ZESZYTY KONIUNKTURY W GOSPODARCE POLSKIEJ

Transkrypt

1 PRACE I MATERIAŁY Instytutu Rozwoju Gospodarczego SGH ZESZYTY KONIUNKTURY W GOSPODARCE POLSKIEJ NR 3 Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Warszawa 216

2 Rada Programowa Elżbieta Adamowicz (Przewodnicząca), Joanna Klimkowska (Sekretarz), Andrzej Kowalski Marco Malgarini, Gernot Nerb, Ataman Ozyildirim, Janusz Stacewicz, István János Tóth Komitet Redakcyjny i adres Redakcji: Konrad Walczyk (Redaktor Naczelny) ul. Madalińskiego 6/8, 2-13 Warszawa Artykuły zawarte w publikacji zostały zrecenzowane zgodnie z wytycznymi MNiSW Wydanie I Wersja papierowa czasopisma jest wersją pierwotną Copyright by Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa 216 Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie, przedrukowanie i rozpowszechnianie całości lub fragmentów niniejszej publikacji bez zgody wydawcy zabronione. Wydawnictwo: Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Oficyna Wydawnicza Al. Niepodległości 162, 2-4 Warszawa wydawnictwo@sgh.waw.pl ISSN Druk i oprawa: Nakład 1 egz. Zamówienie:

3 SPIS TREŚCI I. WSTĘP... 4 II. KONIUNKTURA W GOSPODARCE POLSKIEJ... Joanna Klimkowska III. KONIUNKTURA W ROLNICTWIE... 7 Piotr Szajner, Konrad Walczyk 1. Omówienie wyników Wyniki szczegółowe... 9 IV. KONIUNKTURA W PRZEMYŚLE PRZETWÓRCZYM... 3 Elżbieta Adamowicz, Konrad Walczyk 1. Omówienie wyników Wyniki szczegółowe... 6 V. KONIUNKTURA W BUDOWNICTWIE Maria Podgórska 1. Omówienie wyników Wyniki szczegółowe VI. KONIUNKTURA W HANDLU Katarzyna Majchrzak 1. Omówienie wyników Wyniki szczegółowe VII. KONIUNKTURA W BANKOWOŚCI Stanisław Kluza, Oskar Krzesicki 1. Omówienie wyników Wyniki szczegółowe VIII. KONDYCJA GOSPODARSTW DOMOWYCH Sławomir Dudek 1. Omówienie wyników Wyniki szczegółowe IX. SUMMARY Elżbieta Adamowicz, Sławomir Dudek, Joanna Klimkowska, Stanisław Kluza, Oskar Krzesicki, Katarzyna Majchrzak, Maria Podgórska, Konrad Walczyk

4 4 I. WSTĘP 1. Informacje zawarte w niniejszym numerze Zeszytów koniunktury w gospodarce polskiej oparte są na wynikach ankietowych badań koniunktury wykonanych przez Instytut Rozwoju Gospodarczego Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie (IRG SGH). Badania przeprowadzono w następujących działach gospodarki polskiej: - rolnictwie w 113 edycji badania w październiku 216 r. wzięły udział 2422 gospodarstwa rolne; - przemyśle przetwórczym w 337 i 338 edycji badania w październiku i listopadzie 216 r. uczestniczyło, odpowiednio: 279 i 288 przedsiębiorstw; - budownictwie w 93 edycji badania w październiku 216 r. wzięły udział 182 przedsiębiorstwa budowlanych; - handlu w 92 edycji badania w październiku 216 r. odpowiedzi udzieliło 129 przedsiębiorstw handlowych; - bankowości w 71 edycji badania w październiku 216 r. uczestniczyło 18 banków; - gospodarstwach domowych w 97 edycji badania w październiku 216 r. wzięło udział 799 respondentów. 2. Badania koniunktury są prowadzone przez IRG SGH raz na kwartał, z wyjątkiem badania w przemyśle przetwórczym, które jest prowadzone co miesiąc. Ankiety są wysyłane do losowo wybranej grupy odbiorców, z zachowaniem warunku reprezentatywności, w pierwszym miesiącu kwartału (w badaniu w przemyśle przetwórczym w połowie miesiąca). Kwestionariusze zawierają pytania dotyczące aktywności ekonomicznej ankietowanych jednostek. Pytamy o to, jak obecna sytuacja respondentów, tj. w okresie, w którym udzielają odpowiedzi, zmieniła się w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego kwartału lub roku, oraz o ich przewidywania co do sytuacji w analogicznym okresie kolejnego kwartału lub roku w porównaniu z sytuacją bieżącą. Niektóre pytania dotyczą tylko zmian, które zaszły. Wyjątkiem jest badanie koniunktury w bankowości, w którym ankietowani oceniają, jak ich sytuacja w kwartale poprzedzającym badanie zmieniła się względem kwartału wcześniejszego oraz jak ta sytuacja zmieni się w kwartale, w którym prowadzone jest badanie. Niniejsze opracowanie przedstawia zatem sytuację w głównych działach gospodarki polskiej na początku IV kwartału 216 r. na tle poprzednich miesięcy. Jedynie w przypadku przemysłu przetwórczego ocena kwartalna została sporządzona na podstawie wyników za dwa pierwsze miesiące IV kwartału 216 r. 3. Syntetyczną informację o koniunkturze w gospodarce polskiej dostarcza barometr IRG SGH (BARIRG). Jest on średnią ważoną ze wskaźników koniunktury opracowanych na podstawie wyników wszystkich badań koniunktury IRG SGH oraz wyników badania koniunktury w transporcie, prowadzonego przez Instytut Transportu Samochodowego w Warszawie. 4. Szczegółowy opis metod badawczych i wzory kwestionariuszy zamieszczono na stronie internetowej IRG SGH: metoda_badawcza.pdf.

5 II. KONIUNKTURA W GOSPODARCE POLSKIEJ W IV kwartale 216 r. wartość barometru IRG SGH wyniosła -9,4 pkt. W porównaniu z III kwartałem nastąpił spadek o 7,4 pkt. W skali roku również odnotowano spadek, znacznie jednak mniejszy, o 1,3 pkt. Od ponad 8 lat barometr przyjmuje wartości ujemne. Długookresowa średnia wynosi obecnie -9,7 pkt. i w ciągu ostatnich 12 miesięcy nieco wzrosła. Wyniki IV kwartału 216 r. nie odbiegają od wzorca sezonowości, gdyż zazwyczaj o tej porze roku odnotowywane jest spowolnienie aktywności, które przejawia się spadkiem wartości barometru. Tegoroczny spadek jest większy od przeciętnego w okresie lipiec-październik o ponad 1, punkt, a bieżąca wartość barometru jest o prawie 2, pkt. wyższa od średniej dla czwartego kwartału. Zmiany w poszczególnych obszarach są bardzo zróżnicowane, i co kierunku, i co do skali BARIRG średnia składnik cykliczny (prawa skala) W IV kwartale 216 r. wszystkie cząstkowe wskaźniki koniunktury przyjęły wartości ujemne. Z wyłączeniem sektora bankowego, jest to sytuacja typowa dla tej pory roku. Najniższą wartość, -16,2 pkt., odnotowano w badaniu kondycji gospodarstw domowych. Następne są: transport samochodowy z wynikiem -13,3 pkt. i sektor bankowy (-12,3 pkt.). Wartość wskaźnika koniunktury w budownictwie jest również znacząco ujemna i wynosi -11,1 pkt. W handlu i rolnictwie wskaźniki przyjęły zbliżone wartości, odpowiednio: -6,7 i -,9 pkt. Największą wartość odnotowano dla przemysłu przetwórczego, -1,6 pkt. Wyniki przemysłu i transportu nie odbiegają istotnie od swoich średnich dla IV kwartału, niemniej jednak w transporcie zapoczątkowany niedawno trend wzrostowy został przyhamowany. W sektorze bankowym natomiast tegoroczny wynik jest znacznie niższy od średniej dla kwartału IV i od długookresowej średniej. Na drugim biegunie, a więc powyżej średniej zarówno długookresowej jak i dla kwartału IV znajduje się wartość wskaźnika kondycji gospodarstw domowych (2 pkt. powyżej). Również w budownictwie i rolnictwie odnotowane wartości wskaźnika są wyższe niż średnia dla kwartału IV o, odpowiednio: 6, pkt. i 4, pkt. W handlu bieżący wynik jest o 2, pkt. mniejszy (od średniej kwartalnej). Do spadku wartości barometru najbardziej przyczynił się sektor bankowy, dla którego wskaźnik koniunktury jest o ponad pkt. mniejszy niż w III kwartale. Głównym źródłem tego spadku jest pogorszenie się wyniku z działalności bankowej oraz wypracowanego zysku. Również w budownictwie, handlu i transporcie odnotowane wyniki są niższe niż w III kwartale, odpowiednio o: 13,9, 8,8 i 3, pkt. W tych działach gospodarki jest to zmiana zgodna z ich rytmem sezonowym. Na tle swoich średnich

6 6 wynik w budownictwie jest lepszy niż zazwyczaj, w handlu jest gorszy, natomiast w transporcie zbliżony do średniej. Sumarycznym efektem pogorszenia się koniunktury w tych czterech branżach jest spadek wartości barometru o 8, pkt. Wyniki w pozostałych trzech obszarach badań, czyli tam gdzie odnotowano poprawę sytuacji, osłabiły ten spadek o 1,1 pkt. Największy wzrost, o 2,9 pkt., odnotowano w kondycji gospodarstw domowych, a głównym jego źródłem jest poprawa ocen perspektyw rozwoju sytuacji na rynku pracy. W przemyśle i rolnictwie wzrosty były mniejsze i wyniosły: 1,6 i 1,1 pkt. W porównaniu z IV kwartałem 21 roku wartość barometru zmalała o 2,3 pkt. Do spadku przyczyniły się przede wszystkim wyniki sektora bankowego, gdzie nastąpiło pogorszenie o 42,9 pkt., co przekłada się na 4,8-punktowy spadek wartości barometru. Łączny wkład handlu i przemysłu w obniżenie się wartości barometru wynosi, pkt. W pozostałych czterech obszarach odnotowano wzrosty wartości wskaźników; największy w transporcie, o 9,7 pkt. Zbliżone co do wielkości wzrosty, odpowiednio 4,9 pkt. i 4,1 pkt. nastąpiły w rolnictwie i w gospodarstwach domowych, wnosząc 1, pkt do wzrostu wartości barometru. W budownictwie natomiast poprawa w skali roku wyniosła 3, pkt., co daje,4 pkt wzrostu wartości barometru. Barometr IRG SGH Styczeń Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień WrzesieńPaździernikListopad Grudzień Wyniki badań koniunktury w IV kwartale 216 r. w zasadzie stanowią kontynuację zmian zaobserwowanych w ostatnich kilku latach. Utrzymuje się znaczna fluktuacja ocen w sektorze bankowym, na tyle silna, że bez wątpienia dominująca w zmianach wartości barometru. W budownictwie i handlu zmiany są raczej zgodne z rytmem sezonowym, lecz trend jest praktycznie niewidoczny. Podobnie jest z trendem wskaźnika koniunktury w przemyśle, lecz w tym przypadku wahania ocen ankietowanych przedsiębiorstw z badania na badanie są nieznaczne, z częstą zmianą kierunku. Jedyny rosnący trend, i to od ponad czterech lat, występuje w nastrojach konsumenckich. W wartościach barometru, będącym agregatem cząstkowych wskaźników koniunktury, nie następują zatem znaczące zmiany, których efektem mogłaby być zmiana sytuacji bieżącej, kiedy trend pozostaje słabo widoczny, bez wyraźnych oznak wzrostu lub spadku.

7 7 III. KONIUNKTURA W ROLNICTWIE 1. Omówienie wyników badania 1. W październiku 216 r. koniunktura w polskim rolnictwie poprawiła się, po raz trzeci z rzędu. Wartość wskaźnika koniunktury IRG SGH (IRGAGR) wzrosła o 1,1 punktu, z poziomu -7, pkt. do,9 pkt. Poprawa koniunktury jest skutkiem wzrostu przychodów pieniężnych gospodarstw rolnych wartość wskaźnika wyrównanych przychodów pieniężnych zwiększyła się o 2,3 punktu, z poziomu -1,1 pkt. do -7,8 pkt. Wartość wskaźnika zaufania, drugiej składowej IRGAGR, obniżyła się o 1,4 punktu, z poziomu -,8 pkt. do -2,2 pkt. Wzrost przychodów pieniężnych w IV kwartale roku nie jest czymś typowym. Dotąd obserwowaliśmy go wyłącznie w okresach nasilonej działalności rolniczej. Jest konsekwencją obserwowanego od kilku miesięcy wzrostu cen na rynkach produktów rolnych oraz dobrych zbiorów w produkcji roślinnej i wzrostu produkcji zwierzęcej. Wzrost przychodów przełożył się na poprawę sytuacji finansowej gospodarstw ich zadłużenie zmniejszyło się i zwiększyła się zdolność do oszczędzania. Zmiany te okazały się na tyle silne, iż przesądziły o odwróceniu się spadkowej tendencji, która trwała ponad dwa lata wartości wskaźnika koniunktury i jego składowych są wyższe niż przed rokiem, o odpowiednio: 4,9,,9 i 2,7 pkt. Rolnicy przewidują jednak, że w przyszłym kwartale ich przychody pieniężne znacznie się obniżą. Te pesymistyczne prognozy ujawniają się we wspomnianym spadku wartości wskaźnika zaufania. Nadciąga sezonowe spowolnienie aktywności rolniczej maleją zakupy obrotowych środków produkcji, a rolnicy odraczają wydatki inwestycyjne. 2. Zmiany wartości wskaźnika koniunktury były zróżnicowane między badanymi grupami gospodarstw rolnych. Największe wzrosty zanotowano w gospodarstwach o powierzchni 7-1 ha (o 3,6 pkt.), położonych w makroregionie środkowozachodnim (o 4,9 pkt.), zajmujących się chowem i hodowlą zwierząt (o 9,2 pkt.), prowadzonych przez rolników w wieku 46-6 lat (o,1 pkt.) i z wykształceniem podstawowym lub zasadniczym zawodowym (o 3,1 pkt.). Największe spadki wartości wskaźnika koniunktury odnotowano w gospodarstwach położonych w makroregionie zachodnim (o 4, pkt.), zajmujących się uprawą roślin wieloletnich (o 9,2 pkt.), prowadzonych przez osoby młode, do 3 roku życia (o 6,4 pkt.), z wykształceniem wyższym (o 1,9 pkt.). 3. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość przychodów pieniężnych wzrosła trzeci kwartał z rzędu i jest dodatnia po raz pierwszy od trzech lat; wynosi +1, pkt. Powodem wzrostu przychodów pieniężnych były wyższe ceny skupu (mleka, trzody chlewnej oraz niektórych zbóż), a także większy wolumen skupu. Czynnikiem stymulującym wzrost krajowych cen w skupie była poprawa koniunktury na rynku światowym. O wzroście przychodów informują przede wszystkim gospodarstwa zajmujące się uprawą roślin innych niż wieloletnie i te, które są zazwyczaj bardziej efektywne wielkoobszarowe, prowadzone przez rolników młodych i z wykształceniem wyższym. 4. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o oszczędności gospodarstw rolnych również zwiększyła się, o 8,4 pkt. do poziomu -23,8 pkt. Wzrost w skali roku wyniósł 3,1 pkt. Kwartalne wzrosty wartości salda zanotowano w większości badanych grup gospodarstw rolnych, z wyjątkiem położonych w makroregionach środkowozachodnim i południowym oraz gospodarstw zajmujących się uprawą roślin wieloletnich, rozmnażaniem roślin i chowem/hodowlą zwierząt. Największy wzrost wartości salda zanotowano w gospodarstwach dużych, o powierzchni powyżej ha (o 27,8 pkt.), położonych w makroregionie północnym (o 23,9 pkt.), zajmujących się uprawą roślin innych niż wieloletnie (o 19,7 pkt.), prowadzonych przez osoby w wieku 46-6 lat (o 12,8 pkt.), z wykształceniem podstawowym (o 1,9 pkt.). Rolnicy przewidują pogorszenie się stanu ich oszczędności w następnym kwartale.

