody pieniężne wg grup PKD 7 37,2 3, ,7-2,1 uprawa roślin innych niż wieloletnie -, -8, uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin -29,6-43,7 chów i hodowla zwierząt -3,8-22,6 działalność mieszana Q1 16 Q2 16

20 OSZCZĘDNOŚCI stan przewidywania średnia stanu trend liniowy stanu Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q2 16 przewidywania 1. wzrosły 11,8,3 11,3 16,1 8, 7, 14,1 2. nie zmieniły się 43, 46,8 4,4 4,9 39,9 43,9 41,9 3. zmalały 4,3 42,9 48,3 43, 1,6 48,6 44, 4. brak,6 17,6,6 19,6 19,3 19,8,2 saldo (1.-3.) -33, -32,6-37, -26,9-43,1-41,1-29,9 Oszczędności wg makroregionów , ,3-42,3-44,9-2,9-39,8-44, -3,9-37, -39,6-4, -32,9-44,8-29,9-6 -3,7 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 1 Q1 16 Q2 16

21 21 Oszczędności wg powierzchni gospodarstw rolnych ,3-31,2-33,8-36,6-38,1-39, -39,1-39,7-42,2-44,7-43,9-43,7 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 1 Q1 16 Q2 16 Oszczędności wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,4-32,6-31,4-33,6-36,1-3,1-34, -37,3-43, -4,8-48,4-1,1 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 1 Q1 16 Q2 16

22 Oszczędności wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne -28,4-33, -33,3-33, -39,6-42,9-47,6-47,6 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 1 Q1 16 Q ,7 Oszczędności wg grup PKD , ,9-17, , ,1-46,9 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin -4,2-39, chów i hodowla zwierząt -43,8-41,4 działalność mieszana Q1 16 Q2 16

23 23 ZADŁUŻENIE stan przewidywania średnia stanu trend liniowy stanu Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q2 16 przewidywania 1. wzrosło 11,4 13, 12,4 1,2 12,8 14,6 1,2 2. nie zmieniło się 38,6 47,4 4,4 43,9 38,3 4,4 39,3 3. zmalało, 39,7 47,2 4,9 48,9 4, 4, 4. brak 3,2 32,9 31,3 3,6 32, 34,8 33,9 saldo (1.-3.) -38,6-26,7-34,8-2,7-36,1-2,4-3,3 Zadłużenie wg makroregionów ,9-1, ,7-22,7-22,8-27,2-33,7-33,4-31, -3,7-4,2-34,1-31, ,9 -,1 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 1 Q1 16 Q2 16

24 24 Zadłużenie wg powierzchni gospodarstw rolnych ,8-18,4-19,8-24,2-26,6-26,9-27,2-29,8-28,9-34, -37,4-37,2 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 1 Q1 16 Q2 16 Zadłużenie wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,3 -, ,4-28,1-32,1-2,1-27,3-27,3-31,1-33,1-36,8-36,1 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 1 Q1 16 Q2 16

25 2 Zadłużenie wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne ,2-22,6-29,1-27,1-3, -33,4-33,8-38,4 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 1 Q1 16 Q ,3 Zadłużenie wg grup PKD ,8-18, -9,3 -, -22, ,7-42,8-41, -33,6-6 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich -1, rozmnażanie roślin Q1 16 Q2 16 chów i hodowla zwierząt działalność mieszana

26 26 ZAKUPY NAWOZÓW MINERALNYCH saldo średnia trend liniowy Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q wzrosły 11,4 14,2 13,6 11,7 12, 14, 2. nie zmieniły się 6, 63,1 63, 8,2 6,4 8,3 3. zmalały 28,7 22,7 23,3 3,1 27,7 27,2 4. nie dokonano 12,1 4, 4,6 8,9 11,2 4, saldo (1.-3.) -17,3-8, -9,7-18,4-1,7-12,7 1 Zakupy nawozów wg makroregionów 11, ,2-7,4-9,1-8,9-11,2 -,2-13,4-14,7-1,7-17,7-16,9-17,1-18,9 -,3 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 1 Q1 16 Q2 16

27 27 Zakupy nawozów wg powierzchni gospodarstw rolnych 1 8,6, ,4-8,9-14,9-17,9-21, -22,3-23,2-2,1-2,7-26,8 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 1 Q1 16 Q2 16 Zakupy nawozów wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne 4,2 3,6 - -1, ,4-13,1-8,2 -, -,4-18,2-16,6-21, ,3 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 1 Q1 16 Q2 16

28 28 Zakupy nawozów wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 1,2 1,7 - -,2 - -6, ,3-18,1-1,4-12, ,6 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 1 Q1 16 Q Zakupy nawozów wg grup PKD 7 26,1 16, ,6-7,6-13,7-3,7-13,8-16,1-16,1-3 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin -26,6 chów i hodowla zwierząt działalność mieszana Q1 16 Q2 16

29 29 ZAKUPY PASZ TREŚCIWYCH saldo średnia trend liniowy Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q wzrosły 9, 11,1 12,6 22,9 18,9 14,9 2. nie zmieniły się 9,6 62,7 6,1 3,2 8,3 8,9 3. zmalały 31, 26,2 27,3 23,9 22,8 26,2 4. nie dokonano 29,6 29,2 29,1 31, 3,8 27,4 saldo (1.-3.) -21, -1,1-14,7-1, -3,9-11,3 Zakupy pasz wg makroregionów 6, ,9-6, -, -8,2 -,6-9,7-12,1-13,3-16,2-1,8-16,8-21,4 -,8-23, północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 1 Q1 16 Q2 16

30 3 - Zakupy pasz wg powierzchni gospodarstw rolnych,4 -, ,7-12,8 -,7-8,3-6, , ,1-26,6-31, -32,1 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 1 Q1 16 Q2 16 3,6 Zakupy pasz wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne 1,1 - -3,1-2, , -9,8-9, -14,2-14,3-16, ,1-21,6 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 1 Q1 16 Q2 16

31 31 Zakupy pasz wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 1,8,7 - -1, , -,4-18, -1,6-7,8-8, -2 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 1 Q1 16 Q Zakupy pasz wg grup PKD 7 3,7 3 14, ,1-21, -1,8 1,1 3,9 -,3-16,3-4 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich -34,8 rozmnażanie roślin Q1 16 Q2 16 chów i hodowla zwierząt działalność mieszana

32 32 ZAKUPY ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN saldo średnia trend liniowy Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q wzrosły 9,1 11, 14,1 9,7,6 12,9 2. nie zmieniły się 8, 63,1 8,6 8,3 6,6 61,8 3. zmalały 32,4 2, 27,3 32, 28,8 2,3 4. nie dokonano 17,3 6,6 4,7 12,2 17,1,9 saldo (1.-3.) -23,3-14, -13,2-22,3-18,2-12,4 Zakupy środków ochrony roślin wg makroregionów,8 1, , -11,9-12,2-14,1-14, -1,1-14,3-16,7-16,8-19,8-19, -22,1-22,1 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 1 Q1 16 Q2 16

33 33 Zakupy środków ochrony roślin wg powierzchni gospodarstw rolnych ,,3-9, -14,8-14,3 -,4-19,1-22,1-24,8-27,4-29, -3,1 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 1 Q1 16 Q2 16 Zakupy środków ochrony roślin wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne - -3,2-2,8-4,4 - -7, , ,2-1,7-21,2-17,9-16,1-19, -3-28,2 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 1 Q1 16 Q2 16

34 34 Zakupy środków ochrony roślin wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 4, ,4-11, -1,3-19,3-18, -18,7-24, podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe -4,7 Q2 1 Q1 16 Q2 16 Zakupy środków ochrony roślin wg grup PKD 7 2,6 3,6 4, ,7-8,8-4, -13,2-19,8-1, uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin Q1 16 Q2 16-3,2 chów i hodowla zwierząt działalność mieszana

35 3 INWESTYCJE W MASZYNY I URZĄDZENIA dokonano średnia trend liniowy Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q2 16 dokonano 44,6 41,4 43,3 4,1 42,6 37,9 nie dokonano,4 8,6 6,7 9,9 7,4 62,1 Inwestycje w maszyny i urządzenia wg makroregionów 6, ,4 49,8 36,2 3,2 34,6 3,1 38,2 48,3 4,7 41,6 4,2 3,4 3,8 28, północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 1 Q1 16 Q2 16

36 36 Inwestycje w maszyny i urządzenia wg powierzchni gospodarstw rolnych 7 6 9, 3,8 7, ,3 22,1 3,3 2,3,1,9 42,2 43,3 39, do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 1 Q1 16 Q2 16 Inwestycje w maszyny i urządzenia wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,6 44,7 47,4 44, 47,7 4,9 37,7 39,4 3,9 29,9 33, 27,8 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 1 Q1 16 Q2 16

37 37 Inwestycje w maszyny i urządzenia wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 6 4,, ,6 3,2 29,4 43,3 43, 41,4 47,7 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 1 Q1 16 Q Inwestycje w maszyny i urządzenia wg grup PKD 7 67, ,6 3,6 48,3 2,8 3,6 4,6 4,9 41,1 36,8 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin chów i hodowla zwierząt działalność mieszana Q1 16 Q2 16

38 38 INWESTYCJE W BUDYNKI I BUDOWLE dokonano średnia trend liniowy Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q2 16 dokonano 19, 17,1 19,7 21, 18,8 14,1 nie dokonano 81, 82,9 8,3 79, 81,2 8,9 Inwestycje w budynki i budowle wg makroregionów ,3 19,9 14,8 11,7 1,3 14,1 17,1 1,9 12,7 19,1 21,9 1,4 13,6 7,7 9,3 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 1 Q1 16 Q2 16

39 39 Inwestycje w budynki i budowle wg powierzchni gospodarstw rolnych ,1 24,8 1,2 16,1 1,9 13,2 12,2 9,9 17,1 17,4 13,6,2 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 1 Q1 16 Q2 16 Inwestycje w budynki i budowle wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne 2 22, 21,9 16,4 16, 18, 17,7 17, 16,2 1 11,3, 9,9 8,2 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 1 Q1 16 Q2 16

40 4 Inwestycje w budynki i budowle wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 3 3 3,6 27,1 2 21,7 1 14,7 16,2 9,8 17,6 17,2 13,9 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 1 Q1 16 Q Inwestycje w budynki i budowle wg grup PKD , 21,8 19,4,7 18, 19,6 1 1,4 12,9 12,7 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich, rozmnażanie roślin chów i hodowla zwierząt działalność mieszana Q1 16 Q2 16

41 41 DOSTĘPNOŚĆ KREDYTÓW PREFERENCYJNYCH tak średnia trend liniowy Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q2 16 tak 7,9 69,9 78, 76,3 76,3 77,4 nie 29,1 3,1 21, 23,7 23,7 22, ,2 77,8 72,4 Dostępność kredytów preferencyjnych wg makroregionów 76,9 78,4 7,3 77,4 79,3 74,7 76,3 71,4 68,6 69,4 66,6 6, północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 1 Q1 16 Q2 16

42 42 Dostępność kredytów preferencyjnych wg powierzchni gospodarstw rolnych , 63,3 6,8 6,7 74,6 68,8 8, 76,9 78, 8, 71, 72,2 4 3 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 1 Q1 16 Q2 16 Dostępność kredytów preferencyjnych wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne , 8,4 76,3 77,9 71,1 71,1 69,6 74,6 7, 77,4 61, 69,7 4 3 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 1 Q1 16 Q2 16

43 Dostępność kredytów preferencyjnych wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 67,3 79, 81,1 7,8 76,1 78, 72,8 71,6 69, 4 3 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 1 Q1 16 Q2 16 Dostępność kredytów preferencyjnych wg grup PKD ,6 79, 81, ,3 7, 76,1 7, 7, ,1 71, uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin chów i hodowla zwierząt działalność mieszana Q1 16 Q2 16

44 44 ZAMIAR WZIĘCIA KREDYTU tak średnia trend liniowy Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q2 16 tak 29,3 28,3 27,6 27,9 28,3 22,8 nie 7,7 71,7 72,4 72,1 71,7 77, Zamiar wzięcia kredytu wg makroregionów 4,7 36,2 34,8 31,1 2,4 26,3 24,9 24,2 24,1 23,3 22, 22, 17,1,7 1,1 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 1 Q1 16 Q2 16

45 4 Zamiar wzięcia kredytu wg powierzchni gospodarstw rolnych ,1 42,8 39,8 27, 26, 21,9 17,6 18, 13,2 12,9 13,1 12, do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 1 Q1 16 Q2 16 Zamiar wzięcia kredytu wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,6 31,1 33, 3,7 32,1 2,6 26, 2,4 19,8 18,7 18,6 16,2 1 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 1 Q1 16 Q2 16

46 46 Zamiar wzięcia kredytu wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne , 24,1 29,2 28,9 24,8 3,2 34,1 33,6 1 1,4 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 1 Q1 16 Q ,7 Zamiar wzięcia kredytu wg grup PKD , 21,4 2, 3,3 27,1 26,8 22,7 17, 1 12,2 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin chów i hodowla zwierząt działalność mieszana Q1 16 Q2 16

47 47 ZACIĄGNIĘCIE KREDYTU PREFERENCYJNEGO tak średnia trend liniowy Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q2 16 tak 46, 38, 4, 37,1 39,1 33,4 nie 4, 61, 9, 62,9 6,9 66,6 Zaciągnięcie kredytu preferencyjnego wg makroregionów ,7 4,2 37, 3,6 36,1 32,7 43,4 37,9 31, 39, 37,3 36, ,7 18,8 16,3 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 1 Q1 16 Q2 16

48 48 Zaciągnięcie kredytu preferencyjnego wg powierzchni gospodarstw rolnych 6 6, 4,9,9 4 39,9 4, 3, 3 13, 19,9 17, 17,1 17, 16,9 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 1 Q1 16 Q2 16 Zaciągnięcie kredytu preferencyjnego wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,6 42, 41,9 41,1 31, 4,2 37,8 38,9 29,7 19,8 2, 19,6 1 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 1 Q1 16 Q2 16

49 Zaciągnięcie kredytu preferencyjnego wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 4,6 41,1 41,4 4,8 34,2 34, 28,3 36,8 32,8 2 1 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 1 Q1 16 Q2 16 Zaciągnięcie kredytu preferencyjnego wg grup PKD ,7 29,9 37,6 36,1 31, 3,4 42,9 42,1 37, 32,8 2 1 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin chów i hodowla zwierząt działalność mieszana Q1 16 Q2 16

50 ZACIĄGNIĘCIE KREDYTU RYNKOWEGO tak średnia trend liniowy Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q1 16 tak 27, 21,9 23,1,6 24, 18,8 nie 73, 78,1 76,9 79,4 76, 81,2 Zaciągnięcie kredytu rynkowego wg makroregionów 3 27, 2,9 28, 26, , 17,3 1,1 1,1,4 23,1 21,4 21,1 19,6 14, 12,7 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q2 1 Q1 16 Q2 16

51 1 Zaciągnięcie kredytu rynkowego wg powierzchni gospodarstw rolnych ,9 3,8 31,7 2 21,2 22,8 1 13,7 17,3 16,4 14,3 14,1 12,1 17,3 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q2 1 Q1 16 Q , Zaciągnięcie kredytu rynkowego wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,2 22,7 21,4 23,4,3 24, 24,7 18, 1, 19,1 12,9 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q2 1 Q1 16 Q2 16

52 2 Zaciągnięcie kredytu rynkowego wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne ,1 3,4 2 22,3 22,2 19,7,6 23,2 18,8 18,3 1 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q2 1 Q1 16 Q2 16 Zaciągnięcie kredytu rynkowego wg grup PKD ,3 34, ,9 18,8 16,8 27,7 2, 22, 16,6 1 12,3 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin chów i hodowla zwierząt działalność mieszana Q1 16 Q2 16

