EUROPEJSKI KODEKS WALKI Z NOWOTWORAMI ZŁOŚLIWYMI. został sporządzony, przez Komisję Ekspertów Onkologii
|
|
- Dominik Filipiak
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 EUROPEJSKI KODEKS WALKI Z NOWOTWORAMI ZŁOŚLIWYMI został sporządzony, przez Komisję Ekspertów Onkologii Unii Europejskiej w roku Obecna publikacja stanowi trzecią wersję kodeksu W opracowaniu niniejszej wersji Kodeksu uczestniczyło ponad 100 naukowców z dziedziny medycyny.
2 Mówiąc o Unii Europejskiej (UE), mamy na myśli 15 starych krajów członkowskich: Austria Belgia Dania Finlandia Francja Grecja Hiszpania Holandia Irlandia Luksemburg Niemcy Portugalia Szwecja Wielka Brytania Włochy oraz 10 krajów przyjętych w 2004 roku: Cypr Czechy Węgry Estonia Malta Litwa Łotwa Polska Słowacja Słowenia Rozszerzenie Unii Europejskiej zwiększa zróżnicowanie społeczności europejskiej pod względem: stylu życia ryzyka zachorowań
3 WYSTĘPOWANIE NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH W UNII EUROPEJSKIEJ 2000 ROK ZACHOROWALNOŚĆ UMIERALNOŚĆ KOBIETY MEŻCZYŹNI OGÓŁEM Dane szacunkowe dotyczące całego obszaru Unii Europejskiej
4 NAJCZĘŚCIEJ ROZPOZNAWANE TYPY NOWOTWORÓW W UE W 2000 ROKU MĘŻCZYŹNI KOBIETY L.p Typ nowotworu Zachorowania Zgony Zachorowania Zgony 1. rak jelita grubego i odbytnicy około nowych przypadków zachorowań Liczba zgonów rak płuca około nowych zachorowań szacunkowa liczba zgonów z powodu raka płuca wyniosła rak żołądka Szacunkowa liczba nowych zachorowań na raka żołądka wyniosła Liczbę zgonów z powodu raka żołądka oszacowano na
5 Poszczególne rekomendacje Europejskiego Kodeksu Walki z Nowotworami Złośliwymi
6 Pierwszą zasadą Europejskiego Kodeksu Walki z Nowotworami Złośliwymi jest: Nie pal. Jeśli palisz rzuć. Jeśli nie uda Ci się rzucić nie pal w obecności niepalących.
7 Do 30% wszystkich zgonów z powodu choroby nowotworowej ma związek z paleniem tytoniu Do 91% zachorowań na raka płuca u mężczyzn i do 86% u kobiet można przypisać paleniu tytoniu.
8 Na skutek palenia tytoniu zwiększa się także ryzyko zachorowania na: raka przełyku, gardła i jamy ustnej raka pęcherza, trzustki, nerki, żołądka, szyjki macicy nosa, białaczkę szpikową.
9 Po zaprzestaniu palenia tytoniu podwyższone ryzyko nowotworów złośliwych gwałtownie spada. Ewidentne korzyści zdrowotne obserwuje się w okresie 5 lat od rzucenia palenia i z każdym rokiem są one wyraźniejsze.
10 Dym tytoniowy wydychany przez palaczy do otoczenia jest przyczyną przymusowego biernego palenia i jest szczególnie szkodliwy dla dzieci, palenie papierosów przez kobiety w ciąży, zwiększa ryzyko porodu martwego, obniża wagę urodzeniową i upośledza rozwój fizyczny, palenie tytoniu przez rodziców dziecka, zwiększa ryzyko śmierci niemowlęcia, infekcji dróg oddechowych, astmy.
11 Palenie cygar, jak również fajki powoduje porównywalne zagrożenie rakiem jamy ustnej, gardła, krtani i przełyku. Ocenia się, że z powodu palenia tytoniu w latach 90. każdego roku na całym świecie umierało 4 miliony ludzi.
12 Sytuacja w Europie jest szczególnie niepokojąca: UE jest drugim po Chinach producentem papierosów (odpowiednio: 749 miliardów w latach 1997/98 i 1675 miliardów w 1998 roku) głównym ich eksporterem (400 miliardów).
13 2. UNIKAJ OTYŁOŚCI 3. CODZIENNIE ZAŻYWAJ RUCHU I UPRAWIAJ ĆWICZENIA FIZYCZNE
14 OTYŁOŚĆ W krajach zachodnich otyłość stanowi drugi po paleniu tytoniu czynnik ryzyka przewlekłych chorób (cukrzycy, chorób układu sercowo-naczyniowego i nowotworów złośliwych) Problem dotyczy około 30% populacji w niektórych krajach środkowej Europy Szacuje się, że otyłość jest powodem nowotworów jak rak okrężnicy, rak sutka, rak trzonu macicy, gruczolakorak przełyku, rak nerki i rak pęcherza.
15 ĆWICZENIA FIZYCZNE Regularne ćwiczenia fizyczne mają związek z obniżeniem ryzyka zachorowania na raka okrężnicy, raków sutka, trzonu macicy i stercza. Wskazania do ćwiczeń powinny być ograniczone u osób z chorobami układu krążenia. Regularna aktywność fizyczna z elementami ćwiczeń wysiłkowych może być wskazana dla utrzymania odpowiedniej masy ciała, szczególnie u osób prowadzących siedzący tryb życia.
16 Ćwiczenia takie można wykonywać trzy razy w tygodniu po pół godziny. Częstsze, bardziej forsowne ćwiczenia mogą być bardziej korzystne z punktu widzenia profilaktyki chorób nowotworowych.
17 4. SPOŻYWAJ WIĘCEJ RÓŻNYCH WARZYW I OWOCÓW: JEDZ CO NAJMNIEJ 5 PORCJI WARZYW I OWOCÓW DZIENNIE. OGRANICZ SPOŻYCIE PRODUKTÓW ZAWIERAJĄCYCH TŁUSZCZE ZWIERZĘCE. Dieta i sposób odżywiania jest drugą po paleniu tytoniu najważniejszą, niezależną przyczyną chorób nowotworowych.
18 Prawidłowa dieta: warzywa i owoce z dużych ilościach (5 razy dziennie), produkty zbożowe o wysokiej zawartości błonnika i pełnoziarniste produkty zbożowe dieta uboga w białka i tłuszcze pochodzenia zwierzęcego i bogata w ryby, oliwy z oliwek, warzywa i owoce umiarkowane spożycie alkoholu.
