Tom 13. Prawo autorskie. Pod redakcją Janusza Barty. 3. wydanie

Tom 13 Prawo autorskie Pod redakcją Janusza Barty 3. wydanie

SYSTEM PRAWA PRYWATNEGO Prawo autorskie Tom 13 3. wydanie

SYSTEM PRAWA PRYWATNEGO Prawo autorskie Tom 13 3. wydanie REDAKTOR NACZELNY SYSTEMU PRAWA PRYWATNEGO ZBIGNIEW RADWAŃSKI ZASTĘPCA REDAKTORA NACZELNEGO SYSTEMU PRAWA PRYWATNEGO BOGUDAR KORDASIEWICZ

Prawo autorskie Tom 13 3. wydanie Redaktor Prof. dr hab. Janusz Barta Uniwersytet Jagielloński Autorzy prof. dr hab. Janusz Barta Uniwersytet Jagielloński; prof. dr hab. Jan Błeszyński Uniwersytet Warszawski; prof. dr hab. Monika Czajkowska-Dąbrowska Uniwersytet Warszawski; dr Beata Giesen Uniwersytet Łódzki; dr Teresa Grzeszak Uniwersytet Warszawski; prof. dr hab. Stefan Grzybowski Uniwersytet Jagielloński; prof. dr hab. Marian Kępiński Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; dr Bartosz Kleban Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; dr Joanna Marcinkowska Uniwersytet Jagielloński; prof. dr hab. Ryszard Markiewicz Uniwersytet Jagielloński; prof. dr hab. Andrzej Matlak Uniwersytet Jagielloński; dr Adrian Niewęgłowski Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie; dr hab. Aurelia Nowicka profesor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; prof. dr hab. Maria Poźniak-Niedzielska Uniwersytet Marii Curie- -Skłodowskiej w Lublinie; prof. dr hab. Janina Preussner-Zamorska Uniwersytet Jagielloński; prof. dr hab. Elżbieta Traple Uniwersytet Jagielloński; dr hab. Anna Wojciechowska Uniwersytet Jagielloński; dr hab. Elżbieta Wojnicka Uniwersytet Łódzki WYDAWNICTWO C. H. BECK INSTYTUT NAUK PRAWNYCH PAN WARSZAWA 2013

Wydano we współpracy: z Instytutem Nauk Prawnych PAN w Warszawie Poszczególne części opracowali: Janusz Barta rozdz. II 2 7, rozdz. VI 32, rozdz. XIV 78 79, rozdz. XV Jan Błeszyński rozdz. XI Monika Czajkowska-Dąbrowska rozdz. VI 28 31, rozdz. XIV 80 84 Beata Giesen rozdz. V Teresa Grzeszak rozdz. IX Stefan Grzybowski rozdz. I Marian Kępiński rozdz. VIII, X Bartosz Kleban rozdz. X Joanna Marcinkowska rozdz. VII Ryszard Markiewicz rozdz. II 2 7, rozdz. VI 32, rozdz. XIV 78 79, rozdz. XV Andrzej Matlak rozdz. II 2 7, rozdz. VI 32, rozdz. XIV 78 79, rozdz. XV Adrian Niewęgłowski rozdz. II 1 Aurelia Nowicka rozdz. III Maria Poźniak-Niedzielska rozdz. II 1 Janina Preussner-Zamorska rozdz. VII Elżbieta Traple rozdz. IV, XIII Anna Wojciechowska rozdz. XII Elżbieta Wojnicka rozdz. V Wydawca: Agata Ponikowska Redakcja: dr Agnieszka Mikos-Sitek, Ewa Sadowska Wydawnictwo C. H. Beck 2013 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00 203 Warszawa Skład i łamanie: Wydawnictwo C. H. Beck Druk i oprawa: Białostockie Zakłady Graficzne ISBN 978-83-255-5068-4 ISBN e-book 978-83-255-5069-1