53 3 PRZEZNACZENIE DOPŁAT BEZPOŚREDNICH Q2 11 Q2 12 Q2 13 Q2 14 Q2 1 Q2 16 bieżące potrzeby życiowe 34,9 3,1 26,2 26,1 27,9 32,3 zakupy środków produkcji 4, 4,8 46,8 47, 43,3 4,7 inwestycje w gospodarstwo 2,9 24,7 29,3 29,4 27,2 21,6 dokupno ziemi,6,4 7,6,4 6,1 4,2 inne cele 8,3 8,2 7,9 7,6 9, 8, , 34, 26,7 9, 4,9 Przeznaczenie dopłat bezpośrednich wg makroregionów 1,1 48,1 43, 28,7 3,1 29,7 24,9 18,2 21, 12,4,6 7,3 3,2 48, 37,7 16, 9,8 9,1 3,6 4, północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy bieżące potrzeby życiowe inwestycje w gospodarstwo inne cele zwiększenie zakupów środków produkcji dokupno ziemi Przeznaczenie dopłat bezpośrednich wg powierzchni gospodarstw rolnych 48,2 4,8 46,2 42, 43,1 4,8 38,4 29,7 23,1,9 14,3,4,7,2 7,9 9,2 6,7 2,9 4,1 1,9 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha bieżące potrzeby życiowe zwiększenie zakupów środków produkcji inwestycje w gospodarstwo dokupno ziemi inne cele

54 Przeznaczenie dopłat bezpośrednich wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne 49,1 4, 39, 39,8 38, 3,8 29,9 3,4 27,7 24,2 16,3 17,6 1,7,8 8,3 9, 7,9,1 2,8 1,9 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat bieżące potrzeby życiowe inwestycje w gospodarstwo inne cele zwiększenie zakupów środków produkcji dokupno ziemi 6 Przeznaczenie dopłat bezpośrednich wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 4 4,7 43,1 49,1 42,8 3,1 3 16,9 2, 29,3 22,6 8,6 8,7 4,4,7 8,1,8 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe bieżące potrzeby życiowe inwestycje w gospodarstwo inne cele zwiększenie zakupów środków produkcji dokupno ziemi Przeznaczenie dopłat bezpośrednich wg grup PKD 7 47,2 48,9 44,7 42, 41,7 3,7 3, 33,3 3,3 32, 26,6,9 21,1 19,6 16,7 13,2 9,3 9,9 4,7, 4,8 2,6 3,9,, uprawa niewieloletnich uprawa wieloletnich rozmnażanie roślin chów mieszana bieżące potrzeby życiowe inwestycje w gospodarstwo inne cele zwiększenie zakupów środków produkcji dokupno ziemi

55 IV. KONIUNKTURA W PRZEMYŚLE PRZETWÓRCZYM 1. Omówienie wyników 1. W drugim kwartale 16 r., podobnie jak w poprzednich, wyniki badania koniunktury w przemyśle przetwórczym cechowała zmienność. Zjawisko to obserwujemy od ponad dwóch lat. Wartości wskaźnika koniunktury naprzemiennie rosną i spadają, niekoniecznie zgodnie z rytmem zmian sezonowych, zaś w przebiegu czynnika cyklicznego od połowy 14 r. widoczna jest tendencja spadkowa. W drugim kwartale ten spadek utrzymuje się. W dalszym ciągu obserwujemy także zróżnicowanie zachowań przedsiębiorstw z różnych sektorów własnościowych. 2. Ogólny wskaźnik koniunktury w przemyśle przetwórczym w kwietniu 16 r. obniżył swoją wartość względem marca o,7 pkt., do poziomu -3,3 pkt. W maju wartość wskaźnika wzrosła o 1,1 pkt. do poziomu -2,2 pkt. Zarówno na pogorszenie jak i poprawę koniunktury silniej zareagowały przedsiębiorstwa publiczne. Zmiana wartości wskaźnika koniunktury dla firm publicznych w kwietniu wyniosła -1 pkt., a w maju +7,9 pkt. Wartości wskaźnika wyniosły odpowiednio: -8, i -,6 pkt. Zmiany wartości wskaźnika dla firm prywatnych były mniejsze. W kwietniu odnotowano spadek jego wartości o 4,8 pkt. W maju pozostała na poziomie z kwietnia, tj. -2,7 pkt. W skali kwartału ogólny wskaźnik koniunktury zwiększył swoją wartość o 3,3 pkt. Zmiana wartości wskaźnika dla sektora publicznego wyniosła -1,3 pkt., a sektora prywatnego +3, pkt. W skali roku zmiany wartości wskaźnika były ujemne, chociaż nieco mniejsze niż w pierwszym kwartale, i wyniosły, odpowiednio: -3,, -1,2 i -3,3 pkt. 3. Zmiany koniunktury były zróżnicowane nie tylko w zależności od form własności przedsiębiorstw, ale także w zależności od wielkości przedsiębiorstwa, rodzaju produkcji i miejsca prowadzenia działalności. W przekroju według wielkości przedsiębiorstwa poprawę koniunktury w skali kwartału odnotowano w trzech grupach przedsiębiorstw, zatrudniających: od do pracowników (o 12 punktów), od 21 do (o,6 pkt.) i od 1 do pracowników (o 6 punktów). 4. Koniunktura poprawiła się we wszystkich głównych grupach produktowych. Największy przyrost wartości wskaźnika, o 6, pkt., odnotowano w produkcji nietrwałych dóbr konsumpcyjnych. W maju najwyższą wartość, +1,9 pkt., wskaźnik przyjął dla przedsiębiorstw produkujących półprodukty, a najniższą, -6, pkt., dla przedsiębiorstw wytwarzających dobra konsumpcyjne trwałego użytku.. Zmiany koniunktury w przekroju regionalnym także cechowała duża zmienność. W skali kwartału w ośmiu województwach: dolnośląskim, kujawsko-pomorskim, lubelskim, lubuskim, mazowieckim, podkarpackim, śląskim i warmińsko-mazurskim koniunktura poprawiła się. W pozostałych województwach koniunktura pogorszyła się. Największa poprawa koniunktury miała miejsce w województwie śląskim (o 19 punktów), a największe pogorszenie w województwie zachodniopomorskim (o 2,9 pkt.). Najwyższą wartość, +8,1 pkt., wskaźnik koniunktury przyjął dla województwa świętokrzyskiego, a najniższą, -21,2 pkt., dla małopolskiego. 6. Odnotowano także zróżnicowanie odpowiedzi na poszczególne pytania ankiety, zarówno w przypadku sald diagnostycznych jak i prognostycznych. W kwietniu, podobnie jak w pierwszym kwartale, przewidywania przedsiębiorstw z obu sektorów były bardzo pesymistyczne. W maju odnotowano pewną ich poprawę. Obecne przewidywania dotyczące przyszłej kondycji gospodarki polskiej są umiarkowanie optymistyczne. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość produkcji w kwietniu obniżyła się o 6, pkt., w maju wzrosła o 1,6 pkt. Zmiana wartości salda w skali kwartału jest dodatnia i wynosi 14 pkt. W skali roku odnotowano wzrost wartości salda, wynoszący 3,3 pkt. Wartości sald oczekiwań są dodatnie

56 6 i wyższe w kolejnych miesiącach kwartału, ale zróżnicowane w zależności od formy własności przedsiębiorstw. Wartości salda odpowiedzi na pytanie o wielkość zamówień są ujemne. Zmiany w kolejnych miesiącach kwartału były odmienne. W kwietniu odnotowano spadek o,6 pkt., a w maju wzrost,8 pkt. W ciągu kwartału wartość salda zwiększyła się o 7 punktów. Jest niższa od wartości sprzed roku o 4,9 pkt. Wartość salda przewidywań w kwietniu zmniejszyła się o 3, pkt., w maju zaś wzrosła o 1,3 pkt. Wartości salda odpowiedzi na pytanie o wielkość zamówień eksportowych także są ujemne. W kolejnych miesiącach kwartału ich zmniejszały się. W skali kwartału saldo zwiększyło swoją wartość o 2,9 pkt., a w skali roku o 7,8 pkt. Wartości salda prognostycznego malały w kolejnych miesiącach i pozostają ujemne. Saldo odpowiedzi na pytanie o poziom zapasów zmieniało swoją wartość naprzemiennie. W kwietniu nastąpił wzrost o 4,6 pkt., w maju zaś spadek o 1,9 pkt. W ciągu kwartału wartość salda zmniejszyła się o 3, pkt. W ciągu roku wzrosła jednak o 3,8 pkt. Saldo przewidywań przyjmowało wartości ujemne, chociaż w kolejnych miesiącach coraz wyższe. Wartości salda odpowiedzi na pytanie o ceny wyrobów gotowych w kolejnych miesiącach zmniejszały się i pozostają ujemne. W skali kwartału wartość salda spadła o,6 pkt., a w skali roku o 1,6 pkt. Wartości salda prognostycznego także zmalały w kwietniu, i choć w maju wzrosły, pozostają ujemne. Wartości salda odpowiedzi na pytanie o wielkość zatrudnienia po wzroście w marcu również malały w kolejnych miesiącach. W kwietniu miał miejsce spadek o 1,6 pkt., a w maju o 2,8 pkt. Zmiany były różne w poszczególnych sektorach własnościowych. Pomimo spadków wartość salda ogółem zwiększyła się w porównaniu z lutym o 4,4 pkt. Jest jednak niższa od wartości sprzed roku o,9 pkt. Wartość salda przewidywań dla firm prywatnych jest ujemna, a dla publicznych dodatnia. Sytuacja finansowa przedsiębiorstw w ciągu kwartału poprawiła się. Wartość salda odpowiedzi na to pytanie jest wyższa od wartości z lutego br. o 6,6 pkt. W ciągu roku zwiększyła się o 1,9 pkt. Przewidywania na najbliższe miesiące przedsiębiorstw prywatnych w odróżnieniu od firm publicznych są pesymistyczne. Przedsiębiorstwa informują o spadku jednostkowego kosztu produkcji. Wartość salda odpowiedzi na to pytanie zmniejszyła się w ciągu kwartału o,9 pkt. i jest niższa od poziomu sprzed roku o 8 pkt. O 1,1 punktu proc. zmniejszył się stopień wykorzystania mocy produkcyjnych. Obecnie wynosi on 72,2 % i jest niższy od wartości z maja 1 roku o 1,6 pkt. proc. Przewidywany jest niewielki wzrost stopnia wykorzystania mocy produkcyjnych. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość eksportu zwiększyła się od lutego br. o 8,1 pkt., a w ciągu roku o 12, pkt. Wzrostowi eksportu towarzyszy spadek konkurencyjności naszych towarów na rynkach zagranicznych i wzrost konkurencyjności wyrobów zagranicznych na rynku krajowym. Zwiększeniu uległy natomiast korzyści z produkcji na eksport w porównaniu z produkcją na rynek krajowy. Przedsiębiorstwa oczekują odwrócenia tych tendencji w najbliższych miesiącach. 7. Oceny ogólnej kondycji gospodarki polskiej w ciągu kwartału nie zmieniły się wartość salda odpowiedzi na to pytanie w maju jest taka sama jak w lutym i wynosi -16 pkt. Jest niższa od wartości sprzed roku o 8,4 pkt. Wartości zarówno salda diagnostycznego jak i prognostycznego w dalszym ciągu są ujemne. 8. W pierwszym kwartale przedsiębiorstwa odnotowały wzrost uciążliwości głównych barier działalności gospodarczej: popytowej i podatkowej. Wzrosty były jednak niewielkie, poniżej 4 pkt. procentowych. Na pierwszym miejscu ciągle wymieniana jest bariera popytowa. Odczuwa ją,1 % badanych przedsiębiorstw. Na dwóch kolejnych wymieniane są: bariera podatkowa i prawna. Odsetki informujących o nich przedsiębiorstw wynoszą odpowiednio: 48,7 i 39,8 % badanych przedsiębiorstw. 9. Na zmiany koniunktury w drugim kwartale pozytywnie oddziaływały czynniki sezonowe. Oddziaływanie czynników cyklicznych było negatywne. Umiarkowanie optymistyczne przewidywania producentów nakazują oczekiwać poprawy koniunktury w przemyśle przetwórczym w III kwartale br. Jak dotąd oddziaływanie czynników sezonowych w trzecim kwartale roku było pozytywne.

57 7 2. Wyniki szczegółowe WSKAŹNIK KONIUNKTURY IRGIND średnia składnik cykliczny (prawa skala) -2 składowe salda V 1 I 16 II 16 III 16 IV 16 V wielkość produkcji przewidywania 9,4 7, 9,6,4 8, 9,4 2. wielkość zamówień stan -7,2-18, -19,1-2,3-12,9-12,1 3. zapasy - stan -,2, 7,1,9, 3,6 wskaźnik koniunktury (IRGIND): ( )/3,8 -,3 -, 2,4-3,3-2,2 2 Wskaźnik koniunktury wg sektorów własnościowych,6,6 -, ,7-2, , przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne V'1 IV'16 V'16

58 8 1 Wskaźnik koniunktury wg wielkości zatrudnienia 13,7,8 2,2 3,6 1,6 2,3 2,8 - -2,1-2, - -7, -6,4-1 <1 osób 1- osób 21- osób 1- osób -12,3 V'1 IV'16 V'16 3,8 2,4 1,9 Wskaźnik koniunktury wg głównych grup przemysłowych,,9-2,3 - -4,4 - -7, -7,9-6, -6, ,2 - półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne V'1 IV'16 V'16

59 9 PRODUKCJA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) V 1 II 16 III 16 IV 16 V 16 przewidywania wzrost 23,9, 29,2 26, 2,3 26,1 brak zmiany 3,,7 1,1 1,1 4,1 7, spadek 22, 29,3 19,6 22,9,6 16,9 saldo (1.-3.) 1,4-9,3 9,6 3,1 4,7 9, , Produkcja wg sektorów własnościowych 17,3 8,2 2,6 2,3 - - przedsiębiorstwa publiczne V'1 IV'16 V'16-3,3 przedsiębiorstwa prywatne

60 6 Produkcja wg wielkości zatrudnienia 16,6 1 13,9 11,8 13,4 8,1 6,8 2,7, - -3,6-4,4 - -7,3-1 <1 osób 1- osób 21- osób 1- osób V'1 IV'16 V'16-12,1 Produkcja wg głównych grup przemysłowych 1,3 12,2 3,9 8,2, 2, 11, - -6,6 -, -8,8-6, ,4 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne V'1 IV'16 V'16

61 61 ZAMÓWIENIA OGÓŁEM stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) V 1 II 16 III 16 IV 16 V 16 przewidywania wzrost 21,3 1, 24,9 21,4,2 18,7 brak zmiany,2,9 47,9 44,3 47, 6,8 spadek 28, 34,1 27,2 34,3 32,3, saldo (1.-3.) -7,2-19,1-2,3-12,9-12,1-1,8 8, Zamówienia wg sektorów własnościowych , -1-16,3-1, -12,3-12, - przedsiębiorstwa publiczne V'1 IV'16 V'16 przedsiębiorstwa prywatne

62 62 Zamówienia wg wielkości zatrudnienia 6,7 3,,, ,1-8, , -12, ,6-17, -18, <1 osób 1- osób 21- osób 1- osób V'1 IV'16 V'16-3,3 Zamówienia wg głównych grup przemysłowych 1, - -1,8-3,4-1,4 - -7, , -1,1-11,9-18,4-18,8-18, ,4 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne V'1 IV'16 V'16

63 63 ZAMÓWIENIA EKSPORTOWE stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) V 1 II 16 III 16 IV 16 V 16 przewidywania wzrost 1, 16,8 2,4, 18,4 17,2 brak zmiany 48,9,1 43,9 47,1 49,8 4,4 spadek 36,1 33, 3,7 32,9 31,7 28,4 nie dotyczy 28,1 26, 29,1 3, 29,4 28,8 saldo (1.-3.) -21,1-16,2 -,3-12,9-13,3-11,2 3 Zamówienia eksportowe wg sektorów własnościowych 22, -1, ,2-17,7-1, ,4 przedsiębiorstwa publiczne V'1 IV'16 V'16 przedsiębiorstwa prywatne

64 64 Zamówienia eksportowe wg wielkości zatrudnienia,, ,6-11,3-11,8 -,7 - -, -18,2-17,4-18, <1 osób 1- osób 21- osób 1- osób -2,7-26,6 V'1 IV'16 V'16 Zamówienia eksportowe wg głównych grup przemysłowych 8,2 - -9,1-3, , -1, -22,2-16, -23,6-18,2-2, ,9-38,1 - półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne V'1 IV'16 V'16

65 6 ZAPASY stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) V 1 II 16 III 16 IV 16 V 16 przewidywania wzrost 13,6 17,8 1, 18,7 16,6 9, brak zmiany 72, 71, 7,9 68,1 7,4 79,6 spadek 13,8,7 14,1 13,2 13, 11, saldo (1.-3.) -,2 7,1,9, 3,6-2, 3 Zapasy wg sektorów własnościowych 2 23,7 17,4 1 8,6 3,9 2,4 - -2, przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne V'1 IV'16 V'16