19 Ograniczanie spożycia alkoholu
20 Ilość alkoholu wypitego w 1996 r., w przeliczeniu na mieszkańca (w litrach)
21 Tradycyjny podział: kraje południa wino kraje środkowej Europy piwo kraje wschodniej Europy alkohole wysokoprocentowe
22 Nadmierne spożywanie alkoholu ma znaczący wpływ na wystąpienie jamy ustnej gardła krtani przełyku nowotworów: jelita grubego i odbytnicy piersi
23 Wzajemny wpływ picia alkoholu i palenia tytoniu na wystąpienie raka alkohol ułatwia działanie karcynogennych czynników, szczególnie palenia tytoniu nałogowi palacze pijący alkohol mają 100-krotnie wyższy wskaźnik ryzyka zachorowania na raka niż abstynenci w przypadku całkowitej abstynencji alkoholowej i tytoniowej przypadki raka jamy ustnej, gardła czy krtani są bardzo rzadkie
24 Rodzaj wypitego alkoholu nie ma znaczenia głównym czynnikiem zwiększonego ryzyka jest ilość spożywanego etanolu! Dzienne limity spożycia alkoholu: dla mężczyzn 20 g etanolu (ok. 2 piwa, 2 lampki wina lub 2 kieliszki mocnego alkoholu dla kobiet - 10 g etanolu (ok. 1 piwo, 1 lampka wina lub 1 kieliszek mocnego alkoholu
25 Unikanie ekspozycji na promienie słoneczne
26 Nowotwory złośliwe skóry: są głównie, choć nie wyłącznie chorobą ludzi białych częstość zachorowań jest szczególnie wysoka u: osób o jasnej karnacji mieszkańców krajów o wysokiej ekspozycji na promieniowanie UV
27 Liczba przypadków czerniaka złośliwego z podziałem na wiek podczas roku (na mieszkańców)
28 Najczęstsze nowotwory skóry: rak płaskonabłonkowy zwykle osoby pracujące na świeżym powietrzu (dawka skumulowana) rak podstawnokomórkowy najczęściej występujący, ogranicza się do zmian miejscowych czerniak złośliwy łatwo tworzy przerzuty i często prowadzi do śmierci
29 Czerniak złośliwy: podwoiła się częstość zachorowań, spowodowana wzrostem ekspozycji na promienie słoneczne w XX w. bardzo silnym czynnikiem ryzyka zachorowania jest obecność dużej liczby znamion barwnikowych na skórze liczba znamion jest uwarunkowana genetycznie, natomiast narażenie na promienie słoneczne ma udział dodatkowy
30 Czerniak złośliwy:
31 O czym należy pamiętać? o szczególnej ochronie przed nadmiernym słońcem dzieci, młodzieży i osób starszych osoby łatwo ulegające poparzeniom słonecznym powinny unikać działania promieni przez całe życie podczas lata umiejętnie się opalać, a najlepiej unikać słońca od 11 do 15
32 Unikanie ekspozycji na czynniki rakotwórcze
33 Unikanie ekspozycji na czynniki rakotwórcze : Zalecenia Kodeksu w tym zakresie są adresowane do: osób zajmujących się formułowaniem instrukcji osób, które powinny dbać o przestrzeganie tych instrukcji (np. inspektorzy BHP, lekarze zakładowi) obywateli, którzy powinni zwracać baczną uwagę na występowanie rakotwórczych zanieczyszczeń w środowisku (środki ochrony osobistej, przestrzeganie przepisów w miejscu pracy)
34 Ekspozycja zawodowa: na początku lat 90-tych 23% robotników w UE było narażonych na nadmierne działanie czynników rakotwórczych najczęstsze ekspozycje zawodowe: m.in. promienie słoneczne, bierne palenie, gazy z silników Diesla, radon, pył drzewny, azbest, krzem krystaliczny
35 Najlepiej udokumentowano związek z ekspozycją zawodową nowotworu: płuca pęcherza moczowego międzybłoniaka złośliwego naczyniomięsaka wątroby jamy nosa skóry
36 Ekspozycja środowiskowa: ekspozycja środowiskowa to ekspozycja całej populacji na którą pojedyncza osoba nie ma bezpośredniego wpływu m.in. zanieczyszczenia powietrza i wody pitnej, bierne palenie, promieniowanie radonu zawartego w budynkach, substancje chemiczne emitowane przez przemysł oraz skażenia pożywienia (pestycydy, estrogeny czy dioksyny)
37 Promieniowanie jonizujące: karcynogenne są promienie Roentgena, promienie γ oraz neutrony głównym źródłem jest promieniowanie ziemskie i kosmiczne wiele dowodów oddziaływania promieniowania jonizującego na ludzi uzyskano dzięki jego zastosowaniu w medycynie oraz na podstawie obserwacji ludzi, którzy przeżyli wybuch bomby atomowej w Hiroszimie i Nagasaki
38 Radioaktywny izotop jodu, a rak tarczycy: promieniowanie jonizujące jest jedyną ustaloną przyczyną raka tarczycy awaria elektrowni atomowej w Czarnobylu
39 Promieniowanie niejonizujące: Źródła: linie wysokiego napięcia urządzenia elektryczne telefony komórkowe promieniowanie słoneczne
40 Wirusy, bakterie, pasożyty a zachorowania na nowotwory Około 18% nowotworów u ludzi na całym świecie przypisuje się przewlekłym infekcjom wirusowym, bakteryjnym i pasożytniczym. W UE dotyczy to 10% nowotworów, w tym przede wszystkim są to raki szyjki macicy, wątroby oraz żołądka i niektóre nowotwory limfoidalne.
41 Obecnie uważa się, że leczenie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe oraz programy szczepień stały się istotnym środkiem w terapii przeciwnowotworowej.
42 HPV a rak szyjki macicy Każdego roku około kobiet w UE zapada na raka szyjki macicy. W 99% materiałów z biopsji raka szyjki macicy na całym świecie znaleziono wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) Niedawno odkryto bardzo skuteczną szczepionkę, której wprowadzenie może przyczynić się do sporych oszczędności min. dzięki rzadszemu wykonywaniu testów skryningowych i ograniczeniu kosztów leczenia.
43 Kodeks: Bierz udział w programach szczepień ochronnych przeciwko wirusowi zapalenia wątroby typu B Każdego roku na obszarze Unii Europejskiej odnotowuje się ok nowych przypadków raka wątroby. Przyczyną większości przypadków raka wątroby w Europie jest przewlekłe zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu B (WZW B) oraz C (WZW C). Skuteczna szczepionka przeciwko zakażeniu WZW B dostępna jest od 20 lat.
44 W Polsce wszystkie dzieci są obowiązkowo szczepione na WZW B kalendarz szczepień
45 Hp a rak żołądka Zakażenie Helicobacter pylori (Hp) wiąże się z ok. 6-krotnym wzrostem ryzyka zachorowania na raka żołądka Ok nowych zachorowań na raka żołądka wykrywanych jest każdego roku na obszarze Unii nowotwór bardzo trudny do wyleczenia
46 Leczenie zakażenia hp antybiotykami i inhibitorami pompy protonowej wymaga od pacjentów ścisłego stosowania się do zaleceń Cały czas trwają prace nad szczepionką przeciwko Hp
47 Programy skriningowe Ważnym czynnikiem obniżającym umieralność z powodu nowotworów złośliwych jest wczesne wykrywanie zmian. A zatem im wcześniej nowotwór zostanie rozpoznany, i im wcześniej rozpocznie się leczenie, tym wyższe są szanse na całkowite wyleczenie
48 Czym są programy skriningowe?...to zorganizowane wykonywanie testu lub przeprowadzanie wywiadu dla zidentyfikowania osób o zwiększonym zagrożeniu daną chorobą, które mogłyby odnieść korzyść zdrowotną dzięki dalszym badaniom lub działaniom profilaktycznym...
49 Czym powinny charakteryzować się badania przesiewowe. skierowane do dużej części populacji badania powinny być proste, akceptowalne przez pacjentów, nie inwazyjne, tanie wykrycie choroby we wczesnym stadium gwarantuje wyleczenie
50 Ważne programy badań przesiewowych: U noworodków w czwartej dobie życia testy wykrywające fenyloketonurię, wrodzoną niedoczynność tarczycy lub badanie słuchu Nowotwory: Rak szyjki macicy, rak piersi, rak jelita grubego i odbytnicy
51 Badanie przesiewowe rak szyjki macicy Rak szyjki macicy w krajach rozwijających się stanowi 25% wszystkich nowotworów W Polsce w 2004 roku zarejestrowano zachorowań na raka szyjki macicy
52 Kodeks: Kobiety po 25. roku życia powinny poddawać się badaniom przesiewowym w kierunku raka szyjki macicy (w ramach NFZ zapraszane są Panie w wieku lat) Badanie: cytologia (wymazu z szyjki macicy) jest bezbolesna, powinna być wykonywana co 3-5 lat w trakcie wizyty u ginekologa
53 Badanie przesiewowe rak piersi (sutka) W Polsce rak piersi jest najczęstszym nowotworem występującym u kobiet Kodeks: kobiety powyżej 50. roku życia powinny poddawać się badaniom przesiewowym w kierunku rak piersi
54 Badanie - mammografia najbardziej skuteczna w wieku od rż. (młodsze kobiety USG piersi) NFZ prowadzi specjalny program dla kobiet w wieku lat - darmowa mammografia wykonywana co 2 lata
55 Dlaczego? Mammografia umożliwia wykrywanie klinicznie niewykrywalnych guzów sutka. Wśród kobiet obecnie poddawanych mammograficznym badaniom przesiewowym spadek umieralności wynosi ok. 1/3. Skrining mammograficzny u kobiet w wieku lat skutkuje spadkiem umieralności z powodu raka sutka oszacowanym na 35%.