8 8. Wzrost przychodów pociągnął za sobą spadek zadłużenia gospodarstw rolnych. Wartość salda odpowiedzi na to pytanie jest niższa niż przed kwartałem o 3, punktu (w przypadku tego pytania spadek wartości salda oznacza poprawę sytuacji) i wynosi -37,6 pkt. Spadek zadłużenia odnotowano w niemal wszystkich badanych grupach gospodarstw rolnych, z wyjątkiem położonych w makroregionach środkowozachodnim i południowym oraz zajmujących się uprawą roślin. Rolnicy spodziewają się dalszej poprawy stanu ich zadłużenia w kolejnym kwartale. 6. Maleją wydatki na zakup obrotowych środków produkcji rolnej. Wartości sald odpowiedzi na pytania o wielkość zakupów nawozów mineralnych, pasz treściwych i środków ochrony roślin obniżyły się o, odpowiednio: 3,6,, i 11, pkt. Zmniejszenie zakupów ma charakter sezonowy. W porównaniu z październikiem 21 r. wyższe są wartości sald wydatków na obrotowe środki produkcji roślinnej (w przypadku nawozów mineralnych o 4,1 pkt., a środków ochrony roślin o 3, pkt.), co jest wyrazem obserwowanej od kilku kwartałów tendencji do przestawiania się gospodarstw rolnych z produkcji zwierzęcej na roślinną. 7. Po jednorazowym odbiciu w III kwartale br. ponownie notujemy spadek nakładów inwestycyjnych. Odsetek gospodarstw, które poniosły lub zamierzają ponieść wydatki na zakup na maszyn i urządzeń rolniczych, zmniejszył się o 1, pkt. proc., zaś o,1 punktu procentowego obniżył się odsetek gospodarstw, które dokonały lub planują dokonać inwestycji w budynki i budowle. Spadek inwestycji obserwujemy w przeważającej części badanych gospodarstw rolnych. Wyjątek stanowią rolnicy młodzi (przed 3 rokiem życia), którzy zwiększyli inwestycje w maszyny i urządzenia o 7,6 pkt. proc., oraz gospodarstwa zajmujące się uprawą roślin wieloletnich i rozmnażaniem roślin; ich nakłady na budynki i budowle wzrosły o, odpowiednio: 7,8 i 13, pkt. proc. 8. Wzrost przychodów zachęcił rolników do zwiększenia stopnia finansowania produkcji z kredytu. Odsetek gospodarstw rolnych, które zaciągnęły kredyt preferencyjny, wzrósł o 2,6 pkt. proc., a na warunkach rynkowych o 1,6 pkt. proc. Spodziewany spadek przychodów w przyszłym kwartale odbija się na skłonności do zaciągania nowych zobowiązań zamiar wzięcia kredytu deklaruje o,4 pkt. proc. mniej gospodarstw rolnych niż przed kwartałem. Ponownie spadła dostępność kredytów preferencyjnych (o 1,1 pkt. proc.). 9. Warunki pogodowe w roku 216 bardziej sprzyjały produkcji rolnej niż w 21 r. Mimo to aż 69,3 % ankietowanych gospodarstw rolnych uznało skutki anomalii pogodowych za dotkliwe lub niekorzystne, a ledwie,8 % za nieodczuwalne. W historii badania przez Instytut koniunktury w rolnictwie tylko rok 21 był pod tym względem gorszy.

9 9 2. Wyniki szczegółowe WSKAŹNIK KONIUNKTURY IRGAGR średnia trend liniowy składnik cykliczny (prawa skala) Q3 21 Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q wskaźnik przychodów pieniężnych -7, -13,7-21,2-19,2-1,1-7,8 2. wskaźnik zaufania -4,6-4,9-3, -3, -,8-2,2 wskaźnik koniunktury (1.ˣ ) -6, -1,8-1,2-14, -7, -, wskaźnik wyrównanych przychodów pieniężnych wskaźnik zaufania

10 1 1 Wskaźnik koniunktury wg makroregionów 7,4 2, ,3 -, -7,6-8,4 -,7-7, -2,7 -,4 -,9 -, ,3-14,9-16,9 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q4 21 Q3 216 Q4 216 Wskaźnik koniunktury wg powierzchni gospodarstw rolnych -,,1, ,2-7,3-7,2-8,1-1,4-13,1-14, -16,6-2,1 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q4 21 Q3 216 Q ,7 Wskaźnik koniunktury wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne,3 - -1,1-1,9-3,9-1 -7,7-1 -1, -12,6-12,8-14,9-13,9-12,9-2 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q4 21 Q3 216 Q4 216

11 Wskaźnik koniunktury wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne,7-1,3-6,6 -,9-8, -1,6-11,6-1,6 podstawowe i zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe -1,2 Q4 21 Q3 216 Q Wskaźnik koniunktury wg grup PKD 27 8,1 1,9 1, ,2-2, -1,1 -,9-4,1-9,3-7,9-1,-1,2-1, ,2-2 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin Q4 21 Q3 216 Q ,1 chów i hodowla zwierząt działalność mieszana

12 12 NASTROJE GOSPODARSTW ROLNYCH saldo średnia trend liniowy Q3 21 Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q z ufnością 17,2 16,4 18,3 19,1 19,7 18,1 2. z obawą 67,8 69,2 67,1 64,8 66,4 68, 3. ze strachem 1, 14,4 14,6 16,1 13,9 13,4 saldo (1.-3.) 2,2 2, 3,7 3,,8 4,7 wskaźnika zaufania (1.-2.ˣ,1-3.) -6, -1,8-1,2-3, -,8-2,2 2 Nastroje gospodarstw rolnych wg makroregionów 2 19,6 17, 1 1 3,2 4,8 1,9 3,7 9,7 7,3,7 2, 3,2 2,9 - -,4-1,1-1,1 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q4 21 Q3 216 Q4 216

13 13 Nastroje gospodarstw rolnych wg powierzchni gospodarstw rolnych 1 1 7,6 7,4 11, 9,7 11, 2,3 1,9 3,9 - -3,9-3, ,4-13, do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q4 21 Q3 216 Q4 216 Nastroje gospodarstw rolnych wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,2 13,3 12,7 12,6 8,7 3,4,9 -,1-1,6-6,7-1,8-13,6 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q4 21 Q3 216 Q4 216

14 14 Nastroje gospodarstw rolnych wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 1 11,1 13,3 1 8,6 6,4 8, 3,7 -, , -4, podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q4 21 Q3 216 Q Nastroje gospodarstw rolnych wg grup PKD 27 17,7 1 13,6 1, 11, 11, 1 7,2 7,1 8, 4,7 3,1 3,6 - uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin -,3-1,3 chów i hodowla zwierząt,8,2 działalność mieszana Q4 21 Q3 216 Q4 216

15 1 PRZYCHODY PIENIĘŻNE stan przewidywania średnia stanu trend liniowy stanu Q3 21 Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q4 216 przewidywania 1. wzrosły 2,6 27,8 13,4 17,4 24,2 32,9 17,7 2. nie zmieniły się 39,2 33, 36,6 41, 38,1 3,2 4,7 3. zmalały 4,2 39,2,1 41,1 37,8 31,9 41,6 brak 8,2, 9, 8, 7,3,4 4,7 saldo (1.-3.) -19,6-11,4-36,7-23,7-13,6 1, -23,9 1 Przychody pieniężne wg makroregionów 1 8,6 3, 4,,7 1, ,2-3, -3,2 -, -1,7-13, -14,6-19,3-21,9-2,9 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q4 21 Q3 216 Q4 216

16 16 Przychody pieniężne wg powierzchni gospodarstw rolnych ,3,3-2,6-4,6-9,9-11, -13,1-12,6-1, -17,7-17, -23,1 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q4 21 Q3 216 Q Przychody pieniężne wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne 3,1 1,7 1,3-3,7-4,3-7,4-11,9-12,2-13, -14,4-14,3-14,9 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q4 21 Q3 216 Q4 216

17 17 Przychody pieniężne wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 4,,6, ,8-1,6-1,9-14,6-14,1-16, podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q4 21 Q3 216 Q ,3 1,1 Przychody pieniężne wg grup PKD 27 22,7 19,2 1,7-1 -8,8-4,2-7, -4,3-1, , -1,8-16,1-18,7-4 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin -3,2 chów i hodowla zwierząt działalność mieszana Q4 21 Q3 216 Q4 216

18 18 OSZCZĘDNOŚCI stan przewidywania średnia stanu trend liniowy stanu Q3 21 Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q4 216 przewidywania 1. wzrosły 11,3 16,1 8, 7, 12,9 1, 13,1 2. nie zmieniły się 4,4 4,9 39,9 43,9 42, 4,2 44, 3. zmalały 48,3 43, 1,6 48,6 4,1 39,3 42, 4. brak 2,6 19,6 19,3 19,8 18,2 17,4 17, saldo (1.-3.) -37, -26,9-43,1-41,1-32,2-23,8-29, Oszczędności wg makroregionów -17,6-18,1-17,2-2,1-23,8-22,6-27,3-27,9-26,8-26,4-27,1-34,6-33,2-33,1-44, północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q4 21 Q3 216 Q4 216

19 19 Oszczędności wg powierzchni gospodarstw rolnych ,4-14, ,1-28,3-2,9-2,3-24,3-3,4-31,2-3, -27, ,3 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q4 21 Q3 216 Q4 216 Oszczędności wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,9-23,9-23,4-22,7-26, -2, -27,9-26,9-27,9-27, -3,9-36,2 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q4 21 Q3 216 Q4 216

20 2 Oszczędności wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne , ,6-24,1-26,3-2,2-2,1-31,6-33, -34,2 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q4 21 Q3 216 Q ,2 Oszczędności wg grup PKD 27 7, ,6-32,6-12,9 uprawa roślin innych niż wieloletnie -1,3-21,4 uprawa roślin wieloletnich -36,9 -, rozmnażanie roślin -41,2-29,8-31,6 chów i hodowla zwierząt -29, -28, -3,8 działalność mieszana Q4 21 Q3 216 Q4 216

21 21 ZADŁUŻENIE stan przewidywania średnia stanu trend liniowy stanu Q3 21 Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q4 216 przewidywania 1. wzrosło 12,4 1,2 12,8 14,6 11,4 11,3 11,9 2. nie zmieniło się 4,4 43,9 38,3 4,4 43,1 39,7 31,3 3. zmalało 47,2 4,9 48,9 4, 4, 48,9 6,8 4. brak 31,3 3,6 32, 34,8 33,8 32,9 34, saldo (1.-3.) -34,8-2,7-36,1-2,4-34,1-37,6-44,9 Zadłużenie wg makroregionów , ,4-32,4-2,1-2, -27,7-3,1-3,4-38,8-33,2-43,9-44,9-4,1-47,7-49,8-6 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q4 21 Q3 216 Q4 216

22 22 Zadłużenie wg powierzchni gospodarstw rolnych ,9-24,4-26,2-27,7-29,3-31,9-34,9-34,1-3, -36,1-38,9-38,3 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q4 21 Q3 216 Q4 216 Zadłużenie wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,6-22,4-24, -24,7-29,6-28,9-32,6-34,6-36,9-38,1-37,7-39,4 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q4 21 Q3 216 Q4 216

23 23 Zadłużenie wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne , ,2-32,1-3,3-31,4-36,1-37, -4,2 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q4 21 Q3 216 Q , Zadłużenie wg grup PKD 27 18, ,9-26,7-3,-34,7-32,3-34,6-16,6-18, -3,7-2,8-31, -3, uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin Q4 21 Q3 216 Q , -47,6 chów i hodowla zwierząt działalność mieszana

24 24 ZAKUPY NAWOZÓW MINERALNYCH saldo średnia trend liniowy Q3 21 Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q wzrosły 13,6 11,7 12, 14, 1,6 12,8 2. nie zmieniły się 63, 8,2 6,4 8,3 8,2 6,1 3. zmalały 23,3 3,1 27,7 27,2 26,3 27,1 4. nie dokonano 4,6 8,9 11,2 4, 3,8 9, saldo (1.-3.) -9,7-18,4-1,7-12,7-1,7-14,3 Zakupy nawozów wg makroregionów - -2,6-1 -7, -7, -1-11,3-12,9-1,7-14,2-13,2-14,7-1,6-12,6-13, ,4-21,6-2,2 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q4 21 Q3 216 Q4 216

25 2 Zakupy nawozów wg powierzchni gospodarstw rolnych - -2, ,4-14,1-6,6-7, , -23,3-2, ,6-29,1-28,3-28, do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q4 21 Q3 216 Q4 216 Zakupy nawozów wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,2 -,3 -,7-1,7-1,7-14,6-16, -17,6-19,3-22, -24,2-3,9 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q4 21 Q3 216 Q4 216

26 26 Zakupy nawozów wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne - -1,6-1 -9, -8,1-6, , ,4-18,8-17, ,9 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q4 21 Q3 216 Q4 216 Zakupy nawozów wg grup PKD ,1-4, -8,2-1, -,4-12,8-2,4-28,1-21,2-16,1-19,3-11,9-17, , uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich -6, rozmnażanie roślin chów i hodowla zwierząt działalność mieszana Q4 21 Q3 216 Q4 216

27 27 ZAKUPY PASZ TREŚCIWYCH saldo średnia trend liniowy Q3 21 Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q wzrosły 12,6 22,9 18,9 14,9 14, 11, 2. nie zmieniły się 6,1 3,2 8,3 8,9 8, 6, 3. zmalały 27,3 23,9 22,8 26,2 27, 29, 4. nie dokonano 29,1 31, 3,8 27,4 32,8 31, saldo (1.-3.) -14,7-1, -3,9-11,3-12, -18, Zakupy pasz wg makroregionów 1,7 - -,4-1,8-2,9-1,3-1 -8, -1-13, -1,9-13, ,8-18,1-18, -19, -2-22,8-23, północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q4 21 Q3 216 Q4 216

28 28 - Zakupy pasz wg powierzchni gospodarstw rolnych 2,3, ,2-12,6-14,6-13,8-18,1-17, -22,1-2,1-24,1-29,1 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q4 21 Q3 216 Q4 216 Zakupy pasz wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne 2 1 1, 1 2,9 2, , -9, -6,8-7,2-17, -18,2-1,6-17,1-2,9 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q4 21 Q3 216 Q4 216

29 29 Zakupy pasz wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 1 1,7, ,7-1,3 -, -7, , -18,2-22, podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q4 21 Q3 216 Q4 216 Zakupy pasz wg grup PKD ,9 6,1 12, ,7-19,1-28,4-14,7-21,7-32,3 -,6-8,8-11, -11,8-2, - -6 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich -, rozmnażanie roślin Q4 21 Q3 216 Q4 216 chów i hodowla zwierząt działalność mieszana

30 3 ZAKUPY ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN saldo średnia trend liniowy Q3 21 Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q wzrosły 14,1 9,7 1,6 12,9 16,9 1,8 2. nie zmieniły się 8,6 8,3 6,6 61,8 8,4 9,6 3. zmalały 27,3 32, 28,8 2,3 24,7 29,6 4. nie dokonano 4,7 12,2 17,1,9 4,8 13,1 saldo (1.-3.) -13,2-22,3-18,2-12,4-7,8-18,8 Zakupy środków ochrony roślin wg makroregionów 1,4, ,4-1,2-14,2-2,2-2,7-21, -,6-12,3-2,2-9, -1, , -29,7 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q4 21 Q3 216 Q4 216

31 31 Zakupy środków ochrony roślin wg powierzchni gospodarstw rolnych - -1, ,8-13,4-1, -16,9-16,8-19,6-23,7-23,2-23,9-26,4-3,1 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q4 21 Q3 216 Q4 216 Zakupy środków ochrony roślin wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne 1 7, , -3, , -12,4-16, -18, -21,1-21,7-24, -29, -29,9 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q4 21 Q3 216 Q4 216

32 32 Zakupy środków ochrony roślin wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 1 4, ,4-8, ,8-22,3-21, -19,9-1, ,9 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q4 21 Q3 216 Q4 216 Zakupy środków ochrony roślin wg grup PKD , , ,2 -,4-14,1-8,1-6, -43,3-38, -18,4-24,4-9,4-23,6-21, -6-7 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich -7,1 rozmnażanie roślin Q4 21 Q3 216 Q4 216 chów i hodowla zwierząt działalność mieszana

33 33 INWESTYCJE W MASZYNY I URZĄDZENIA % dokonano średnia trend liniowy w % Q3 21 Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q4 216 dokonano 43,3 4,1 42,6 37,9 39,7 38,2 nie dokonano 6,7 9,9 7,4 62,1 6,3 61,8 % Inwestycje w maszyny i urządzenia wg makroregionów 46, 44,3 4,1 41,7 42,1 42,8 41,6 39,6 39,8 4, 37,7 34,1 32,2 32,1 3, północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q4 21 Q3 216 Q4 216

34 34 Inwestycje w maszyny i urządzenia wg powierzchni gospodarstw rolnych 6 2,2 2,1 48,8 4 4,1 4,3 4, % , 2,9 24, 26, 19,9 19,3 1 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q4 21 Q3 216 Q4 216 Inwestycje w maszyny i urządzenia wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne 6,1 4 % 3 46,2 47, 42,9 46,2 42,4 38,8 34,4 33,7 27,7 2 19,9 19, 1 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q4 21 Q3 216 Q4 216

35 3 Inwestycje w maszyny i urządzenia wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 6 % ,2 32,7 32,1 43,3 4, 39, 46,2 49, 47,4 2 1 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q4 21 Q3 216 Q Inwestycje w maszyny i urządzenia wg grup PKD 27 73,1 6 % 4 44,2 41,2 38,6 39,9 36,4 33,7 32,7, 4,9 41,8 39,1 39,6 37, 3, uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin chów i hodowla zwierząt działalność mieszana Q4 21 Q3 216 Q4 216

36 36 INWESTYCJE W BUDYNKI I BUDOWLE % dokonano średnia trend liniowy w % Q3 21 Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q4 216 dokonano 19,7 21, 18,8 14,1 16,8 16,7 nie dokonano 8,3 79, 81,2 8,9 83,2 83,3 Inwestycje w budynki i budowle wg makroregionów 3 26,1 2 2 % ,4 18, 16, 2,7 16,9 13,7 17, 1,7 19,2 19,4 18, 16,9 11,2 9,6 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q4 21 Q3 216 Q4 216

37 37 Inwestycje w budynki i budowle wg powierzchni gospodarstw rolnych 3 28,4 2 2 % ,7 14,2 12,7 13, 9,9 1,9 19,8 1,7 17, 23,4 21,1 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q4 21 Q3 216 Q4 216 Inwestycje w budynki i budowle wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,2 2 2 % ,8 2,9 18,4 19,1 18,8 2, 14,9 1,8 12,2 1,2 9,7 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q4 21 Q3 216 Q4 216

38 38 Inwestycje w budynki i budowle wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne % 1 18,9 12,7 14,1 2,9 16,2 16,1 2,9 2,2 23,7 1 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q4 21 Q3 216 Q4 216 Inwestycje w budynki i budowle wg grup PKD , % , 1,1 13,7 22,3 17, 24,8 2, 11, 2,2 18,6 19,8 2,3 17,4 16,6 1 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin chów i hodowla zwierząt działalność mieszana Q4 21 Q3 216 Q4 216

