Promieniowanie. Promieniowanie tak, ale. Jerzy Kierzkowski

Transkrypt

1 Promieniowanie jonizujące i niejonizujące Promieniowanie tak, ale Jerzy Kierzkowski

2 Rodzaje oddziaływania Promieniowanie jonizujące Promieniowanie niejonizujące - promieniowanie elektromagnetyczne (mikrofale, ultrafiolet, itd..) - promieniowanie wysokiej częstotliwo stotliwości (radio, TV, telefony komórkowe, itd.) - pola magnetyczne (linie wysokiego napięcia)

3 Promieniowanie jonizujące Promieniowanie jonizujące w wysokich dawkach powoduje u ludzi nowotwory złośliwe. z Jest tylko kilka typów w nowotworów w których nie wiązano zano nigdy z promieniowaniem jonizującym. IARC (International( Agency for Research on Cancer) zaliczyła a ostatnio promieniowanie Roentgena, gama, oraz neutrony do ludzkich karcynogenów (gr 1). Promieniowanie w niskich dawkach może e wywoływa ywać mutacje zwiększaj kszające ryzyko rozwoju nowotworów. w.

4 Promieniowanie jonizujące Głównym źródłem promieniowania oddziałuj ującego na populacje ludzką jest naturalne tło t o radiacyjne zarówno ziemskie jak i kosmiczne. Promieniowania stworzone przez człowieka (próbne wybuchy nuklearne w atmosferze, katastrofy elektrowni jądrowych) j sąs źródłem niewielkiej ekspozycji.

5 Wiele dowodów oddziaływania promieniowania jonizującego na ludzi uzyskano na podstawie obserwacji ludzi, którzy przeżyli wybuch bomby atomowej w Hiroszimie i Nagasaki awaria elektrowni atomowej w Czarnobylu w 1986 roku Jod a rak tarczycy radioaktywny izotop jodu (promieniowanie γ) promieniowanie jonizujące jest jedyną ustaloną przyczyną raka tarczycy

6 Promieniowanie jonizujące Analiza wyników w badań wykazała a ze raka tarczycy indukuje nawet krótkotrwa tkotrwałe e działanie anie niskich dawek promieniowania gamma dzieciństwie, natomiast rzadko rozwija się w przypadku ekspozycji w okresie życia dorosłego. Główne obawy wiążą ążą się w związk zków w z wykorzystywaniem promieniowania jonizującego w medycynie, wiąż ąże e się to z użyciem u radioaktywnego izotopu jodu. Ale prawie wszyscy leczeni radioaktywnym izotopem to dorośli.

7 Promieniowanie jonizujące W przypadku mammografii pacjentka podczas badania otrzymuje średnio 3 mgy. W badaniach prowadzonych w Szwecji na kobietach w wieku lat stwierdzono ze dzięki przesiewowym badaniom mammograficznym zmniejszyła a się umieralności z powodu raka piersi o 25% co oznacza uratowanie 560 osób. Natomiast dawka zaabsorbowana będzie przyczyną 1-55 zgonów w na z powodu raka sutka.

8 Promieniowanie jonizujące Komitet Naukowy ONZ ds. Skutków w Promieniowania Jądrowego drowego szacuje że e ryzyko zgonu z powodu nowotworu po ekspozycji na ostrą dawkę 1000 msv wynosi dla kobiet 13% dla mężm ężczyzn 9%. W przypadku wydłużonych ekspozycji ryzyko spada o 50%. Średnia roczna dawka skuteczna wynosi 2,4 msv. Promieniowanie związane zane z diagnostyką ma znaczenie w grupach podawanych badaniom nie zależnie czy jest to CT, czy mammografia profilaktyczna.

9 Promieniowanie jonizujące Radon a nowotwory złośliwez Naturalny gaz szlachetny radon 222 powstaje w wyniku rozpadu w skorupie ziemskiej. Wdychanie tego gazu produktów w jego rozpadu powoduje ekspozycje komórek nabłonka dróg oddechowych na promieniowanie jonizujące szczególnie cząstek alfa.

10 Promieniowanie jonizujące Badania na górnikach g zawodowo narażonych na wysokie stęż ężenia radonu w powietrzu dostarczyły dowodów w na stwierdzenie radon wywołuje raka płuca, p jest to druga po paleniu papierosów w najważniejsza niejsza przyczyna zachorowalności ci na raka płuca. p Radon jest także e obecny pomieszczeniach zamkniętych, szczególnie w domach mieszkalnych gdzie głównym g wnym źródłem jest gleba niekiedy równier wnież materiały budowlane czasami źródłem radonu może e być woda. Nowo budowane domy można zabezpieczyć przed nadmiernym stęż ężeniem radonu, w budynkach istniejących jest to nie możliwe.

11 Promieniowanie jonizujące Promieniowanie kosmiczne a nowotwory złośliwez Prowadzone w ostatnim czasie badania na temat zapadalności i umieralności na choroby nowotworowe wśród d pilotów, oraz załóg g samolotów w przyniosły następuj pujące wyniki typowa roczna dawka dla pilota pasażerskich samolotów w wynosi msv, piloci w lotach polarnych otrzymują dawkę do 9 msv. Średnia dawka w ciągu całego życia wynosiła a około o 100 msv. Zapadalność nie była a wyższa niż w przypadku ogólnej populacji. Zauważono tylko nieznacznie zwiększone ryzyko zachorowalności ci na raka sutka, raka skóry oraz czerniaka.