56 Badanie przesiewowe rak jelita grubego i odbytnicy Kodeks: Kobiety i mężczyźni po 50. roku życia powinni uczestniczyć w badaniach przesiewowych w kierunku raka jelita grubego i odbytnicy
57 Badania wykonywane w skriningu raka jelita grubego i odbytnicy. testy na krew utajoną w kale (FOBT) sigmoidoskopia - wziernikowanie esicy i odbytnicy kolonoskopia - wziernikowanie okrężnicy
58 skuteczność skriningu z zastosowaniem testów na krew utajoną w kale (FOBT), wykonywanych raz i dwa razy w roku wynosi 27%
59 Jednymi z bardziej skutecznych badań przesiewowych są: Skrining mammograficzny - u kobiet po 50 roku życia może zmniejszyć umieralność z powodu raka sutka o ok. 30%. Badania przesiewowe wykrywające krew utajoną w kale - mogą zmniejszyć umieralność z powodu raka jelita grubego i odbytnicy o ok. 27%. Przesiewowe badania cytologiczne mogą zmniejszyć umieralność z powodu raka szyjki macicy o ok. 80%. Inne badania przesiewowe nie powinny być w ogóle dostępne. Mimo to istnieją próby wdrożenia badań przesiwowych w kierunku raka płuca oraz raku gruczołu krokowego.
60 Badania przesiewowe w kierunku raka gruczołu krokowego Do niewątpliwych plusów tej metody przesiewowej można zaliczyć: - prostotę, niski koszt, łatwość dostępu i powszechną akceptację testu na stężenie PSA, - wzrost wykrywalności zachorowań na raka gruczołu krokowego, - obniżenie średniego wieku chorych w momencie rozpoznania, - zmniejszenie się zaawansowanych, odsetka nowotworów - wzrost odsetka guzów średniozróżnicowanych.
61 Badania przesiewowe w kierunku raka płuca Rokowanie w przypadku raka płuca rozpoznanego klinicznie jest złe, 5 letnie przeżycia wynoszą do 16%. Niewątpliwie rak płuca rozpoznany w pierwszym stopniu zaawansowania daje lepsze rokowanie, które wynosi ponad 70%. Dlatego zaczęto rozważać, czy osoby o podwyższonym ryzyku zachorowania na raka płuca mogą odnieść korzyści z wczesnego wykrywania. Jedną ze skutecznych metod jest: Spiralna tomografia komputerowa (CT) wykorzystująca niskie dawki promieniowania umożliwia wykrycie raka płuca w niskich stopniach zaawansowania.
62 Wyzwania dotarcie do jak największej liczby osób, które mogą skorzystać z badań przesiewowych włączenie do badań przesiewowych odpowiedniej kohorty wiekowej (np. w mammografii skriningowej kobiety w wieku lat), Prowadzenie przez władze odpowiedzialne za ochronę zdrowia racjonalnej polityki wdrażania programów przesiewowych. Wprowadzenie programów badań przesiewowych powinno zależeć od warunków ekonomicznych oraz od poziomu zachorowalności na daną chorobę nowotworową.
63 CHEMIOPREWENCJA W obserwacyjnych badaniach epidemiologicznych próbuje dowieść się skuteczności chemioprewencji na obniżenie zachorowalności i umieralności na nowotwory złośliwe. Mimo braku całkowitego potwierdzenia w badaniach epidemiologicznych - można stwierdzić, iż: W przypadku Selenu i Wapnia istnieją słabe dowody wykazujące korzystne znaczenie suplementacji diety tymi pierwiastkami.
64 Błonnik - wykazano, że jedynie u osób, które spożywają błonnik w bardzo dużych ilościach i przez dłuższy czas można zaobserwować jego ochronne działanie. Tamoksyfen - Mimo, iż istnieją jednoznaczne dowody, że tamoksyfen może obniżać ryzyko zachorowania na raka sutka równocześnie stwierdzono jednak częstsze występowanie powikłań zakrzepowo- zatorowych w układzie żylnym.
65 Hormony egzogenne Doustne środki antykoncepcyjne Od kilkudziesięciu lat publikowane są wyniki badań epidemiologicznych dotyczących związku między stosowaniem doustnych środków antykoncepcyjnych a ryzykiem rozwoju nowotworów złośliwych.
66 Najważniejsze, związki między stosowaniem doustnej antykoncepcji a występowaniem nowotworów: Wykazano, że u kobiet, które stosują lub do niedawna stosowały doustne środki antykoncepcyjne istnieje umiarkowany wzrost ryzyka zachorowania na: raka sutka (do 10 lat po zaprzestaniu stosowania tej formy antykoncepcji), raka szyjki macicy (kobiety z dodatnim wynikiem testu na HPV), raka wątroby. Stwierdzono jednak tendencję do powrotu do poziomu przeciętnego w zakresie zachorowania na nowotwory w kilka lat od zaprzestania stosowania doustnej antykoncepcji.
67 Z drugiej strony antykoncepcja doustna: obniża ryzyko zachorowania na raka trzonu macicy i raka jajnika (efekt ochronny utrzymuje się nawet po zaprzestaniu stosowania antykoncepcji doustnej) Obniża ryzyko zachorowania na raka jelita grubego i odbytnicy, sprzyja długotrwałemu efektowi ochronnemu, który utrzymuje się nawet jeszcze 20 lat po zaprzestaniu jej stosowania.
68 Hormonalna terapia zastępcza Istnieją doniesienia na temat wzrostu zagrożenia rakiem sutka u kobiet stosujących hormonalną terapię zastępczą (HTZ). W 51 badaniach epidemiologicznych, którymi objęto ponad: kobiet chorych na raka sutka i kobiet zdrowych, wykazano: wzrost ryzyka zachorowania na raka sutka o ok. 2,3% za każdy rok stosowania HTZ spadek ryzyka po zaprzestaniu terapii. Prawdopodobnie stosowanie HTZ wiąże się ze: wzrostem ryzyka zachorowania na raka jajnika spadkiem ryzyka zachorowania na raka jelita grubego i odbytnicy
69 Skojarzona hormonalna terapia zastępcza wiąże się z umiarkowanym wzrostem ryzyka zachorowania na raka sutka, ujawniającym się po kilku latach stosowania terapii oraz prawdopodobnie ze wzrostem ryzyka zachorowania raka jajnika HTZ ma wyraźny wpływ na wzrost liczby chorób układu sercowonaczyniowego dlatego też nie powinna być rekomendowana jako metoda profilaktyki chorób HTZ jest wskazana do krótkotrwałego stosowania dla łagodzenia dokuczliwych objawów okresu menopauzy
70 Genetyka Badania zmian genetycznych towarzyszących rozwojowi różnych typów nowotworów są prowadzone od ponad 40 lat, a ich wyniki mają podstawowe znaczenie w diagnostyce i leczeniu wielu nowotworów. W ostatnich 10 latach odkryto wiele genów odpowiedzialnych za dziedziczne postacie nowotworów. Badania te budzą ogromne zainteresowanie i stanowią szansę dla dokładnej diagnostyki, a w niektórych przypadkach umożliwiają rozpoznanie nowotworu jeszcze przed wystąpieniem objawów (przykładem jest dominujący gen odpowiedzialny za dziedziczenie gruczolaków jelita grubego i odbytu. Ma to wielkie znaczenie kliniczne, ponieważ umożliwia identyfikację innych członków rodziny, którzy będą musieli regularnie poddawać się endoskopii i profilaktycznym zabiegom chirurgicznym).