66 66 Zapasy wg wielkości zatrudnienia 1, 13,7 9,8 1,6 12, 11,7 8,3, , ,6-11, -14,3 - <1 osób 1- osób 21- osób 1- osób V'1 IV'16 V'16 12 Zapasy wg głównych grup przemysłowych, ,8,6 6, , 3,9 1, 2,6 2,1 2,9, ,2 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne V'1 IV'16 V'16

67 67 CENY stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) V 1 II 16 III 16 IV 16 V 16 przewidywania wzrost,7 8,8 8, 6,,7 7,1 brak zmiany 8,8 73, 76, 78,9 79,2 78,7 spadek 13,6 17,7 1, 14,6 1,2 14,2 saldo (1.-3.) -7,9-8,9-7, -8,1-9, -7,1 Ceny wg sektorów własnościowych ,1-8 -8, -8,6-7,9-8,4 - -,3-12 przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne V'1 IV'16 V'16

68 68 Ceny wg wielkości zatrudnienia 6, ,6-3, -6,2-8,9 -, -,6 -, ,2-1,2-16, <1 osób 1- osób 21- osób 1- osób -27,3 V'1 IV'16 V'16 Ceny wg głównych grup przemysłowych ,2-6,1-6,7-4, -2,7-3, ,3-11,7-9,1-8,4-11, ,3 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne V'1 IV'16 V'16

69 69 ZATRUDNIENIE stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) V 1 II 16 III 16 IV 16 V 16 przewidywania wzrost 13,6,4 13,8 16,2 1,1 12,9 brak zmiany 73,7 74,8 76,8 7,4 69,9 7,4 spadek 12,7 14,8 9,4 13,4 1,1 11,7 saldo (1.-3.),9-4,4 4,4 2,8, 1,2 2 Zatrudnienie wg sektorów własnościowych 1 16,9,4 14,8 1,1 - przedsiębiorstwa publiczne -,9-1,9 przedsiębiorstwa prywatne V'1 IV'16 V'16

70 Zatrudnienie wg wielkości przedsiębiorstwa 29,4 2, 28,6 1 8,9 1, 3,6 1, ,6-6,8-9,1-12,2-1,1 <1 osób 1- osób 21- osób 1- osób V'1 IV'16 V'16 1 Zatrudnienie wg głównych grup przemysłowych 14,2 8,9 6, 4,9 2,9 2, ,2-2,6-6, -,6-4, ,6 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne V'1 IV'16 V'16

71 71 SYTUACJA FINANSOWA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) V 1 II 16 III 16 IV 16 V 16 przewidywania poprawa 11,3,2 13,6 14,1 1,6 13, brak zmiany 66,8 64,3 62,6 64,2 6, 66,1 pogorszenie 21,9 2, 23,8 21,8 24,3,4 saldo (1.-3.) -,6-1,3 -,2-7,7-8,7-6,9 2 Sytuacja finansowa wg sektorów własnościowych 19, 1, - -2, - -8, ,3-14,2 - przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne V'1 IV'16 V'16

72 Sytuacja finansowa wg wielkości zatrudnienia 33,3-1,,, ,2 -,4-14,8-14,7-1,1-18,3-21,4-24,2 <1 osób 1- osób 21- osób 1- osób V'1 IV'16 V'16,9 Sytuacja finansowa wg głównych grup przemysłowych ,2-2, -2, -12,2 -,3-11,1-9,3-12, - -1, , ,4 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne V'1 IV'16 V'16

73 73 OGÓLNA SYTUACJA GOSPODARKI stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) V 1 II 16 III 16 IV 16 V 16 przewidywania poprawa,6 6,9,7 9,1 8,, brak zmiany 71,2 7,2 68,1 71,9 67, 61,9 pogorszenie 18,2 22,9 21,2 19, 24, 28,1 saldo (1.-3.) -7,6-16, -, -9,9-16, -18,1 3,4 Ogólna sytuacja gospodarki wg sektorów własnościowych - -6,9 - -9,3-9, ,3 przedsiębiorstwa publiczne -17,7 przedsiębiorstwa prywatne V'1 IV'16 V'16

74 74 Ogólna sytuacja gospodarki wg wielkości zatrudnienia,9,, ,3-9,1-7,3-11,4-4,9-9, , , -27,3 <1 osób 1- osób 21- osób 1- osób V'1 IV'16 V'16 Ogólna sytuacja gospodarki wg głównych grup przemysłowych 6,2 - -4, -3,1 - -, -8,8-9,8-8, ,4-14,8-14, , ,7-3 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne V'1 IV'16 V'16

75 7 WYKORZYSTANIE MOCY PRODUKCYJNYCH stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q2 16 przewidywania wzrost 21,2 21,6 22,4 13,1 17,9,2 brak zmiany 63,4 64,1 6,4 68,3 63,3 64, spadek 1,4 14,2 17,2 18, 18,9 1,9 saldo (1.-3.),8 7,4,2 -,4-1, 4,3 stopień wykorzystania mocy produkcyjnych (%) 73,8 76, 71, 73,3 72,2 73,8 2 22,2 Wykorzystanie mocy produkcyjnych wg sektorów własnościowych 1 7, 3,8, ,2 przedsiębiorstwa publiczne -7,3 przedsiębiorstwa prywatne Q2 1 Q1 16 Q2 16

76 76 Wykorzystanie mocy produkcyjnych wg wielkości zatrudnienia 4 3,7 3 4,1 6,1 9,3 2,9, 8,3-3,1 - -9,4-7,2-11,8-9,7 - <1 osób 1- osób 21- osób 1- osób Q2 1 Q1 16 Q2 16 2,1 Wykorzystanie mocy produkcyjnych wg głównych grup przemysłowych 1 9, 1, 3,4,4, ,2-3,2-2,4-3,1-4, ,4 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne Q2 1 Q1 16 Q2 16

77 77 KONKURENCYJNOŚĆ TOWARÓW ZAGRANICZNYCH stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q2 16 przewidywania wzrost, 11,2 13,9 12,3 14,4 11,7 brak zmiany 73, 81,1 8,3 8,3 81,9 84,3 spadek,9 7,7,7 7,4 3,7 4,1 trudno ocenić 27, 3,1 27,1 26,4 2,1 26,1 saldo (1.-3.) 14,6 3, 8,2 4,9,7 7,6 2 Konkurencyjność wyrobów zagranicznych na rynku krajowym wg sektorów własnościowych,3 17,3 1 12, 2,2 2,2 przedsiębiorstwa publiczne,6 przedsiębiorstwa prywatne Q2 1 Q1 16 Q2 16

78 78 Konkurencyjność wyrobów zagranicznych na rynku krajowym wg wielkości zatrudnienia 2 18,9 19,1 1 14,3 13,8 7,3 2,9,3 7,7 6,6 9,1 <1 osób 1- osób 21- osób 1- osób,, Q2 1 Q1 16 Q Konkurencyjność wyrobów zagranicznych na rynku krajowym wg głównych grup przemysłowych 2, 1 13,9 1,1 16,1 1,2 12,8 13,8 9,7 8, 7,7 -,7 -,8 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne Q2 1 Q1 16 Q2 16

79 79 PRODUKCJA NA EKSPORT stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q2 16 przewidywania wzrost 1,2 16,7 14,4 18,9,1 16,2 brak zmiany 9,3 9, 63,1 6,4 62, 68,4 spadek 2, 23,8 22, 24,8 17,9 1,4 saldo (1.-3.) -,3-7,1-8,1 -,9 2,2,8 Produkcja na eksport wg sektorów własnościowych,,2 1, , -6, ,1 przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne Q2 1 Q1 16 Q2 16

80 8 Produkcja na eksport wg wielkości zatrudnienia 4 3,8 3 16,7, 2,7 3, ,8-11,9-9,1-4,8-17,9-8,9-12, -3 <1 osób 1- osób 21- osób 1- osób Q2 1 Q1 16 Q ,4 Produkcja na eksport wg głównych grup przemysłowych,9 - -3,9 -,6-2,3-4,3 -, ,4-13,3-1,7-14, , półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne Q2 1 Q1 16 Q2 16

81 81 KONKURENCYJNOŚĆ WYROBÓW KRAJOWYCH NA RYNKACH ZAGRANICZNYCH stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q2 16 przewidywania wzrost 6,3 8, 11, 12,1 11,8 11, brak zmiany 81,3 8,9 79,8 78,9 76, 79, spadek 12,4 11,1 9,2 9, 11,8 9, trudno ocenić 24,8 23,7 22,9 22,1 23,6 27, saldo (1.-3.) -6,1-3,1 1,8 3,1, 2, Konkurencyjność wyrobów krajowych na rynkach zagranicznych wg sektorów własnościowych 18,2 1,4, 1, - -1,7 - przedsiębiorstwa publiczne -7,1 przedsiębiorstwa prywatne Q2 1 Q1 16 Q2 16

82 82 Konkurencyjność wyrobów krajowych na rynkach zagranicznych wg wielkości zatrudnienia 16,7 1 3,6 4,4 1,6, - -3,7-4, -3,6-4,2 - -6, -6, ,3 <1 osób 1- osób 21- osób 1- osób Q2 1 Q1 16 Q Konkurencyjność wyrobów krajowych na rynkach zagranicznych wg głównych grup przemysłowych 12,8 11,,4,7,, - -4, -2, ,3 -, -9,4-11, półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne Q2 1 Q1 16 Q2 16

83 83 KORZYŚCI Z PRODUKCJI NA EKSPORT W STOSUNKU DO KORZYŚCI Z PRODUKCJI NA RYNEK KRAJOWY stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q2 16 przewidywania wzrost 24,1 21,8 24,3 31, 31,1 27, brak zmiany 2,4 4,6 62, 47,4 2,7 4,8 spadek 23, 23,6 13,6 21,1 16,2 18,2 saldo (1.-3.),6-1,8,7,4 14,9 8,8 2 Korzyści z produkcji na eksport / korzyści z produkcji na rynek krajowy wg sektorów własnościowych 23,4 17,6 1 8,8 1, - - -,1-6,9 przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne Q2 1 Q1 16 Q2 16

84 84 Korzyści z produkcji na eksport / korzyści z produkcji na rynek krajowy wg wielkości zatrudnienia ,7 24,7 18,8 1 11,8, 1, 6,6 8,3 14,3 2, ,4-8,1 <1 osób 1- osób 21- osób 1- osób Q2 1 Q1 16 Q Korzyści z produkcji na eksport / korzyści z produkcji na rynek krajowy wg głównych grup przemysłowych 48,2 4 32,2 36,7 3 21,4 2,2 12,8 14,8 4,4 16,1 7,7 12, , półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne Q2 1 Q1 16 Q2 16

85 8 PRZECIĘTNY KOSZT PRODUKCJI stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q2 16 przewidywania wzrost 32,8 31,3 26,8 31,8 28, 24,1 brak zmiany 8,9 9, 6,4 8,8 9,6 69,3 spadek 8,3 9,2 7,7 9,4 12, 6,6 saldo (1.-3.) 24, 22,1 19,1 22,4 16, 17, 3 3 3, Przeciętny koszt produkcji wg sektorów własnościowych 2 24,4 2,2 18,2 1,2 - -2,2 przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne Q2 1 Q1 16 Q2 16

86 86 Przeciętny koszt produkcji wg wielkości zatrudnienia ,9 32,1 3,3 3 28,4 2 24,6 22, 23,2 23, 1 14,3 7, 7,7 3,1 <1 osób 1- osób 21- osób 1- osób Q2 1 Q1 16 Q Przeciętny koszt produkcji wg głównych grup przemysłowych 48, 47, ,3 29,9 34,4 29,7 18,4 17,6 23,1 21,7 12,7,8 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne Q2 1 Q1 16 Q2 16

87 87 BARIERY DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ 6,1 1,3 48,7 44, 4,6 4 4,6 39,8 39,4 % 3 27,8 29,7 2,2 2,, 21,3,3 18, 17, 23,2 22,8 18,6 18, 11,6,6,6, 7, 6,9,3 7,6 7, 6,3 8,,3,1 2,82, 1,9 2,9 2,8 (1) (2) (3) (4) () (6) (7) (8) (9) () (11) (12) (13) Q1 1 Q1 16 Q2 16 (1) niedostateczny popyt krajowy (2) niedostateczny popyt zagraniczny (3) konkurencyjny import (4) brak wykwalifikowanej siły roboczej () niedostateczne wyposażenie (6) brak surowców i materiałów (7) niska płynność finansowa (8) niska dostępność kredytu (9) niekorzystne warunki kredytowe () niestabilność przepisów prawnych (11) obciążenia podatkowe (12) inne (13) nie występują

88 88 INWESTYCJE W BUDYNKI I BUDOWLE stan średnia II półr. 13 I półr. 14 II półr. 14 I półr. 1 II półr. 1 I półr. 16 wzrost 22,7 21,7 22,3 18,8 22,7 22,2 brak zmiany 46, 1,4 3, 6,7 4,6 4,7 spadek 3,8 26,9 24,7 24, 22,7 23,2 saldo (1.-3.) -8,1 -,2-2,4 -,7, -1, 4 Inwestycje w budynki i budowle wg sektorów własnościowych 36, , ,8 - -2,6-3,8 - przedsiębiorstwa publiczne -7, przedsiębiorstwa prywatne I półr. 1 II półr. 1 I półr. 16

89 89 Inwestycje w budynki i budowle wg wielkości zatrudnienia 4 33,3 3 14,3,,, - -6, -6,9-2, -3,2 -, , <1 osób 1- osób 21- osób 1- osób -28,6 I półr. 1 II półr. 1 I półr. 16 8,4 Inwestycje w budynki i budowle wg głównych grup przemysłowych ,4 1,8, -3,4 2,6-7,9 -,2 -,6-7, -1-11, , półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne I półr. 1 II półr. 1 I półr. 16

90 9 INWESTYCJE W MASZYNY I URZĄDZENIA stan średnia II półr. 13 I półr. 14 II półr. 14 I półr. 1 II półr. 1 I półr. 16 wzrost 3, 28,7 29,4 27, 3,3 29,9 brak zmiany 38,8 48,4 47,6 46, 39,9 44,1 spadek 3,7 22,9 23, 26, 24,8 26, saldo (1.-3.) -,2,8 6,4,, 3,9 Inwestycje w maszyny i urządzenia wg sektorów własnościowych 4, ,8 18,4 6, 2,8 - przedsiębiorstwa publiczne -2,8 przedsiębiorstwa prywatne I półr. 1 II półr. 1 I półr. 16

91 91 Inwestycje w maszyny i urządzenia wg wielkości zatrudnienia 6 3, ,3, 4, 7,7 8,2, 3, 8, ,3-6, -3 <1 osób 1- osób 21- osób 1- osób -22,9 I półr. 1 II półr. 1 I półr ,6 Inwestycje w maszyny i urządzenia wg głównych grup przemysłowych 2,7 18,4 2, 4, 4,, 7,9 - -1,1-2, ,6-18,4 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne I półr. 1 II półr. 1 I półr. 16

92 92 KIERUNKI INWESTYCJI PLANOWANYCH 3,63, 4 37,9 3 27,6 27,6 24,2 23,4 2,2 18,6 18,6 19,9,4 17,9 1,9 14,6 1,6 11,4 12,9,7 8,4 7,3 8,8 7,9 6,4 (1) (2) (3) (4) () (6) (7) (8) I półr. 1 II półr. 1 I półr. 16 (1) wymiana starego wyposażenia (2) powiększenie mocy produkcyjnych (3) mechanizacja i automatyzacja produkcji (4) wprowadzenie nowych technik wytwarzania () oszczędzanie energii (6) kontrola zanieczyszczeń (7) poprawa bezpieczeństwa (8) inne

93 93 CZYNNIKI OGRANICZAJĄCE INWESTYCJE PLANOWANE 43, 46, 44,8 4 37,9 38,2 4,1 36, 34,7 3 29, 1,9 14,3 14,3 12,3 12,1 9,1 8,8 6,7,1 7, 9,8 4,7 (1) (2) (3) (4) () (6) (7) I półr. 1 II półr. 1 I półr. 16 (1) niedostateczny popyt (2) wysoki koszt kapitału (3) trudności w uzyskaniu kredytów (4) niewystarczający zysk () obawa przed zadłużeniem (6) czynniki techniczne (7) inne