Przedmowa Prawo własności intelektualnej, a w jego obrębie prawo autorskie, należy bez wątpienia do najbardziej dynamicznie rozwijających się dziedzin prawa, charakteryzujących się jednocześnie znaczną częstotliwością zmian legislacyjnych. Głównym źródłem takiego stanu rzeczy jest coraz szybszy skutkujący pojawieniem się nieznanych wcześniej kategorii dóbr intelektualnych oraz ich eksploatacji postęp techniki. Jakakolwiek interpretacja omawianego zjawiska jest utrudniona, co w znacznej mierze jest spowodowane jednak niewystarczającym stopniem realizacji procesu kreowania dla niego odpowiednich ram ustawowych. Wprowadzaniu do obrotu nowych lub zmodyfikowanych rozwiązań, powinno jednak na ile to możliwe towarzyszyć przywołanie takich treści (z literatury i orzecznictwa), które w nowym stanie prawnym nie są kwestionowane lub mogą być łatwo uaktualnione. Opisany powyżej stan rzeczy oraz częste zmiany prawa autorskiego wywołują stałe zapotrzebowanie na aktualne i kompleksowe omówienie odnośnej problematyki również w kontekście nowych koncepcji pojawiających się zarówno w literaturze, jak i w orzecznictwie. Utrzymaniu aktualności i prawdziwości wypowiedzi mają przede wszystkim służyć kolejne wydania dzieł. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom i potrzebom Czytelników, Autorzy i Wydawca postanowili przygotować kolejne wydanie Tomu 13. Systemu Prawa Prywatnego Prawo autorskie. Poprzednie wydania dzieła ukazały się w 2003 r. oraz 2007 r.; dzielące je od siebie kilkuletnie okresy pozwalają na podsumowanie i ocenę kwestii spornych. W niniejszym tomie zachowano ustalony dla serii System Prawa Prywatnego sposób przedstawienia przedmiotowej problematyki. Opracowanie jest dziełem zbiorowym 18 autorów. Każdy z nich odpowiada wyłącznie za wyrażone przez siebie poglądy, a w ramach prac redakcyjnych nie ingerowano w indywidualne ujęcie zagadnień. Publikacja uwzględnia stan prawny na dzień 1 września 2013 r. Kraków, wrzesień 2013 r. Prof. dr hab. Janusz Barta V

Spis treści Przedmowa..................................................... V Wykaz skrótów................................................. XVII Rozdział I. Geneza i miejsce prawa autorskiego w systemie prawa...... 1 Rozdział II. Przedmiot prawa autorskiego.......................... 7 1. Wprowadzenie. Pojęcie utworu.............................. 9 2. Problem przyznania praw autorskich w świetle orzecznictwa..... 31 3. Ochrona części utworu..................................... 35 4. Specyficzne problemy dotyczące niektórych kategorii utworów.... 39 I. Utwór naukowy............................................ 39 II. Utwór kartograficzny........................................ 40 III. Utwór architektoniczny...................................... 41 IV. Utwór reklamowy.......................................... 41 V. Wzór przemysłowy......................................... 42 VI. Znak towarowy............................................ 44 VII. Liternictwo i typografia...................................... 44 VIII. Fotografia................................................. 45 IX. Utwór audiowizualny i audialny............................... 47 X. Utwór lutniczy............................................. 48 XI. Program komputerowy...................................... 48 XII. Polskie Normy............................................. 49 5. Utwory zależne............................................ 49 I. Utwór zależny jako postać utworu niesamoistnego................. 49 II. Utwór zależny a utwór inspirowany............................ 50 III. Cechy i postacie utworu zależnego............................. 52 IV. Podstawowe założenia regulacji............................... 56 V. Prawo autorskie do opracowania (prawo zależne)................. 57 VI. Prawo zezwalania na wykonywanie autorskich praw zależnych....... 61 VII. Charakter prawa zezwalania na wykonywanie autorskich praw zależnych................................................. 63 VIII. Ochrona praw osobistych twórcy utworu pierwotnego.............. 64 6. Zbiory................................................... 66 7. Wyłączenia spod ochrony................................... 70 I. Uwagi wstępne............................................. 70 II. Akty normatywne lub ich urzędowe projekty..................... 71 III. Urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole................. 74 IV. Opublikowane opisy patentowe lub ochronne..................... 77 V. Proste informacje prasowe.................................... 77 Rozdział III. Podmiot prawa autorskiego........................... 79 8. Uwagi wstępne............................................ 79 9. Twórca................................................... 80 I. Twórca jako podmiot pierwotnie uprawniony..................... 80 II. Domniemanie co do osoby twórcy............................. 83 III. Wykonywanie praw autorskich do chwili ujawnienia autorstwa....... 85 10. Utwory współautorskie..................................... 86 I. Współtwórczość............................................ 86 VII