39 39 DOSTĘPNOŚĆ KREDYTÓW PREFERENCYJNYCH % tak średnia trend liniowy w % Q3 21 Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q4 216 tak 78, 76,3 76,3 77,4 7,9 74,8 nie 21, 23,7 23,7 22,6 24,1 2,2 Dostępność kredytów preferencyjnych wg makroregionów 84 82, % 74 77, 76,6 74, 72,9 78,4 77, 76,4 76,7 74,6 73, 79,4 73,7 79, 72 71, północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q4 21 Q3 216 Q4 216

40 4 Dostępność kredytów preferencyjnych wg powierzchni gospodarstw rolnych ,4 62,4 64, 7,3 76,7 77,9 78,2 7,4 68,6 6,6 81, 78,9 % do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q4 21 Q3 216 Q % Dostępność kredytów preferencyjnych wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne 8,4 79,7 74,6 76,4 78,6 7,4 77,4 73,3 74, 7,2 71,7 63,2 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q4 21 Q3 216 Q4 216

41 Dostępność kredytów preferencyjnych wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 81, ,3 76,6 76,7 76,8 % ,4 71,4 73,7 74, podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q4 21 Q3 216 Q4 216 Dostępność kredytów preferencyjnych wg grup PKD ,8 7,4 76,3 73,4 61, 61,6 69,2 67, 8,6 82,2 8,4 77,4 7,8 72,1 % ,7 2 1 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin chów i hodowla zwierząt działalność mieszana Q4 21 Q3 216 Q4 216

42 42 ZAMIAR WZIĘCIA KREDYTU 4 4 % tak średnia trend liniowy w % Q3 21 Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q4 216 tak 27,6 27,9 28,3 22,8 23,3 22,9 nie 72,4 72,1 71,7 77,2 76,7 77,1 Zamiar wzięcia kredytu wg makroregionów ,9 3,3 3,9 3 2 % ,7 2,9 2,8 21,3 19,7 26,9 23,3 22,2 19,3 22,3 19, 1, 1 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q4 21 Q3 216 Q4 216

43 43 Zamiar wzięcia kredytu wg powierzchni gospodarstw rolnych , ,8 31, 32,8 % ,9 14,6 12,8 9,8 18, 12,3 22,7 22,6 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q4 21 Q3 216 Q4 216 Zamiar wzięcia kredytu wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne % , 32,9 28,9 3,3 26,7 26,1 26, 23,2 2,3 19, 18, 1,8 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q4 21 Q3 216 Q4 216

44 44 Zamiar wzięcia kredytu wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne % 1 22,3 2,6 17,4 3,1 22, 2, 32,9 3,2 26, 1 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q4 21 Q3 216 Q4 216 Zamiar wzięcia kredytu wg grup PKD % 2 26,3 23,9 23,3 24,9 2,2 16,3 34,6 32, 31,2 24,4 21,8 28,7 24, 22, 1 1 7,9 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin chów i hodowla zwierząt działalność mieszana Q4 21 Q3 216 Q4 216

45 4 ZACIĄGNIĘCIE KREDYTU PREFERENCYJNEGO % tak średnia trend liniowy w % Q3 21 Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q4 216 tak 4, 37,1 39,1 33,4 34,8 37,4 nie 9, 62,9 6,9 66,6 6,2 62,6 Zaciągnięcie kredytu preferencyjnego wg makroregionów % , 42,4 37, 38,3 3,7 3,9 39,6 37,1 3, 3,6 36,3 32,4 34,1 21,7 19,8 1 1 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q4 21 Q3 216 Q4 216

46 46 Zaciągnięcie kredytu preferencyjnego wg powierzchni gospodarstw rolnych 6 46,6 1,6 2,6 4 % 3 38,6 34,8 38,6 2 17,8 16,1 2, 17,9 14, 14,8 1 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q4 21 Q3 216 Q4 216 Zaciągnięcie kredytu preferencyjnego wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne % 2 41, 41,7 27,7 33,1 42,3 4,2 33,9 31,3 37,4 23, 24,4 22, do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q4 21 Q3 216 Q4 216

47 47 % Zaciągnięcie kredytu preferencyjnego wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 34,3 3,1 3,8 38,1 3, 39, 4,2 4, podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q4 21 Q3 216 Q , % , 3,8 42, uprawa roślin innych niż wieloletnie Zaciągnięcie kredytu preferencyjnego wg grup PKD 27 29, 2,6 23,7 uprawa roślin wieloletnich 16,7 1,4 12, rozmnażanie roślin Q4 21 Q3 216 Q ,4 43,7 4,4 chów i hodowla zwierząt 37, 33,8 33,2 działalność mieszana

48 48 ZACIĄGNIĘCIE KREDYTU RYNKOWEGO % tak średnia trend liniowy w % Q3 21 Q4 21 Q1 216 Q1 216 Q3 216 Q4 216 tak 23,1 2,6 24, 18,8 2,3 21,9 nie 76,9 79,4 76, 81,2 79,7 78,1 Zaciągnięcie kredytu rynkowego wg makroregionów % ,2 2,6 24,8 18, 16,1 14,3 27, 26,9 21,6 2,8 21,1 21, 19, 17, 1, 1 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q4 21 Q3 216 Q4 216

49 49 Zaciągnięcie kredytu rynkowego wg powierzchni gospodarstw rolnych 3 33,2 3 27, 29,4 % ,7 16,9 14, 14, 12, 11,4 2,8 17, 22, do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q4 21 Q3 216 Q4 216 Zaciągnięcie kredytu rynkowego wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne 2 2 2,2 19,2 2,2 23,3 21,3 23,4 19,1 19,7 21,6 18,6 16,2 % ,4 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q4 21 Q3 216 Q4 216

50 Zaciągnięcie kredytu rynkowego wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne ,7 21,8 2,7 2,4 21, 19,4 19,4 22,4 23,6 % 1 1 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q4 21 Q3 216 Q Zaciągnięcie kredytu rynkowego wg grup PKD 27 29,6 27,4 2 2 % 1 17,7 21,6 22, 21,9 18,8 1,2 12,9 12, 21, 19,4 19, 2,2 1 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich, rozmnażanie roślin chów i hodowla zwierząt działalność mieszana Q4 21 Q3 216 Q4 216

51 1 1. Skutki anomalii pogodowych w % Q4 211 Q4 212 Q4 213 Q4 214 Q4 21 Q4 216 dotkliwe 1,3 13, 7,9 4,4 27,2 17,1 niekorzystne 4,6 44,8 36,8 31,1 4, 2,2 nieznaczne 32, 33,1 39,8 4,2 1,4 24,8 nieodczuwalne 6,6 9,2 1, 19,2 2,9,8 Skutki anomalii pogodowych wg makroregionów 7 6 3,8 9,1 6, 47,7 4,6 % ,3 32, 24,2 23,9 2,1 17,2 14, 13,6 13,6 8,7 4,8,7 6,7 2,4 3, północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy dotkliwe niekorzystne nieznaczne nieodczuwalne 7 Skutki anomalii pogodowych wg powierzchni gospodarstw rolnych 6 3,1 7,9 % ,4 3, 1,8 12,3 12,8 44,7 34, 8, 23, 18,6 17,4 19,2 4,7,6 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha dotkliwe niekorzystne nieznaczne nieodczuwalne

52 2 7 6 Skutki anomalii pogodowych wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne 9,9 2,8 1,2 46,3 % ,4 21, 24,2 17,6 16,6 26, 2, 21,6 1 3,3,4 6,2 6,7 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat dotkliwe niekorzystne nieznaczne nieodczuwalne 6 Skutki anomalii pogodowych wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 4,4 1,1 49,2 4 % ,9 26, 1,4 24, 2, 22,8 1,4,8 6,1 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe dotkliwe niekorzystne nieznaczne nieodczuwalne 6 3,1 Skutki anomalii pogodowych wg grup PKD 27 1,6 2,8 4, 43,1 4 % , 22,2,2 1,7 33, 3, 31,3 23,2 18, 12, 1,8 7,8 7, 6,4, uprawa niewieloletnich uprawa wieloletnich rozmnażanie roślin chów mieszana dotkliwe niekorzystne nieznaczne nieodczuwalne

53 3 IV. KONIUNKTURA W PRZEMYŚLE PRZETWÓRCZYM 1. Omówienie wyników 1. Podobnie jak w poprzednich, wyniki badania koniunktury w przemyśle przetwórczym także w czwartym kwartale cechowała zmienność. Zjawisko to obserwujemy od ok. trzech lat. Wartości wskaźnika koniunktury w przemyśle naprzemiennie rosną i spadają, niekoniecznie w rytmie zmian sezonowych, zaś w przebiegu czynnika cyklicznego od połowy 214 widoczna jest tendencja spadkowa. Zmienność ta najdobitniej przejawia się w zróżnicowaniu zachowań przedsiębiorstw z różnych sektorów własnościowych. Miało ono miejsce w całym 216 roku. Przedsiębiorstwa publiczne i prywatne naprzemiennie informowały o poprawie i pogorszeniu się koniunktury. Wartość ogólnego wskaźnika koniunktury w przemyśle przetwórczym w październiku nieznacznie zmniejszyła się wartości względem wartości z września 216 r. o,1 pkt., do poziomu -1,6 pkt. Zmiana ta jest tak niewielka, że mieści się w granicach błędu statystycznego. Jednak zmiany w obu sektorach własnościowych były bardziej wyraziste. Poprawę koniunktury odnotowały tylko przedsiębiorstwa publiczne. Wzrost wartości wskaźnika dla tej grupy przedsiębiorstw wyniósł 11, pkt., do poziomu +6,4 pkt. W przypadku przedsiębiorstw prywatnych odnotowano spadek wartości wskaźnika o 1, pkt., do poziomu -2,6 pkt. W listopadzie wartość ogólnego wskaźnika koniunktury zmniejszyła się o 9,1 pkt., do poziomu -1,7 pkt. W tym miesiącu spadek wartości wskaźnika miał miejsce w obu sektorach własnościowych. Wartość wskaźnika dla sektora prywatnego obniżyła się o 8,3 pkt., do poziomu 1,9 pkt. Wartość wskaźnika dla firm publicznych zmniejszyła się o 1,7 pkt., do poziomu -9,3 pkt. W skali kwartału ogólny wskaźnik koniunktury zmniejszył swoją wartość o 11, pkt. Spadek wartości wskaźnika w sektorze publicznym wyniósł 17,8 pkt., a w sektorze prywatnym 1, pkt. W skali roku wartość ogólnego wskaźnika koniunktury obniżyła się o 4,1 pkt., dla firm publicznych o 16,7 pkt., a dla prywatnych o 2,8 pkt. Zarówno w IV kwartale jak i w skali roku większe spadki wartości wskaźnika koniunktury miały miejsce w firmach publicznych. Zmiany surowych wartości ogólnego wskaźnika koniunktury nie wpłynęły na zmianę linii trendu, która w dalszym ciągu opada. 2. Zmiany koniunktury były zróżnicowane nie tylko w zależności od form własności przedsiębiorstw, ale także w zależności od wielkości przedsiębiorstwa, rodzaju produkcji i miejsca prowadzenia działalności. W październiku zmiany wartości wskaźnika były zróżnicowane. W listopadzie natomiast, tak jak w skali kwartału, we wszystkich badanych grupach przedsiębiorstw odnotowano pogorszenie się koniunktury. W przekroju wg wielkości przedsiębiorstwa mniejsze spadki wartości wskaźnika: o 1,3 i 1,1 pkt. miały miejsce w przedsiębiorstwach zatrudniających: do pracowników i od 1 do 2 pracowników. Większe spadki wartości wskaźnika koniunktury odnotowano dla przedsiębiorstw większych dla przedsiębiorstw zatrudniających od 21 do pracowników spadek wartości wskaźnika wyniósł 11,9 pkt., a dla przedsiębiorstw zatrudniających ponad pracowników 13,7 pkt. W sumie, mimo zróżnicowania w kolejnych miesiącach, kwartalne spadki wartości wskaźnika były zbliżone; mieściły się w przedziale 1-14 pkt. Dla wszystkich grup przedsiębiorstw wartości wskaźnika koniunktury na koniec kwartału są ujemne. W przekroju według głównych grup produktowych najmniejsze pogorszenie się koniunktury w skali kwartału odnotowano w przedsiębiorstwach produkujących trwałe dobra konsumpcyjne. Wyniosło ono,2 pkt., z poziomu +2, pkt. do wysokości +2,3 pkt. Tylko dla tej grupy wskaźnik przyjął wartość dodatnią. Spadki w pozostałych grupach były większe, a wartości wskaźników koniunktury ujemne. Największy spadek wartości wskaźnika, o 21, punktów, do poziomu -16,1 pkt. miał miejsce

54 4 w przedsiębiorstwach wytwarzających półprodukty. Dla przedsiębiorstw produkujących nietrwałe dobra konsumpcyjne wskaźnik zmniejszył swoją wartość o 3,2 pkt., do poziomu -3,2 pkt., a dla przedsiębiorstw produkujących dobra inwestycyjne wskaźnik obniżył swoją wartość o,4 pkt., do poziomu -7,8 pkt. Zmiany koniunktury w przekroju regionalnym cechowała największa zmienność. Z miesiąca na miesiąc wartości wskaźników koniunktury, obliczanych dla poszczególnych województw, rosły i malały. W skali kwartału koniunktura poprawiła się w trzech województwach: lubelskim, pomorskim i warmińsko-mazurskim. W pozostałych koniunktura pogorszyła się. Największe pogorszenie się koniunktury miało miejsce w województwie podlaskim (o 19,7 pkt.) oraz lubuskim (o 19, pkt.). Najwyższą wartość, +,8 pkt., wskaźnik koniunktury przyjął dla województwa warmińsko-mazurskiego, a najniższą, -26,7 pkt., dla zachodniopomorskiego. 3. Podobnie jak w poprzednich badaniach, odnotowano zróżnicowanie odpowiedzi na poszczególne pytania ankiety, zarówno w wartości sald diagnostycznych jak i prognostycznych. W październiku przewidywania przedsiębiorstw z obu sektorów były pesymistyczne. W listopadzie ten pesymizm jeszcze się pogłębił. Salda większości pytań ankiety w obu miesiącach przyjmowały wartości ujemne. Pogorszenie się koniunktury w listopadzie było większe niż w październiku. Trudno przewidywać, czy oznacza to dalsze osłabienie się koniunktury (w I kwartale 217 roku). 4. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość produkcji wzrosła w październiku, przyjmując wartość dodatnią +2,8 pkt. Zmalała w listopadzie, przyjmując znowu wartość ujemną -7,4 pkt. W skali kwartału wartość salda nie zmieniła się. W skali roku miał miejsce spadek wartości salda o 6,6 pkt. Zmiany surowych wartości sald w tym kwartale nie wpłynęły zasadniczo na przebieg linii trendu, którego spadek obserwujemy od ponad dwóch lat. Wartości salda przewidywań w październiku były dodatnie, w listopadzie ujemne, zróżnicowane w zależności od formy własności przedsiębiorstw. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość zamówień również zwiększyła się w październiku, a zmalała w listopadzie. W ciągu kwartału wartość salda obniżyła się o,3 pkt. Jest niższa od wartości sprzed roku o 6, pkt. Długookresowy trend w dalszym ciągu jest spadkowy. Wartość salda prognostycznego była ujemna i malała w kolejnych miesiącach. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość zamówień eksportowych była ujemna i malała w kolejnych miesiącach. W skali kwartału saldo zmniejszyło swoją wartość o 9,7 pkt., zaś w skali roku o 7,8 pkt. Wartość salda prognostycznego także zmniejszała się w kolejnych miesiącach i pozostaje ujemna. Saldo odpowiedzi na pytanie o poziom zapasów zwiększało swoją wartość w kolejnych miesiącach o, odpowiednio: 1,1 i 7, pkt. W ciągu kwartału wartość salda wzrosła o 8,2 pkt., w ciągu roku zaś o,9 pkt. W przebiegu linii trendu od trzech lat wyraźna jest lekka tendencja wzrostowa. Saldo przewidywań przez cały rok przyjmowało wartości ujemne aż do listopada, kiedy osiągnęło wartość dodatnią. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o ceny wyrobów gotowych w październiku zmniejszyła się, a w listopadzie wzrosła, pozostając ujemną. W skali kwartału wartość salda wzrosła o, pkt., a w skali roku o,8 pkt. W przebiegu linii trendu ciągle widoczna jest tendencja spadkowa. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość zatrudnienia w październiku wzrosła o,7 pkt.; w listopadzie zmalała o 6,2 pkt. Zmiany były jednak różne w poszczególnych sektorach własnościowych. W ciągu kwartału wartość salda ogółem zmniejszyła się o 6,3 pkt. Jest niższa od wartości sprzed roku o 6, pkt. Od dwóch linia trendu przebiega w pobliżu zera. Wartości salda przewidywań są ujemne zarówno dla firm prywatnych jak i publicznych, i maleją. Sytuacja finansowa przedsiębiorstw w ciągu kwartału pogorszyła się. Wartość salda odpowiedzi na to pytanie jest niższa od wartości z sierpnia br. o 2, pkt. W ciągu roku wartość salda zmniejszyła się o 3,9 pkt. W przebiegu linii trendu ponownie nasila się tendencja spadkowa. Przewidywania przedsiębiorstw na najbliższe miesiące są pesymistyczne. Ocena ogólnej kondycji gospodarki polskiej pogorszyła się w ciągu kwartału i przyjmuje najniższą wartość spośród wszystkich sald. W październiku wartość salda odpowiedzi na to pytanie zmalała o 4,6 pkt., a w listopadzie o,2