94 94 V. KONIUNKTURA W BUDOWNICTWIE 1. Omówienie wyników 1. W II kwartale 16 roku ogólny wskaźnik koniunktury w budownictwie przyjął wartość +12,8 pkt., większą o 26,6 punktu niż w I kwartale2. Efektem sezonowej zmiany aktywności budownictwa w II kwartale jest wysoki przyrost wartości wskaźnika koniunktury, która jak wynika z dotychczasowych badań w czasie poprawiającej się koniunktury sięga 4 punktów. Obecny przyrost jest więc względnie niski, zwłaszcza jeśli wziąć pod uwagę, iż warunki pogodowe w tym roku sprzyjają działalności budowlanej. Obecna wartość wskaźnika koniunktury prawie nie różni się od wartości z II kwartałów 1 i 14 roku, gdy wynosiła, odpowiednio: +9,4 i +,8 punktu. W ciągu minionego półrocza trend wskaźnika koniunktury, przedstawiający tendencję zmian koniunktury w budownictwie, był wzrostowy. W bieżącym kwartale nie obserwuje się dalszej poprawy, a trend zmienił się na spadkowy. Wartości wskaźnika koniunktury, obliczane z osobna dla firm prywatnych i przedsiębiorstw publicznych, różnią się bardzo wyraźnie. Wartość wskaźnika dla sektora prywatnego wynosi +7,7 pkt., a publicznego +32, pkt. Również wartości wskaźnika koniunktury dla grup zakładów klasyfikowanych według rodzaju działalności budowlanej są silnie zróżnicowane. Wysoką wartość, +22,7 pkt., osiąga wskaźnik dla grupy zakładów budujących obiekty inżynierii lądowej i wodnej (PKD 42), a równą +4,8 pkt. dla grupy zakładów wznoszących budynki (PKD 41). Dla grupy zakładów wykonujących prace specjalistyczne (PKD 43) wynosi +,9 pkt. 2. Po wzroście wartości funkcji trendu produkcji w ciągu poprzedniego półrocza, w obecnym kwartale obserwuje się niewielki jej spadek. Obecna wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość produkcji wynosi +21,3 pkt., a więc jest niemal taka sama jak przed rokiem. Wyraźne zróżnicowanie wartości salda występuje pomiędzy zakładami sektora prywatnego i publicznego. Obecna wartość salda wynosi +17,1 pkt. w sektorze prywatnym i +38, pkt. w sektorze publicznym. Warto zauważyć, że nie spełniły się prognozy sformułowane trzy miesiące temu w przypadku firm prywatnych wynik obecny jest niższy od prognozy o 16 punktów, a przedsiębiorstw publicznych o 3 punkty. Wartości salda są silnie zróżnicowane również ze względu na wielkość zakładu oraz rodzaj produkcji budowlanej. W grupie zakładów zatrudniających do pracowników wartość salda jest równa +, pkt., o zatrudnieniu 21- osób wynosi +1,9 pkt., a powyżej osób +34,4 pkt. W grupie zakładów budujących obiekty inżynierii lądowej i wodnej saldo ma wysoką wartość +38,7 pkt., w grupie zakładów wznoszących budynki wynosi +17,3 pkt., a w grupie zakładów wykonujących prace specjalistyczne +9,9 pkt. 3. Także w przypadku zamówień zakładów budowlanych bieżący kwartał jest gorszy od dwóch wcześniejszych. Rosnący trend zamówień, obserwowany w minionym półroczu, obecnie zmienił kierunek na spadkowy. Znacznie lepsza sytuacja panuje w sektorze publicznym niż w prywatnym. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość zamówień ogółem wynosi +47,8 pkt. dla sektora publicznego i tylko +4,4 pkt. dla sektora prywatnego. Jeszcze większa różnica dzieli najmniejsze firmy prywatne, zatrudniające do pracowników, dla których wartość salda jest ujemna i równa -14,7 pkt., od przedsiębiorstw państwowych, dla których saldo wynosi +,3 pkt. Wyraźne zróżnicowanie portfeli zamówień dotyczy także zakładów klasyfikowanych według wielkości. W zakładach zatrudniających 2 Szereg wartości wskaźnika koniunktury w budownictwie został poddany rewizji w czerwcu 16 r. Dane przedstawione w niniejszym opracowaniu mogą się różnić od opublikowanych w poprzednich wydaniach Zeszytów koniunktury w gospodarce polskiej.

95 9 do, - oraz powyżej pracowników wartości salda ogółem wynoszą, odpowiednio: -9,6, +, oraz +2,7 pkt. Przewidywania wszystkich grup zakładów, dotyczące nadchodzącego kwartału, są bardziej optymistyczne, jednak większy przyrost zamówień spodziewany jest przez te firmy, które obecnie są w lepszej sytuacji, a mniejszy przez te, które radzą sobie gorzej. 4. W bieżącym kwartale dla wszystkich badanych grup zakładów budowlanych wartości salda odpowiedzi na pytanie o ceny są ujemne, nadal więc mamy do czynienia ze spadkiem cen usług budowlanych. W większym stopniu ceny zostały obniżone przez firmy sektora prywatnego (wartość salda -22,1 pkt.) niż publicznego (-11,4 pkt.). Wartość salda przewidywań sektora prywatnego wynosi -4,2 pkt., a sektora publicznego +2,6 pkt. W nadchodzącym kwartale można zatem oczekiwać dalszego spadku cen usług firm prywatnych i niewielkiego wzrostu cen usług przedsiębiorstw publicznych.. Sezonowy wzrost zatrudnienia obserwuje się tylko w przedsiębiorstwach sektora publicznego. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość zatrudnienia w sektorze publicznym jest równe +12,2 pkt., a w prywatnym wynosi -,3 pkt. Wartości salda zatrudnienia w pozostałych analizowanych grupach zakładów również są silnie zróżnicowane. W grupie zakładów, które zatrudniają do, - oraz powyżej pracowników, wartości salda są równe, odpowiednio: -4,1, -, oraz 9,1 pkt. W grupie przedsiębiorstw państwowych wartość salda wynosi +17,7 pkt., w grupie prywatnych firm będących własnością krajowych osób fizycznych -,3 pkt., a w grupie najmniejszych firm prywatnych, zatrudniających do pracowników -2,9 pkt. Prognozy zatrudnienia na nadchodzący kwartał są bardziej optymistyczne. Saldo przewidywań osiąga wartość +12,3 pkt. w ujęciu ogółem, dla sektora prywatnego +,9 pkt., a publicznego +17,2 pkt. 6. Wciąż brak jest wyraźnej poprawy sytuacji finansowej zakładów budowlanych. Od ponad dwóch lat trend obrazujący tę sytuację utrzymuje się na prawie stałym poziomie, znacznie niższym od średniej ze wszystkich okresów niniejszego badania. W bieżącym kwartale wartość salda w ujęciu ogółem wynosi -1, pkt, w sektorze prywatnym jest równe -17,2 pkt., a w publicznym -9,2 pkt. Względnie lepiej oceniają własną sytuację finansową duże zakłady, zatrudniające ponad pracowników (-, pkt.), gorzej natomiast zakłady zatrudniające do oraz - pracowników (odpowiednio -1, pkt. oraz -21,1 pkt.). W nadchodzącym kwartale powinna poprawić się sytuacja finansowa we wszystkich grupach zakładów (wartość salda prognostycznego wynosi +12, pkt.); w mniejszym stopniu w grupie firm prywatnych (+,3 pkt.), a w większym w przedsiębiorstwach publicznych (+18,4 pkt.). 7. Po dwóch kwartałach rosnącego trendu stopnia wykorzystania mocy produkcyjnych budownictwa nastąpiło jego załamanie. Sezonowy wzrost wykorzystania mocy produkcyjnych występuje przede wszystkim w sektorze przedsiębiorstw publicznych, dla którego wartość salda wynosi +36, pkt. W sektorze firm prywatnych jest ona równa tylko +3, pkt. Prognozy dotyczące wykorzystania mocy produkcyjnych w nadchodzącym kwartale są bardziej optymistyczne od obecnych ocen. Wartość salda przewidywań w ujęciu ogółem wynosi +3,9 pkt., dla sektora prywatnego +29,2 pkt., a publicznego +37,7 pkt. 8. W zakresie nakładów inwestycyjnych sytuacja budownictwa wciąż jest niedobra. Wartość funkcji trendu inwestycji nadal znajduje się poniżej średniej w latach W porównaniu z poprzednim okresem zwiększyły się nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach publicznych (wartość salda +11,7 pkt.), jednak wobec dużego spadku w firmach prywatnych (-22,7 pkt.) w ujęciu ogółem obserwujemy dalszy spadek inwestycji (-1, pkt.).

96 96 Przewidywania co do wielkości nakładów inwestycyjnych na najbliższy kwartał nie są optymistyczne. Prognozowana wartość salda w ujęciu ogółem wynosi -8,3 pkt., dla sektora prywatnego -,4 pkt., a dla sektora publicznego -,6 pkt. 9. W bieżącym kwartale poprawa ogólnej sytuacji gospodarczej jest widoczna tylko z pespektywy przedsiębiorstw publicznych. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o ocenę ogólnej sytuacji gospodarczej wynosi -, pkt., dla sektora prywatnego -16,9 pkt i tylko w sektorze publicznym jest dodatnia (+13, pkt.). Również ocena sytuacji budownictwa jest pozytywna tylko z punktu widzenia przedsiębiorstw publicznych. Wartość salda w ujęciu ogółem wynosi -11,4 pkt., dla sektora prywatnego -16,4 pkt., a dla sektora publicznego +7,3 pkt. Po dwóch kwartałach wzrostu trendów ocen gospodarki i ocen budownictwa w bieżącym kwartale w obu przypadkach obserwuje się kierunek spadkowy. O ile prognozy rozwoju ogólnej sytuacji gospodarczej w nadchodzącym kwartale są niewiele lepsze od ocen stanu bieżącego, to przewidywania zmiany sytuacji sektora są wyraźnie bardziej optymistyczne. Dla gospodarki wartości salda prognostycznego wynoszą: w ujęciu ogółem -,3 pkt., dla sektora prywatnego -4,2 pkt. i publicznego +13, pkt., dla budownictwa zaś: w ujęciu ogółem +,2, +1,6 i +18,4 pkt., odpowiednio.. W bieżącym kwartale jedynie 4,3 % zakładów budowlanych stwierdza, że nie ma barier, które ograniczałyby ich aktywność produkcyjną. Silna konkurencja wewnątrz gałęzi nadal jest główną barierą rozwoju działalności ankietowanych przedsiębiorstw budowlanych; wskazuje na nią obecnie 61,2 % zakładów (w poprzednim kwartale 4, %). Drugą barierą jest niedostateczny popyt, wymienianą przez 44, % zakładów (w poprzednim kwartale 46, %), trzecią zaś nadmierne obciążenia podatkowe (37,3 % wskazań, w poprzednim kwartale 37,9%). Kolejne w rankingu bariery to zatory płatnicze (33, % wskazań, poprzednio 28,1 %), niestabilność przepisów prawnych (26,3 % vs 28,1 %), wysokie ceny surowców i materiałów (18,2 % vs. 16,1 %), niekorzystne warunki pogodowe (1,3 % vs 36,2 %) oraz trudności w uzyskaniu kredytu (, % vs 14,3 %). Z wyjątkiem bariery nadmiernych obciążeń podatkowych oraz zatorów płatniczych pozostałe bariery są w obecnym kwartale bardziej dotkliwe dla przedsiębiorstw publicznych niż dla firm prywatnych. Firmy budowlane przewidują, że w nadchodzącym kwartale, poza barierą wysokich cen surowców i materiałów, układ głównych barier ograniczających ich aktywność produkcyjną nie zmieni się, a trudności przez nie powodowane powinny być mniejsze od obecnych.

97 97 2. Wyniki szczegółowe WSKAŹNIK KONIUNKTURY IRGCON średnia składnik cykliczny (prawa skala) - składowe salda Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q zamówienia ogółem stan -46,8 11,8 7,7-1,3-41, 13,3 2. wielkość zatrudnienia przewidywania 9,6 7, -1,9-27,9 13, 12,3 wskaźnik koniunktury (IRGCON): (1.+2.)/2-18,6 9,4-4,1-14,6-13,8 12,8 4 3 Wskaźnik koniunktury wg sektorów własnościowych 32,,1 9,4 7, , przedsiębiorstwa publiczne Q2 1 Q1 16 Q , przedsiębiorstwa prywatne

98 98 4 Wskaźnik koniunktury wg wielkości zatrudnienia 3 29, 22,2 4,1,1 2, , -3, -21,1 -,3 < osób 21- osób > osób Q2 1 Q1 16 Q ,6 Wskaźnik koniunktury wg rodzajów działalności 18,7 22,7 4,8,6, ,7 -, roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków -, roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej roboty budowlane specjalistyczne Q2 1 Q1 16 Q2 16

99 99 Wskaźnik koniunktury wg regionów 1. Region północny 8,8 2. Region północno-wschodni 24,1 3. Region środkowo-zachodni 18, 4. Region stołeczny 19,1. Region środkowy -,1 6. Region południowo-zachodni 9, 7. Region środkowo-wschodni 3,8 8. Region południowy -,4 9. Region południowo-wschodni 11,2

100 PRODUKCJA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi odsetki Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q2 16 przewidywania 1. wzrost 38, 36,1 28,4 9, 37,3 3,1 2. brak zmiany 42,7 46,2 48,7 31,1 46,7 38,4 3. spadek 18,8 17,7 22,9 9,8 16, 8,4 saldo (1.-3.) 19,7 18,4, -,8 21,3 44,7 6 Produkcja wg sektorów własnościowych 4 29, 38, 17,2 17, , przedsiębiorstwa publiczne Q2 1 Q1 16 Q ,1 przedsiębiorstwa prywatne

101 1 Produkcja wg wielkości zatrudnienia , 34,4, 13, 1,9 - -1,1-4 -4,8-37,3-6 -8,7-8 < osób 21- osób > osób Q2 1 Q1 16 Q Produkcja wg rodzajów działalności 4 36,4 38,7 8, 17,3,8 9, ,1-34, roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków -72, roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej roboty budowlane specjalistyczne Q2 1 Q1 16 Q2 16

102 2 ZAMÓWIENIA OGÓŁEM stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi odsetki Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q2 16 przewidywania 1. wzrost 31,9 31,4 26,3 12,3 3,6 46, 2. brak zmiany 48, 44,9 46,1 34,4 42,1 41,6 3. spadek,1 23,7 27,6 3,3 22,3 11,9 saldo (1.-3.) 11,8 7,7-1,3-41, 13,3 34,6 Zamówienia wg sektorów własnościowych 6 47,8 4 21,9 9,2 4, , ,1 przedsiębiorstwa publiczne Q2 1 Q1 16 Q2 16 przedsiębiorstwa prywatne

103 3 6 Zamówienia wg wielkości zatrudnienia 4 37,6 2,7 4,, - -14,2-9,6-12, ,1-4,2 < osób 21- osób > osób Q2 1 Q1 16 Q Zamówienia wg rodzajów działalności 28,4 28,6-8, -4,8 2,4-1, , -28, roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków -7,6 roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej roboty budowlane specjalistyczne Q2 1 Q1 16 Q2 16

104 4 ZAMÓWIENIA EKSPORTOWE stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi odsetki Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q2 16 przewidywania 1. wzrost 9,6 18,1 12,7, 21,8 36,1 2. brak zmiany 77,1 7, 7, 64, 74,4 43,6 3. spadek 13,3 6,9 3,4 2,4 3,8,3 saldo (1.-3.) -3,7 11,2-17,7-14,9 18, 1,8

105 CENY USŁUG BUDOWLANYCH stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi odsetki Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q1 16 przewidywania 1. wzrost 1,4 3,1,2 1,4 2,7 7, 2. brak zmiany 78,7 8,7 8, 79,2 74,7 82,1 3. spadek 19,9 16,2 14,3 19, 22,6,4 saldo (1.-3.) -18, -13,1-9,1-18,1-19,9-2,9 Ceny wg sektorów własnościowych , , ,9-18, -18, -2 przedsiębiorstwa publiczne Q2 1 Q1 16 Q ,1 przedsiębiorstwa prywatne

106 6 Ceny wg wielkości zatrudnienia ,1-8,3-9, ,2-18, -2-21, -24,1-22, ,8 < osób 21- osób > osób Q2 1 Q1 16 Q2 16 Ceny wg rodzajów działalności , -13,4-9, -18,2-18,6-1, ,8-26, roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków -3, roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej roboty budowlane specjalistyczne Q2 1 Q1 16 Q2 16