VIII Spis treści II. Wspólność prawa autorskiego................................. 93 III. Wykonywanie wspólnego prawa autorskiego..................... 95 11. Utwory połączone.......................................... 97 12. Utwory zbiorowe.......................................... 100 13. Utwory pracownicze....................................... 106 I. Nabycie autorskich praw majątkowych przez pracodawcę na podstawie art. 12 PrAut.................................... 106 II. Uprawnienia instytucji naukowych............................. 114 III. Pracodawca jako podmiot pierwotnie uprawniony z tytułu autorskich praw majątkowych do programu komputerowego................. 119 14. Utwory audiowizualne...................................... 121 Rozdział IV. Autorskie prawa majątkowe........................... 129 15. Pojęcie i ogólna charakterystyka autorskich praw majątkowych... 133 I. Monistyczna i dualistyczna konstrukcja majątkowych praw autorskich.. 133 II. Własnościowy model kształtowania treści majątkowych praw autorskich............................................ 137 III. Syntetyczna definicja treści majątkowych praw autorskich a uprawnienia cząstkowe..................................... 142 IV. Definicja treści autorskich praw majątkowych w polskiej ustawie..... 144 16. Poszczególne uprawnienia majątkowe......................... 163 I. Pojęcie odrębnego pola eksploatacji............................ 163 II. Prawo zwielokrotniania...................................... 174 III. Prawo decydowania o obrocie egzemplarzem..................... 185 IV. Prawo najmu i użyczania egzemplarzy.......................... 196 V. Prawo wystawiania......................................... 201 VI. Droit de suite.............................................. 203 VII. Prawo komunikowania dzieła publiczności bezpośrednio i za pomocą różnych środków technicznych................................ 207 VIII. Wyłączne prawo zezwalania na wykonywanie zależnego prawa autorskiego................................................ 239 17. Czas trwania majątkowych praw autorskich................... 241 I. Uwagi wstępne............................................. 241 II. Ogólne zasady dotyczące liczenia czasu ochrony.................. 242 III. Domaine public payant...................................... 246 IV. Odżycie ochrony a wcześniejsze rozporządzenia prawem lub udzielone licencje................................................... 249 V. Odżycie ochrony utworów obcych na terenie Polski i utworów polskich za granicą................................................. 250 18. Nadużywanie monopolu autorskiego........................ 252 Rozdział V. Autorskie prawa osobiste.............................. 271 19. Autorskie dobra osobiste w rozwoju historycznym.............. 274 I. Uwagi wprowadzające....................................... 274 II. Początki kształtowania się pojęcia autorskich praw osobistych....... 275 III. Droit moral............................................... 276 20. Pojęcie oraz konstrukcja autorskich dóbr osobistych i praw osobowości................................................ 285 I. Stosunek autorskich dóbr osobistych do dóbr osobistych powszechnego prawa cywilnego........................................... 285 II. Koncepcja zamkniętego katalogu autorskich praw osobowości....... 288 III. Kryteria oceny naruszenia autorskich dóbr osobistych.............. 299 IV. Okoliczności wyłączające bezprawność naruszenia autorskich dóbr osobistych............................................ 300 V. Wnioski.................................................. 304