55 pkt. do poziomu -26,3 pkt. W ciągu kwartału wartość salda obniżyła się o 12,7 pkt., w ciągu roku zaś o 18,4 pkt. Wartości sald diagnostycznego i prognostycznego pozostają ujemne. W przebiegu linii trendu nasila się tendencja spadkowa.. Kolejny kwartał przedsiębiorstwa informują o wzroście przeciętnego jednostkowego kosztu produkcji. Wartość salda odpowiedzi na to pytanie zwiększyła się w ciągu kwartału o 6, pkt. i jest wyższa od poziomu sprzed roku o 17,9 pkt. Przedsiębiorstwa przewidują dalszy wzrost kosztów. 6. O 3,1 punktu procentowego zmniejszył się stopień wykorzystania mocy produkcyjnych. Obecnie wynosi 73, % i jest wyższy od wartości sprzed roku o 2, pkt. proc. Przewidywany jest dalszy wzrost stopnia wykorzystania mocy produkcyjnych. 7. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość eksportu zmniejszyła się w ciągu kwartału o,6 pkt. W ciągu roku wartości salda zmalała o 4,7 pkt. W kolejnym kwartale oczekiwany jest dalszy spadek eksportu. Spadkowi eksportu towarzyszy niewielki spadek konkurencyjności naszych towarów na rynkach zagranicznych, a zarazem pogorszenie się konkurencyjności wyrobów importowanych. Rosną korzyści z produkcji na eksport w porównaniu do korzyści z produkcji na rynek krajowy. Przedsiębiorstwa spodziewają się, że te tendencje utrzymają się w najbliższych miesiącach. 8. W czwartym kwartale 216 r. zmiany uciążliwości barier działalności gospodarczej były niewielkie, lecz zróżnicowane. Zmniejszyła się uciążliwość bariery popytowej. Przedsiębiorstwa ciągle wymieniają ją jako główna barierę działalności gospodarczej. Informuje o tym 47,3 procent ankietowanych przedsiębiorstw. Na kolejnych miejscach wymieniane są: bariera podatkowa (47, %) i prawna (39,4%). Przedsiębiorstwa informują o narastających trudnościach ze znalezieniem wykwalifikowanej siły roboczej i utrzymaniu płynności finansowej. 9. Zwiększyły się wydatki na inwestycje. W ciągu 6 miesięcy, jakie upłynęły od poprzedniego badania, wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość wydatków na budynki i budowle zwiększyła się o 2,1 pkt. i wynosi +1,1 pkt. Roczny wzrost wartości salda wyniósł 1,1 pkt. W przypadku wydatków na maszyny, urządzenia i środki transportu wartość salda wzrosła o 2,3 pkt. i wynosi +6,2 pkt. W skali roku miał jednak miejsce spadek wartości salda o 4,3 pkt. Ponad połowa badanych przedsiębiorstw informuje o inwestowaniu w wymianę wyposażenia. 24 procent przedsiębiorstw inwestuje w mechanizację i automatyzację produkcji. Kolejne miejsca na liście celów projektów inwestycyjnych zajmują: zwiększanie mocy produkcyjnych, oszczędzanie energii i wprowadzanie nowych technik wytwarzania. 1. Na zmiany koniunktury w czwartym kwartale negatywnie oddziaływały czynniki sezonowe. Oddziaływanie czynników cyklicznych także było negatywne. Przewidywania na najbliższe miesiące są pesymistyczne. Należy spodziewać się dalszego pogarszania się koniunktury w przemyśle przetwórczym w I kwartale 217 r. Utrzymująca się niepewność, która powoduje zmienność opinii przedsiębiorstw, utrudnia jednak formułowanie prognoz nawet na najbliższą przyszłość. Zwykle poprawę koniunktury obserwowaliśmy dopiero w II kwartale.

56 6 2. Wyniki szczegółowe WSKAŹNIK KONIUNKTURY IRGIND średnia składnik cykliczny (prawa skala) -2 składowe salda XI 1 VII 16 VIII 16 IX 16 X 16 XI wielkość produkcji przewidywania -9,4 1,3 6,2 1,6, -14,3 2. wielkość zamówień stan -7, -11,6-9,7-11,1-9,1-14, 3. zapasy - stan 2,8 -,8-4, -4,9-3,8 3,7 wskaźnik koniunktury (IRGIND): ( )/3-6,6-3,2,3-1, -1,6-1,7 1 7,4 6,4 Wskaźnik koniunktury wg sektorów własnościowych - -2,6-1 -9,3-8,1-1,9-1 przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne XI'1 X'16 XI'16

57 7 1 Wskaźnik koniunktury wg wielkości zatrudnienia,4 4,7-1,1 2,6 - -3,3-4,2-4,2-1 -7, -6, -1-12, ,7 <1 osób 1-2 osób 21- osób > osób XI'1 X'16 XI'16 1 Wskaźnik koniunktury wg głównych grup przemysłowych,6,2 1,1 4,3 2,3 1, - -, -3,2-1 -7,8-7,9-11, ,1-2 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne XI'1 X'16 XI'16

58 8 PRODUKCJA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) XI 1 VIII 16 IX 16 X 16 XI 16 przewidywania wzrost 23,6 19,7 19,8 27,7 19,2 14,2 brak zmiany 2, 3,2 8,8 47,4 4,2 7,3 spadek 24,4 27,1 21,4 24,9 26,6 28, saldo (1.-3.) -,8-7,4-1,6 2,8-7,4-14, ,7 Produkcja wg sektorów własnościowych 1,1 3 27, ,8-1,9-2 przedsiębiorstwa publiczne XI'1 X'16 XI'16-13,8 przedsiębiorstwa prywatne

59 9 3 2 Produkcja wg wielkości zatrudnienia 26, ,4 12, 1,8 3,3, - -,9-4, -1-8, ,7-12, -12, -2 <1 osób 1-2 osób 21- osób > osób XI'1 X'16 XI'16 2 Produkcja wg głównych grup przemysłowych 2 16,7 19, ,2 1,3-2,4-1,2, 3,1 -,7-1 -9,6 -, , -2 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne XI'1 X'16 XI'16

60 6 ZAMÓWIENIA OGÓŁEM stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) XI 1 VIII 16 IX 16 X 16 XI 16 przewidywania wzrost 2,4 18,9 17,6 22,6 16, 11,1 brak zmiany 1,7 2,4 3,7 4,7 3,,9 spadek 27,9 28,6 28,7 31,7 3, 33, saldo (1.-3.) -7, -9,7-11,1-9,1-14, -21, ,1 Zamówienia wg sektorów własnościowych 2,1 - -2,2-1 -9,3-1, -1-2 przedsiębiorstwa publiczne XI'1 X'16 XI'16-1, przedsiębiorstwa prywatne

61 61 2 Zamówienia wg wielkości zatrudnienia 17,3 1 13,4 1-3,4, ,7-1, -1,3-12, -14, -16,6-2,2-2, <1 osób 1-2 osób 21- osób > osób XI'1 X'16 XI'16 2 Zamówienia wg głównych grup przemysłowych 16,7 17, ,3,, ,2 -, ,4-16,3-18,4-16,1-1,9-2 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne XI'1 X'16 XI'16

62 62 ZAMÓWIENIA EKSPORTOWE stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) XI 1 VIII 16 IX 16 X 16 XI 16 przewidywania wzrost 19,4 19,3 12, 1,8 11,4 13,7 brak zmiany 48,8,9 8,2 49,7 6,9 7,6 spadek 31,8 29,8 29,8 34, 31,6 28,7 nie dotyczy 27,8 29,2 3,3 29,9 29,7 28,6 saldo (1.-3.) -12,4-1, -17,8-18,7-2,2-1, ,6 Zamówienia eksportowe wg sektorów własnościowych ,6-18,3-2,4-2, ,8 przedsiębiorstwa publiczne XI'1 X'16 XI'16 przedsiębiorstwa prywatne

63 63 1 Zamówienia eksportowe wg wielkości zatrudnienia 6,7 - -3, ,8-12, -11, ,9-18,7-16,4-23, , , -33,3-4 <1 osób 1-2 osób 21- osób > osób XI'1 X'16 XI' Zamówienia eksportowe wg głównych grup przemysłowych 2,7 1 6,, -1,4-1 -1,4-8, ,3-21,4-2, -27,6-27,9-32,7 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra XI'1 X'16 XI'16 konsumpcyjne

64 64 ZAPASY stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) XI 1 VIII 16 IX 16 X 16 XI 16 przewidywania wzrost 17,8 11,1 12, 12,7 16,3 14,7 brak zmiany 67,1 73,3 7,1 7,8 71,1 7,8 spadek 1, 1,6 17,4 16, 12,6 14, saldo (1.-3.) 2,8-4, -4,9-3,8 3,7,2 2 Zapasy wg sektorów własnościowych 1 14,9 1 4,3 3, 2, - -1,9 -, -1 przedsiębiorstwa publiczne XI'1 X'16 XI'16 przedsiębiorstwa prywatne

65 6 1 Zapasy wg wielkości zatrudnienia 13,3 1 8,9 1,2 1, 6,7, - -,9-2, ,7-1,4-11, -12, <1 osób 1-2 osób 21- osób > osób XI'1 X'16 XI'16 1 Zapasy wg głównych grup przemysłowych 1 6,9 1,3 1,7 4,6 3, 2,7 3,2 4,4 - -4, -3, -6,1-1 -9,9-1 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne XI'1 X'16 XI'16

66 66 CENY stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) XI 1 VIII 16 IX 16 X 16 XI 16 przewidywania wzrost 6, 8,4 8, 9,2 9,3 11,8 brak zmiany 84,8 8,3 79,7 76,1 79, 76,4 spadek 9,2 11,3 11,9 14,7 11,7 11,8 saldo (1.-3.) -3,2-2,9-3,4 -, -2,4, 2 Ceny wg sektorów własnościowych 23, , ,8 przedsiębiorstwa publiczne XI'1 X'16 XI'16-3,4 -,2-6,8 przedsiębiorstwa prywatne

67 Ceny wg wielkości zatrudnienia 1,3 7,7 12, 3,3, ,2-3,4-6,1-6, -8, -1,3-12, <1 osób 1-2 osób 21- osób > osób XI'1 X'16 XI'16 Ceny wg głównych grup przemysłowych ,9 1 8,3 4,,, - -3, -3, ,6-7,9-1,7-12,8-13,2 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne XI'1 X'16 XI'16

68 68 ZATRUDNIENIE stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) XI 1 VIII 16 IX 16 X 16 XI 16 przewidywania wzrost 14,4 13,6 13,1 14,3 11,7 8,9 brak zmiany 72,3 73,6 73,8 72,1 71,1 73, spadek 13,4 12,8 13,1 13,6 17,2 18,1 saldo (1.-3.) 1,,8,,7 -, -9, ,9 Zatrudnienie wg sektorów własnościowych , -4,2 przedsiębiorstwa publiczne XI'1 X'16 XI'16 1,2-2, -6,2 przedsiębiorstwa prywatne

69 Zatrudnienie wg wielkości przedsiębiorstwa 2, 1 12, 1 3,4 3, 3, ,7-1,9-3, -1,4 -,7-7, <1 osób 1-2 osób 21- osób > osób XI'1 X'16 XI'16-18,8 3 2 Zatrudnienie wg głównych grup przemysłowych 24,2 2 16, ,9 9,6 8, , -,7-3,6-4, -8,8-1,4-1,9 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne XI'1 X'16 XI'16

70 7 SYTUACJA FINANSOWA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) XI 1 VIII 16 IX 16 X 16 XI 16 przewidywania poprawa 14,9 14, 14,7 13, 13,4 11,9 brak zmiany 66,4 6,3 6,4 68,3 6, 62,4 pogorszenie 18,7 2,2 19,9 18,7 21,1 2,8 saldo (1.-3.) -3,8 -,7 -,2 -,7-7,7-13, ,4 Sytuacja finansowa wg sektorów własnościowych 1 1 8,, ,8-6,3-9, -1 przedsiębiorstwa publiczne XI'1 X'16 XI'16 przedsiębiorstwa prywatne

71 71 1 Sytuacja finansowa wg wielkości zatrudnienia 13,3 1 6,2 7,7, - -2, -3, -3,4-1 -6,2-1 -1,3-1, -11,9-1, -2 <1 osób 1-2 osób 21- osób > osób XI'1 X'16 XI'16 Sytuacja finansowa wg głównych grup przemysłowych, , -, -,9-6,9-3,8 -, , ,6-1,1-16,2-18, półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra XI'1 X'16 XI'16 konsumpcyjne

72 72 OGÓLNA SYTUACJA GOSPODARKI stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) XI 1 VIII 16 IX 16 X 16 XI 16 przewidywania poprawa 1, 7, 8,2 7,7 7,6 9, brak zmiany 71,1 72,4 67,1 63, 8, 2, pogorszenie 18,4 2,6 24,7 28,8 33,9 38, saldo (1.-3.) -7,9-13,6-16, -21,1-26,3-28, Ogólna sytuacja gospodarki wg sektorów własnościowych - -4,3-1 -7, , , ,8 przedsiębiorstwa publiczne XI'1 X'16 XI'16-26, przedsiębiorstwa prywatne

73 73 - Ogólna sytuacja gospodarki wg wielkości zatrudnienia -2,1, -1-7, , -2-16,1-16,7-18, ,4-24, ,8-3,8-34, -4 <1 osób 1-2 osób 21- osób > osób XI'1 X'16 XI'16 Ogólna sytuacja gospodarki wg głównych grup przemysłowych ,2-6,2-1, -3,3-14,8-3,9-11,9-14, , , ,4-36,2 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne XI'1 X'16 XI'16

74 74 WYKORZYSTANIE MOCY PRODUKCYJNYCH stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q4 216 przewidywania wzrost 22,4 13,1 17,9 18,2 19,8 16, brak zmiany 6,4 68,3 63,3 6,4 6,1 64,9 spadek 17,2 18, 18,9 16,4 2, 18,6 saldo (1.-3.),2 -,4-1, 1,8 -,2-2,1 stopień wykorzystania mocy produkcyjnych (%) 71, 73,3 72,2 76,6 73, 73, , Wykorzystanie mocy produkcyjnych wg sektorów własnościowych 1 1 3,7 3,3,2 - -4, ,7 przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne Q4 21 Q3 216 Q4 216

75 7 Wykorzystanie mocy produkcyjnych wg wielkości zatrudnienia 3 26, ,6 6,7 7,7,1 3,1 3, 3,4 1,2 -,9-2,6 -,6 <1 osób 1-2 osób 21- osób > osób Q4 21 Q3 216 Q Wykorzystanie mocy produkcyjnych wg głównych grup przemysłowych 1, 9,4 9, ,4 6,, 7,2 4 2, ,6-4,3-6,4-7,7 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne Q4 21 Q3 216 Q4 216

76 76 KONKURENCYJNOŚĆ TOWARÓW ZAGRANICZNYCH stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q4 216 przewidywania wzrost 13,9 12,3 14,4 12, 12,1 11,1 brak zmiany 8,3 8,3 81,9 82,8 81,1 79,7 spadek,7 7,4 3,7,2 6,8 9,2 trudno ocenić 27,1 26,4 2,1 28,4 29,2 32, saldo (1.-3.) 8,2 4,9 1,7 6,8,3 1,9 1 Konkurencyjność wyrobów zagranicznych na rynku krajowym wg sektorów własnościowych 1 9, 8, 7,8, - -2,3-1 -8,7 przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne Q4 21 Q3 216 Q4 216

77 77 Konkurencyjność wyrobów zagranicznych na rynku krajowym wg wielkości zatrudnienia 2 16,7 17,2 1 11,9 12,9 1 9,2 3,3,6 3,9,, - -1 <1 osób 1-2 osób 21- osób > osób -8,3-8,3 Q4 21 Q3 216 Q Konkurencyjność wyrobów zagranicznych na rynku krajowym wg głównych grup przemysłowych 2, 22,8 21,1 1 13, 12, 1,,7 1,4 1,9 1,6, ,8 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne Q4 21 Q3 216 Q4 216

78 78 PRODUKCJA NA EKSPORT stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q4 216 przewidywania wzrost 14,4 18,9 2,1 14,1 11,4 1,4 brak zmiany 63,1 6,4 62, 64,6 64,4 68, spadek 22, 24,8 17,9 21,3 24,2 21,7 saldo (1.-3.) -8,1 -,9 2,2-7,2-12,8-11,3 2 Produkcja na eksport wg sektorów własnościowych 1 1, 1, ,7-7, -11,6-14,2-2 przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne Q4 21 Q3 216 Q4 216

79 79 Produkcja na eksport wg wielkości zatrudnienia 1 13,4 1,, , -7,1-7,7-9,3-1,4-11, -13,4-14,8-16,2 <1 osób 1-2 osób 21- osób > osób Q4 21 Q3 216 Q Produkcja na eksport wg głównych grup przemysłowych 17,7 14,3 1, , -1, -9,4-8,8-13,7-9,2-6,4-7, ,3 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne Q4 21 Q3 216 Q4 216

80 8 KONKURENCYJNOŚĆ WYROBÓW KRAJOWYCH NA RYNKACH ZAGRANICZNYCH stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q4 216 przewidywania wzrost 11, 12,1 11,8 1,8 8,3 8,3 brak zmiany 79,8 78,9 76, 79,3 82,2 82,9 spadek 9,2 9, 11,8 9,9 9, 8,9 trudno ocenić 22,9 22,1 23,6 26,6 28,9 3, saldo (1.-3.) 1,8 3,1,,9-1,2 -,6 1 8 Konkurencyjność wyrobów krajowych na rynkach zagranicznych wg sektorów własnościowych 7,7 8, ,,6-2 przedsiębiorstwa publiczne -,8-1,1 przedsiębiorstwa prywatne Q4 21 Q3 216 Q4 216