107 7 ZATRUDNIENIE stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi odsetki Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q2 16 przewidywania 1. wzrost 21,1 19, 14,6 7,7 17,3 21,8 2. brak zmiany 63,4 63, 68,7 1,9 67,6 68,7 3. spadek 1,4 18, 16,7 4,4 1,1 9, saldo (1.-3.),7 1, -2,1-32,7 2,2 12,3 Zatrudnienie wg sektorów własnościowych 12,2,2,8 - -, , ,3 przedsiębiorstwa publiczne Q2 1 Q1 16 Q2 16 przedsiębiorstwa prywatne

108 8 Zatrudnienie wg wielkości zatrudnienia 6, 12,6 9,1 - -4,1 -, -6, , , ,7 < osób 21- osób > osób Q2 1 Q1 16 Q2 16 Zatrudnienie wg rodzajów działalności 3 18,8 3,4 4,2 3,8 - -1, -2, ,1-14, roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków -6, roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej roboty budowlane specjalistyczne Q2 1 Q1 16 Q2 16

109 9 SYTUACJA FINANSOWA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi odsetki Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q2 16 przewidywania 1. poprawa,1 19,2 18,2 7,2 11,7 2, 2. brak zmiany 6, 8, 63,7,2 61,1 6,9 3. pogorszenie 24,9 22,8 18,1 37,6 27,2 13, saldo (1.-3.) -14,8-3,6,1-3,4-1, 12, Sytuacja finansowa wg sektorów własnościowych , ,1-14,4-17, , przedsiębiorstwa publiczne Q2 1 Q1 16 Q ,2 przedsiębiorstwa prywatne

110 1 Sytuacja finansowa wg wielkości zatrudnienia,1 - -, ,3-1, -2,1-21,1-12,9-4 -3,4-37,7 - < osób 21- osób > osób Q2 1 Q1 16 Q2 16 Sytuacja finansowa wg rodzajów działalności ,1-13,4-11,6-14,8-14,9-17,7-17, , ,9 - roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej roboty budowlane specjalistyczne Q2 1 Q1 16 Q2 16

111 111 STOPIEŃ WYKORZYSTANIA MOCY PRODUKCYJNYCH stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi odsetki Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q2 16 przewidywania 1. wzrost 31,6 29, 23,8 7,1 26,4 37,9 2. brak zmiany 3,9 1, 9,3 44,7 7,,1 3. spadek 14, 19, 17, 48,3 16,6 7, saldo (1.-3.) 17,1, 6,8-41,2 9,8 3,9 Stopień wykorzystania mocy produkcyjnych wg sektorów własnościowych 4 36, , 18,4 3, ,3 przedsiębiorstwa publiczne Q2 1 Q1 16 Q ,4 przedsiębiorstwa prywatne

112 112 6 Stopień wykorzystania mocy produkcyjnych wg wielkości zatrudnienia,2 4,6 6,2 21, - -, -7, , ,8-47, < osób 21- osób > osób Q2 1 Q1 16 Q2 16 Stopień wykorzystania mocy produkcyjnych wg rodzajów działalności 4 34, 24,3 8,6 4,2,2-2, , -34, ,3-8 roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej roboty budowlane specjalistyczne Q2 1 Q1 16 Q2 16

113 113 NAKŁADY INWESTYCYJNE stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi odsetki Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q2 16 przewidywania 1. wzrost, 8, 11,9 6, 13,7 12, 2. brak zmiany 62, 64,1 6, 7, 7, 67,8 3. spadek 27, 27,9 23, 36, 29,2,3 saldo (1.-3.) -17, -19,9-11,1-29, -1, -8,3 Nakłady inwestycyjne wg sektorów własnościowych 1 11, , ,6 przedsiębiorstwa publiczne -,3-22,7-3,3 przedsiębiorstwa prywatne Q2 1 Q1 16 Q2 16

114 114 Nakłady inwestycyjne wg wielkości zatrudnienia 3, , ,7 -,9-16, , ,6-33, ,2 < osób 21- osób > osób Q2 1 Q1 16 Q2 16 Nakłady inwestycyjne wg rodzajów działalności ,7-8, , , -2,8-28,9-2, -29, , -4 roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej roboty budowlane specjalistyczne Q2 1 Q1 16 Q2 16

115 11 OGÓLNA SYTUACJA GOSPODARCZA W KRAJU stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi odsetki Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q2 16 przewidywania 1. poprawa 12, 1,7 19,6 4,3 12,7, 2. brak zmiany 66, 64,6 69,1 67,2 64,1 8,7 3. pogorszenie 21,9 19,7 11,4 28, 23,2,8 saldo (1.-3.) -9,9-4, 8,2-24,2 -, -,3 Ogólna sytuacja gospodarcza w kraju wg sektorów własnościowych 1 13, ,7 -, , przedsiębiorstwa publiczne -16,9-24,4 przedsiębiorstwa prywatne Q2 1 Q1 16 Q2 16

116 116 Ogólna sytuacja gospodarcza w kraju wg wielkości zatrudnienia 6, ,1-3,4-2, ,8-19,3-14,7-1, ,7 < osób 21- osób > osób Q2 1 Q1 16 Q2 16 Ogólna sytuacja gospodarcza w kraju wg rodzajów działalności - -2, ,7-9,8 -, , ,8-23, roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków -31,3 roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej roboty budowlane specjalistyczne Q2 1 Q1 16 Q2 16

117 117 SYTUACJA BUDOWNICTWA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi odsetki Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q2 16 przewidywania 1. poprawa 16,6 16,9 21,4 6,8 14,7 24, 2. brak zmiany 7,3 61,7 9, 9,8 9,2 7,2 3. pogorszenie 26,1 21,4 19,7 33,4 26,2 18,8 saldo (1.-3.) -9, -4, 1,7-26,6-11,4,2 Sytuacja budownictwa wg sektorów własnościowych 7, ,3-9, , , przedsiębiorstwa publiczne Q2 1 Q1 16 Q ,9 przedsiębiorstwa prywatne

118 118 Sytuacja budownictwa wg wielkości zatrudnienia 12,3 - -2, ,4-12,3-16,9-16,4-14,2-3 -2, -4-34,6 < osób 21- osób > osób Q2 1 Q1 16 Q Sytuacja budownictwa wg rodzajów działalności -,9-1,4 - -, -7,9-9, ,7-2,1-21, -3-3 roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków -33 roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej roboty budowlane specjalistyczne Q2 1 Q1 16 Q2 16

119 119 BARIERY AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ 7 6 9,9 4, 61,2 46, 44, 44,1 % 4 38,3 37,937,3 38,8 33, 36,2 3 28,1 28,1 28,1 26,3 22,9 18,2 16,1 17,2 1,3 14,14,3,,7 4,94,8 4,94,3 2,6 (1) (2) (3) (4) () (6) (7) (8) (9) () Q2 1 Q1 16 Q2 16 (1) konkurencja wewnątrz gałęzi (2) obciążenia podatkowe (3) zatory płatnicze (4) niedostateczny popyt () niestabilność przepisów prawnych (6) ceny surowców i materiałów (7) trudności w uzyskaniu kredytu (8) niekorzystne warunki pogodowe (9) inne () nie ma barier 7% Bariery wg sektorów własnościowych 6% % 4% 3% % % % (1) (2) (3) (4) () (6) (7) (8) (9) () sektor publiczny sektor prywatny

120 1 VI. KONIUNKTURA W HANDLU 1. Omówienie wyników 1. Koniunktura w handlu w II kwartale 16 r. uległa pogorszeniu. Wartość wskaźnika koniunktury IRG SGH (IRGTRD) zmniejszyła się o 3,2 punktu i obecnie wynosi +,9 pkt. Jest jednak wyższa od poziomu odnotowanego przed rokiem (o 1 punkt) oraz od średniej dla drugiego kwartału z ostatnich dziesięciu lat (wynosi ona +3, pkt.). 2. W przekroju według wielkości przedsiębiorstwa, mierzonej liczbą zatrudnionych, odnotowano wzrost wartości wskaźnika jedynie w grupie dużych przedsiębiorstw (z +13,8 pkt. do +1,6 pkt.). W pozostałych grupach sytuacja przedstawia się następująco: w przedsiębiorstwa zatrudniających od 1 do pracowników nastąpił spadek z +13, pkt. do +9,2 pkt.; w przedsiębiorstwach zatrudniających od 21 do osób spadek z +,1 pkt. do +1,9 pkt., a w przedsiębiorstwach zatrudniających do pracowników spadek z +4,4 pkt. do -3,8 pkt. (jedyna grupa, dla której odnotowano ujemną wartość wskaźnika). 3. Poprawę koniunktury zanotowano w przedsiębiorstwach zajmujących się sprzedażą hurtową wzrost o 18,7 pkt. (z +6, pkt. do +24,7 pkt.). W przypadku przedsiębiorstw zajmujących się sprzedażą we wszystkich formach (detaliczną, hurtową i mieszaną) odnotowano spadek o 1,7 pkt. (z +23,1 pkt. do +7,4 pkt.).dla przedsiębiorstw prowadzących działalność detaliczną wartość wskaźnika pozostała na dodatnim poziomie, lecz w ciągu kwartału obniżyła się o 2,4 pkt. 4. W przekroju wg miejsca prowadzenia działalności poprawę koniunktury zaobserwowano jedynie w przedsiębiorstwach handlowych działających we wsiach (wzrost o,2 pkt. z +8,7 pkt. do +13,9 pkt.). Dla tej grupy przedsiębiorstw wskaźnik koniunktury osiągnął najwyższą wartość. Najniższą i jedyną ujemną wartość wskaźnika koniunktury (w wysokości -4,9 pkt.) odnotowano dla przedsiębiorstw działających w małych miastach. Dla pozostałych grup otrzymano następujące rezultaty: przedsiębiorstwa z dużych miast spadek z +19, pkt. do +13,2 pkt., a ze średnich miast spadek z +8,6 pkt. do +4,2 pkt.. Zmiany wartości wskaźnika koniunktury w poszczególnych branżach były zróżnicowane. W większości branż odnotowano spadki; największe w handlu: wyrobami włókienniczymi i odzieżą, pojazdami mechanicznymi i częściach do nich oraz w pozostałej sprzedaży. Najwyższe wartości wskaźnika koniunktury w badanym kwartale odnotowano z kolei w handlu: meblami i sprzętem oświetleniowym, drobnymi artykułami metalowymi, farbami i szkłem, artykułami i sprzętem gospodarstwa domowego oraz RTV. Podobnie jak w poprzednim kwartale, w najtrudniejszej sytuacji znajdują się przedsiębiorstwa zajmujące się handlem: wyrobami farmaceutycznymi, medycznymi, kosmetykami i artykułami toaletowymi. 6. Wartość ogólnego wskaźnika koniunktury w handlu obniżyła się, jednak wartości sald odpowiedzi na pytania dotyczące: zmian ogólnej sytuacji oraz sytuacji finansowej przedsiębiorstw handlowych, zapasów, zakupów od dostawców krajowych i zagranicznych, wielkości zatrudnienia oraz wolumenu sprzedawanych towarów wzrosły. Przedsiębiorcy są optymistycznie nastawieni i ocenili swoją ogólną kondycję jako dobrą. Przewidywania dotyczące rozwoju ogólnej sytuacji w najbliższych 6 miesiącach są pozytywne. 7. Od początku badań koniunktury w handlu, prowadzonych przez IRG SGH, niezmiennie trzy czynniki ograniczają poprawę sytuacji przedsiębiorstw handlowych: konkurencja, koszty zatrudnienia pracowników i niedostateczny popyt. Tak też było w analizowanym kwartale. W porównaniu

121 121 z I kwartałem 16 r. zwiększył się odsetek przedsiębiorstw wskazujących konkurencję (z 69, % do 73,6 %) oraz niedostateczny popyt (z 6,7 % do 8,6 %) za główne przeszkody w rozwoju działalności. Zmniejszył się natomiast odsetek ankietowanych wskazujących, iż to koszty zatrudnienia pracowników ograniczają poprawę ich sytuacji (zmiana z 8,8 % do,8 %). Na kolejnych miejscach uplasowały się: inne (czynniki), powierzchnia sprzedaży oraz wysokość oprocentowania kredytów. 8. Wartość salda odpowiedzi na pytanie dotyczące zmiany ogólnej sytuacji przedsiębiorstw handlowych zwiększyła się w stosunku do I kwartału 16 r. o 22,2 pkt., osiągając poziom +,7 pkt. Jest obecnie zbliżona do wartości z analogicznego okresu ubiegłego roku (+1,3 pkt. w II kwartale 1 r.). Przewidywania dotyczące najbliższych kilku miesięcy są również optymistyczne. Przedsiębiorstwa oczekują dalszej poprawy swojej ogólnej sytuacji. 9. Ocena ogólnej sytuacji przedsiębiorstw handlowych powiązana jest z oceną ich sytuacji finansowe. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o zmianę sytuacji finansowej wyniosła -,3 pkt i jest o 18,7 pkt. wyższa niż kwartał wcześniej oraz zbliżona do wartości z analogicznego okresu ubiegłego roku. Rozkład odpowiedzi jest następujący:,3 % badanych przedsiębiorstw uznało, że względem I kwartału 16 r. ich sytuacja poprawiła się, 9,1 % respondentów stwierdziło, że ich sytuacja nie uległa zmianie, natomiast,6 % badanych odnotowało jej pogorszenie. Podobnie jak w przypadku przewidywań dotyczących ogólnej sytuacji, przedsiębiorstwa handlowe spodziewają się również poprawy swojej sytuacji finansowej w najbliższych miesiącach.. Wartość salda zapasów podwyższyła się w stosunku do minionego kwartału o 19,1 pkt. (z poziomu -2,7 pkt) i wynosi -6,6 pkt. Jest niższa niż w analogicznym okresie ubiegłego roku (spadek o 6,6 pkt.). Złożył się nie następujący rozkład odpowiedzi: 14, % badanych przedsiębiorstw uznało, że ich zapasy się zwiększyły, 6,4 % nie zadeklarowało żadnych zmian w ich poziomie, a,6 % respondentów stwierdziło ich zmniejszenie się. Przewidywany jest spadek poziomu utrzymywanych zapasów w nadchodzących miesiącach. 11. W ciągu ostatniego kwartału zarejestrowano duży wzrost wartości salda zakupów od dostawców krajowych, z -22,4 pkt. do -2, pkt. Pomimo wysokiego wzrostu wartość salda pozostała ujemna i niższa od wartości odnotowanej w analogicznym okresie ubiegłego roku (+,8 pkt.). Prognozy na najbliższe miesiące są pozytywne; przedsiębiorstwa handlowe spodziewają się dalszego wzrostu zakupów od dostawców krajowych. 12. O punktów zwiększyła się w ciągu kwartału wartość salda zakupów od dostawców zagranicznych (z poziomu -17, pkt. do -12, pkt.). Wartość salda zanotowanego w analogicznym okresie ubiegłego roku była nieco wyższa, choć również ujemna i wynosiła -6,4 pkt. Na bieżące saldo złożyły się następujące odpowiedzi: 9,2 % respondentów w II kwartale 16 r. zwiększyło w porównaniu z I kwartałem 16 r. zakupy od dostawców zagranicznych, 69,6 % utrzymało je na dotychczasowym poziomie, natomiast 21,2 % zmniejszyło je. Zakupy od dostawców zagranicznych asymetrycznie reagują na zmiany koniunktury, tzn. maleją przy spadku koniunktury i powoli zmieniają się wraz z jej poprawą. Zdaniem przedsiębiorców, w kolejnych miesiącach sytuacja ulegnie dalszemu pogorszeniu (saldo oczekiwań wynosi -7,8 pkt.). 13. W ciągu ostatniego kwartału o 8,4 pkt. wrosła wartość salda odpowiedzi na pytanie dotyczące wielkości zatrudnienia. Pomimo wzrostu pozostała ona ujemna (-, pkt.). Była ona również niższa niż przed rokiem (+2,6 pkt. w II kwartale 1 r.). Przedsiębiorstwa spodziewają się dalszego spadku zatrudnienia w nadchodzących miesiącach.