71 Niektórzy są obciążeni mutacjami występującymi w każdej komórce organizmu, które predysponują do rozwoju nowotworu. Takie zmiany są dziedziczone i może to prowadzić do rodzinnego występowania nowotworów. Klasycznymi przykładami genów należących do tej kategorii to geny BRCA1 i BRCA2, których mutacje predysponują do rozwoju raka sutka czy raka jajnika. Badaniom genetycznym należy poddawać osoby pochodzące z rodzin, w których stwierdzono co najmniej trzy przypadki nowotworów złośliwych u osób spokrewnionych, przy czym jedna z nich musi być krewnym pierwszego stopnia pozostałych dwóch, np. kobieta, jej syn i jej brat.
72 Ocenia się, że co najmniej 5% najczęściej występujących nowotworów złośliwych, jest związanych z mutacjami pojedynczych genów, które mogą mieć znaczenie prognostyczne i stwarzać możliwości lepszej prewencji czy leczenia. Z czysto ekonomicznego punktu widzenia korzyści z wykrycia niezaawansowanego guza litego, który stwarza szanse na wyleczenie, w porównaniu z długotrwałym leczeniem paliatywnym zaawansowanych nowotworów złośliwych, są oczywiste.
73 Trendy umieralności z powodu nowotworów złośliwych Według ogólnych przewidywań przyszłych wskaźników umieralności na nowotwory w poszczególnych grupach wiekowych w większości państw UE można oczekiwać zmniejszenia standaryzowanych wskaźników umieralności, przy czym czas ujawnienia i skala spadku umieralności w poszczególnych krajach są różne. Ogólne tendencje zmian zależą głównie od spadku umieralności na raka płuca u mężczyzn i raka gruczołu sutkowego u kobiet. Najbardziej wiarygodna prognoza przewiduje w 2015 roku zgonów z powodu nowotworów złośliwych, co stanowi o ponad zgonów więcej niż w roku Wzrost przewidywanej liczby zgonów na nowotwory w 2015 r. jest proporcjonalnie większy u mężczyzn i w nowych krajach Unii Europejskiej.
Europejski Kodeks Walki z Rakiem
Europejski Kodeks Walki z Rakiem Europejski kodeks walki z rakiem powstał z inicjatywy Unii Europejskiej, która już w latach 80 uznała zmagania z rakiem w społeczeństwie Europejczyków za jeden z najważniejszych
Bardziej szczegółowoEuropejski Tydzień Walki z Rakiem
1 Europejski Tydzień Walki z Rakiem 25-31 maj 2014 (http://www.kodekswalkizrakiem.pl/kodeks/) Od 25 do 31 maja obchodzimy Europejski Tydzień Walki z Rakiem. Jego celem jest edukacja społeczeństwa w zakresie
Bardziej szczegółowoProfilaktykę dzielimy na:
Profilaktykę dzielimy na: Pierwotną - zapobieganie nowotworom złośliwym Podstawowym problemem jest zidentyfikowanie czynników rakotwórczych oraz poznanie mechanizmów ich działania Obecnie ponad 80% wszystkich
Bardziej szczegółowoStyl życia a nowotwory złośliwe w świetle Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem. Jadwiga Zapała
Styl życia a nowotwory złośliwe w świetle Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem Jadwiga Zapała CHOROBY CYWILIZACYJNE Nowotwory Choroby układu krążenia Choroby metaboliczne Schorzenia układu nerwowego EUROPEJSKI
Bardziej szczegółowoKodeks Walki z Rakiem
Kodeks Walki z Rakiem 11 zasad Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem 1. Nie pal; jeśli już palisz, przestań. W krajach rozwiniętych 25-30% wszystkich zgonów z powodu nowotworów ma związek z paleniem tytoniu.
Bardziej szczegółowoJAK DBAĆ O ZDROWIE czyli EUROPEJSKI KODEKS WALKI Z RAKIEM
JAK DBAĆ O ZDROWIE czyli EUROPEJSKI KODEKS WALKI Z RAKIEM Europejski Kodeks Walki z Rakiem Zawiera 11 zaleceń,, których stosowanie może przyczynić się do: zmniejszenia ryzyka zachorowania na nowotwory
Bardziej szczegółowoZWIĄZKI REHABILITACJI I PROFILAKTYKI CZY MOŻNA ZAPOBIEGAĆ RAKOWI CZYLI SŁÓW KILKA O PREWENCJI PIERWOTNEJ I WTÓRNEJ
ZWIĄZKI REHABILITACJI I PROFILAKTYKI CZY MOŻNA ZAPOBIEGAĆ RAKOWI CZYLI SŁÓW KILKA O PREWENCJI PIERWOTNEJ I WTÓRNEJ CELE ZADANIA REHABILITACJA PROFILAKTYKA METODY ŚRODKI WPŁYW RÓŻNYCH CZYNNIKÓW NA ZDROWIE
Bardziej szczegółowoEuropejski kodeks walki z rakiem
Europejski kodeks walki z rakiem Dlaczego walczymy z rakiem? Nowotwory są drugą przyczyną zgonów w Polsce zaraz po zawałach i wylewach. Liczba zachorowao na nowotwory złośliwe w Polsce to ponad 140,5 tys.
Bardziej szczegółowoŚwiatowy Dzień Walki z Rakiem
Światowy Dzień Walki z Rakiem Światowy Dzień Walki z Rakiem lub Światowy Dzień Raka (ang. World Cancer Day) święto ustanowione na Światowym Szczycie Walki z Rakiem zorganizowanym pod egidą prezydenta Francji
Bardziej szczegółowoStrona 1 z 7 ZWIĄZKI REHABILITACJI I PROFILAKTYKI CZY MOŻNA ZAPOBIEGAĆ RAKOWI CZYLI SŁÓW KILKA O PREWENCJI PIERWOTNEJ I WTÓRNEJ
ZWIĄZKI REHABILITACJI I PROFILAKTYKI CZY MOŻNA ZAPOBIEGAĆ RAKOWI CZYLI SŁÓW KILKA O PREWENCJI PIERWOTNEJ I WTÓRNEJ CELE ZADANIA REHABILITACJA PROFILAKTYKA METODY ŚRODKI WPŁYW RÓŻNYCH CZYNNIKÓW NA ZDROWIE
Bardziej szczegółowoPakiet onkologiczny. w podstawowej opiece zdrowotnej
Pakiet onkologiczny w podstawowej opiece zdrowotnej Agnieszka Jankowska-Zduńczyk Specjalista medycyny rodzinnej Konsultant krajowy w dziedzinie medycyny rodzinnej Profilaktyka chorób nowotworowych Pakiet
Bardziej szczegółowoZdrowo żyjesz - wygrywasz SZKOŁA PROMUJĄCA ZALECENIA EUROPEJSKIEGO KODEKSU WALKI Z RAKIEM
Zdrowo żyjesz - wygrywasz SZKOŁA PROMUJĄCA ZALECENIA EUROPEJSKIEGO KODEKSU WALKI Z RAKIEM Co wpływa na nasze zdrowie? OPIEKA ZDROWOTNA NASZE GENY STYL ŻYCIA 50% Jakie mogą być efekty naszego stylu życia?
Bardziej szczegółowoScenariusz zajęć. Przepis na życie bez raka. Szkoła Promująca Zalecenia Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem.