81 81 Konkurencyjność wyrobów krajowych na rynkach zagranicznych wg wielkości zatrudnienia , 16,7 1 3,3 1,8,,4 4,8, ,4-1,7-8, -1 <1 osób 1-2 osób 21- osób > osób -12, Q4 21 Q3 216 Q4 216 Konkurencyjność wyrobów krajowych na rynkach zagranicznych wg głównych grup przemysłowych 1 8,2 8, 1,3 4, 3,3 2, ,3-2,1-3,6-6,9 -, ,7 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne Q4 21 Q3 216 Q4 216

82 82 KORZYŚCI Z PRODUKCJI NA EKSPORT W STOSUNKU DO KORZYŚCI Z PRODUKCJI NA RYNEK KRAJOWY stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q4 216 przewidywania wzrost 24,3 31, 31,1 26, 3,2 29, brak zmiany 62, 47,4 2,7 2, 1,8 1,8 spadek 13,6 21,1 16,2 21, 18, 19,2 saldo (1.-3.) 1,7 1,4 14,9, 12,2 9, Korzyści z produkcji na eksport / korzyści z produkcji na rynek krajowy wg sektorów własnościowych 12,6 9, 1,2 - -2, , ,7 przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne Q4 21 Q3 216 Q4 216

83 83 Korzyści z produkcji na eksport / korzyści z produkcji na rynek krajowy wg wielkości zatrudnienia ,3 16,7 24,3 1,3 8,7 8, 1,3 17,3 6,7 13, <1 osób 1-2 osób 21- osób > osób -3,9-1,4 Q4 21 Q3 216 Q Korzyści z produkcji na eksport / korzyści z produkcji na rynek krajowy wg głównych grup przemysłowych 42,1 34,8 27, , 14, 1,3 1 8,,4 6,1 3, 3,7, półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne Q4 21 Q3 216 Q4 216

84 84 PRZECIĘTNY KOSZT PRODUKCJI stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q4 216 przewidywania wzrost 26,8 31,8 28, 38,9 42,7 38,6 brak zmiany 6,4 8,8 9,6 3,3 1, 6,9 spadek 7,7 9,4 12, 7,9,7 4, saldo (1.-3.) 19,1 22,4 16, 31, 37, 34,1 Przeciętny koszt produkcji wg sektorów własnościowych 4 36,9 41, ,2 1 7,4-1 -9, -2,1-2 przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne Q4 21 Q3 216 Q4 216

85 8 Przeciętny koszt produkcji wg wielkości zatrudnienia 47, ,8 3,8 37,9 36,7 36,6 3 29, , 16, 21,4 2, 1 <1 osób 1-2 osób 21- osób > osób, Q4 21 Q3 216 Q Przeciętny koszt produkcji wg głównych grup przemysłowych 1,1 48,2 4 4, 41,4 3 3,4 3,1 24,1 23,4 29,1 23,7 2 14,8 1 7,7 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne Q4 21 Q3 216 Q4 216

86 86 BARIERY DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ 6 1,3 3, 47,3 47,4 47, 46, 4 39,4 38,6 38, 3 26,9 26,7 28,9 3, 23,3 23,1 23,3 21, 2,9 21,4 2,9 2 18,8 1 8,4 4,8 6,8, 3,73,6 6,, 4,3 1,7 11, 9, 1,6 9,1 9,3 7,1, 3,9 (1) (2) (3) (4) () (6) (7) (8) (9) (1) (11) (12) (13) Q4 21 Q3 216 Q4 216 (1) niedostateczny popyt krajowy (2) niedostateczny popyt zagraniczny (3) konkurencyjny import (4) brak wykwalifikowanej siły roboczej () niedostateczne wyposażenie (6) brak surowców i materiałów (7) niska płynność finansowa (8) niska dostępność kredytu (9) niekorzystne warunki kredytowe (1) niestabilność przepisów prawnych (11) obciążenia podatkowe (12) inne (13) nie występują

87 87 INWESTYCJE W BUDYNKI I BUDOWLE stan średnia I półr. 214 II półr. 214 I półr. 21 II półr. 21 I półr. 216 II półr. 216 wzrost 21,7 22,3 18,8 22,7 22,2 2, brak zmiany 1,4 3, 6,7 4,6 4,7,1 spadek 26,9 24,7 24, 22,7 23,2 24,4 saldo (1.-3.) -,2-2,4 -,7, -1, 1,1 6 Inwestycje w budynki i budowle wg sektorów własnościowych 48,9 4 36,7 3 27, przedsiębiorstwa publiczne -2,6-3,8-4,6 przedsiębiorstwa prywatne II półr. 21 I półr. 216 II półr. 216

88 88 Inwestycje w budynki i budowle wg wielkości zatrudnienia 4 33,3 3 23,1 2 1, 3, 3,4,, -1-6,9-3,2 -, ,1-17,7-3 <1 osób 1-2 osób 21- osób > osób II półr. 21 I półr. 216 II półr ,4 Inwestycje w budynki i budowle wg głównych grup przemysłowych 6, ,8, 2,6 1,6-2 -1, -,6-4 -3, ,4-7, -7,9 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne II półr. 21 I półr. 216 II półr. 216

89 89 INWESTYCJE W MASZYNY I URZĄDZENIA stan średnia I półr. 214 II półr. 214 I półr. 21 II półr. 21 I półr. 216 II półr. 216 wzrost 28,7 29,4 27, 3,3 29,9 31,3 brak zmiany 48,4 47,6 46, 39,9 44,1 43,7 spadek 22,9 23, 26, 24,8 26, 2,1 saldo (1.-3.),8 6,4, 1, 3,9 6, , Inwestycje w maszyny i urządzenia wg sektorów własnościowych 18, ,6 6, 2,8,8 przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne II półr. 21 I półr. 216 II półr. 216

90 9 Inwestycje w maszyny i urządzenia wg wielkości zatrudnienia 6 3, ,7 8,2 11,7, 3, 2, 8, ,3-6, -7,7-12,1 <1 osób 1-2 osób 21- osób > osób II półr. 21 I półr. 216 II półr. 216 Inwestycje w maszyny i urządzenia wg głównych grup przemysłowych 3 2 2,7 2 16,6 18, , 11,9, 7,9 3,2 9,4 - -2, ,6-19,7 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne II półr. 21 I półr. 216 II półr. 216

91 91 INWESTYCJE PLANOWANE 3,63, 2, ,6 27,6 2,2 24,2 23,4 23,7 24, 2 17,2 1,9 14,6 2,42,8 17,9 16,8 1,6 1 8,4 7,3 1, 8,8 6,4 8,2 (1) (2) (3) (4) () (6) (7) (8) II półr. 21 I półr. 216 II półr. 216 (1) wymiana starego wyposażenia (2) powiększenie mocy produkcyjnych (3) mechanizacja i automatyzacja produkcji (4) wprowadzenie nowych technik wytwarzania () oszczędzanie energii (6) kontrola zanieczyszczeń (7) poprawa bezpieczeństwa (8) inne

92 92 CZYNNIKI OGRANICZAJĄCE INWESTYCJE PLANOWANE 43, 46, 44,1 44,8 4,2 4 4,1 36, 3, 34, ,3 12,1 14,3 17,2 1,9 1 9,3 8,8 1,1 9, 6,7 6,1 7, (1) (2) (3) (4) () (6) (7) II półr. 21 I półr. 216 II półr. 216 (1) niedostateczny popyt (2) wysoki koszt kapitału (3) trudności w uzyskaniu kredytów (4) niewystarczający zysk () obawa przed zadłużeniem (6) czynniki techniczne (7) inne

93 93 V. KONIUNKTURA W BUDOWNICTWIE 1. Omówienie wyników 1. W IV kwartale 216 roku ogólny wskaźnik koniunktury w budownictwie przyjął wartość -11,1 pkt., większą niż w IV kwartale 21 r. o 3, punktu. Bieżący kwartał jest drugim z kolei, w którym trend zmian wartości wskaźnika koniunktury jest rosnący. Wskaźniki koniunktury w sektorze prywatnym i publicznym mają zbliżone wartości, odpowiednio równe -1,7 i -12,8 pkt. W związku z rozpoczęciem się sezonowego spadku aktywności budowlanej wartości wskaźnika koniunktury w przeważającej części pozostałych grup klasyfikacyjnych także są ujemne i znacznie niższe niż w poprzednim kwartale. Wśród zakładów klasyfikowanych według wielkości tylko w grupie zatrudnienia powyżej 1 pracowników wartość wskaźnika jest dodatnia i równa +7,9 pkt. W układzie regionalnym jedynie w regionie południowo-zachodnim wskaźnik ma wartość dodatnią, równą +1,8 pkt. 2. Obecnie saldo odpowiedzi na pytanie o wielkość produkcji ma wartość +,3 pkt., niemal identyczną jak w IV kwartale przed rokiem. Utrzymuje się poziomy trend jego zmian. Pomiędzy analizowanymi grupami zakładów występuje duże zróżnicowanie dynamiki produkcji. Dla sektora firm prywatnych wartość salda wynosi +,4 pkt., jest więc mniejsza o 4, punkty niż w IV kwartale ub. Roku. Natomiast dla sektora przedsiębiorstw publicznych wynosi aż +24,6 pkt. i w porównaniu z IV kwartałem minionego roku jest większa o ponad 12 punktów. Dla zakładów zatrudniających ponad 1 pracowników wartość salda jest równa +12, pkt., a z zatrudnieniem do 2 pracowników tylko -9,2 pkt. Grupa zakładów budujących obiekty inżynierii lądowej i wodnej notuje saldo o wysokiej wartości +13,8 pkt., grupa zakładów wykonujących prace specjalistyczne +1,4 pkt., a grupa zakładów wznoszących budynki -,6 pkt. 3. Pod względem zamówień dla zakładów budowlanych bieżący kwartał nie przyniósł istotnej zmiany. Stagnację zamówień obserwujemy od ok. półtora roku. Wśród badanych grup zakładów budowlanych występuje jednak duże zróżnicowanie. Wartość salda w ujęciu ogółem wynosi +3,2 pkt., w przypadku zamówień krajowych +4,2 pkt., a zamówień eksportowych zaś -4, pkt. W portfelach firm prywatnych zamówień przybyło (wartość salda ogółem równa +3,3 pkt.), a w portfelach przedsiębiorstw publicznych jest ich mniej (saldo -,8 pkt.). Dla grupy zakładów zatrudniających ponad 1 pracowników saldo zamówień ogółem ma wysoką dodatnią wartość +28,8 pkt., w grupach zatrudnienia do 2 oraz 2-1 pracowników wartości salda wynoszą odpowiednio: -18,4 oraz -6,2 pkt. Dodatnie wartości salda ogółem zanotowano dla zakładów budujących obiekty inżynieryjne oraz wznoszących budynki (odpowiednio: +13,4 oraz +8,6 pkt.), a ujemne dla zakładów wykonujących roboty specjalistyczne (-3, pkt.). Prognozy zamówień na nadchodzący kwartał są pesymistyczne we wszystkich grupach zakładów. Wartość salda przewidywań w ujęciu ogółem wynosi -2,9 pkt., dla sektora prywatnego -23,4 pkt., a dla publicznego -34,4 pkt. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość spodziewanych zamówień eksportowych jest niższa od wartości salda stanu o 6 punktów. Relatywnie najlepiej przyszłe zamówienia oceniają zakłady zatrudniających ponad 1 pracowników. 4. Czwarty kwartał 216 r. nie przyniósł oczekiwanego odwrócenia tendencji i wzrostu poziomu cen usług budowlanych. W przeważającej części analizowanych grup zakładów wartości salda nadal są ujemne. Wartość salda w ujęciu ogółem wynosi -9,3 pkt., a dla sektora prywatnego -11,9 pkt. Jedynie w sektorze publicznym zauważa się niewielki wzrost cen wartość salda przekroczyła poziom zerowy i wynosi +2,6 pkt. Zakłady budowlane nie przewidują podniesienia cen swych usług w nadchodzącym

94 94 kwartale. Wartość salda prognostycznego w ujęciu ogółem wynosi -11,4 pkt., dla sektora prywatnego -13,4 pkt, a publicznego -2,6 pkt.. Obecna wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość zatrudnienia w budownictwie w ujęciu ogółem wynosi -7,3 pkt. i jest o punktów niższa niż w IV kwartale 21 r. Od początku bieżącego roku trend zatrudnienia w budownictwie jest spadkowy. Dla sektora prywatnego wartość salda zatrudnienia wynosi -1, pkt., jest więc mniejsza niż przed rokiem o 9 punktów. Odmienna sytuacja panuje w sektorze publicznym, dla którego wartość salda jest równa +6,4 pkt., czyli w porównaniu z IV kwartałem 21 roku wzrosła aż o 12, punktu. Klasyfikacja ze względu na wielkość zakładu pokazuje, że wzrost zatrudnienia obserwuje się tylko w największych zakładach, zatrudniających powyżej 1 pracowników; dla tej grupy wartość salda jest dodatnia i równa +7, pkt. Dla zakładów, które zatrudniają do 2 oraz 2-1 pracowników, wartości salda są odpowiednio równe: -13,8 oraz -13,3 pkt. 6. Bieżący kwartał jest drugim z kolei, w którym sytuacja finansowa zakładów budowlanych pogarsza się. Trend długookresowy jest również spadkowy. Należy jednak zwrócić uwagę na to, że o ile wartość salda w ujęciu ogółem jest o 12 punktów niższa niż przed rokiem, a dla sektora prywatnego nawet o 17 punktów, to dla sektora publicznego wzrosła w tym czasie o 4, punktu. Wartość salda ogółem wynosi obecnie -12, pkt, dla sektora prywatnego -17,4 pkt., natomiast dla publicznego jest dodatnia i równa +7,2 pkt. Najlepiej własną sytuację finansową oceniają przedsiębiorstwa państwowe wartość salda dla tej grupy wynosi +9, pkt. Prognozy sytuacji finansowej zakładów budowlanych na nadchodzący kwartał są jednak pesymistyczne. Dla wszystkich analizowanych grup zakładów wartości salda przewidywań są ujemne: w ujęciu ogółem wynosi -27,3 pkt., dla sektora prywatnego -26,1 pkt., a publicznego -33,6 pkt. 7. Od ponad roku wykorzystanie mocy produkcyjnych w budownictwie utrzymuje się na prawie niezmienionym poziomie. Obecna wartość salda w ujęciu ogółem wynosi +,4 pkt. Pomiędzy badanymi grupami zakładów budowlanych występuje duże zróżnicowanie wykorzystania mocy produkcyjnych. Dla sektora prywatnego wartość salda wynosi +3,1 pkt. i jest mniejsza o 6 punktów niż rok wcześniej. Dla sektora publicznego wartość salda wynosi +12,3 pkt. i jest większa niż przed rokiem aż o 17 punktów. Dla przedsiębiorstw zatrudniających do 2, 2-1 oraz ponad 1 pracowników wartości salda są odpowiednio równe: -7,7, -7,2 oraz +6, pkt. Dla przedsiębiorstw państwowych wartość salda wynosi +6,3 pkt, a dla najmniejszych firm prywatnych (zatrudniających do 1 osób) -6, pkt. 8. Zmniejszają się nakłady inwestycyjne w budownictwie. Obecna wartość salda ogółem wynosi -17,9 pkt. i jest o 7 punktów mniejsza niż w IV kwartale 21 roku. Wartość salda dla sektora prywatnego wynosi -19,8 pkt. i jest niższa o 6 punktów niż przed rokiem. Dla sektora publicznego wartość salda wynosi -1,4 pkt. i obniżyła się w ciągu roku o 1 punktów. Jedyną grupę zakładów budowlanych, w których obserwuje się wzrost nakładów inwestycyjnych, stanowią przedsiębiorstwa największe, zatrudniające ponad 1 pracowników. Dla tej grupy wartość salda jest dodatnia i równa +7, pkt. Przewidywania co do nakładów inwestycyjnych w najbliższym kwartale są pesymistyczne. Wartość salda prognostycznego w ujęciu ogółem wynosi -28,4 pkt, dla sektora prywatnego -28,8 pkt., a publicznego -24,8 pkt. 9. Bieżący kwartał jest trzecim z kolei, w którym pogarszają się oceny ogólnej sytuacji gospodarczej w kraju. Wartość salda ogółem wynosi -23,7 pkt. i jest niższa niż w IV kwartale 21 r. o 32 punkty. Wartości salda dla sektorów prywatnego i publicznego wynoszą odpowiednio: -3, oraz +,8 pkt, czyli mniej niż przed rokiem o: 36 oraz 17 punktów. Opinie większości grup zakładów

95 9 budowlanych o sytuacji gospodarczej w Polsce są negatywne. Względnie najlepiej oceniają gospodarkę przedsiębiorstwa państwowe (saldo -1,1 pkt.). Przewidywania na nadchodzący kwartał są pesymistyczne. Wartości salda prognostycznego wynoszą: w ujęciu ogółem -34,4 pkt., dla sektora prywatnego -3,6 pkt., a publicznego -3, pkt. 1. Również w przypadku ocen sytuacji budownictwa bieżący kwartał jest trzecim z kolei kwartałem spadków. Firmy budowlane gorzej oceniają sytuację we własnej branży niż całej gospodarki. Saldo w ujęciu ogółem przyjęło wartość -29, pkt, dla sektora prywatnego -33,8 pkt., a publicznego -11, pkt. Negatywnie sytuację budownictwa oceniają wszystkie wyróżnione grupy zakładów budowlanych. Dla zakładów zatrudniających do 2, 2-1 oraz ponad 1 pracowników wartości salda są równe odpowiednio: -21,3, -2,9 oraz -37,3 pkt. Dla grupy przedsiębiorstw państwowych wartość salda wynosi -2,4 pkt. Prognoza sytuacji budownictwa na nadchodzący kwartał jest gorsza od prognozy dla gospodarki wartość salda przewidywań wynosi w ujęciu ogółem -36,9 pkt., dla sektora prywatnego -37,6 pkt., a publicznego -3,1 pkt. 11. Silna konkurencja wewnątrz gałęzi nadal jest główną barierą dla rozwoju zakładów budowlanych wskazuje ją 64,3 % ankietowanych przedsiębiorstw (w poprzednim kwartale 62,8 %). Drugą barierą jest niedostateczny popyt (4,7 %, w poprzednim kwartale 39,7 %), trzecią nadmierne obciążenia podatkowe (37,9 %, w poprzednim kwartale 38,7 %), a kolejne miejsca w rankingu zajmują: zatory płatnicze (3,8 %, w poprzednim kwartale 33,7 %), niestabilność przepisów prawnych (27, %, w poprzednim kwartale 24,1 %), niekorzystne warunki pogodowe (23,6 %, w poprzednim kwartale 8, %), wysokie ceny surowców i materiałów (21,4 %, w poprzednim kwartale 2,1 %) oraz trudności w uzyskaniu kredytu (1,9 %, w poprzednim kwartale 12,1 %). W bieżącym kwartale tylko, % zakładów budowlanych stwierdza, że nie ma barier, które ograniczałyby ich aktywność produkcyjną. Z wyjątkiem barier administracyjnych i zatorów płatniczych, uciążliwość barier jest w obecnym kwartale większa w ocenie przedsiębiorstw publicznych niż firm prywatnych. Zakłady budowlane przewidują, że większość barier działalności budowlanej będzie w nadchodzącym kwartale bardziej dotkliwa niż w IV kwartale 216 r.