122 W II kwartale 16 r. w 3,9 % przedsiębiorstw handlowych ceny wzrosły w porównaniu z I kwartałem 16 r. (w tym: w 9, % o więcej procent, w 11, % o tyle samo procent, a w,4 % o mniej procent), w,2 % nie zmieniły się, natomiast w 13, % obniżyły się. Przedsiębiorstwa spodziewają się wzrostu cen w kolejnym kwartale. 1. W ostatnich trzech miesiącach zwiększył się wolumen sprzedawanych towarów (wzrost wartości salda o 22, punktu). Wartość salda osiągnęła poziom pkt., który był zbliżony do poziomu odnotowanego w analogicznych okresie ubiegłego roku (+1 pkt w II kwartale 1 r.). Na obecne saldo złożyły się następujące odpowiedzi: 28,1 % przedsiębiorstw handlowych uznało, że w II kwartale 16 r. względem I kwartału 16 r. wolumen sprzedawanych przez nie towarów zwiększył się, 43,8 % respondentów wskazało, iż utrzymał się on na tym samym poziomie, natomiast u 28,1 % ankietowanych nastąpił spadek. Przedsiębiorstwa handlowe oczekują dalszego wzrostu wielkości sprzedaży w najbliższym kwartale. 16. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość ogólnej powierzchni magazynowej zwiększyła się w ciągu kwartału. Pomimo wzrostu pozostała ujemna (-1, pkt). Jest niższa niż rok wcześniej o 2,9 pkt. Prognozy są jednak optymistyczne; przedsiębiorcy zamierzają zwiększyć wielkość powierzchni magazynowej w kolejnych miesiącach. 17. Ogólna sytuacja przedsiębiorstw handlowych w II kwartale 16 r. została przez nie oceniona jako dobra i wartość salda odpowiedzi na to pytanie wyniosła +,7 punktu. Rozkład salda odpowiedzi jest następujący: 2,2 % badanych przedsiębiorstw uznało ogólną kondycję swojego przedsiębiorstwa za dobrą, 6,3 % ankietowanych za średnią, natomiast 14, % za słabą. Przedsiębiorstwa handlowe przewidują poprawę swojej ogólnej sytuacji ekonomicznej w zbliżającym się okresie. 18. Od wielu lat na wysokim poziomie utrzymuje się dodatnia wartość salda odpowiedzi na pytanie dotyczące wzrostu konkurencji na rynku. W tej edycji badania wzrosła ona w stosunku do poprzedniego kwartału o 4,3 punktu i osiągnęła poziom +39,4 pkt. Rozkład odpowiedzi jest następujący: 4,1 % ankietowanych przedsiębiorstw uznało, że w II kwartale 16 r. względem I kwartału 16 r. konkurencja dla nich wzrosła, 9,2 % nie zaobserwowało zmiany, a,7 % respondentów stwierdziło, że konkurencja dla nich zmniejszyła się. Przedsiębiorstwa handlowe spodziewają się dalszego wzrostu zagrożenia ze strony konkurencji w najbliższych miesiącach.

123 Wyniki szczegółowe WSKAŹNIK KONIUNKTURY IRGTRD średnia składnik cykliczny (prawa skala) składowe salda Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q wolumen sprzedaży - przewidywania 9,9, -1,4 4,2 13,7 2. zakupy towarów od dostawców krajowych i zagranicznych - przewidywania -3,4-2,7-11, -2,6-2,6 3. zapasy - stan, -1, -,3-2,7-6,6 wskaźnik koniunktury (IRGTRD): (1+2-3)/3 2,2 1,3-4,2 9,1,9 3 2 Wskaźnik koniunktury wg rodzaju działalności handlowej 24,7 19,2 1 6, 4,3 1,9 -,7 - hurt detal Q2 1 Q1 16 Q2 16

124 124 2 Wskaźnik koniunktury wg miejsca prowadzenia działalności 19, 1 13,2 13,9 8,6 7,6 8,7 2,4 3, 4,2 - -3,1-1, -4,9 - duże miasto średnie miasto małe miasto wieś Q2 1 Q1 16 Q2 16 Wskaźnik koniunktury wg wielkości zatrudnienia 1 13, 13,8 1,6 9,2 -,4 4,4,2,1 1,9 3,3,6 - -3,8 do osób 21- osób 1- osób ponad osób Q2 1 Q1 16 Q2 16

125 12 Wskaźnik koniunktury wg branż ,4 31,7 2 16,8 16,7 23,6 22,8,3,8, 17,1 1 3,9 2,2 1,9 1,4 6,1 13,3, - -2,2 -,2-3, ,3 (1) (2) (11) (1) (17) (21) (24) Q2 1 Q1 16 Q2 16 (1) artykuły z przewagą żywności, napojów i wyrobów tytoniowych (niewyspecjalizowane punkty) (2) pozostała sprzedaż (niewyspecjalizowane punkty) (11) artykuły i sprzęt gospodarstwa domowego oraz RTV (1) meble i sprzęt oświetleniowy (17) drobne artykuły metalowe, farby, szkło (21) płody rolne i żywe zwierzęta (24) pozostała sprzedaż (punkty wyspecjalizowane)

126 126 SYTUACJA PRZEDSIĘBIORSTWA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q2 16 przewidywania 1. poprawa,,3 17,8 13,4 19, 26, 2. brak zmiany 61, 61,7 6, 1,8 61,6 6,9 3. pogorszenie 18,7 18, 21,7 34,9 18,8 13,2 saldo (1.-3.) 1,3 2,3-3,9-21,,7 12,8 Sytuacja przedsiębiorstwa wg rodzaju działalności handlowej 3, 2,1 2, ,8-6, hurt -29,7 detal Q2 1 Q1 16 Q2 16

127 127 1,2 Sytuacja przedsiębiorstwa wg miejsca prowadzenia działalności 7,8, 6, ,6-6,9-3,8-3,9-4, ,1-27,6-27,6 duże miasto średnie miasto małe miasto wieś Q2 1 Q1 16 Q Sytuacja przedsiębiorstwa wg wielkości zatrudnienia 2,,3,6 13,1, ,3-9,7-8,3-14,3 -, -3-2,7-4 -3,9 do osób 21- osób 1- osób ponad osób Q2 1 Q1 16 Q2 16

128 128 SYTUACJA FINANSOWA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q2 16 przewidywania 1. poprawa 19,4,2 1,2 11,6,3 2,8 2. brak zmiany 61,3 6,9 63,9 7,7 9,1,9 3. pogorszenie 19,4 18,9,9 3,6,6 18,3 saldo (1.-3.), 1,3 -,7-19, -,3 7, 1 Sytuacja finansowa wg rodzaju działalności handlowej 13,8 6, ,9-4,4-9, hurt -26,1 detal Q2 1 Q1 16 Q2 16

129 129 12,8 17,1 Sytuacja finansowa wg miejsca prowadzenia działalności 14, 2,3 - -, -,1-8, - -1,2-16,6-1, , -31,1-4 duże miasto średnie miasto małe miasto wieś Q2 1 Q1 16 Q Sytuacja finansowa wg wielkości zatrudnienia 3,,,3 13,, 9, , -1, -2,6-22,2-19, ,9 do osób 21- osób 1- osób ponad osób Q2 1 Q1 16 Q2 16

130 13 ZAPASY stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q2 16 przewidywania 1. wzrost 19,9 18,7 16,4 9, 14, 9,1 2. brak zmiany 6,1 61,6 66,9 6,3 6,4 72,7 3. spadek 19,9 19,7 16,7 34,7,6 18,2 saldo (1.-3.), -1, -,3-2,7-6,6-9,1 Zapasy wg rodzaju działalności handlowej - -6, ,6 -,4-12, ,7 hurt -24,6 detal Q2 1 Q1 16 Q2 16

131 131,1 6,9 Zapasy wg miejsca prowadzenia działalności 2,6 4,1 - -3,1 -,3 - -, -21,1-13, -21,1-16, ,4 duże miasto średnie miasto małe miasto wieś Q2 1 Q1 16 Q2 16, Zapasy wg wielkości zatrudnienia,6 1, 13,7 - -, ,8-18, ,2-23,8-23, ,8 do osób 21- osób 1- osób ponad osób Q2 1 Q1 16 Q2 16

132 132 ZAKUPY OD DOSTAWCÓW KRAJOWYCH stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q2 16 przewidywania 1. wzrost 22,1 21,6,4,7 18,6,3 2. brak zmiany 61, 63,9 9,6 6,2 6,8 62,2 3. spadek 16,3 14,4, 33,1,6 17, saldo (1.-3.),8 7,2,4-22,4-2, 2,8 1 17, Zakupy od dostawców krajowych wg rodzaju działalności handlowej ,3-8, ,7 -,7-3 hurt -27, detal Q2 1 Q1 16 Q2 16

133 133 3 Zakupy od dostawców krajowych wg miejsca prowadzenia działalności 23,8 9,3 8,8 2,6 - -9,3 -,2-2, , -21,8 -,6-22,4-2,4 duże miasto średnie miasto małe miasto wieś Q2 1 Q1 16 Q Zakupy od dostawców krajowych wg wielkości zatrudnienia, 3,4,,, ,8-13,9-19, -, -9, ,8-31, do osób 21- osób 1- osób ponad osób Q2 1 Q1 16 Q2 16

134 134 ZAKUPY OD DOSTAWCÓW ZAGRANICZNYCH stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q2 16 przewidywania 1. wzrost 12,2 11,2 7,,3 9,2 9, 2. brak zmiany 69,2 69, 74,4 72, 69,6 74,3 3. spadek 18,6 19,3 18,6 22,3 21,2 16,8 saldo (1.-3.) -6,4-8,1-11,6-17, -12, -7, ,9 Zakupy od dostawców zagranicznych wg rodzaju działalności handlowej 9,1 3,4-1, hurt -24,2 detal -2, Q2 1 Q1 16 Q2 16

135 13 Zakupy od dostawców zagranicznych wg miejsca prowadzenia działalności 4, ,2-8,7-1, -1,4-11, -13,2 -,3-8, ,2-21, -3-31,9 duże miasto średnie miasto małe miasto wieś Q2 1 Q1 16 Q Zakupy od dostawców zagranicznych wg wielkości zatrudnienia 9, , -,8 -,6 -, -9, -1-13, ,2-19, -, -24, -23, do osób 21- osób 1- osób ponad osób Q2 1 Q1 16 Q2 16

136 136 ZATRUDNIENIE stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q2 16 przewidywania 1. wzrost 1, 17,6 1, 11,3 9,3 12,4 2. brak zmiany 67,4 63,7 63,9 9, 71,4 64,8 3. spadek 17,6 18,6 21,1 29,7 19,3 22,8 saldo (1.-3.) -2,6-1, -6,1-18,1 -, -,4 3 Zatrudnienie wg rodzaju działalności handlowej,6,4 - -, , -28,7 -, -4 hurt detal Q2 1 Q1 16 Q2 16

137 137 3 Zatrudnienie wg miejsca prowadzenia działalności 17,,2 1,3 4, - -2,6-2, -, , , -29, -22,7-4 - duże miasto średnie miasto małe miasto wieś -38 Q2 1 Q1 16 Q Zatrudnienie wg wielkości zatrudnienia 21,8,, - -8,1-9,1-8,6 - -1,8-1,8-19,4-1, ,4-38,1 - do osób 21- osób 1- osób ponad osób Q2 1 Q1 16 Q2 16

138 138 KONKURENCJA POMIĘDZY PRZEDSIĘBIORSTWAMI HANDLOWYMI stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q2 16 przewidywania 1. wzrost 44,1 4,3 41,6 36,2 4,1 44,9 2. brak zmiany 4,6 3,1 6,9 62,8 9,2 3,8 3. spadek 1,3 1,6 1,4 1,1,7 1,4 saldo (1.-3.) 42,8 43,7 4,2 3,1 39,4 43, 7 6 Konkurencja między przedsiębiorstwami handlowymi wg rodzaju działalności handlowej 8,6, ,7 3,3 36,2 33,2 hurt detal Q2 1 Q1 16 Q2 16

139 ,8 Konkurencja między przedsiębiorstwami handlowymi wg miejsca prowadzenia działalności, 47,4 43,3 39, 34,6 33,3 34,4 33,3 34, 3,3 36, duże miasto średnie miasto małe miasto wieś Q2 1 Q1 16 Q Konkurencja między przedsiębiorstwami handlowymi wg wielkości zatrudnienia , 34,3 44,4 34,2 31,6 3, 47,4 47,8 38,1 3, 36,8 4, do osób 21- osób 1- osób ponad osób Q2 1 Q1 16 Q2 16

140 14 WOLUMEN SPRZEDAŻY stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q2 16 przewidywania 1. wzrost 28,3 24,8 23,9 17,3 28,1 31,6 2. brak zmiany 44,4 2,4,4 43, 43,8, 3. spadek 27,3 22,8 2,7 39,8 28,1 17,9 saldo (1.-3.) 1, 2, -1,8-22,, 13,7 3 23,4 17,7 Wolumen sprzedaży wg rodzaju działalności handlowej 3, - -6, , hurt -34, detal Q2 1 Q1 16 Q2 16

141 141 Wolumen sprzedaży wg miejsca prowadzenia działalności 1 14, 9, 1,3 1,9 3, , -,2-11,6-16,4 -,7-26,9-26,1 duże miasto średnie miasto małe miasto wieś Q2 1 Q1 16 Q Wolumen sprzedaży wg wielkości zatrudnienia 4, 34,8,,, ,8-13,9-19, -26,2-28,2-23,9-4,3 do osób 21- osób 1- osób ponad osób Q2 1 Q1 16 Q2 16

142 142 POWIERZCHNIA MAGAZYNOWA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q2 16 przewidywania 1. wzrost,1 3,3,4 3,2 2,1 6,9 2. brak zmiany 91,7 92, 9, 91,4 94,8 88,7 3. spadek 3,2 4,2 4,6,4 3,1 4, saldo (1.-3.) 1,9 -,9,8-2,2-1, 2,4 Powierzchnia magazynowa wg rodzaju działalności handlowej 17,2 1 6,4, - -2,2 -, -3,1 - hurt detal Q2 1 Q1 16 Q2 16

143 ,6 Powierzchnia magazynowa wg miejsca prowadzenia działalności,9 4 3,8 2 1,7, ,3-4,4 -,1-1,8-2,6-4, -4, duże miasto średnie miasto małe miasto wieś Q2 1 Q1 16 Q Powierzchnia magazynowa wg wielkości zatrudnienia, 8,7,6 4, 1,4 - -1,1-4, -2,8 -,1-4,7 - -7,9 -, -1 do osób 21- osób 1- osób ponad osób Q2 1 Q1 16 Q2 16

144 144 OGÓLNA SYTUACJA PRZEDSIĘBIORSTWA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q2 16 przewidywania 1. poprawa 3,6 3,1 27,6 21, 2,2 22, 2. brak zmiany 3,2 7,9 9,9 64,4 6,3 8,2 3. pogorszenie 16,1 11,9 12, 14,6 14, 19,9 saldo (1.-3.) 14, 18,2 1,1 6,4,7 2, ,7 Ogólna sytuacja przedsiębiorstwa wg rodzaju działalności handlowej 3, ,3 - - hurt -,6-9,8 detal -9,8 Q2 1 Q1 16 Q2 16

145 ,3 22,1 Ogólna sytuacja przedsiębiorstwa wg miejsca prowadzenia działalności 3,6 29,7 24,4 1,3 8,8 1, ,8-11,8-13,2 duże miasto średnie miasto małe miasto wieś Q2 1 Q1 16 Q2 16-8,2 7 6 Ogólna sytuacja przedsiębiorstwa wg wielkości zatrudnienia 6,9 4 4,9 3 26,3 1,8 19, 1, ,6 -,6-8,3-11,4-18,4-18,2 do osób 21- osób 1- osób ponad osób Q2 1 Q1 16 Q2 16

146 146 CENY TOWARÓW Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q wzrost 27,8 28, 23,1 24,6 3,9 o więcej 6,4 7,4 6,6,7 9, o tyle samo 1,,7 6,6 12,1 11, o mniej 6,4,4 9,9 6,8,4 2. brak zmiany,6 7,9 69,3 6,1,2 3. spadek 16,6 13,6 7,7,3 13,9 saldo (1.-3.) 11,2 14,9 1,4 14,3 17, CZYNNIKI OGRANICZAJĄCE POPRAWĘ SYTUACJI PRZEDSIĘBIORSTW HANDLOWYCH ,6 7,2 69, 6 % 4 2,1 8,6 6,7 8,8,8 4, 3 14, 12,4,8,9 8,8 9,2 7,6,36,8 6,3 7,4 7, 4,8,1 3,4 3,8 3,9 2,4 3,4 1,9,6,7 1,41,7 (1) (2) (3) (4) () (6) (7) (8) (9) () (11) Q2 1 Q1 16 Q2 16 (1) niedostateczny popyt (2) niedostateczna podaż sprzedawanych towarów (3) jakość towarów (4) wysokość oprocentowania kredytów () możliwość uzyskania kredytów (6) koszty zatrudnienia pracowników (7) powierzchnia sprzedaży (8) wielkość magazynów (9) konkurencja () nie występują (11) inne