Scenariusz zajęć Temat: Autorzy: Etap edukacyjny: Czas trwania zajęć: Przepis na życie bez raka. Szkoła Promująca Zalecenia Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem. Marzanna Kostecka-Biskupska, Jadwiga Zapała
Bardziej szczegółowoScenariusz zajęć. Marzanna Kostecka-Biskupska, Jadwiga Zapała
Scenariusz zajęć Temat: Znajdź swój styl zdrowo żyj! Szkoła Promująca Zalecenia Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem. Autorzy: Etap edukacyjny: Czas trwania zajęć: Marzanna Kostecka-Biskupska, Jadwiga
Bardziej szczegółowoCZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE
CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA ROZDZIA 4 NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE Arkadiusz Jeziorski W Polsce do lekarzy onkologów zgłasza się rocznie ponad 130 tysięcy nowych pacjentów; około 80 tysięcy
Bardziej szczegółowoKonsekwencje złych nawyków zdrowotnych dzieci i młodzieży dla rozwoju chorób nowotworowych w wieku dorosłym. Marzena Wełnicka-Jaśkiewicz
Konsekwencje złych nawyków zdrowotnych dzieci i młodzieży dla rozwoju chorób nowotworowych w wieku dorosłym Marzena Wełnicka-Jaśkiewicz Profilaktyka onkologiczna Pierwotna - zmniejszenie narażenia na czynniki
Bardziej szczegółowoProgramy przesiewowe w onkologii. Badam się więc mam pewność
Programy przesiewowe w onkologii Badam się więc mam pewność Badanie przesiewowe zorganizowane przeprowadzenie testu medycznego lub wywiadu u osób, które nie zgłaszają się po pomoc kwalifikowaną w związku
Bardziej szczegółowoEUROPEJSKI KODEKS WALKI Z RAKIEM. Wielkopolskie Centrum Onkologii Biuro Programu Prewencji Pierwotnej dla Wielkopolski. Konin, 16 maja 2007
EUROPEJSKI KODEKS WALKI Z RAKIEM Wielkopolskie Centrum Onkologii Biuro Programu Prewencji Pierwotnej dla Wielkopolski Konin, 16 maja 2007 WYSTĘPOWANIE NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH W UNII EUROPEJSKIEJ 2000 ROK
Bardziej szczegółowoDiagnostyka i leczenie nowotworów nerki, pęcherza moczowego i gruczołu krokowego. Zarys Projektu
Diagnostyka i leczenie nowotworów nerki, pęcherza moczowego i gruczołu krokowego Zarys Projektu Dr n. med. Roman Sosnowski Klinika Nowotworów Układu Moczowego, Centrum Onkologii Projekt współfinansowany
Bardziej szczegółowoWpływ alkoholu na ryzyko rozwoju nowotworów złośliwych
Wpływ alkoholu na ryzyko rozwoju nowotworów złośliwych Badania epidemiologiczne i eksperymentalne nie budzą wątpliwości spożywanie alkoholu zwiększa ryzyko rozwoju wielu nowotworów złośliwych, zwłaszcza
Bardziej szczegółowoHematoonkologia w liczbach. Dr n med. Urszula Wojciechowska
Hematoonkologia w liczbach Dr n med. Urszula Wojciechowska Nowotwory hematologiczne wg Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (rew 10) C81 -Chłoniak Hodkina C82-C85+C96
Bardziej szczegółowoNowotwory gruczołu krokowego skala problemu. Dr n med. Urszula Wojciechowska
Nowotwory gruczołu krokowego skala problemu Dr n med. Urszula Wojciechowska Rak gruczołu krokowego na świecie Rak gruczołu krokowego jest drugim najczęściej diagnozowanym rakiem i piątą co do częstości
Bardziej szczegółowoNowotwory złośliwe w województwie pomorskim,
Nowotwory złośliwe w województwie pomorskim, ze szczególnym uwzględnieniem raka płuca Prof. Jan Skokowski - prezes Stowarzyszenia Walki z Rakiem Płuca Źródło: Pomorski Rejestr Nowotworów, Gdańsk 2014 Lista
Bardziej szczegółowoŚląski Urząd Wojewódzki Wydział Nadzoru nad Systemem Opieki Zdrowotnej Oddział Analiz i Statystyki Medycznej
Ś Śląski Urząd Wojewódzki Wydział Nadzoru nad Systemem Opieki Zdrowotnej Oddział Analiz i Statystyki Medycznej NOWOTWORY ZŁOŚLIWE w województwie śląskim Katowice 211 Oddziiałł Analliiz ii Statystykii Medycznej
Bardziej szczegółowoZnaczenie zdrowego odżywiania w profilaktyce nowotworowej
Znaczenie zdrowego odżywiania w profilaktyce nowotworowej Nasza dieta oraz sposób odżywiania jest drugą (po paleniu) najważniejszą przyczyną powstawania chorób nowotworowych. Pożywienie stanowi czynnik
Bardziej szczegółowoObecny Stan Zwalczania
Obecny Stan Zwalczania Healthcare Nowotworów w Polsce Opracowane przez Wstęp Obecny Stan Zwalczania Nowotworów w Polsce został przygotowany w związku z realizacją projektu pn. Strategia Walki z Rakiem
Bardziej szczegółowoZachorowania na nowotwory złośliwe we Wrocławiu trendy zmian w latach 1984-2009
Zachorowania na nowotwory złośliwe we Wrocławiu trendy zmian w latach 1984-29 W 29 roku woj. dolnośląskie liczyło 2 874 88, w tym Wrocław 622 986 mieszkańców, mieszkańcy Wrocławia stanowili więc 21,7%
Bardziej szczegółowoPAMIĘTAJ O ZDROWIU! ZBADAJ SIĘ
PAMIĘTAJ O ZDROWIU! ZBADAJ SIĘ Przewodnik po programach profilaktycznych finansowanych przez NFZ Lepiej zapobiegać niż leczyć Program profilaktyki chorób układu krążenia Choroby układu krążenia są główną
Bardziej szczegółowoEPIDEMIOLOGIA I PROFILAKTYKA WYBRANYCH NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH
EPIDEMIOLOGIA I PROFILAKTYKA WYBRANYCH NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH Sylwia Grodecka-Gazdecka Katedra Onkologii AM w Poznaniu 2007 Powstanie nowotworu jest wypadkową predyspozycji genetycznych oraz stopnia narażenia
Bardziej szczegółowoProfilaktyka Raka Piersi i Raka Szyjki Macicy prezentacja dla uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych
Profilaktyka Raka Piersi i Raka Szyjki Macicy prezentacja dla uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych 2015-02-03 1 opracowała: Agnieszka Podlaszczak Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna
Bardziej szczegółowoKronika zdrowia rodziny
Kronika zdrowia rodziny badania profilaktyczne szczepienia ważne wizyty pobyty w szpitalu Nasza rodzina i ważne dane (daty urodzin, numery PESEL, choroby przewlekłe, alergie) 2 Kronika zdrowia rodziny
Bardziej szczegółowoSzczepienia ochronne elementem zaleceń Europejskiego Kodeksu Walki z
Szczepienia ochronne elementem zaleceń Europejskiego Kodeksu Walki z Irena Rakiem Przepiórka Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów Centrum Onkologii - Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie XXXV Sympozjum:
Bardziej szczegółowoWojewódzki Ośrodek Koordynujący Populacyjny Program Wczesnego Wykrywania Raka Piersi dla Wielkopolski i części Ziemi Lubuskiej (Wielkopolskie Centrum
Program Profilaktyki Raka Piersi Wojewódzki Ośrodek Koordynujący Populacyjny Program Wczesnego Wykrywania Raka Piersi dla Wielkopolski i części Ziemi Lubuskiej (Wielkopolskie Centrum Onkologii) 13.06.2006
Bardziej szczegółowoEuropejski Kodeks Walki z Rakiem
Informacja prasowa Europejski Kodeks Walki z Rakiem Od lat zadawane pytanie: jak Ŝyć, by Ŝyć zdrowo i nie zachorować na raka znalazło wreszcie konkretną podpowiedź - Europejski Kodeks Walki z Rakiem. Publikacja
Bardziej szczegółowoEuropejski kodeks walki z rakiem
Europejski kodeks walki z rakiem 2. Wystrzegaj się otyłości 1. Nie pal; jeśli już palisz, przestań. Jeśli nie potrafisz przestać, nie pal przy niepalących 3. Bądź codziennie aktywny ruchowo, uprawiaj ćwiczenia
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 4 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki raka piersi
Program profilaktyki raka piersi 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU PROFILAKTYKI RAKA PIERSI, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego. Rak piersi jest najczęściej występującym
Bardziej szczegółowoProgramy polityki zdrowotnej w onkologii. Jerzy Gryglewicz Warszawa 14 grudnia 2017 r.