96 96 2. Wyniki szczegółowe WSKAŹNIK KONIUNKTURY IRGCON średnia składnik cykliczny (prawa skala) składowe salda Q3 21 Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q zamówienia ogółem stan 7,7-1,3-41, 13,3 12,1 3,1 2. wielkość zatrudnienia przewidywania -1,9-27,9 13, 12,3-6, -2,2 wskaźnik koniunktury (IRGCON): (1.+2.)/2-4,1-14,6-13,8 12,8 2,8-11,1 6 Wskaźnik koniunktury wg sektorów własnościowych ,3 2, ,7-1,7 przedsiębiorstwa prywatne -13,8-12,8 przedsiębiorstwa publiczne Q4 21 Q3 216 Q4 216

97 Wskaźnik koniunktury wg wielkości zatrudnienia 14, 1 7, ,9-1, ,4-18,4-19,3-22,6-22,6 <2 osób 21-1 osób >1 osób Q4 21 Q3 216 Q Wskaźnik koniunktury wg rodzajów działalności 16,4 1 1,, ,7-7,2-3,8-11, , roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków -26,2 roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej roboty budowlane specjalistyczne Q4 21 Q3 216 Q4 216

98 98 Wskaźnik koniunktury wg regionów 1. Region północny -4,7 2. Region północno-wschodni -,9 3. Region środkowo-zachodni -9,4 4. Region stołeczny -,7. Region środkowy -31,6 6. Region południowo-zachodni 1,8 7. Region środkowo-wschodni -2,6 8. Region południowy -22,7 9. Region południowo-wschodni -12,9

99 99 PRODUKCJA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi odsetki Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q4 216 przewidywania 1. wzrost 28,4 9, 37,3 34,1 27,7 13, 2. brak zmiany 48,7 31,1 46,7 48, 49,8 38,6 3. spadek 22,9 9,8 16, 17,9 22,4 48, saldo (1.-3.), -,8 21,3 16,2,3-3, Produkcja wg sektorów własnościowych 3 32, , ,2 13,8 1 przedsiębiorstwa publiczne 4,1,4 przedsiębiorstwa prywatne Q4 21 Q3 216 Q4 216

100 1 Produkcja wg wielkości zatrudnienia 4 38,6 3 2,3 2 14,2 12, 1 6,4 4,3-1 -7,8-6,8-9,2-2 <2 osób 21-1 osób >1 osób Q4 21 Q3 216 Q4 216 Produkcja wg rodzajów działalności 46, ,7 13,8 1, 8,9 1,4-1 -2,2 -,6 -,6 roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej roboty budowlane specjalistyczne Q4 21 Q3 216 Q4 216

101 11 ZAMÓWIENIA OGÓŁEM stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi odsetki Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q4 216 przewidywania 1. wzrost 26,3 12,3 3,6 34,3 28,1 16,7 2. brak zmiany 46,1 34,4 42,1 43, 46,9 4,8 3. spadek 27,6 3,3 22,3 22,2 2, 42,6 saldo (1.-3.) -1,3-41, 13,3 12,1 3,1-2,9 3 Zamówienia wg sektorów własnościowych 3 29, ,4 2,8 3,3 - -,8 przedsiębiorstwa publiczne -2,1 przedsiębiorstwa prywatne Q4 21 Q3 216 Q4 216

102 12 4 Zamówienia wg wielkości zatrudnienia 3 26,1 28,6 28, ,3 7,2-1 -1,7-6, ,9-18,4-3 <2 osób 21-1 osób >1 osób Q4 21 Q3 216 Q Zamówienia wg rodzajów działalności 39, ,6 13,4 1,9 6,3-1 -8,2 -,9-3,7-3, -2 roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej roboty budowlane specjalistyczne Q4 21 Q3 216 Q4 216

103 13 ZAMÓWIENIA EKSPORTOWE stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi odsetki Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q4 216 przewidywania 1. wzrost 12,7 1, 21,8 32,1 7,9 14,9 2. brak zmiany 7, 64, 74,4 4,8 8,2 6,4 3. spadek 3,4 2,4 3,8 13,1 11,9 24,8 saldo (1.-3.) -17,7-14,9 18, 19, -4, -9,9

104 14 CENY USŁUG BUDOWLANYCH stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) -4 warianty odpowiedzi odsetki Q4 21 Q1 216 Q1 216 Q3 216 Q4 216 przewidywania 1. wzrost,2 1,4 2,7 3,1,7 2,7 2. brak zmiany 8, 79,2 74,7 72,8 79,3 83,2 3. spadek 14,3 19, 22,6 24,2 1, 14,1 saldo (1.-3.) -9,1-18,1-19,9-21,1-9,3-11,4 1 Ceny wg sektorów własnościowych 4,1 2, ,9 przedsiębiorstwa publiczne -12,1-11,9-2,9 przedsiębiorstwa prywatne Q4 21 Q3 216 Q4 216

105 1 Ceny wg wielkości zatrudnienia,, ,9-1 -1,4-11, -11, ,9-2,9-24, -3 <2 osób 21-1 osób >1 osób Q4 21 Q3 216 Q ,6 Ceny wg rodzajów działalności -1-6,1-6,9-1, -1-1, ,8-2 -2,9-23,9-21,6-3 roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej roboty budowlane specjalistyczne Q4 21 Q3 216 Q4 216

106 16 ZATRUDNIENIE stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi odsetki Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q4 216 przewidywania 1. wzrost 14,6 7,7 17,3 1,6 13,6 7,7 2. brak zmiany 68,7 1,9 67,6 7, 6,6 9,3 3. spadek 16,7 4,4 1,1 14, 2,9 32,9 saldo (1.-3.) -2,1-32,7 2,2 1,6-7,3-2,2 Zatrudnienie wg sektorów własnościowych 8 6 4,3 6,4 2,9-2 -1, , przedsiębiorstwa publiczne Q4 21 Q3 216 Q , przedsiębiorstwa prywatne

107 Zatrudnienie wg wielkości zatrudnienia 2,1 1 3,8 3,2 7, , -3,4-11,9-13,8-13,3 <2 osób 21-1 osób >1 osób Q4 21 Q3 216 Q Zatrudnienie wg rodzajów działalności 7,2 4,4,6,6,, - -2, ,1-1,3-1 roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej roboty budowlane specjalistyczne Q4 21 Q3 216 Q4 216

108 18 SYTUACJA FINANSOWA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi odsetki Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q4 216 przewidywania 1. poprawa 18,2 7,2 11,7 13,8 12,7 8,6 2. brak zmiany 63,7,2 61,1 8, 62,6, 3. pogorszenie 18,1 37,6 27,2 27,7 24,7 3,9 saldo (1.-3.),1-3,4-1, -13,9-12, -27,3 Sytuacja finansowa wg sektorów własnościowych 1 2,7,3 7,2 -, przedsiębiorstwa publiczne -18, -17,4 przedsiębiorstwa prywatne Q4 21 Q3 216 Q4 216

109 Sytuacja finansowa wg wielkości zatrudnienia 23, ,3-9,2-6,4-14,8-14,6-13, -7, ,1 <2 osób 21-1 osób >1 osób Q4 21 Q3 216 Q4 216 Sytuacja finansowa wg rodzajów działalności 1 1 6,4 1, ,3 -, ,8-11,9-16,1-13, ,6 roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej roboty budowlane specjalistyczne Q4 21 Q3 216 Q4 216

110 11 STOPIEŃ WYKORZYSTANIA MOCY PRODUKCYJNYCH stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi odsetki Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q4 216 przewidywania 1. wzrost 23,8 7,1 26,4 2,4 21,9 12, 2. brak zmiany 9,3 44,7 7, 64,1 61,7 2,4 3. spadek 17, 48,3 16,6 1, 16, 3,6 saldo (1.-3.) 6,8-41,2 9,8 14,9,4-23,6 Stopień wykorzystania mocy produkcyjnych wg sektorów własnościowych , ,3 9,4 9, 3, ,8 przedsiębiorstwa publiczne Q4 21 Q3 216 Q4 216 przedsiębiorstwa prywatne

111 Stopień wykorzystania mocy produkcyjnych wg wielkości zatrudnienia 14,8 24,7 2,8 1 2, 3,3 7,2 6, , -7,7 <2 osób 21-1 osób >1 osób Q4 21 Q3 216 Q Stopień wykorzystania mocy produkcyjnych wg rodzajów działalności 19, 34, ,7 11,1 8, - -,6,6 2,4 roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej 1, roboty budowlane specjalistyczne Q4 21 Q3 216 Q4 216

112 112 NAKŁADY INWESTYCYJNE stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) -2 warianty odpowiedzi odsetki Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q4 216 przewidywania 1. wzrost 11,9 6, 13,7 11,8 11,8,1 2. brak zmiany 6, 7, 7, 62,9 8,6 61,4 3. spadek 23, 36, 29,2 2,3 29,7 33, saldo (1.-3.) -11,1-29, -1, -13, -17,9-28,4 Nakłady inwestycyjne wg sektorów własnościowych 1 12,2 1, ,4-13, -2-2 przedsiębiorstwa publiczne -19, -19,8 przedsiębiorstwa prywatne Q4 21 Q3 216 Q4 216

113 113 Nakłady inwestycyjne wg wielkości zatrudnienia 1 7,8 7, ,7-1, ,1-17,2-23,8-24,6-29,1 <2 osób 21-1 osób >1 osób Q4 21 Q3 216 Q4 216 Nakłady inwestycyjne wg rodzajów działalności 3, ,1-11,3-9, -12, , , roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej -26, -2, roboty budowlane specjalistyczne Q4 21 Q3 216 Q4 216

114 114 OGÓLNA SYTUACJA GOSPODARCZA W KRAJU stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) -6 warianty odpowiedzi odsetki Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q4 216 przewidywania 1. poprawa 19,6 4,3 12,7 12,1 9, 7,7 2. brak zmiany 69,1 67,2 64,1 61, 8,3,2 3. pogorszenie 11,4 28, 23,2 26,3 32,7 42,1 saldo (1.-3.) 8,2-24,2-1, -14,2-23,7-34,4 3 Ogólna sytuacja gospodarcza w kraju wg sektorów własnościowych 2 18,2 1,8,9-1 -4, -2-14, przedsiębiorstwa publiczne Q4 21 Q3 216 Q , przedsiębiorstwa prywatne

115 11 3 Ogólna sytuacja gospodarcza w kraju wg wielkości zatrudnienia 23, ,1-1,3-1 -6, ,7-12,1-19,4-3 -2,3-4 <2 osób 21-1 osób >1 osób -33,8 Q4 21 Q3 216 Q ,4 Ogólna sytuacja gospodarcza w kraju wg rodzajów działalności 13,7 6, ,2-11, ,9-28,2 roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej Q4 21 Q3 216 Q ,6-24,8 roboty budowlane specjalistyczne

116 116 SYTUACJA BUDOWNICTWA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi odsetki Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q4 216 przewidywania 1. poprawa 21,4 6,8 14,7 11,1 9, 6,8 2. brak zmiany 9, 9,8 9,2 8,2 2, 49, 3. pogorszenie 19,7 33,4 26,2 3,6 38, 43,7 saldo (1.-3.) 1,7-26,6-11,4-19, -29, -36,9 Sytuacja budownictwa wg sektorów własnościowych 1 4,9 1, - -2, , , przedsiębiorstwa publiczne Q4 21 Q3 216 Q ,8 przedsiębiorstwa prywatne

117 Sytuacja budownictwa wg wielkości zatrudnienia 28,7-1 -3,9-7, , -18,3-21,3-2,9-3,3-37,3 <2 osób 21-1 osób >1 osób Q4 21 Q3 216 Q4 216 Sytuacja budownictwa wg rodzajów działalności ,2 1,8 -, ,2-19,9-16,1-26, ,6-34,9 - roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej roboty budowlane specjalistyczne Q4 21 Q3 216 Q4 216

118 118 BARIERY AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ 7 64,3 62,8 6 6, 4 4,7 39,7 37,4 38,7 38,7 37,9 % 3 29,6 33,7 3,8 27, 27, 2 24,1 18,7 23,6 21,4 19,62,1 1,9 12,612,1 1 8,,, 3, 7, 4,8 4,4 (1) (2) (3) (4) () (6) (7) (8) (9) (1) Q3 21 Q2 216 Q3 216 (1) konkurencja wewnątrz gałęzi (2) niedostateczny popyt (3) obciążenia podatkowe (4) zatory płatnicze () niestabilność przepisów prawnych (6) niekorzystne warunki pogodowe (7) ceny surowców i materiałów (8) trudności w uzyskaniu kredytu (9) nie występują (1) inne 7% Bariery wg sektorów własnościowych 6% % 4% 3% 2% 1% % (1) (2) (3) (4) () (6) (7) (8) (9) (1) przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne

119 119 VI. KONIUNKTURA W HANDLU 1. Omówienie wyników 1. Koniunktura w handlu w IV kwartale 216 r. uległa pogorszeniu. Wartość wskaźnika koniunktury IRG SGH (IRGTRD) zmniejszyła się o 8,8 punktu i obecnie wynosi -6,7 pkt. Jest również niższa od poziomu odnotowanego przed rokiem (o 2, punktu) oraz od średniej dla czwartego kwartału z ostatnich dziesięciu lat (wynosi ona -,4 pkt.). 2. W przekroju według wielkości przedsiębiorstwa, mierzonej liczbą zatrudnionych, odnotowano spadek wartości wskaźnika we wszystkich grupach przedsiębiorstw; największy, o 1,9 pkt., w grupie przedsiębiorstw dużych, zatrudniających powyżej 1 osób, a najniższy,,2 pkt., w grupie przedsiębiorstw zatrudniających od 1 do 1 pracowników. 3. Pogorszenie się koniunktury zanotowano we wszystkich grupach przedsiębiorstw, wyróżnianych wg kryterium profilu sprzedaży. Największy spadek wartości wskaźnika zarejestrowano w przedsiębiorstwach zajmujących się sprzedażą hurtową (z +3,8 pkt. do -1,1 pkt.). W przypadku przedsiębiorstw zajmujących się sprzedażą we wszystkich formach (detaliczną, hurtową i mieszaną), odnotowano spadek o 3,7 pkt. (z -,2 pkt. do -3, pkt.). Dla przedsiębiorstw prowadzących działalność detaliczną wartość wskaźnika obniżyła się w ciągu kwartału o 2,2 pkt. do poziomu -8,4 pkt. 4. W przekroju według miejsca prowadzenia działalności poprawę koniunktury zaobserwowano w przedsiębiorstwach handlowych działających w średnich i małych miastach. Pomimo wzrostu, wskaźnik koniunktury dla tych grup przedsiębiorstw pozostał na ujemnym poziomie. Najniższą wartość wskaźnika koniunktury (w wysokości -2,9 pkt.) odnotowano dla przedsiębiorstw działających na wsiach.. Wartość ogólnego wskaźnika koniunktury w handlu obniżyła się. Spadły również wartości sald odpowiedzi na pytania dotyczące: zmian ogólnej sytuacji, zmian sytuacji finansowej przedsiębiorstw handlowych, zapasów, zakupów od dostawców zagranicznych, wielkości zatrudnienia, ilości sprzedawanych towarów oraz powierzchni magazynowej. Mimo to ankietowani ocenili ogólną kondycję swoich przedsiębiorstw jako dobrą. Przewidywania dotyczące rozwoju ogólnej sytuacji w najbliższych 6 miesiącach są jednak negatywne. 6. Od początku badań koniunktury w handlu, prowadzonych przez IRG SGH, trzy czynniki niezmiennie ograniczają poprawę sytuacji przedsiębiorstw handlowych: konkurencja, koszty zatrudnienia pracowników i niedostateczny popyt. Tak też było w analizowanym kwartale. W porównaniu z III kwartałem 216 r. zwiększył się odsetek przedsiębiorstw wskazujących konkurencję za główną przeszkodę w rozwoju działalności (z 69, % do 72,1 %). Zmniejszył się natomiast odsetek ankietowanych wskazujących, iż to koszty zatrudnienia pracowników oraz niedostateczny popyt ograniczają poprawę ich sytuacji (zmiany, odpowiednio: z 6,3 % do 62, % oraz z 2,9 % do 2, %). Na kolejnych miejscach uplasowały się: powierzchnia sprzedaży, inne (czynniki) oraz wysokość oprocentowania kredytów. 7. Wartość salda odpowiedzi na pytanie dotyczące zmiany ogólnej sytuacji przedsiębiorstw handlowych zmniejszyła się w stosunku do III kwartału 216 r. o 3,4 pkt., osiągając poziom -1,4 pkt. Jest ona niższa niż w analogicznym okresie ubiegłego roku (-3,9 pkt. w IV kwartale 21 r.). Przewidywania dotyczące najbliższych kilku miesięcy są również pesymistyczne; przedsiębiorstwa spodziewają się dalszego pogorszenia swojej ogólnej sytuacji.