147 147 VII. KONIUNKTURA W BANKOWOŚCI 1. Omówienie wyników 1. W I kwartale 16 r. wartość wskaźnika koniunktury w sektorze bankowym IRG SGH (IRGBAN) wzrosła, osiągając poziom 12,2 punktu. Wynik ten jest o 31, pkt. niższy od wskazania z poprzedniego kwartału, a także znacząco (o 9,9 pkt.) powyżej przewidywań wyrażonych przez banki w poprzednim badaniu. Na wzrost wartości wskaźnika bardzo silnie wpłynęło zwiększenie się wartości sald: wyniku z działalności bankowej i wypracowanego zysku. Wpływ salda zatrudnienia był ujemny. Spodziewane jest nieznaczne pogorszenie się sytuacji w kolejnym okresie, a wartość wskaźnika prognozowanej koniunktury wynosi 7,7 pkt. 2. W ostatnim okresie wynik z działalności bankowej (netto) podlegał znacznym wahaniom. W I kwartale 16 r. wartość salda wzrosła do pkt., podczas gdy w IV kwartale wynosiła, pkt. Obecny wynik okazał się lepszy od prognoz sprzed trzech miesięcy (o pkt.). Przewidywania na kolejny kwartał wskazują na nieznaczny wzrost wyniku z działalności bankowej; wartość salda prognostycznego wynosi 26,3 pkt. 3. W I kwartale 16 r., podobnie jak we wcześniejszym, wartość salda ocen dynamiki warunków prowadzenia działalności bankowej była ujemna i wyniosła -, pkt. Oznacza to, że warunki do prowadzenia działalności bankowej pogorszyły się, lecz w nieco mniejszym stopniu niż w poprzednim kwartale. Bieżąca ocena jest lepsza od przewidywań sektora z poprzedniego kwartału (o 26, pkt.). Banki spodziewają się jednak dalszego pogorszenia się warunków prowadzenia przez nie działalności (wartość salda prognostycznego równa jest - pkt.). 4. Wartość wskaźnika prostego, pokazującego wielkość wypracowanego zysku, wyniosła +3, pkt. W ciągu kwartału wzrosła o 9, pkt. i jest o 3 pkt. wyższa od wartości przewidywanej w poprzednim badaniu. Z opinii respondentów wynika, że w kolejnym kwartale zyski nieznacznie wzrosną; wartość salda prognostycznego wynosi, pkt.. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o jakość portfela obniżyła się (do poziomu -, pkt.). Po raz pierwszy od wielu kwartałów liczba banków, których jakość portfela się pogorszyła, jest wyższa niż tych, których się poprawiła. Obecna wartość salda jest niższa od prognozowanej przed kwartałem (o, pkt.). Banki jednak spodziewają się poprawy jakości portfela w najbliższym okresie (wartość salda przewidywań wynosi, punktu). 6. Ogólne zainteresowanie klientów usługami bankowymi nie zmienia się. Wartość salda wynosi pkt. (14,3 pkt. poniżej odczytu z poprzedniego kwartału). Ponad połowa banków (78,9 %) wskazuje na stabilizację w tym zakresie. Obecna wartość salda jest również niższa od przewidywanej kwartał temu. Spodziewany jest wzrost zainteresowania usługami bankowymi w II kwartale 16 r. (wartość salda przewidywań równe 1,8 pkt.). 7. W I kwartale 16 r. banki po raz kolejny zadeklarowały chęć zmniejszenia zatrudnienia. Bieżąca wartość salda (-18,4 pkt.) wskazuje na nieznaczną obniżkę zatrudnienia i jest o, pkt. niższa od wartości z poprzedniego kwartału. Jest również nieznacznie niższa (o ok.,3 pkt.) od przewidywanej przed kwartałem. Banki planują dalsze cięcia w zatrudnieniu w kolejnych kwartałach (wartość salda prognostycznego wynosi -13,9 pkt.). 8. W I kwartale 16 r. przeciętne odczucia dotyczące dolegliwości barier w sektorze bankowym nie uległy znaczącej zmianie. W grupie barier na pierwszym miejscu znalazły się obciążenia podatkowe (72,7 %, znaczny wzrost w porównaniu z poprzednim kwartałem), następnie: bariery prawne (68,2 %

148 148 wskazań, wzrost w porównaniu z poprzednim badaniem), bariery związane z niedostatecznym popytem na usługi finansowe oraz trudną sytuacją finansową klientów (po 4,9 % wskazań). Znaczny wzrost odsetka ankietowanych wskazujących na obciążenia podatkowe jako główną przeszkodę w rozwoju działalności bankowej może mieć związek z wprowadzeniem przez rząd podatku od aktywów bankowych. W kolejnym kwartale rozwój banków najprawdopodobniej będzie powstrzymywany przez obciążenia podatkowe, bariery prawne, a także trudności z pozyskaniem klientów. 9. W minionym kwartale wartość wskaźnika prostego opisującego dynamikę inwestycji kapitałowych nieznacznie spadła względem poprzedniego badania (o, pkt.). Oznacza to, że banki kontynuują odbudowę swoich pozycji inwestycyjnych. Obecna wartość salda jest niższa od wartości przewidywanej w poprzednim kwartale (o, pkt.). Banki spodziewają się dalszego powiększenia inwestycji kapitałowych w kolejnym kwartale (wartość salda prognostycznego wynosi +,3 punktu).. Udział banków, które spodziewają się, że wielkość spreadu będzie się zmniejszać, wzrósł z 21,1 % do 31,6 %, a udział tych, które przewidują jego krótkookresowy wzrost, spadł z 31,6 % do 26,3 %. W długim horyzoncie banki spodziewają się stabilizacji spreadu. Obecnie 61,1 % badanych prognozuje ustabilizowanie się spreadu w horyzoncie 12 miesięcy, a udział tych, którzy przewidują jego wzrost (27,8 %), przewyższa udział tych, którzy prognozują jego spadek (11,1 %). 11. Po okresie względnej stabilizacji wartości złotego w 1 r. respondenci z sektora bankowego najczęściej wskazują, że w krótkim horyzoncie wartość polskiej waluty pozostanie bez zmian (47,6 % badanych). Nieznacznie mniej niż poprzednim kwartale, bowiem tylko 14,3 %, przewiduje aprecjację złotego, a 38,1 % spadek jego wartości w krótkim okresie. Opinie banków co do kształtowania się siły złotówki w długim okresie są zróżnicowane. Respondenci przewidujący umocnienie złotego w długim okresie stanowią 47,6 % próby, podczas gdy 23,8 % banków spodziewa się deprecjacji (w poprzednim kwartale 4, %). Ankietowani są więc nieco bardziej optymistyczni niż przed kwartałem, co może mieć związek z utrzymaniem ratingu kredytowego Polski przez agencję Moody s. 12. Pierwsze decyzje RPP w nowym składzie utwierdziły banki w przekonaniu o stabilnym poziomie stóp procentowych w najbliższej przyszłości. W formułowanych krótkoterminowych prognozach 9,2 % respondentów z sektora bankowego spodziewało się stabilizacji stóp procentowych na obecnym poziomie, a 4,8 % ich obniżenia. Banki tak samo często wskazują na możliwość obniżenia jak i podniesienia stóp w długim okresie (po 9, %), podczas gdy pozostałe 81, % ankietowanych spodziewa się, że w perspektywie 12 miesięcy obecny poziom stóp utrzyma się. 13. Od IV kwartału 8 r. większość respondentów badania koniunktury w sektorze bankowym niezmiennie przewidywała utrzymanie się obserwowanej sytuacji gospodarczej w kraju. Podobne opinie wyrażane są również w przewidywaniach na II kwartał 16 r. Odsetek respondentów spodziewających się braku jakichkolwiek zmian sytuacji gospodarczej w krótkiej perspektywie wynosi 7 %. Pozostałe banki wskazują na pogorszenie się (1 %) lub poprawę sytuacji gospodarczej ( %). W opinii polskich banków zatem stopa wzrostu gospodarczego utrzyma się w najbliższym okresie na poziomie podobnym do dotychczasowego. Podobne oceny dotyczą rozwoju gospodarki w perspektywie długookresowej (84,2 % bez zmian i 1,8 % poprawa). Żaden bank nie spodziewa się pogorszenia sytuacji gospodarczej w kraju. 14. W ostatnim okresie sytuacja sektora finansowego na tle innych sektorów gospodarki zaczęła się gwałtownie pogarszać. Po pięciu odczytach z rzędu, w których odsetek banków oceniających korzystnie sytuację w sektorze finansowym na tle innych sektorów w gospodarce przewyższał odsetek tych, którzy oceniali ją negatywnie, obecnie, szósty kwartał z rzędu, obserwowane jest odwrócenie tej tendencji. Odsetek respondentów przewidujących brak jakichkolwiek zmian sytuacji sektora w krótkiej

149 149 perspektywie wynosi 3, % (w poprzednim kwartale 28,6 %), pozostali respondenci wskazują na negatywne krótkookresowe perspektywy dla branży finansowej (6, %, podczas gdy w poprzednim kwartale odsetek ten wyniósł 71,4 %); % banków oczekuje, że sytuacja sektora będzie się poprawiać na tle innych branż (poprzednio żaden). Przewidywania długookresowe pokrywają się z przewidywaniami krótkookresowymi. Bardzo pesymistyczne podejście banków do oceny sytuacji sektora na tle gospodarki może być związane ze wzrostem obciążeń podatkowych oraz składek na BFG. Nieznaczny wzrost optymizmu banków w porównaniu z poprzednim kwartałem może wynikać z wycofania prezydenckiej propozycji przymusowego przewalutowania kredytów walutowych , % ankietowanych przewiduje utrzymanie obecnego wyniku na operacjach reverse-repo w II kwartale 16 r. Pozostali wskazują na jego pogorszenie się. Struktura przewidywań respondentów wskazuje na stabilizację możliwości generowania zysków z operacji reverse-repo również w długim okresie (88,9 % banków). Pozostałe banki spodziewają się pogorszenia się sytuacji. 16. Deflacja sięgnęła w kwietniu 16 r. poziomu -1,1 % w ujęciu rocznym. Jest to głównie związane z niskimi cenami surowców. Respondenci z sektora bankowego spodziewają się odwrócenia tej tendencji już w najbliższych miesiącach., % badanych spodziewa się wzrostu cen w II kwartale 16 r. Pozostali przewidują utrzymanie się cen na niezmienionym poziomie (4 %) lub ich spadku ( %). Oczekiwania dotyczące inflacji w długim okresie są pod wpływem czynników popytowych i tym samym zdecydowanie silniej ukierunkowane na możliwy wzrost inflacji. Obecnie aż 8,7 % respondentów spodziewa się jej przyspieszenia, a jedynie 14,3 % uważa, że dynamika cen nie ulegnie zmianie. 17. Przewidywania dotyczące krótkookresowego kształtowania się realnej podaży pieniądza wskazują z tym samym prawdopodobieństwem tak na jej stabilizację jak i wzrost. Długookresowe oczekiwania respondentów co do kierunku ewentualnej zmiany podaży pieniądza wskazują na jej wzrost. Wzrostu podaży w nadchodzącym roku spodziewa się 61,9 % badanych, 33,3 % wskazuje na brak zmiany, a 4,8 % spodziewa się jej spadku.

150 2. Wyniki szczegółowe WSKAŹNIK KONIUNKTURY IRGBAN średnia składnik cykliczny (prawa skala) Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 wskaźnik koniunktury (IRGBAN) -28,6 17,4-17,7 3,6-19,3 12,2 wskaźnik prognozowanej koniunktury -1,3 2, -14,8 4,6 2,3 7, wskaźnik przewidywanej koniunktury średnia

151 11 WYNIK Z DZIAŁALNOŚCI BANKOWEJ (NETTO) stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. wzrost, 4, 61,1 4, 4, 47,4 2. brak zmiany 11,1, 33,3 2, 3, 31, 3. spadek 33,3 4,,6 3, 2, 21,1 saldo (1.-3.) 22,2,,,, 26,3 WARUNKI PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI BANKOWEJ stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. poprawa 11,1 6,6,6,,, 2. brak zmiany 33,3 8, 77,8 23,8 3, 7, 3. pogorszenie, 13,3 16,7 76,2 6,, saldo (1.-3.) -44,4-6,7-11,1-76,2 -, -,

152 12 WIELKOŚĆ WYPRACOWANEGO ZYSKU stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. wzrost 66,7 33,3, 1, 6, 42,1 2. brak zmiany,6 26,7 22,2 1, 1, 26,3 3. spadek 27,8 4, 22,2 7, 2, 31,6 saldo (1.-3.) 38,9-6,7 33,3 -, 3,, JAKOŚĆ PORTFELA NALEŻNOŚCI stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. poprawa, 26,7 22,2 2,, 1,8 2. brak zmiany 38,9 3,3 61,1 6,, 78,9 3. pogorszenie 11,1, 16,6, 2,,3 saldo (1.-3.) 38,9 6,7,6 1, -,,

153 13 OGÓLNE ZAINTERESOWANIE KLIENTÓW USŁUGAMI BANKOWYMI stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. wzrost 27,8 46,7 27,8 19,, 1,8 2. brak zmiany 66,7 46,7 66,7 76,2 79, 84,2 3. spadek,6 6,7,6 4,7,, saldo (1.-3.) 22,2 4, 22,2 14,3, 1,8 WIELKOŚĆ ZATRUDNIENIA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. wzrost >2, %,,,9,,, 2. wzrost <2, % 11,8, 23,,,, 3. brak zmiany 8,8 21,4 41,2 63,2 47,4 77,8 4. spadek <2, % 29,4 64,3 29,4 26,3 36,8 16,7. spadek >2, %, 14,3,,,3, saldo (1.+2.ˣ,-4.ˣ,-.) -8,8-46,4 2,9-7,9-18,4-13,9

154 14 CZYNNIKI OGRANICZAJĄCE ROZWÓJ BANKÓW bariery prawne czytelność prawa bariery prawne restrykcyjność ustawodawstwa brak odpowiednio przeszkolonego personelu ograniczenia polskiego rynku finansowego niedostateczny popyt na usługi finansowe niedostosowanie produktów bankowych obciążenia podatkowe polityka NBP sposób myślenia i przyzwyczajenia klientów technologia i informatyka (funkcjonowanie IT) trudności z pozyskaniem klientów wysoki koszt kapitału trudna kondycja finansowa klientów 9,1% 4,% 4,% 4,% 4,% 4,% 4,% 4,% 27,3% 22,7% 31,8% 27,3% 4,9% 4,9% 18,2% 9,1% 36,4% 36,4% 13,6% 13,6% 4,9% 31,8% stan przewidywania 68,2% 4,% 72,7% 63,6% INWESTYCJE KAPITAŁOWE stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. wzrost,9 7,1 17,7,,,3 2. brak zmiany 82,4 78,6 76, 89, 8, 94,7 3. spadek 11,8 14,3,9,,, saldo (1.-3.) -,9-7,1 11,8,,,3

155 1 SPREAD (ROZSTĘP) MIĘDZY OPROCENTOWANIEM KREDYTÓW I DEPOZYTÓW KURS PLN WZGLĘDEM PARYTETU (KOSZYKA WALUT) STOPY PROCENTOWE NBP (OGÓLNA TENDENCJA)

156 16 OGÓLNA SYTUACJA GOSPODARKI POLSKIEJ NIEZALEŻNIE OD SYTUACJI SEKTORA FINANSOWEGO OGÓLNA SYTUACJA SEKTORA FINANSOWEGO NA TLE POLSKIEJ GOSPODARKI WYNIK NA OPERACJACH REVERSE-REPO (POMNIEJSZONY O REPO)

