OCHRONA PACJENTÓW I PERSONELU MEDYCZNEGO PRZED SZKODLIWYM PROMIENIOWANIEM RENTGENOWSKIM

Transkrypt

1 OCHRONA PACJENTÓW I PERSONELU MEDYCZNEGO PRZED SZKODLIWYM PROMIENIOWANIEM RENTGENOWSKIM

2 W 1927 r. Międzynarodowy Kongres Radiologiczny powołał Międzynarodową Komisję Ochrony Radiologicznej / Internacinal Commission of Radiological Protection ICRP/

3 W Polsce przepisy dotyczące bezpiecznego stosowania promieniowania jonizującego reguluje ustawa z Prawo atomowe z uwzględnieniem kolejnych zmian Ostatnie obwieszczenie z

4 v Zapobieganie narażeniu ludzi i skażeniu środowiska, a w przypadku braku możliwości zapobieżenia takim sytuacjom ograniczenie ich skutków do poziomu tak niskiego, jak tylko jest to rozsądnie osiągalne, przy uwzględnieniu czynników ekonomicznych, społecznych i zdrowotnych.

5 v Warunkiem wykonania badania lub zabiegu z zastosowaniem promieniowania jonizującego jest skierowanie wystawione przez lekarza kierującego na badanie lub zabieg.

6 v Bez skierowania może być wykonane badanie z zastosowaniem promieniowania jonizującego przeprowadzone w ramach badań przesiewowych lub stomatologicznych (z wyłączeniem badań pantomograficznych) oraz w przypadkach bezpośredniego zagrożenia życia.

7 v Skierowanie może być wystawione po upewnieniu się, że inne alternatywne i nieinwazyjne metody lub wcześniej wykonane badania nie mogą dostarczyć niezbędnych, analogicznych informacji lub wyników leczenia.

8 v Skierowanie w formie pisemnej lub elektronicznej zawiera: cel i uzasadnienie badania lub zabiegu wstępne rozpoznanie kliniczne informacje niezbędne do prawidłowego przeprowadzenia medycznej procedury radiologicznej podpis osoby kierującej na badanie lub zabieg

9 v Za właściwe wykonanie badań i zabiegów oraz za ograniczenie do minimum ekspozycji pacjenta na promieniowanie jonizujące odpowiada lekarz, który je wykonuje lub nadzoruje.

10 Podstawowe zalecenia dotyczące sposobów zmniejszania dawki pochłanianej przez chorego: technika kratki przeciwrozproszeniowe ograniczenie wiązki osłony filtracja radiografia w projekcji tylno-przedniej(p-a) receptory obrazu zdjęcia powtarzane

11 v Za przestrzeganie wymagań bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej odpowiedzialny jest kierownik jednostki organizacyjnej wykonującej działalność związaną z narażeniem.

12 v W jednostce organizacyjnej, wykonującej działalność wymagającą zezwolenia, wewnętrzny nadzór nad przestrzeganiem wymagań bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej sprawuje osoba, która posiada uprawnienia inspektora ochrony radiologicznej.

13 v Pracownik może być zatrudniony w warunkach narażenia po orzeczeniu braku przeciwwskazań do takiego zatrudnienia wydanym przez lekarza posiadającego odpowiednie kwalifikacje, zwanego dalej uprawnionym lekarzem.

14 Stosowanie promieniowania jonizującego w celach medycznych obejmuje:

15 v v v v v ekspozycję pacjentów wynikającą z badań lekarskich i leczenia, w tym również badań wstępnych i okresowych ekspozycję osób poddanych przesiewowym badaniom radiologicznym ekspozycję zdrowych osób lub pacjentów uczestniczących w eksperymentach medycznych ekspozycję osób w trakcie badań w celach prawnomedycznych ekspozycję osób, które świadomie i z własnej woli udzielają pomocy pacjentom i opiekują się nimi.

16 Ochrona radiologiczna pracowników: Osłony stałe: ściany, stropy, drzwi, sterownia Osłony ruchome: parawany Osłony osobiste: fartuchy, okulary, rękawice, osłona tarczycy

17 Shields q

18 Ochrona radiologiczna pracowników: v kontrola dawek - dawkomierze v v kontrola dozymetryczna środowiska pracy kontrola lekarska - grupa A dawka 6mSv v - grupa B dawka 1mSv

19 v Zaliczenie pracowników zatrudnionych w warunkach narażenia do kategorii A lub B dokonuje kierownik jednostki organizacyjnej w zależności od przewidywanego poziomu narażenia tych pracowników.

20 Skutki działania promieniowania na poziomie molekularnym i subkomórkowym -dotyczą głównie DNA i mitochondriów, są związane głównie z zaburzeniem struktury elektronowej DNA (od nieprawidłowego tworzenia białek do śmierci komórki) i tworzeniem wolnych rodników

21 Skutki promieniowania na poziomie komórkowym v v Wrażliwość komórek na promieniowanie jest wprost proporcjonalna do ich aktywności proliferacyjnej a odwrotnie proporcjonalna do stopnia ich zróżnicowania Efektem może być opóźnione przechodzenie do kolejnej fazy podziału komórki i powstanie aberracji chromosomalnych

22 Skutki napromieniowania zarodka i płodu v Napromieniowanie zapłodnionego jaja przed zagnieżdżeniem się w jamie macicy doprowadza do jego obumarcia Inne możliwe skutki to: nieprawidłowe zagnieżdżenie prowadzące do poronienia, ciąży pozamacicznej, dysfunkcji łożyska lub wad rozwojowych

23 Skutki napromieniowania zarodka i płodu v Napromieniowanie między 2 a 6 tygodniem ciąży (nasilona organogeneza) prowadzi do powstania licznych wad rozwojowych będących przyczyną śmierci okołoporodowej Napromieniowanie po okresie organogenezy - ryzyko wystąpienia wad rozwojowych jest znacznie mniejsze,rośnie ryzyko wystąpienia defektów genetycznych i nowotworów

24 Zabrania się wykonywania badań fotofluorograficznych u osób poniżej 16 roku życia, wykonywanie badań rentgenowskich u tych osób wymaga: -urządzeń z 6-pulsowym generatorem -unieruchomienia Stosowania osłon na gonady i gruczoły sutkowe

25 Zabiegi z zakresu radiologii interwencyjnej u kobiet w ciąży mogą być wykonywane dla ratowania zdrowia i życia matki, jeżeli nie dotyczą okolicy miednicy małej i brzucha (w bezpośrednim sąsiedztwie płodu). W przypadku gdy doszło do napromieniowania zarodka lub płodu bezpośrednią wiązką promieniowania, fizyk medyczny dokonuje obliczenia dawki dla zarodka lub płodu.

26 Typy odczynów popromiennych w tkankach: v odczyn wczesny (ostry) pojawia się w ciągu 2-4 tygodni (do 90 dni) i dotyczy tkanek typu H, objawy zależą od wielkości pochłoniętej dawki i są to najczęściej: zespół jelitowy: wymioty, brak łaknienia, biegunka, v Uszkodzenie układu krwiotwórczego v utrata włosów, wybroczyny

27 Typy odczynów popromiennych w tkankach: v odczyn późny pojawia się od kilku miesięcy do kilku lat i dotyczy tkanek typu F, najczęściej są to: zaćma, złuszczenie lub zwłóknienia skóry, zwłóknienia lub przetoki jelitowe, martwica mózgu i rdzenia, demielinizacja nerwów obwodowych, zapalenie płuc i osierdzia, zwłóknienia kłębków nerkowych, zapalenie lub owrzodzenie pęcherza moczowego

28