Spis treści 21. Prawo do autorstwa utworu oraz do decydowania o jego oznaczeniu................................................ 305 I. Uwagi wprowadzające....................................... 305 II. Przywłaszczenie sobie cudzego autorstwa a sytuacje pokrewne....... 307 III. Plagiat jako wynik przywłaszczenia autorstwa.................... 308 IV. Plagiat jako zjawiskowa postać deliktu.......................... 312 V. Plagiat dzieł naukowych..................................... 315 VI. Autoplagiat................................................ 319 VII. Swoboda oznaczania dzieła nazwiskiem lub pseudonimem twórcy oraz zatajenia autorstwa.......................................... 320 VIII. Ghostwriting.............................................. 324 22. Prawo decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności.............................................. 327 I. Uwagi wprowadzające....................................... 327 II. Wpływ zobowiązań umownych twórcy na wyznaczenie granic swobody decydowania o upublicznieniu utworu.......................... 329 III. Sposób wyrażenia woli publicznego udostępnienia utworu.......... 330 IV. Oznaczenie chwili udostępnienia utworu........................ 331 V. Rozstrzyganie o warunkach, sposobie i zakresie udostępnienia....... 331 VI. Wpływ zobowiązań umownych zamawiającego na skuteczność decyzji twórcy o upublicznieniu utworu............................... 333 VII. Prawo decydowania o upublicznieniu utworu w stosunkach pracowniczych............................................. 334 VIII. Ograniczenia swobody decydowania o udostępnieniu dzieła......... 335 23. Prawo do integralności utworu............................... 336 I. Konstrukcja ochrony nienaruszalności utworu w prawie obowiązującym............................................ 336 II. Prawo do integralności utworów wyrażonych słowem (literackich, publicystycznych, naukowych)................................ 341 III. Prawo do integralności utworów plastycznych i fotograficznych...... 347 IV. Prawo do integralności utworów architektonicznych, architektoniczno- -urbanistycznych i urbanistycznych............................. 349 V. Prawo do integralności utworów muzycznych i słowno-muzycznych.. 351 VI. Prawo do integralności dzieł audiowizualnych.................... 352 VII. Ochrona integralności utworów stanowiących podstawę twórczości zależnej................................................... 355 24. Prawo odstąpienia od umowy lub jej wypowiedzenia z powodu istotnych interesów twórczych oraz prawo wprowadzania zmian w utworze (nadzór autorski)................................. 357 I. Uwagi wprowadzające....................................... 357 II. Prawo odstąpienia od umowy lub jej wypowiedzenia............... 358 III. Prawo wprowadzania zmian w dziele............................ 364 25. Prawo żądania udostępnienia egzemplarza dzieła. Prawo decydowania o losach oryginału utworu plastycznego w przypadku podjęcia przez właściciela decyzji o jego zniszczeniu. Wpływ nabycia własności nośnika materialnego dzieła na decyzję twórcy dotyczącą udostępniania publicznego dzieła. Sytuacja prawna właściciela dzieła........................................... 366 I. Uwagi wprowadzające....................................... 366 II. Prawo żądania udostępnienia egzemplarza dzieła (prawo dostępu do utworu)................................................... 367 III. Prawo decydowania o losach oryginału utworu plastycznego w przypadku podjęcia przez właściciela decyzji o jego zniszczeniu.... 370 IV. Wpływ nabycia własności nośnika materialnego dzieła na decyzję twórcy dotyczącą udostępnienia publicznego dzieła................ 371 IX