Programy polityki zdrowotnej w onkologii Jerzy Gryglewicz Warszawa 14 grudnia 2017 r. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 sierpnia 2009 r. w sprawie priorytetów zdrowotnych Ustala się następujące
Bardziej szczegółowoW Gminnym Ośrodku Zdrowia w Konopiskach prowadzone są aktualnie trzy programy profilaktyczne finansowane przez NFZ:
W Gminnym Ośrodku Zdrowia w Konopiskach prowadzone są aktualnie trzy programy profilaktyczne finansowane przez NFZ: "Profilaktyka raka szyjki macicy"- dla wszystkich Pań w wieku 25-59 lat, które nie miały
Bardziej szczegółowo,,Lepiej zapobiegać niż leczyć profilaktyka nowotworu jelita grubego
,,Lepiej zapobiegać niż leczyć profilaktyka nowotworu jelita grubego Projekt dedykowany mieszkańcom województwa zachodniopomorskiego między 55 a 64 rokiem życia NOWOTWÓR JELITA GRUBEGO jest jednym z najczęstszych
Bardziej szczegółowoPrognozy epidemiologiczne - które nowotwory będą coraz częstsze, a które coraz rzadsze? Joanna Didkowska Warszawa,
Prognozy epidemiologiczne - które nowotwory będą coraz częstsze, a które coraz rzadsze? Joanna Didkowska Warszawa, 8-1.8.218 Prognoza? Czy prognoza ma sens (wiele niewiadomych)? Jaki model zastosować?
Bardziej szczegółowoSłużba Zdrowia nr 24-26 z 23 marca 2000. Znaczenie badań przesiewowych w zwalczaniu raka piersi. Zbigniew Wronkowski, Wiktor Chmielarczyk
Służba Zdrowia nr 24-26 z 23 marca 2000 Znaczenie badań przesiewowych w zwalczaniu raka piersi Zbigniew Wronkowski, Wiktor Chmielarczyk Korzystny wpływ skryningu na zmniejszenie umieralności z powodu raka
Bardziej szczegółowoKrzysztof Krzemieniecki. Konsultant Wojewódzki w dziedzinie Onkologii Klinicznej. Szpital Uniwersytecki w Krakowie
Nowotwory wyzwanie globalne Krzysztof Krzemieniecki Konsultant Wojewódzki w dziedzinie Onkologii Klinicznej Szpital Uniwersytecki w Krakowie 1 Dlaczego onkologia jest tak ważna? Nowotwory zjawisko masowe
Bardziej szczegółowoKodeks zdrowego a Rafał ł Warszawa 2013
Kodeks zdrowego a Rafał ł Warszawa 2013 Zadanie Prewencja pierwotna nowotworów jest finansowane przez Ministerstwo Zdrowia w ramach Narodowego programu zwalczania chorób nowotworowych. Realizator zadania:
Bardziej szczegółowoRak płuca wyzwania. Witold Zatoński Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie
Rak płuca wyzwania Witold Zatoński Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie Innowacje w leczeniu RAKA PŁUC ocena dostępności w Polsce Warszawa, 1 marca 14 Nowotwory główna przyczyna
Bardziej szczegółowo25-31 maja 2011 r. Europejskim Tygodniem Walki z Rakiem
25 31 maja 2011 r. Europejskim Tygodniem Walki z Rakiem W dniach 2531 maja 2011 r. trwać będzie Europejski Tydzień Walki z Rakiem, zapoczątkowany w roku 1989, pod przewodnictwem Europejskiej Ligi Walki
Bardziej szczegółowoRak piersi - zagrożenie cywilizacyjne
Rak piersi - zagrożenie cywilizacyjne dr n. med. Marcin Wiszniewski, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. M. Kopernika w Łodzi Regionalny Ośrodek Onkologiczny II Ogólnopolska Konferencja Medycyny Pracy
Bardziej szczegółowoPROGRAM SZKOŁA PROMUJĄCA PROFILAKTYKĘ ONKOLOGICZNĄ. Dr n. med. Tomasz Mierzwa
PROGRAM SZKOŁA PROMUJĄCA PROFILAKTYKĘ ONKOLOGICZNĄ Dr n. med. Tomasz Mierzwa DOTYCHCZAS REALIZOWANE PROGRAMY EDUKACYJNE PRZEZ ZAKŁAD PROFILAKTYKI I PROMOCJI ZDROWIA CENTRUM ONKOLOGII W BYDGOSZCZY Dotowane
Bardziej szczegółowoSztum, dnia 10 lutego 2015r.
Konferencja inaugurująca projekt pn. Uprzedź nowotwór i ciesz się życiem - efektywna profilaktyka chorób nowotworowych oraz promocja zdrowego stylu życia w powiecie sztumskim finansowany w ramach Programu
Bardziej szczegółowoRola prewencji pierwotnej (szczepień) w budowaniu zdrowia Polaków
Rola prewencji pierwotnej (szczepień) w budowaniu zdrowia Polaków Witold Zatoński Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie Seminarium edukacyjne pt.: Innowacje w systemie szczepień
Bardziej szczegółowoŚląski Urząd Wojewódzki Wydział Nadzoru nad Systemem Opieki Zdrowotnej Oddział Analiz i Statystyki Medycznej
Ś Śląski Urząd Wojewódzki Wydział Nadzoru nad Systemem Opieki Zdrowotnej Oddział Analiz i Statystyki Medycznej NOWOTWORY ZŁOŚLIWE w województwie śląskim Katowice 2010 Oddziiałł Analliiz ii Statystykii
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 1 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki chorób układu krążenia
Program profilaktyki chorób układu krążenia 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU PROFILAKTYKI CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego. Choroby układu krążenia
Bardziej szczegółowoRak piersi Czy można przewidzieć, która z nas zachoruje? dr n. med. Małgorzata Kubasiewicz - radiolog
Rak piersi Czy można przewidzieć, która z nas zachoruje? dr n. med. Małgorzata Kubasiewicz - radiolog W 2010 r. w Polsce wykryto 15 784 przypadków raka piersi u kobiet, ale na raka piersi chorują też mężczyźni,
Bardziej szczegółowoWytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011
Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011 Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki,
Bardziej szczegółowoCo powinien wiedzieć każdy pacjent publicznej opieki zdrowotnej? Kinga Wojtaszczyk
Co powinien wiedzieć każdy pacjent publicznej opieki zdrowotnej? Kinga Wojtaszczyk Płacę składki, więc mi się należy! Nie wszystko Nie od razu Świadczeniodawca też ma obowiązki Obowiązki świadczeniodawcy
Bardziej szczegółowoPalenie tytoniu a nowotwory w Polsce na podstawie Krajowego Rejestru Nowotworów
Palenie tytoniu a nowotwory w Polsce na podstawie Krajowego Rejestru Nowotworów Rak płuca występuje niemal wyłącznie u palaczy i osób narażonych na bierne palenie. Dowody na związek dymu papierosowego
Bardziej szczegółowoZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ ( )
ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ (2015-08-03) PROFILAKTYKA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA ADRESACI - Osoby zadeklarowane do lekarza POZ, w wieku 35, 40, 45,
Bardziej szczegółowoPRACA ZALICZENIOWA Z PRAKTYK ZAWODOWYCH ODDZIAL GINEGOLOGICZNO POŁOŻNICZY
W.S.H.E w Łodzi Kierunek Pielęgniarstwo Poziom B Mariola Krakowska Nr Albumu 42300 PRACA ZALICZENIOWA Z PRAKTYK ZAWODOWYCH ODDZIAL GINEGOLOGICZNO POŁOŻNICZY TEMAT PRACY: UDZIAŁ PIELĘGNIARKI W PROFILAKTYCE
Bardziej szczegółowoŚląski Urząd Wojewódzki Wydział Nadzoru nad Systemem Opieki Zdrowotnej Śląskie Centrum Zdrowia Publicznego
Śląski Urząd Wojewódzki Wydział Nadzoru nad Systemem Opieki Zdrowotnej Centrum Zdrowia Publicznego NOWOTWORY ZŁOŚLIWE w województwie śląskim Katowice 29 Ślląskiie Centrum Zdrowiia Publliicznego Nowotwory
Bardziej szczegółowoBadania. przesiewowe stosowane w celu wczesnego wykrycia raka jelita grubego. zalecenia National Comprehensive Cancer Network (NCCN)
Badania przesiewowe stosowane w celu wczesnego wykrycia raka jelita grubego zalecenia National Comprehensive Cancer Network (NCCN) Badania przesiewowe stosowane w celu wykrycia raka jelita grubego Ocena
Bardziej szczegółowoNierówności w zdrowiu spowodowane paleniem tytoniu. Witold Zatoński Warszawa, 16 listopada 2011
Nierówności w zdrowiu spowodowane paleniem tytoniu Witold Zatoński Warszawa, 16 listopada 2011 Palenie tytoniu wywołuje w Europie, więcej szkód zdrowotnych niż alkohol, nadciśnienie tętnicze, otyłość,
Bardziej szczegółowoNOWOTWORY SKÓRY. W USA około 20% populacji zachoruje nowotwory skóry.