120 12 8. Ocena ogólnej sytuacji przedsiębiorstw handlowych powiązana jest z oceną ich sytuacji finansowej. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o zmianę sytuacji finansowej wyniosła -14,1 pkt i jest o 3, pkt. niższa niż kwartał wcześniej oraz o 8,4 pkt niższa od wartości z analogicznego okresu ubiegłego roku. Rozkład odpowiedzi jest następujący: 9,2 % badanych przedsiębiorstw uznało, że względem III kwartału 216 r. ich sytuacja poprawiła się, 67, % respondentów stwierdziło, że ich sytuacja nie uległa zmianie, natomiast 23,3 % badanych odnotowało jej pogorszenie. Podobnie jak w przypadku przewidywań dotyczących ogólnej sytuacji, przedsiębiorstwa handlowe spodziewają się również pogorszenia swojej sytuacji finansowej w najbliższych miesiącach. 9. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość zapasów obniżyła się w stosunku do minionego kwartału o 2,9 pkt. i wynosi -3,8 pkt. Jest niższa niż w analogicznym okresie ubiegłego roku (spadek rok do roku o 3, pkt.). Złożył się nie następujący rozkład odpowiedzi: 17,9 % badanych przedsiębiorstw uznało, że ich zapasy się zwiększyły, 6,4 % nie zadeklarowało żadnych zmian w ich poziomie, a 21,7 % respondentów stwierdziło ich zmniejszenie się. Przewidywany jest dalszy spadek poziomu utrzymywanych zapasów w nadchodzących miesiącach. 1. W ciągu ostatniego kwartału zarejestrowano wzrost wartości salda odpowiedzi na pytanie o wielkość zakupów od dostawców krajowych, z -6,7 pkt. do -,4 pkt. Wartość salda była jednak niższa od wartości odnotowanej w analogicznym okresie ubiegłego roku (+,4 pkt.). Prognozy na najbliższe miesiące są jednak negatywne; przedsiębiorstwa handlowe spodziewają się spadku zakupów od dostawców krajowych. 11. O 6,9 punktu zmniejszyła się w ciągu kwartału wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość zakupów od dostawców zagranicznych (z poziomu -8,3 pkt. do -1,2 pkt.). Wartość salda zanotowanego w analogicznym okresie ubiegłego roku była nieco wyższa i wynosiła -11,6 pkt. Na bieżące saldo złożyły się następujące odpowiedzi: 6, % respondentów w IV kwartale 216 r. zwiększyło w porównaniu z III kwartałem 216 r. zakupy od dostawców zagranicznych, 71,9 % utrzymało je na dotychczasowym poziomie, natomiast 21,7 % zmniejszyło je. Zakupy od dostawców zagranicznych asymetrycznie reagują na zmiany koniunktury, tzn. maleją przy spadku koniunktury i powoli zmieniają się wraz z jej poprawą. Zdaniem przedsiębiorców, w kolejnych miesiącach sytuacja ulegnie pogorszeniu (wartość salda prognostycznego wynosi -19, pkt.). 12. W ciągu ostatniego kwartału o 12, pkt. spadła wartość salda odpowiedzi na pytanie dotyczące wielkości zatrudnienia. W analogicznym okresie ubiegłego roku osiągnęła ona poziom -6,1 pkt. Przedsiębiorstwa spodziewają się kolejnego spadku zatrudnienia w nadchodzących miesiącach. 13. W IV kwartale 216 r. w 36,6 % przedsiębiorstw handlowych ceny wzrosły w porównaniu z III kwartałem 216 r. (w tym: w 7,6 % o więcej procent, w 17,6 % o tyle samo procent, a w 11,3 % o mniej procent), w 6,7 % ankietowanej grupy przedsiębiorców ceny nie zmieniły się, natomiast w 6,7 % obniżyły się. Przedsiębiorstwa spodziewają się wzrostu cen w kolejnym kwartale. 14. W ostatnich trzech miesiącach zmniejszył się wolumen sprzedawanych towarów (spadek wartości salda o 12,1 punktu). Wartość salda osiągnęła poziom -1,9 pkt., znacznie poniżej poziomu odnotowanego w analogicznych okresie ubiegłego roku (-1,8 pkt.). Na obecne saldo złożyły się następujące odpowiedzi: 2, % przedsiębiorstw handlowych uznało, że w IV kwartale 216 r. względem III kwartału 216 r. wolumen sprzedawanych przez nie towarów zwiększył się, 48,1 % respondentów wskazało, iż utrzymał się on na tym samym poziomie, natomiast u 31,4 % ankietowanych nastąpił spadek. Przedsiębiorstwa handlowe przewidują dalszy spadek wielkości sprzedaży w najbliższym kwartale.

121 Wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość ogólnej powierzchni magazynowej zmniejszyła się w ciągu kwartału, osiągając wartość -4,2 pkt. Jest ona niższa niż rok wcześniej o, pkt. Prognozy są również pesymistyczne; przedsiębiorcy zamierzają zmniejszyć wielkość powierzchni magazynowej w kolejnych miesiącach. 16. Ogólna sytuacja przedsiębiorstw handlowych w IV kwartale 216 r. została przez nie oceniona jako dobra i wartość salda odpowiedzi na to pytanie wyniosła +12,6 punktu. Rozkład salda odpowiedzi jest następujący: 29,1 % badanych przedsiębiorstw uznało ogólną kondycję swojego przedsiębiorstwa za dobrą, 4,4 % ankietowanych za średnią, natomiast 16, % za słabą. Przedsiębiorstwa handlowe spodziewają się jednak pogorszenia swojej ogólnej sytuacji ekonomicznej w nadchodzącym okresie. 17. Od wielu lat na wysokim poziomie utrzymuje się dodatnia wartość salda odpowiedzi na pytanie dotyczące wzrostu konkurencji na rynku. W tej edycji badania wzrosła ona istotnie w stosunku do poprzedniego kwartału (o 9,3 punktu) i osiągnęła poziom +4, pkt. Rozkład odpowiedzi jest następujący: 41,3 % ankietowanych przedsiębiorstw uznało, że w IV kwartale 216 r. względem III kwartału 216 r. konkurencja dla nich wzrosła, 7, % nie zaobserwowało zmiany, a 1,3 % respondentów stwierdziło, że konkurencja dla nich zmniejszyła się. Przedsiębiorstwa handlowe spodziewają się dalszego wzrostu zagrożenia ze strony konkurencji w najbliższych miesiącach.

122 Wyniki szczegółowe WSKAŹNIK KONIUNKTURY IRGTRD średnia składnik cykliczny (prawa skala) składowe salda Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q wolumen sprzedaży - przewidywania -1,4 4,2 13,7 8,7-7,1 2. zakupy towarów od dostawców krajowych i zagranicznych - przewidywania -11, -2,6-2,6-1,4-16,8 3. zapasy - stan -,3-2,7-6,6,9-3,8 wskaźnik koniunktury (IRGTRD): (1+2-3)/3-4,2 9,1,9 2,1-6,7 3 3 Wskaźnik koniunktury wg rodzaju działalności handlowej 3, , - -1,1-1 -6,2-6,2-8,4-1 hurt detal Q4 21 Q3 216 Q4 216

123 ,7 Wskaźnik koniunktury wg miejsca prowadzenia działalności,7 1,8 2, 3, ,4-4,4-2,1-9,3-11, -8, duże miasto średnie miasto małe miasto wieś Q4 21 Q3 216 Q ,9 4 3 Wskaźnik koniunktury wg wielkości zatrudnienia 31, 2 14,1 1 3, 2, ,6-9,9-19,4-6,8-9,2-13,3-13, -6,8-3 do 2 osób 21- osób 1-1 osób ponad 1 osób Q4 21 Q3 216 Q4 216

124 124 SYTUACJA PRZEDSIĘBIORSTWA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q4 216 przewidywania 1. poprawa 17,8 13,4 19, 14,9 13,8 1, 2. brak zmiany 6, 1,8 61,6 63,2 62,1 6,2 3. pogorszenie 21,7 34,9 18,8 21,9 24,2 24,8 saldo (1.-3.) -3,9-21,,7-7, -1,4-14,8, Sytuacja przedsiębiorstwa wg rodzaju działalności handlowej ,7-8, ,3-12, hurt -46,7 detal Q4 21 Q3 216 Q4 216

125 , Sytuacja przedsiębiorstwa wg miejsca prowadzenia działalności 1 6, - -3,1-2, -2, -4, ,3-9,9-14,4-1, ,1 duże miasto średnie miasto małe miasto wieś Q4 21 Q3 216 Q ,7 2 2 Sytuacja przedsiębiorstwa wg wielkości zatrudnienia 21, 1 1 8,7,8, ,1-8,3-1, -11,8-14,7-18,6-2,9-23,6 do 2 osób 21- osób 1-1 osób ponad 1 osób Q4 21 Q3 216 Q4 216

126 126 SYTUACJA FINANSOWA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q4 216 przewidywania 1. poprawa 1,2 11,6 2,3 11,6 9,2 6,1 2. brak zmiany 63,9 7,7 9,1 6,7 67, 67,8 3. pogorszenie 2,9 3,6 2,6 22,7 23,3 26,1 saldo (1.-3.) -,7-19, -,3-11,1-14,1-2, ,4 Sytuacja finansowa wg rodzaju działalności handlowej ,4-8,8-3 -2,6-22,1-4 - hurt -46,7 detal Q4 21 Q3 216 Q4 216

127 ,4 Sytuacja finansowa wg miejsca prowadzenia działalności 1 7,, ,3-9,9-12,1-13,9-1,4-18,4-2, -2,7 duże miasto średnie miasto małe miasto wieś Q4 21 Q3 216 Q ,8 1 Sytuacja finansowa wg wielkości zatrudnienia 1 8,7, ,6 -,9-6,2-7, ,1-14, , -2,3-2,6-21,1 do 2 osób 21- osób 1-1 osób ponad 1 osób Q4 21 Q3 216 Q4 216

128 128 ZAPASY stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q4 216 przewidywania 1. wzrost 16,4 9, 14, 1,8 17,9 11,7 2. brak zmiany 66,9 6,3 6,4 69,3 6,4 66,4 3. spadek 16,7 34,7 2,6 14,9 21,7 22, saldo (1.-3.) -,3-2,7-6,6,9-3,8-1,3 Zapasy wg rodzaju działalności handlowej 2,9 2,4, - -,1-1 -9, ,3 hurt detal Q4 21 Q3 216 Q4 216

129 Zapasy wg miejsca prowadzenia działalności 19,8 1 13, 1 7,2 1,2,, ,6-9, -8, ,3-1, -1,9 duże miasto średnie miasto małe miasto wieś Q4 21 Q3 216 Q Zapasy wg wielkości zatrudnienia 21, 23, 1 3,3 3,3,8 4,4, ,9-13,9-7,8-11, ,6 do 2 osób 21- osób 1-1 osób ponad 1 osób Q4 21 Q3 216 Q4 216

130 13 ZAKUPY OD DOSTAWCÓW KRAJOWYCH stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q4 216 przewidywania 1. wzrost 2,4 1,7 18,6 14,6 2, 13,6 2. brak zmiany 9,6 6,2 6,8 64, 8,6 8,7 3. spadek 2, 33,1 2,6 21,3 2,9 27,7 saldo (1.-3.),4-22,4-2, -6,7 -,4-14,1, Zakupy od dostawców krajowych wg rodzaju działalności handlowej 1,2 1, , ,6 hurt -26,6 detal Q4 21 Q3 216 Q4 216

131 131 4 Zakupy od dostawców krajowych wg miejsca prowadzenia działalności 3 29,4 2 16,7 1 4,7 2,1 2,1-1 -2,4-1,4-7, ,2-13,6-1, ,3 duże miasto średnie miasto małe miasto wieś Q4 21 Q3 216 Q4 216 Zakupy od dostawców krajowych wg wielkości zatrudnienia 3 26,3 23, 23,1 2 1, -1-3,4-11,7-7,9-4,4-11, ,9-19, -21,4-3 do 2 osób 21- osób 1-1 osób ponad 1 osób Q4 21 Q3 216 Q4 216

132 132 ZAKUPY OD DOSTAWCÓW ZAGRANICZNYCH stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q4 216 przewidywania 1. wzrost 7,,3 9,2 9,1 6, 6, 2. brak zmiany 74,4 72, 69,6 73, 71,9 67,4 3. spadek 18,6 22,3 21,2 17,4 21,7 26, saldo (1.-3.) -11,6-17, -12, -8,3-1,2-19, ,7 Zakupy od dostawców zagranicznych wg rodzaju działalności handlowej 12, 18, , hurt -18,6 detal -21,8 Q4 21 Q3 216 Q4 216

133 133 1 Zakupy od dostawców zagranicznych wg miejsca prowadzenia działalności 1 8,3 6,4 3,7 - -2,2-1 -8, ,1-12, , ,3-2,8-26,3 duże miasto średnie miasto małe miasto wieś Q4 21 Q3 216 Q , Zakupy od dostawców zagranicznych wg wielkości zatrudnienia, - -3,1-1 -7,1-9,4 -,9-8, ,6-1, -16,7-1, ,7-21,4 do 2 osób 21- osób 1-1 osób ponad 1 osób Q4 21 Q3 216 Q4 216

134 134 ZATRUDNIENIE stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q4 216 przewidywania 1. wzrost 1, 11,3 9,3 12,7 7,9 9,6 2. brak zmiany 63,9 9, 71,4 7,1 71,1 71,1 3. spadek 21,1 29,7 19,3 12,2 2,9 19,2 saldo (1.-3.) -6,1-18,1-1,, -13, -9,6 4 43,6 Zatrudnienie wg rodzaju działalności handlowej 3 2, , hurt -19,3-1, detal -2,3 Q4 21 Q3 216 Q4 216

135 ,8 1, Zatrudnienie wg miejsca prowadzenia działalności 1, 3, ,7-4,6-4, ,2-1,3-17, ,4-24,1 duże miasto średnie miasto małe miasto wieś Q4 21 Q3 216 Q Zatrudnienie wg wielkości zatrudnienia 1,6 17,7 1, ,4 -, -11,1-12,7-14,7-1,8-1,4-17,4-17,6 do 2 osób 21- osób 1-1 osób ponad 1 osób Q4 21 Q3 216 Q4 216

136 136 KONKURENCJA POMIĘDZY PRZEDSIĘBIORSTWAMI HANDLOWYMI stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q4 216 przewidywania 1. wzrost 41,6 36,2 4,1 33,2 41,3 41,3 2. brak zmiany 6,9 62,8 9,2 64,3 7, 8,3 3. spadek 1,4 1,1,7 2, 1,3,4 saldo (1.-3.) 4,2 3,1 39,4 3,7 4, 4, Konkurencja między przedsiębiorstwami handlowymi wg rodzaju działalności handlowej 44,8 4,4 41, 3, , 2, hurt detal Q4 21 Q3 216 Q4 216

137 ,6 Konkurencja między przedsiębiorstwami handlowymi wg miejsca prowadzenia działalności 49,4 47,8 48,7 4 41, 36,4 3 28,4 2,9 28,6 29,4 23,4 26,1 2 1 duże miasto średnie miasto małe miasto wieś Q4 21 Q3 216 Q Konkurencja między przedsiębiorstwami handlowymi wg wielkości zatrudnienia 2, ,1 4, 39, 36,1 34,2 33,3 41,2 29,4 28,6 46,2 2 17,7 1 do 2 osób 21- osób 1-1 osób ponad 1 osób Q4 21 Q3 216 Q4 216

138 138 WOLUMEN SPRZEDAŻY stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q4 216 przewidywania 1. wzrost 23,9 17,3 28,1 23,2 2, 18,4 2. brak zmiany,4 43, 43,8 4,8 48,1 6,1 3. spadek 2,7 39,8 28,1 22, 31,4 2, saldo (1.-3.) -1,8-22,, 1,2-1,9-7, ,7 Wolumen sprzedaży wg rodzaju działalności handlowej 2 1-1, -1, ,4-16, -3-4 hurt -33,4 detal Q4 21 Q3 216 Q4 216

139 ,6 Wolumen sprzedaży wg miejsca prowadzenia działalności 1 12,3 9, 7,4 1,7-1 -3, -2, -2,3-11, ,6-23,1-28,9-4 duże miasto średnie miasto małe miasto wieś Q4 21 Q3 216 Q Wolumen sprzedaży wg wielkości zatrudnienia 23, 21, 23, ,, -1-11,6-11,8-8,7 -, ,1-2,9-26,3 do 2 osób 21- osób 1-1 osób ponad 1 osób Q4 21 Q3 216 Q4 216