Spis treści X V. Sytuacja prawna właściciela dzieła............................. 371 VI. Szczególne środki ochrony twórcy............................. 378 26. Ochrona sfery osobowości twórcy po jego śmierci............... 379 I. Koncepcje teoretyczne....................................... 379 II. Podmiot i przedmiot ochrony po śmierci twórcy................... 383 27. Autorskie prawa osobiste jako przedmiot upoważnienia do korzystania............................................... 387 Rozdział VI. Prawa pokrewne.................................... 401 28. Wprowadzenie............................................ 403 I. Pojęcie praw pokrewnych aspekty porównawcze i międzynarodowe... 403 II. Geneza praw pokrewnych w Polsce............................ 405 29. Prawa artystów wykonawców................................ 409 I. Przedmiot ochrony.......................................... 409 II. Podmioty praw do artystycznych wykonań....................... 416 III. Treść prawa artysty wykonawcy............................... 422 IV. Pozostałe aspekty ochrony artystycznych wykonań................ 440 30. Prawa do fonogramów i wideogramów........................ 444 I. Przedmiot i podmiot prawa do fonogramu....................... 444 II. Przedmiot i podmiot prawa do wideogramu...................... 448 III. Prawo do fonogramu i wideogramu............................. 456 IV. Pozostałe aspekty ochrony fonogramów i wideogramów............ 460 31. Prawa do nadań........................................... 462 I. Przedmiot ochrony.......................................... 462 II. Podmioty praw do nadań..................................... 473 III. Treść prawa do nadania...................................... 476 32. Prawa do pierwszych wydań oraz prawa do wydań naukowych lub krytycznych........................................... 478 I. Uwagi wstępne............................................. 478 II. Prawa do pierwszych wydań.................................. 479 III. Prawa do wydań naukowych i krytycznych...................... 485 Rozdział VII. Dozwolony użytek chronionych utworów............... 491 33. Uwagi ogólne............................................. 493 34. Kształtowanie się instytucji dozwolonego użytku................ 498 I. Regulacje okresu międzywojennego............................ 498 II. Dozwolony użytek w okresie obowiązywania ustawy z 10.7.1952 r.... 500 35. Dozwolony użytek na gruncie obowiązującego prawa autorskiego... 519 I. Ogólne zasady korzystania z utworu w ramach dozwolonego użytku.. 519 II. Pojęcie własnego użytku osobistego............................ 537 III. Dozwolony użytek publiczny................................. 552 Rozdział VIII. Umowy prawa autorskiego.......................... 583 36. Wprowadzenie............................................ 584 37. Stosunek przepisów prawa autorskiego o umowach do przepisów Kodeksu cywilnego i ogólna typologia umów................... 585 38. Ogólne założenia umownego prawa autorskiego................ 590 39. Umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych........... 592 I. Przejście praw a pola eksploatacji.............................. 592 II. Chwila przejścia praw autorskich.............................. 596 III. Forma umowy............................................. 598 40. Szczególne zasady wykładni dotyczące pierwotnych umów autorskich................................................ 599 I. Utwory przyszłe............................................ 599 II. Domniemanie udzielenia licencji............................... 600