157 17 POZIOM INFLACJI REALNA PODAŻ PIENIĄDZA

158 18 VIII. KONDYCJA GOSPODARSTW DOMOWYCH 1. Omówienie wyników 1. W II kwartale 16 r. nastroje polskich gospodarstw domowych nieco pogorszyły się. Wartość wskaźnika kondycji gospodarstw domowych IRG SGH (IRGKGD) obniżyła się o 2 punkty (po wzroście w I kw. o,1 pkt.). Do spadku wartości wskaźnika IRGKGD w największym stopniu przyczyniło się pogorszenie prognoz rozwoju ogólnej sytuacji gospodarczej w kraju i zdolności do oszczędzania gospodarstw domowych. Wartości sald odpowiedzi na pytania o obawy przed bezrobociem oraz przewidywaną sytuację finansową w nadchodzących 12 miesiącach pozostały na podobnym poziomie co przed kwartałem. Wskaźnik oczyszczony z wahań krótkookresowych nadal ukazuje wyraźną tendencję wzrostową. 2. W większości badanych obszarów aktywności ekonomicznej gospodarstw domowych zanotowano pogorszenie, jednak na tyle niewielkie, iż nie wpłynęło ono na zmianę tendencji obserwowanych w ostatnich trzech latach. Nastroje gospodarstw domowych są kształtowane m.in. przez informacje płynące z otoczenia gospodarczego i politycznego. Z jednej więc strony na obecne oceny pozytywnie oddziałuje rozpoczęcie programu + i pomyślne dane z rynku pracy. Z drugiej zaś strony, z uwagi na spowolnienie w gospodarce światowej wiele instytucji zrewidowało prognozy wzrostu dla Polski, a zbliżające się referendum nt. BREXITu zwiększyło niepewność co do przyszłych warunków gospodarowania (ankieta została przeprowadzona przed ogłoszeniem wyników referendum). 3. Oceny przyszłej sytuacji finansowej (tj. w nadchodzących 12 miesiącach) nie zmieniły się w porównaniu z I kwartałem. Wydaje się, że nie ujawniły się jeszcze efekty wzrostu dochodów gospodarstw domowych wskutek wypłaty świadczeń pieniężnych z programu +. Odsetek respondentów spodziewających się zwiększenia się dochodów wzrósł o 1, punktu procentowego i wynosi obecnie 2,9 %. Pesymistów jest 26,4 %. Oceny bieżącej sytuacji finansowej nieznacznie się pogorszyły. W ostatnim okresie mamy do czynienia z dość dużą ich zmiennością, przy czym trend jest poziomy. Są nadal lepsze niż przed kryzysem lat Wartość salda odpowiedzi na pytanie o ocenę przyszłej sytuacji gospodarczej w Polsce zmniejszyła się o ok. pkt. Pogorszenie się opinii gospodarstw domowych nt. perspektyw dla polskiej gospodarki może być skutkiem obniżenia przez niektóre instytucje prognoz wzrostu gospodarczego w Polsce i niższej od spodziewanej dynamiki PKB w I kwartale br. Co do bieżącej sytuacji gospodarczej w kraju oceny respondentów również się pogorszyły. Wartości obu sald nadal znajdują się poniżej poziomów zanotowanych przed światowym kryzysem finansowym i gospodarczym lat Po niespodziewanym spadku w poprzednim badaniu nastąpił wzrost oczekiwań inflacyjnych. Deflacja stopniowo ustępuje, a gospodarstwa domowe przewidują, że ten kierunek zmian cen utrzyma się. Natomiast opinie nt. bieżących kosztów utrzymania są bardzo zmienne i nie wykazują tendencji ani do wzrostu, ani do spadku. 6. Wciąż utrzymuje się tendencja spadkowa ocen przyszłego bezrobocia, czemu towarzyszą dobre wyniki w statystyce GUS: wzrost zatrudnienia i względnie niska stopa bezrobocia. Wartość salda jest najniższa od II połowy 8 r. 7. Opinie gospodarstw domowych nt. bieżących warunków dla zakupu dóbr trwałych uległy znaczącemu pogorszeniu (po poprawie w poprzednim badaniu). Duża zmienność wartości salda utrudnia interpretację wyników. Gospodarstwa domowe spodziewają się, że wydatki na dobra trwałe

159 19 zmniejszą się w kolejnych 12 miesiącach, jednak wartość salda prognostycznego (ujemna) jest wyższa niż przed kwartałem i najwyższa od II połowy 8 r. 8. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o oszczędności gospodarstw domowych nieznacznie wzrosła. W ostatnich kwartałach cechuje się jednak dużą zmiennością. Mimo to można zaobserwować tendencję wzrostową wskaźnika wygładzonego z wahań krótkookresowych. Wartość salda jest obecnie na najwyższym poziomie od 1997 r. Gospodarstwa domowe oceniają, że ich oszczędności zmaleją. 9. Oceny zbilansowania bieżących dochodów i wydatków gospodarstwa domowego nieznacznie pogorszyły się, jednak saldo nadal pozostaje na bardzo wysokim poziomie (+14,3 pkt.). Odsetek gospodarstw domowych, które nieco oszczędzają wynosi 37,7 % (wobec 39,9 % przed kwartałem). Nieznacznie obniżył się odsetek tych, którzy dużo oszczędzają z 4,8 % do 4,1 %. Jedynie,2 % gospodarstw domowych zadłuża się, a 6,7 % ocenia, że przejada oszczędności. Wśród oszczędzających dominują gospodarstw domowe, które odkładają miej niż % dochodów; jest ich ok. 8 %. Drugą grupę pod względem liczebności stanowią gospodarstwa domowe, którym udaje się zaoszczędzić - % swoich dochodów; jest ich ok. 27,2 %. Tych, którzy oszczędzają ponad 3 % dochodów, jest 4,3 %. Przeciętna stopa oszczędności jest równa 11,1 %.. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o prawdopodobieństwo zakupu samochodu w kolejnych 12 miesiącach zmniejszyła się o 4,4 pkt. Saldo nadal jest na dość wysokim poziomie, tj. powyżej długookresowej średniej. Obecnie jednak zaledwie 6,3 % (poprzednio %) respondentów ocenia prawdopodobieństwo zakupu samochodu jako bardzo duże lub dość duże. 11. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o planowany zakup lub budowę domu bądź mieszkania w kolejnych 12 miesiącach wzrosła. Jest ono jednak bardzo zmienne, co utrudnia ocenę tendencji kształtowania się wydatków mieszkaniowych. Obecnie 9,6 % (poprzednio 6,6 %) respondentów rozważa zakup lub budowę domu (mieszkania). Wartość salda znajduje się powyżej długookresowej średniej. Co się tyczy wydatków remontowych, to sytuacja również uległa poprawie. Ponad 19 % ankietowanych gospodarstw domowych ocenia prawdopodobieństwo poniesienia wydatków remontowych jako bardzo duże lub dość duże (nieco więcej niż w poprzednim badaniu). Jest to jednak odsetek o ponad pkt. proc. niższy od zanotowanego przed wybuchem światowego kryzysu finansowego w 7 r.

160 16 2. Wyniki szczegółowe WSKAŹNIK KONDYCJI GOSPODARSTW DOMOWYCH IRGKGD szereg wygładzony średnia składowe salda Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q zmiana sytuacji finansowej - przewidywania -13, -9,2-9,3-7,3-1,8-1,9 2. ogólna sytuacja ekonomiczna Polski - przewidywania -23,4-14,4-16,1-13,2-12,1-17,3 3. bezrobocie w kraju - przewidywania 27,8 6,7 12,3 13,2 6, 6,1 4. oszczędności - przewidywania -3,3-47,8-1,7-47, -4, -43, wskaźnik koniunktury (IRGKGD): ( )/4-29, -19, -22,4 -,3-1,2-17,2

161 161 ZMIANA SYTUACJI FINANSOWEJ GOSPODARSTW DOMOWYCH STAN zmiana sytuacji finansowej gospodarstw domowych stan szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q poprawiła się bardzo,3 3,2 4, 3,4 4,1 2,1 2. poprawiła się trochę 13, 17,1 9,7 16,7 11, 13,1 3. bez zmian,9 3, 4,7 49,6,7 4,4 4. pogorszyła się trochę 2,3,4 22,1 22,6,1 24,. pogorszyła się bardzo, 6,3 9,4 7,7 8, 6,4 saldo (1+, 2-, 4-) -16,3-4,7-11,7-7,2-8,7-9,7 ZMIANA SYTUACJI FINANSOWEJ GOSPODARSTW DOMOWYCH PRZEWIDYWANIA zmiana sytuacji finansowej gospodarstw domowych przewidywania szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q poprawi się bardzo 3,8,4 2,,9 3,6 3, 2. poprawi się trochę 14,2 14,9 1,2 19,8,8 22,9 3. bez zmian 4, 6, 4,4 49,4 49,1 47,6 4. pogorszy się trochę 2,2 23,2 19, 23,7 21,4,2. pogorszy się bardzo 11,8,4 9,4 6,2,1 6,3 saldo (1+, 2-, 4-) -13, -9,2-9,3-7,3-1,8-1,9

162 162 OGÓLNA SYTUACJA GOSPODARCZA W POLSCE STAN ogólna sytuacja ekonomiczna Polski stan szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q poprawiła się bardzo,,6, 1, 1,1,9 2. poprawiła się trochę 1,6 16,6 21,7 23,4 17,7 22,7 3. bez zmian 3,9 42,1 36,8 38,7 41,1 33,9 4. pogorszyła się trochę 38,8 3,9 3, 26,4 31,3 34,3. pogorszyła się bardzo 14,7 9,8 11, 9,9 8,8 8,1 saldo (1+, 2-, 4-) -26,3-16,4-1,4-9,9-14, -12,9 OGÓLNA SYTUACJA GOSPODARCZA W POLSCE PRZEWIDYWANIA ogólna sytuacja ekonomiczna Polski przewidywania szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q poprawi się bardzo 1,,4,7 2,2 2,9 1,7 2. poprawi się trochę 16,7 19,3 21, 22, 28, 26,1 3. bez zmian 32,7 42,6 32,8 34,1 2, 23,8 4. pogorszy się trochę 33,9 26,3 34,9 29,1 29,1 32,. pogorszy się bardzo 1,8 11,3,1 12,1 14,4 1,8 saldo (1+, 2-, 4-) -23,4-14,4-16,1-13,2-12,1-17,3

163 163 KOSZTY UTRZYMANIA STAN koszty utrzymania stan szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q wyraźnie dużo wyższe 8,3 3,2,4 6,1 6,3,2 2. znacznie wyższe 17,6 11, 11,1 1,8 8,9 1,3 3. nieco wyższe 36,9 37,7 41,8 43,4 39, 39,8 4. takie same 31,6 43,6 38, 31,9 43,3 36,2. niższe,7 4, 3,3 2,8 2,6 3,6 saldo (1+, 2-, 4-) -4,4-17,6-11,6-4,7-13, -8,9 ZMIANA CEN PRZEWIDYWANIA zmiana cen przewidywania szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q wzrost cen będzie szybszy 13,2,3 16,, 3,9 27,2 2. ceny wzrastać będą tak samo 37,2 37,1 43,3 4,3 23,6 32,8 3. ceny wzrastać będą wolniej 12,4 8,9,7,9,8 11,2 4. ceny będą mniej więcej takie same 3,4 38,9 29, 27, 31,4 27,1.ceny nieco zmaleją 1,7 4,8,4 1,2 3,3 1,8 saldo (1+, 2-, 4-) 12,4 4,6 22,6 2,9 23,7 28,3

164 164 BEZROBOCIE W KRAJU PRZEWIDYWANIA bezrobocie w kraju przewidywania szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q gwałtownie wzrośnie 1,4 4,9 4,4 6,7,9 6,3 2. nieznacznie wzrośnie 38,7 31,3 34,4 34,6 2,8 26,2 3. pozostanie takie samo 31,9 36,6 42,7 37, 44,1 41,2 4. nieznacznie zmaleje 14, 27, 18,4,9 23,9 2,8. gwałtownie zmaleje,,3,1,3,4, saldo (1+, 2-, 4-) 27,8 6,7 12,3 13,2 6, 6,1 ZAKUPY DÓBR TRWAŁEGO UŻYTKU STAN zakupy dóbr trwałego użytku stan szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q tak, teraz właśnie jest odpowiedni czas 12,4,3 14,4 11,9 16,8 8,3 2. obecny czas nie jest na to ani dobry, ani zły 72,9 76,8 72,3 72, 67,8 74,6 3. nie, nie jest to czas odpowiedni 14,7 13, 13,3 16,1 1, 17,1 saldo (1.-3.) -2,3-2,7 1,1-4,1 1,3-8,8

165 16 ZAKUPY DÓBR TRWAŁEGO UŻYTKU PRZEWIDYWANIA zakupy dóbr trwałego użytku przewidywania szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q dużo większe 6,4,2 7,9 8,1 8,6 7,6 2. nieco większe 11,2, 11,8 12,6 1,6 1,6 3. podobne 4, 2,8 44,3 4,9 47,7 1,4 4. nieco mniejsze 13,3 9,8 16,8, 12,7 12,9. dużo mniejsze 24,2 12,1 19,1 14, 1,4 12, saldo (1+, 2-, 4-) -18,8-1,8-13,7 -,1 -,3-3, OSZCZĘDNOŚCI STAN oszczędności stan szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q bardzo dobry czas, aby oszczędzać 3,,6 3,7 4,9 6,8 4,6 2. dobry czas, aby oszczędzać 21,3 28,6 2, 27,4 29,4 32,6 3. raczej niekorzystny czas, aby oszczędzać 44, 44,3 46,1 37,9 42, 42,2 4. bardzo niekorzystny czas, aby oszczędzać 3,7 21,4 2,3 29,8 21,9,6 saldo (1+, 2-, 3-4) -38,8-23,7-32,1-3,2-21,4 -,8

166 166 OSZCZĘDNOŚCI PRZEWIDYWANIA oszczędności przewidywania szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q bardzo duże 4,3 6,3 4,3 3,,4 3,1 2. dość duże 9,7,1 9,7 14,6 17,3 16, 3. znikome 47, 49,, 49,3 4,6 1, 4. żadne 38,9 34,7 3,6 33,1 31,7 29,4 saldo (1+, 2-, 3-4) -3,3-47,8-1,7-47, -4, -43, STOPA OSZCZĘDNOŚCI Q4 13 Q1 14 Q2 14 Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q2 16 warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q więcej niż 3 % dochodów,2 9,1,6,9 7,2 4,3 2. od % do 3 % dochodów 9,3 7,6 9, 8,6 11,4,2 3. od do % dochodów 24,4 23, 26,1 27,9 31,7 27,2 4. mniej niż % dochodów 61, 9,8 8,9 7,7 49,6 8,3 saldo (1,3+2,2+3,1+4,),9 11,6 11,2 11,3 12,6 11,1

167 167 OBECNA KONDYCJA FINANSOWA GOSPODARSTW DOMOWYCH obecna kondycja finansowa gospodarstw domowych szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q wpadamy w długi 8,3 3,4 4,7 3,,2,2 2. przejadamy nasze oszczędności 7,3 9, 9, 8,8 8, 6,7 3. nasz dochód z trudem starcza 6,2,2 48,6 46,1 42,2 46,4 4. nieco oszczędzamy 26, 31,2 3, 37,8 39,9 37,7. dużo oszczędzamy 1,7,7 2,7 3,8 4,8 4,1 saldo (+, 4-, 2-1) 2,9 13,1 11,1 14,9 1,6 14,3 ZAKUP SAMOCHODU PRZEWIDYWANIA zakup samochodu - przewidywania szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q bardzo duże 1,4,2 2,2 2,8 2,4 1,3 2. dość duże 3, 1,7 6,1,8 7,, 3. niewielkie 1,6 16,7 11,9 1,1 1,8 18,6 4. zdecydowanie żadne 8, 76,4 79,9 76,2 74,4 7,1 saldo (1+, 2-, 3-4) -84,8-78,7-8,6-78,1-76,2-8,6

168 168 ZAKUP DOMU LUB MIESZKANIA PRZEWIDYWANIA zakup domu lub mieszkania - przewidywania szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q zdecydowanie tak 1,6 1,1 3,3,7 2,1 4, 2. możliwe 2,,2,6 4,3 4,,6 3. raczej nie 9,8 9,6 6,6 8,9,2,3 4. zdecydowanie nie 86,1 84,1 84, 86,1 83,2 8,1 saldo (1+, 2-, 3-4) -88,1-8,2-81,8-87,8-83,9-78, REMONT DOMU LUB MIESZKANIA PRZEWIDYWANIA remont domu lub mieszkania - przewidywania szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 Q bardzo duże 7,2 3,9 7,8,2 4,9 6,8 2. dość duże 8,2 9,9,8,4 11,2 12,6 3. niewielkie 38,3 34,9 27,3 34,4 4, 34,6 4. zdecydowanie żadne 46,3 1,3 4,, 43, 46, saldo (1+, 2-, 3-4) -4,1-6, -4, -6,9-3,2 -,3