NOWOTWORY SKÓRY Nowotwory skóry są zmianami zlokalizowanymi na całej powierzchni ciała najczęściej w miejscach, w których nastąpiło uszkodzenie skóry. Najważniejszym czynnikiem etiologicznym jest promieniowanie
Bardziej szczegółowoRak największym wyzwaniem zdrowia Europejczyków
Rak największym wyzwaniem zdrowia Europejczyków W XX w. doszło do niezwykłej poprawy stanu zdrowia w Europie. Po II wojnie światowej w Polsce długość życia wzrosła u kobiet blisko o 30 lat. Na początku
Bardziej szczegółowostatystyka badania epidemiologiczne
statystyka badania epidemiologiczne Epidemiologia Epi = wśród Demos = lud Logos = nauka Epidemiologia to nauka zajmująca się badaniem rozprzestrzenienia i uwarunkowań chorób u ludzi, wykorzystująca tą
Bardziej szczegółowoSPRAWOZDANIE Z REALIZACJI CELÓW I ZADAŃ NARODOWEGO PROGRAMU ZDROWIA (NPZ) PRZEZ SŁUŻBY WIĘZIENNE W ROKU 2009
SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI CELÓW I ZADAŃ NARODOWEGO PROGRAMU ZDROWIA () PRZEZ SŁUŻBY WIĘZIENNE W ROKU 2009 Pieczątka zakładu Liczba wszystkich osadzonych (łącznie w roku 2009) - CEL OPERACYJNY 1. ZMNIEJSZENIE
Bardziej szczegółowoEuropejski kodeks walki z nowotworami złośliwymi i jego przesłanki naukowe
http://www.kodekswalkizrakiem.pl/ (wersja trzecia, 2003) Europejski kodeks walki z nowotworami złośliwymi i jego przesłanki naukowe Od czasu powstania Europejskiego kodeksu walki z nowotworami złośliwymi
Bardziej szczegółowoPILOTAŻOWY PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ WIRUSEM BRODAWCZAKA LUDZKIEGO (HPV) W GMINIE ZAGNAŃSK NA LATA 2013-2017
Załącznik nr 1 do Uchwały nr 68/2013 Rady Gminy Zagnańsk z dnia 26 sierpnia 2013 roku PILOTAŻOWY PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ WIRUSEM BRODAWCZAKA LUDZKIEGO (HPV) W GMINIE ZAGNAŃSK NA LATA 2013-2017 Autor
Bardziej szczegółowoPersonalizowana profilaktyka nowotworów
Personalizowana profilaktyka nowotworów Prof. dr hab. med. Krystian Jażdżewski Zakład Medycyny Genomowej, Warszawski Uniwersytet Medyczny Centrum Nowych Technologii, Uniwersytet Warszawski Warsaw Genomics,
Bardziej szczegółowoEuropejski kodeks walki z rakiem. prof. Witold Zatoński
Europejski kodeks walki z rakiem prof. Witold Zatoński Europejski kodeks walki z rakiem prof. Witold Zatoński Warszawa 2010 Europejski kodeks walki z rakiem Publikacja została przygotowana na podstawie
Bardziej szczegółowoSytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób nowotworowych oraz opinie konsultantów krajowych i wojewódzkich na temat rozwoju onkologii
Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób nowotworowych oraz opinie konsultantów krajowych i wojewódzkich na temat rozwoju onkologii IV posiedzenie Zespołu do spraw Bezpieczeństwa Zdrowotnego przy Wojewodzie
Bardziej szczegółowoRAZEM ZADBAJMY O ZDROWIE
RAZEM ZADBAJMY O ZDROWIE Barbara Dziuk Prezes Fundacji na Rzecz Zapobiegania i Zwalczania Nowotworów v-ce Prezes Polskiego Komitetu Zwalczania Raka Oddz. Śląski w Gliwicach. Radna Sejmiku Województwa Śląskiego
Bardziej szczegółowoPromieniowanie. Promieniowanie tak, ale. Jerzy Kierzkowski
Promieniowanie jonizujące i niejonizujące Promieniowanie tak, ale Jerzy Kierzkowski Rodzaje oddziaływania Promieniowanie jonizujące Promieniowanie niejonizujące - promieniowanie elektromagnetyczne (mikrofale,
Bardziej szczegółowo629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UŚWIADOMIENIE I ZACHOWANIA ZDROWOTNE KOBIET W ZAKRESIE PROFILAKTYKI RAKA PIERSI I SZYJKI MACICY
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET: http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowoEuropejski kodeks walki z rakiem. prof. Witold Zatoński
Europejski kodeks walki z rakiem prof. Witold Zatoński Europejski kodeks walki z rakiem prof. Witold Zatoński Warszawa 2010 Europejski kodeks walki z rakiem Publikacja została przygotowana na podstawie
Bardziej szczegółowoEuropejski kodeks walki z rakiem
Europejski kodeks walki z rakiem 2. Wystrzegaj się otyłości 3. Bądź codziennie aktywny ruchowo, uprawiaj ćwiczenia fizyczne 4. SpoŜywaj więcej róŝnych warzyw i owoców: jedz co najmniej 5 porcji dziennie
Bardziej szczegółowoEuropejski kodeks. walki z rakiem. wersja trzecia (2003)
Europejski kodeks walki z rakiem wersja trzecia (2003) Europejski kodeks walki z rakiem wersja trzecia (2003) Witold Zatoński, Kraków 2007 Wydanie I Konsultanci prof. dr hab. med. Marek Spaczyński, Polskie
Bardziej szczegółowoPaszport zdrowej kobiety profilaktyka realizowana przez służbę medycyny pracy
Paszport zdrowej kobiety profilaktyka realizowana przez służbę medycyny pracy Dr hab. n. med. Marta Wiszniewska, prof. IMP Klinika Chorób Zawodowych i Zdrowia Środowiskowego, Instytut Medycyny Pracy im.