140 14 POWIERZCHNIA MAGAZYNOWA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q4 216 przewidywania 1. wzrost,4 3,2 2,1 4,2 2, 3,3 2. brak zmiany 9, 91,4 94,8 93,3 9,8 92,9 3. spadek 4,6,4 3,1 2, 6,7 3,8 saldo (1.-3.),8-2,2-1, 1,7-4,2 -, 2 17,9 Powierzchnia magazynowa wg rodzaju działalności handlowej 1 1 4,7, 1,6 - -2,9-1 hurt detal -7,4 Q4 21 Q3 216 Q4 216

141 ,9 Powierzchnia magazynowa wg miejsca prowadzenia działalności 1 8, 4,6,,, , -4,3-6,1 -,2-11, duże miasto średnie miasto małe miasto wieś Q4 21 Q3 216 Q ,3 8 Powierzchnia magazynowa wg wielkości zatrudnienia 6,1,3,9 4 2,8 2,,, ,4-2,9-6 -,6 -, do 2 osób 21- osób 1-1 osób ponad 1 osób -7,7 Q4 21 Q3 216 Q4 216

142 142 OGÓLNA SYTUACJA PRZEDSIĘBIORSTWA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q4 216 przewidywania 1. poprawa 27,6 21, 2,2 31,4 29,1 9,4 2. brak zmiany 9,9 64,4 6,3 3,4 4,4 7, 3. pogorszenie 12, 14,6 14, 1,3 16, 2,6 saldo (1.-3.) 1,1 6,4 1,7 16,1 12,6-11, , Ogólna sytuacja przedsiębiorstwa wg rodzaju działalności handlowej 4 37, ,4 1 2,9, -1 hurt -6, detal Q4 21 Q3 216 Q4 216

143 Ogólna sytuacja przedsiębiorstwa wg miejsca prowadzenia działalności 47,7 36,9 32,8 32, , 18,7 6,8 19, , -9, -1,8 duże miasto średnie miasto małe miasto wieś Q4 21 Q3 216 Q , 7 Ogólna sytuacja przedsiębiorstwa wg wielkości zatrudnienia 6 7,1 3,8 47, , 33,3 23, , -,2-6, -1,8-13,4-1,3 do 2 osób 21- osób 1-1 osób ponad 1 osób Q4 21 Q3 216 Q4 216

144 144 CENY TOWARÓW Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 Q wzrost 23,1 24,6 3,9 27,6 36, o więcej 6,6,7 9, 6,7 7,6 o tyle samo 6,6 12,1 11, 9,6 17,6 o mniej 9,9 6,8 1,4 11,3 11,3 2. brak zmiany 69,3 6,1,2 6,3 6,7 3. spadek 7,7 1,3 13,9 12,1 6,7 saldo (1.-3.) 1,4 14,3 17, 1, 29,8 CZYNNIKI OGRANICZAJĄCE POPRAWĘ SYTUACJI PRZEDSIĘBIORSTW HANDLOWYCH % 4 7,7 2,9 2, 6,3 62,6 62, 8,1 72,1 69, ,3 1,3 11,6 12, 12, 8,3 9,6,7 6,7 6,47,4 7,9 3,9 4,6,8 1,72, 3,8 2,11,72,1 2,1 1,1, (1) (2) (3) (4) () (6) (7) (8) (9) (1) (11) Q4 21 Q3 216 Q4 216 (1) niedostateczny popyt (2) niedostateczna podaż sprzedawanych towarów (3) jakość towarów (4) wysokość oprocentowania kredytów () możliwość uzyskania kredytów (6) koszty zatrudnienia pracowników (7) powierzchnia sprzedaży (8) wielkość magazynów (9) konkurencja (1) nie występują (11) inne

145 14 VII. KONIUNKTURA W BANKOWOŚCI 1. Omówienie wyników 1. W III kwartale 216 r. wartość wskaźnika koniunktury w sektorze bankowym IRG SGH (IRGBAN) spadła, osiągając poziom -12,3 punktu. Wynik ten jest o,9 pkt. niższy od wskazania z poprzedniego kwartału, lecz wyższy o 7,1 pkt. przewidywanego przez banki przed kwartałem. Na spadek wartości wskaźnika koniunktury silnie wpłynęło pogorszenie się wyniku z działalności bankowej oraz wypracowanego zysku. Również wpływ wskaźnika zatrudnienia był negatywny. Spodziewane jest jednak polepszenie się sytuacji w bankowości w kolejnym okresie wartość wskaźnika prognozowanej koniunktury wynosi +6, pkt. 2. W ostatnim okresie wynik z działalności bankowej (netto) podlegał znacznym wahaniom. W III kwartale 216 r. wartość salda obniżyła się do +,9 pkt., podczas gdy w II kwartale wynosiła +6 pkt. Obecny wynik okazał się zbliżony do przewidywań sprzed trzech miesięcy. Prognozy na kolejny kwartał wskazują na wzrost wyniku z działalności bankowej; wartość salda prognostycznego wynosi +2 pkt. 3. W III kwartale 216 r., podobnie jak we wcześniejszym, wartość salda odpowiedzi na pytanie o warunki prowadzenia działalności bankowej była ujemna i wyniosła -11,1 pkt. Obecna wartość salda wskazuje na pogarszanie się warunków do prowadzenia działalności bankowej w nieco niższym stopniu niż w poprzednim kwartale. Bieżąca ocena jest bliska przewidywaniom formułowanym w poprzednim kwartale. Spodziewane jest dalsze pogorszenie się (wartość salda prognostycznego równa -31,3 pkt.). 4. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość wypracowanego zysku wyniosła -17,6 pkt. i jest niższa niż kwartał temu o 84,3 pkt. Jest jednak o 3,7 pkt. wyższa od przewidywań wyrażonych w poprzednim badaniu. Z opinii respondentów wynika, że w kolejnym kwartale zyski wzrosną; wartość salda prognostycznego wynosi +13,3 pkt.. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o jakość portfela wzrosła, do poziomu -,9 pkt., lecz pozostała ujemna. Po raz trzeci z kolei liczba banków, których jakość portfela się pogarsza, jest wyższa niż tych, w których się poprawia. Obecna wartość salda jest niższa od prognoz z poprzedniego kwartału (o -19,2 pkt.). Banki nie spodziewają się zmian jakości portfela w IV kwartale 216 r. (wartość salda przewidywań wynosi ). 6. Ogólne zainteresowanie klientów usługami bankowymi nie zmienia się. Wartość salda wyniosła pkt. (tak samo jak w poprzednim kwartale). Ponad połowa banków (64,7 %) wskazuje na stabilizację w tym obszarze. Obecna wartość salda jest niższa od przewidywań z poprzedniego kwartału. Spodziewany jest wzrost zainteresowania usługami bankowymi w IV kwartale 216 r. (wartość salda prognostycznego wynosi +12, pkt.). 7. W III kwartale 216 r. banki po raz kolejny zadeklarowały chęć zmniejszenia zatrudnienia. Bieżąca wartość salda, -2 pkt., jest o 14,3 pkt. niższa od wartości w poprzedniego kwartału. Jest również niższa (o ok. 13, pkt.) od oczekiwań z poprzedniego kwartału. Banki planują dalsze cięcia w zatrudnieniu w kolejnych kwartałach; wartość salda przewidywań wynosi -18,8 pkt. 8. W III kwartale 216 r. przeciętne odczucia respondentów ankiety, dotyczące dolegliwości barier w działalności bankowej, nie uległy znaczącej zmianie. W grupie barier na pierwszym miejscu znalazły się obciążenia podatkowe (77,8 %, nieznaczny wzrost w porównaniu z poprzednim kwartałem), następnie bariery prawne (72,7 % wskazań, niewielki wzrost względem poprzedniego badania) oraz bariery związane z niedostatecznym popytem na usługi finansowe (61,1 % wskazań). W kolejnym kwartale rozwój banków najprawdopodobniej będzie powstrzymywany przez te same czynniki.

146 W III kwartale wartość salda odpowiedzi na pytanie ankiety o wielkość inwestycji kapitałowych wzrosła względem poprzedniego badania o 17,6 pkt. (wobec pkt. poprzednio). Banki przyspieszają odbudowę swoich pozycji inwestycyjnych. Obecna wartość salda jest wyższa niż przewidywana przed kwartałem (również o 17,6 pkt.). Prognozy respondentów wskazują na dalszy wzrost inwestycji kapitałowych w kolejnym kwartale (wartość salda prognostycznego wynosi 18,8 pkt.). 1. Udział banków, które spodziewają się, że wielkość spreadu będzie się zmniejszać, obniżył się z 21,4 % do 12, %, a udział tych, które spodziewają się krótkookresowego jego wzrostu, wzrósł z 28,6 % do 43,8 %. Banki spodziewają się stabilizacji lub wzrostu spreadu w długim okresie. Obecnie % badanych spodziewa się ustabilizowania się spreadu w horyzoncie 12 miesięcy; pozostali respondenci prognozują jego wzrost. 11. Ankietowani bankowcy najczęściej wskazują, że w krótkim okresie wartość polskiej waluty nie zmieni się (64,7 % badanych). Pozostali przewidują osłabienie się złotego. Opinie banków co do zmian wartości złotówki w długim okresie są podzielone 3,3 % z nich spodziewa się aprecjacji, tyle samo przewiduje brak zmiany, a na możliwą deprecjację wskazuje 29,4 % respondentów. 12. Żaden z banków nie spodziewa się zmiany wysokości stóp procentowych w krótkim okresie. W dłuższym horyzoncie czasowym możliwa jest obniżka stóp (uważa tak,9 % ankietowanych), na prawdopodobny wzrost stóp wskazuje 17,6 %, a pozostałe 76, % banków przewiduje, że w perspektywie 12 miesięcy obecny poziom stóp zostanie utrzymany. 13. Od IV kwartału 28 r. większość ankietowanych banków niezmiennie przewidywała utrzymanie się aktualnej sytuacji gospodarczej w kraju. Podobne opinie ujawniają się również w prognozach dotyczących IV kwartału 216 r. Odsetek respondentów spodziewających się braku jakichkolwiek zmian sytuacji gospodarczej w krótkiej perspektywie wynosi 76, %. Pozostałe banki wskazują na pogorszenie się (17,6 %) lub poprawę sytuacji gospodarczej (,9 %). Należy się zatem spodziewać utrzymania się gospodarki na dotychczasowej ścieżce wzrostu. Prognozy długookresowe również wskazują na stabilizację (81,3 % bez zmian, 18,8 % poprawa). 14. W ostatnim okresie sytuacja sektora finansowego na tle innych sektorów gospodarki zaczęła się gwałtownie pogarszać. Obecnie, ósmy kwartał z rzędu, odsetek banków negatywnie oceniających sytuację sektora finansowego przewyższa odsetek tych banków, które oceniają ją pozytywnie. Odsetek respondentów przewidujących brak jakichkolwiek zmian sytuacji sektora w krótkiej perspektywie wynosi 2,9 % (w poprzednim kwartale 37, %). Pozostali są pesymistami (47,1 %, w poprzednim kwartale 62, % ). Żaden bank nie spodziewa się poprawy. Przewidywania długookresowe są jeszcze bardziej pesymistyczne 47,1 % przewiduje brak zmiany, a 2,9 % pogorszenie się sytuacji sektora bankowego względem pozostałej części gospodarki ,7 % ankietowanych przewiduje utrzymanie się obecnego wyniku na operacjach reverse-repo w IV kwartale 216 r. Pozostali spodziewają się jego pogorszenia się. Prognozowana jest stabilizacja zysków z operacji reverse-repo również w długim okresie (84,6 % banków). 16. Deflacja sięgnęła w październiku 216 r. poziomu -,2 % w ujęciu rocznym. Jest to głównie związane z niskimi cenami surowców. Respondenci z sektora bankowego spodziewają się odwrócenia tej tendencji już w najbliższych miesiącach. 82,4 % badanych spodziewa się wzrostu cen w IV kwartale 216 r. Pozostali przewidują utrzymanie się cen na niezmienionym poziomie (17,6 %). Oczekiwania dotyczące inflacji w długim okresie są pod wpływem czynników popytowych i tym samym

147 147 zdecydowanie silniej zorientowane na możliwy wzrost inflacji. Obecnie wszyscy respondenci spodziewają się jej przyspieszenia. 17. Przewidywania dotyczące krótkookresowego kształtowania się realnej podaży pieniądza wskazują na jej zdecydowany wzrost (8,8 %) lub brak zmiany (3,3 %). Długookresowe oczekiwania respondentów co do kierunku ewentualnej zmiany podaży pieniądza wskazują na jej wzrost. Wzrostu podaży w nadchodzącym roku spodziewa się 76, % badanych, a po 11,8 % wskazuje na brak zmiany lub spodziewa się jej spadku.

148 Wyniki szczegółowe WSKAŹNIK KONIUNKTURY IRGBAN średnia składnik cykliczny (prawa skala) Q2 21 Q3 21 Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 wskaźnik koniunktury (IRGBAN) -17,7 3,6-19,3 12,2 38,7-12,3 wskaźnik prognozowanej koniunktury -14,8 4,6 2,3 7,7-18,4 6, wskaźnik przewidywanej koniunktury średnia

149 149 WYNIK Z DZIAŁALNOŚCI BANKOWEJ (NETTO) stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q3 21 Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 przewidywania 1. wzrost 61,1 4, 4, 8, 47,1 43,8 2. brak zmiany 33,3 2, 3,, 11,8 37, 3. spadek,6 3, 2, 2, 41,2 18,8 saldo (1.-3.),, 2, 6,,9 2, WARUNKI PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI BANKOWEJ stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q3 21 Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 przewidywania 1. poprawa,6,,,,6, 2. brak zmiany 77,8 23,8 3, 66,7 77,8 68,8 3. pogorszenie 16,7 76,2 6, 33,3 16,7 31,3 saldo (1.-3.) -11,1-76,2 -, -33,3-11,1-31,3

150 1 WIELKOŚĆ WYPRACOWANEGO ZYSKU stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q3 21 Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 przewidywania 1. wzrost, 1, 6, 8, 41,2 4, 2. brak zmiany 22,2 1, 1, 6,7, 33,3 3. spadek 22,2 7, 2, 13,3 8,8 26,7 saldo (1.-3.) 33,3 -, 3, 66,7-17,6 13,3 JAKOŚĆ PORTFELA NALEŻNOŚCI stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q3 21 Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 przewidywania 1. poprawa 22,2 2, 2, 2, 17,6 12, 2. brak zmiany 61,1 6,, 4, 8,8 7, 3. pogorszenie 16,6 1, 2, 4, 23, 12, saldo (1.-3.),6 1, -, -2, -,9,

151 11 OGÓLNE ZAINTERESOWANIE KLIENTÓW USŁUGAMI BANKOWYMI stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q3 21 Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 przewidywania 1. wzrost 27,8 19, 1, 6,7 17,6 18,8 2. brak zmiany 66,7 76,2 79, 86,7 64,7 7, 3. spadek,6 4,7 1, 6,7 17,6 6,3 saldo (1.-3.) 22,2 14,3,,, 12, WIELKOŚĆ ZATRUDNIENIA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q3 21 Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 przewidywania 1. wzrost >2, %,9,,,, 6,3 2. wzrost <2, % 23, 1, 1, 14,3 6,3, 3. brak zmiany 41,2 63,2 47,4, 37, 43,8 4. spadek <2, % 29,4 26,3 36,8 3,7 6,3,. spadek >2, %,,,3,,, saldo (1.+2.ˣ,-4.ˣ,-.) 2,9-7,9-18,4-1,7-2, -18,8

152 12 CZYNNIKI OGRANICZAJĄCE ROZWÓJ BANKÓW Bariery prawne czytelność prawa Bariery prawne restrykcyjność ustawodawstwa Brak odpowiednio przeszkolonego personelu Ograniczenia polskiego rynku finansowego Niedostateczny popyt na usługi finansowe Niedostosowanie produktów bankowych Obciążenia podatkowe Polityka NBP Sposób myślenia i przyzwyczajenia klientów Technologia i informatyka (funkcjonowanie IT) Trudności z pozyskaniem klientów Wysoki koszt kapitału Trudna kondycja finansowa klientów 22,2% 22,2% 11,1% 11,1% 22,2% 22,2% 11,1% 11,1%,6%,6% 16,7% 11,1% 11,1% 11,1% 38,9% 38,9% 16,7% 11,1% 38,9% 33,3% stan przewidywania 72,2% 61,1% 61,1%,6% 77,8% 66,7% INWESTYCJE KAPITAŁOWE stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q3 21 Q4 21 Q1 216 Q2 216 Q3 216 przewidywania 1. wzrost 17,7 1, 1, 13,3 17,6 2, 2. brak zmiany 76, 89, 8, 73,3 82,4 68,8 3. spadek,9,, 13,3, 6,3 saldo (1.-3.) 11,8 1,,, 17,6 18,8

153 13 SPREAD (ROZSTĘP) MIĘDZY OPROCENTOWANIEM KREDYTÓW I DEPOZYTÓW KURS PLN WZGLĘDEM PARYTETU (KOSZYKA WALUT) STOPY PROCENTOWE NBP (OGÓLNA TENDENCJA)

154 14 OGÓLNA SYTUACJA GOSPODARKI POLSKIEJ NIEZALEŻNIE OD SYTUACJI SEKTORA FINANSOWEGO OGÓLNA SYTUACJA SEKTORA FINANSOWEGO NA TLE POLSKIEJ GOSPODARKI WYNIK NA OPERACJACH REVERSE-REPO (POMNIEJSZONY O REPO)

155 1 POZIOM INFLACJI REALNA PODAŻ PIENIĄDZA