12 Promieniowanie jonizujące Przeważaj ająca większo kszość danych nie wykazuje aby promieniowanie kosmiczne miało o w znaczący cy sposób b wpływa ywać niekorzystnie na zdrowie. Dlatego też nie ma potrzeby podejmowania w tym względzie szczególnych środków ostrożno ności.

13 Promieniowanie jonizujące Populacje zamieszkujące w pobliżu u obiektów nuklearnych. W ostatnim czasie prowadzone jest wiele badań na temat zachorowalności ci wśród w d mieszkańców w tych terenów. W okolicy kombinatu atomowego Majak w Rosji stwierdzono zwiększon kszoną zapadalność na nowotwory z powodu ciekłych radioaktywnych odpadów w wpuszczanych do rzeki Tiecza,, trudno jednak opisać to zjawisko ilościowo. Można powiedzieć ze poza powyższym wyjątkiem nie obserwuje się zwiększonej zachorowalności ci na nowotwory u dorosłych w tych rejonach.

14 PROMIENIOWANIE Źródła linie wysokiego napięcia promieniowanie słoneczne urządzenia elektryczne telefony komórkowe NIEJONIZUJĄCE

15 Promieniowanie niejonizujące Oddziaływanie promieniowanie niejonizującego pochodzącego cego z telefonów w komórkowych, linii wysokiego napięcia, urządze dzeń elektrycznych czy też promieniowanie słoneczne s coraz częś ęściej jest problemem badawczym. Międzynarodow dzynarodową Komisja ds. Ochrony przed Promieniowaniem Niejonizującym (ICNIRP) wydała a zalecenia ograniczające ce ekspozycję.

16 Promieniowanie niejonizujące Linie energetyczne Linie energetyczne wytwarzające pole elektromagnetyczne o bardzo niskiej częstotliwo stotliwości w zakresie Hz. Pole to nie przenika do pomieszczeń zamkniętych natomiast pole magnetyczne w odległości około o 50 m od linii elektrycznej, zależnie od napięcia i konfiguracji linii przesyłowych, przenikają przez większo kszość materiałów w i sąs źródłem dodatkowej ekspozycji przewyższaj szające tło t o magnetyczne. Badania wpływu takiego promieniowania niejonizującego oceniano w badaniach epidemiologicznych przez ostatnie 20 lat.

17 Promieniowanie niejonizujące Pierwsze opublikowane w 1979 roku pokazały y 1,7-2 krotny wzrost zachorowań na białaczk aczkę wieku dziecięcego cego w wyjątkowo rzadko spotykanych polach magnetycznych powyżej 0,3-0,4 0,4μT. Na podstawie badań na dużych grupach chorych na nowotwory złośliwe z wśród w d chorych mieszkających w pobliżu u linii energetycznych wydaje się że e nie ma zwiększonego ryzyka zachorowań na nowotwory złośliwe wśród w d dorosłych, jednakże e niektóre badania narażeń zawodowych sugerują związek zek pomiędzy zachorowaniem na niektóre nowotwory a ekspozycją na pole magnetyczne.

18 Promieniowanie niejonizujące Pola magnetyczne o niskiej częstotliwo stotliwości zostały y zaklasyfikowanie przez IARC do grupy czynników w o możliwym działaniu aniu rakotwórczym rczym dla ludzi ( grupa 2B). Pola elektryczne o niskiej częstotliwo stotliwości zostały uznane za nierakotwórcze rcze (grupa 3). Klasyfikacja ta nie bierze pod uwagę nasilenia ryzyka wobec poszczególnych osób, ani też ryzyka poszczególnej populacji.

19 Promieniowanie niejonizujące Telefony komórkowe a nowotwory złośliwez Lawinowy wzrost użytkowniku ytkowników w telefonów w komórkowych powoduje wiele kontrowersji. Telefony komórkowe podobnie jak kuchnie mikrofalowe, radary, kable energetyczne emitują promieniowanie niejonizujące. Sygnały y mają częstotliwo stotliwość fal radiowych od MHz w zakresie mikrofal spektrum elektromagnetycznego. Obszerny przegląd d badań autorstwa Boice i MacLaughlina opublikowany przez Szwedzki Urząd d Ochrony Radiologicznej na podstawie 9 wiodących badań stwierdzili ze nie ma znaczącego cego związku zku pomiędzy guzami mózgu m a użytkowaniem telefonów w komórkowych, niezależnie od czasu użytkowania u i typu telefonu.

20 Posumowanie Stosuj się do przepisów związanych z zapobieganiem ekspozycji na karcynogeny. Przestrzegaj krajowych zaleceń ośrodków ochrony radiologicznej

21 1. Ekspozycja zawodowa Najczęstsze nowotwory: Czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na nowotwór występujące w miejscu pracy PŁUCA SKÓRY PĘCHERZA MOCZOWEGO JAMY NOSA Pracodawca: opracowanie instrukcji BHP Pracownik: ścisłe przestrzeganie przepisów BHP w miejscu pracy ok. 5 % zachorowań na nowotwory

22 2. Ekspozycja środowiskowa RAK PŁUCA czynniki środowiskowe, na które nie mamy bezpośredniego wpływu BIAŁACZKA NOWOTWORY SKÓRY Czynniki rakotwórcze rcze zanieczyszczenia powietrza i wody pitnej, bierne palenie, substancje chemiczne emitowane przez przemysł, skażenia pożywienia (pestycydy, estrogeny czy dioksyny) 22

23 PROMIENIOWANIE JONIZUJĄCE promienie Roentgena które mają zastosowanie w medycynie (zdjęcia rtg, mammografia, CT) Leczenie nowotworów ok. 1 % zachorowań na nowotwory

24 Dziękuje za uwagę