Bardziej szczegółowodiagnostyka raka piersi
diagnostyka raka piersi Jedyne w Polsce badanie genetyczne połączone z badaniem obrazowym piersi 1 Czy jesteś pewna, że nie grozi Ci zachorowanie na raka piersi? Aktualny stan wiedzy medycznej umożliwia
Bardziej szczegółowoSzkoła Podstawowa nr 28 im. Królowej Jadwigi w Bytomiu. jako szkoła promująca zalecenia Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem
Szkoła Podstawowa nr 28 im. Królowej Jadwigi w Bytomiu jako szkoła promująca zalecenia Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem Informacja o realizacji programu EUROPEJSKI KODEKS WALKI Z RAKIEM jest zbiorem
Bardziej szczegółowolek. Łukasz Mądry Oddział urologii Szpital Miejski Nr 4 w Gliwicach
Profilaktyka Raka Stercza lek. Łukasz Mądry Oddział urologii Szpital Miejski Nr 4 w Gliwicach Stercz (prostata, gruczoł krokowy) Stercz, gruczoł krokowy lub prostata to różne nazwy tego samego narządu
Bardziej szczegółowoEuropejski kodeks walki z rakiem
Europejski kodeks walki z rakiem Europejski kodeks walki z rakiem prof. Witold Zatoński Warszawa 2010 2012 Europejski kodeks walki z rakiem prof. Witold Zatoński polskie wydadnie pod redakcją prof. dr
Bardziej szczegółowoCo powinien wiedzieć każdy pacjent publicznej opieki zdrowotnej? Kinga Wojtaszczyk
Co powinien wiedzieć każdy pacjent publicznej opieki zdrowotnej? Kinga Wojtaszczyk Płacę składki, więc mi się należy! Nie wszystko Nie od razu Świadczeniodawca też ma obowiązki Obowiązki świadczeniodawcy
Bardziej szczegółowoCzy wiesz, czym jest nowotwór głowy i szyi? Zrozumieć nowotwory głowy i szyi Nowotwory głowy i szyi stanowią 5 % wszystkich zachorowań na raka. Najczęściej rozpoznaje się je i leczy, gdy są w stadium zaawansowanym.
Bardziej szczegółowoPrewencja chorób i promocja zdrowia
Prewencja chorób i promocja zdrowia Wg WHO promocja zdrowia: - Jest to proces umożliwiający ludziom zwiększenie kontroli nad swoim zdrowiem i jego poprawą. - Tworzy ujednoliconą koncepcję sposobów i warunków
Bardziej szczegółowoZachorowalność i zgony na nowotwory złośliwe w powiecie szczecineckim w latach
Zachorowalność i zgony na nowotwory złośliwe w powiecie szczecineckim w latach 1999-2013 Działania Powiatu z zakresu promocji i ochrony zdrowia Wszelkie działania z zakresu promocji i ochrony zdrowia realizowane
Bardziej szczegółowoZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU
ZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU 14 czerwca 2012 r dr n. med. Piotr Tomczak Klinika Onkologii U.M. Poznań Epidemiologia raka nerki RCC stanowi 2 3% nowotworów złośliwych
Bardziej szczegółowoREGULAMIN. Konkursu na zaprojektowanie plakatu promującego. Kodeks Walki z Rakiem
REGULAMIN Konkursu na zaprojektowanie plakatu promującego Kodeks Walki z Rakiem 1. Postanowienia ogólne 1. Konkurs graficzny prowadzony jest na terytorium Województwa Lubuskiego w klasach I-III szkół gimnazjalnych.
Bardziej szczegółowoNajważniejszym czynnikiem w istotny sposób wpływającym na wyniki leczenia jest wykrycie nowotworu w jak najwcześniejszym stadium rozwoju.
Warunki finansowania programu profilaktyki raka piersi I. Część A. 1. Opis problemu zdrowotnego. Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym u kobiet. Stanowi około 23% wszystkich zachorowań
Bardziej szczegółowoPytania z zakresu ginekologii i opieki ginekologicznej
Pytania z zakresu ginekologii i opieki ginekologicznej - 2017 1. Proszę wymienić zagrożenia zdrowotne dla kobiety jakie mogą wystąpić w okresie okołomenopauzalnym. 2. Proszę omówić rolę położnej w opiece
Bardziej szczegółowoBadania. przesiewowe stosowane w celu wczesnego wykrycia raka sutka. zalecenia National Comprehensive Cancer Network (NCCN)
Badania przesiewowe stosowane w celu wczesnego wykrycia raka sutka zalecenia National Comprehensive Cancer Network (NCCN) Cel wykonywania badań przesiewowych Jak powinna postępować każda kobieta? U jakich
Bardziej szczegółowoMAM HAKA NA CHŁONIAKA
MAM HAKA NA CHŁONIAKA CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA Chłoniaki są to choroby nowotworowe, w których następuje nieprawidłowy wzrost komórek układu limfatycznego (chłonnego). Podobnie jak inne nowotwory, chłoniaki
Bardziej szczegółowoMateriał i metody. Wyniki
Abstract in Polish Wprowadzenie Selen jest pierwiastkiem śladowym niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Selen jest wbudowywany do białek w postaci selenocysteiny tworząc selenobiałka (selenoproteiny).
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI WSTĘP... 13
SPIS TREŚCI WSTĘP... 13 ROZDZIAŁ I Skąd się to bierze?... 16 1. Podstawowe zagrożenia...18 1.1. Geografia występowania nowotworów...18 1.2. Skłonności rasowe... 21 1.3. Skłonności genetyczne... 21 1.4.
Bardziej szczegółowoNowotwory złośliwe u dzieci w 2006 roku
Nowotwory złośliwe u dzieci w 2006 roku Joanna Didkowska, Urszula Wojciechowska, Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów, Centrum Onkologii Instytut, Warszawa Krajowy Rejestr Nowotworów Niniejsze opracowanie
Bardziej szczegółowor Vlp/. 2012-09- '1 2
to PROJEKT UCHWAL y Uchwala nr. Rady Miasta Katowice z dnia. I BIURO RADY MIASTA KATOWICE f;'.:.;~_i r Vlp/. 2012 09 '1 2 BRM w sprawie przyjęcia "Programu profilaktyki zakażeń wirusem brodawczaka ludzkiego
Bardziej szczegółowoNowotwory złośliwe u dzieci w 2005 roku
Nowotwory złośliwe u dzieci w 2005 roku Urszula Wojciechowska, Joanna Didkowska Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów, Centrum Onkologii - Instytut, Warszawa Krajowy Rejestr Nowotworów Niniejsze
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 153/2011 z dnia o projekcie programu zdrowotnego Profilaktyka chorób nowotworowych w ramach Programu Zdrowotnego
Bardziej szczegółowoPROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ WIRUSEM BRODAWCZAKA LUDZKIEGO (HPV) Okres realizacji: wrzesień 2012 grudzień 2015
PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ WIRUSEM BRODAWCZAKA LUDZKIEGO (HPV) Okres realizacji: wrzesień 2012 grudzień 2015 Autor programu: Miasto Kielce, ul. Rynek 1, 25-303 Kielce 1 I. Opis problemu zdrowotnego Rak
Bardziej szczegółowoPaszport zdrowej kobiety profilaktyka realizowana przez służbę medycyny pracy
Paszport zdrowej kobiety profilaktyka realizowana przez służbę medycyny pracy Dr hab. n. med. Marta Wiszniewska, prof. IMP Klinika Chorób Zawodowych i Zdrowia Środowiskowego, Instytut Medycyny Pracy im.
Bardziej szczegółowoRak piersi to najpowszechniej występujący nowotwór kobiecy w Polsce czy nauka poznała przyczyny powstawania tego nowotworu?
Rak piersi to najpowszechniej występujący nowotwór kobiecy w Polsce czy nauka poznała przyczyny powstawania tego nowotworu? Wiele czynników na które mamy bezpośredni wpływ, zwiększa ryzyko zachorowania
Bardziej szczegółowowiek lat bez objawów raka jelita grubego Więcej Na czym polega kolonoskopia?
Choroba nie czeka TY TEŻ NIE CZEKAJ! Bezpłatne badania kolonoskopowe Serdecznie zapraszamy na bezpłatne badania kolonoskopowe. Badania współfinansowane są przez Unię Europejską ramach projektu Choroba
Bardziej szczegółowo