Spis treści III. Sposób korzystania z utworu.................................. 601 IV. Stosunki twórcy z nabywcą praw.............................. 604 V. Zezwolenie na wykonywanie zależnych praw autorskich............ 606 VI. Zbiorowa publikacja utworów................................. 608 VII. Uprawnienie twórcy do odstąpienia od umowy przeniesienia praw.... 609 41. Szczególne reguły wykonywania umów o nabycie praw autorskich... 619 42. Prawo twórcy do wykonywania nadzoru autorskiego............ 627 43. Prawo własności egzemplarza utworu a przejście praw.......... 630 44. Umowy licencyjne o korzystanie z praw autorskich.............. 636 I. Pojęcie umowy licencyjnej................................... 636 II. Zakres terytorialny i czasowy umowy licencyjnej................. 642 III. Strony umowy licencyjnej.................................... 644 IV. Rodzaje licencji............................................ 645 V. Wypowiedzenie umowy licencyjnej............................ 647 VI. Inne zagadnienia........................................... 649 45. Wynagrodzenie za korzystanie z utworów..................... 649 Rozdział IX. Prawo do wizerunku i prawo adresata korespondencji..... 657 46. Wprowadzenie............................................ 660 I. Prawo do wizerunku........................................ 660 II. Prawo adresata korespondencji................................ 662 III. Podstawy prawne ochrony.................................... 663 IV. Zakres działania art. 81 83 PrAut.............................. 664 47. Przedmiot ochrony......................................... 664 I. Pojęcie wizerunku.......................................... 664 II. Wizerunek a przedmiot ochrony praw osobistych.................. 668 III. Rozpoznawalność przedstawionej osoby jako podstawowa cecha wizerunku................................................. 673 IV. Wizerunek a maska artystyczna................................ 675 V. Pojęcie korespondencji a przedmiot ochrony praw osobistych........ 676 48. Treść prawa do wizerunku i prawa adresata korespondencji...... 677 I. Wprowadzenie............................................. 677 II. Przesłanki ochrony wizerunku na podstawie Kodeksu cywilnego i art. 81 PrAut.............................................. 678 III. Prawo do zakazywania utrwalania lub zniekształcania wizerunku..... 679 IV. Prawo do decydowania o rozpowszechnianiu wizerunku na podstawie art. 23 KC...................................... 680 V. Prawo do decydowania o rozpowszechnianiu wizerunku na podstawie art. 81 PrAut............................................... 681 VI. Inne możliwe ujęcia prawa do wizerunku z art. 81 PrAut............ 685 VII. Treść prawa adresata korespondencji........................... 688 VIII. Prawo podmiotowe do wizerunku i korespondencji................ 689 IX. Pojęcie rozpowszechniania wizerunku lub korespondencji........... 689 49. Zezwolenie na rozpowszechnianie wizerunku lub korespondencji.. 690 I. Charakter prawny zezwolenia................................. 690 II. Umowa zezwalająca........................................ 693 III. Ciężar dowodu............................................. 695 IV. Domniemanie dotyczące odpłatnych modeli...................... 695 50. Ograniczenia prawa do wizerunku........................... 696 I. Wprowadzenie............................................. 696 II. Wizerunki osób powszechnie znanych utrwalone w związku z pełnionymi funkcjami...................................... 697 III. Osoby stanowiące szczegół większej całości..................... 706 IV. Cel rozpowszechnienia wizerunku osoby powszechnie znanej........ 706 XI

Spis treści XII 51. Prawo do wizerunku i prawo adresata korespondencji po śmierci pierwotnie uprawnionych................................... 708 I. Prawo do wizerunku po śmierci pierwotnie uprawnionego........... 708 II. Prawo adresata korespondencji po śmierci pierwotnie uprawnionego.. 712 III. Ochrona wizerunku Fryderyka Chopina......................... 712 52. Roszczenia ochronne w przypadku naruszenia prawa do wizerunku lub prawa adresata korespondencji........................... 713 I. Wprowadzenie............................................. 713 II. Roszczenia niemajątkowe w razie naruszenia prawa do wizerunku lub prawa adresata korespondencji................................ 714 III. Roszczenia majątkowe....................................... 714 Rozdział X. Organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi........................................ 721 53. Wprowadzenie............................................ 722 54. Forma prawna organizacji zbiorowego zarządzania............. 725 55. Różnice organizacji zbiorowego zarządzania w porównaniu ze zwykłym stowarzyszeniem................................ 731 I. Uwagi ogólne.............................................. 731 II. Zagadnienia członkostwa..................................... 731 III. Cel działania organizacji..................................... 732 IV. Zezwolenie na podjęcie działalności określonej w ustawie........... 732 V. Nadzór nad dalszą działalnością organizacji zbiorowego zarządzania.. 733 VI. Rozdział środków.......................................... 736 VII. Likwidacja stowarzyszenia................................... 736 56. Zadania organizacji zbiorowego zarządzania w świetle prawa autorskiego............................................... 736 57. Domniemania legitymacji i uprawnienia do zarządzania......... 740 58. Wewnętrzne stosunki organizacji............................. 742 I. Zasady ogólne............................................. 742 II. Umowa powierzenia praw.................................... 744 III. Równe traktowanie reprezentowanych.......................... 747 59. Stosunki zewnętrzne organizacji z korzystającymi z utworów..... 748 I. Obowiązek kontraktowania................................... 748 II. Obowiązek opracowania tabel wynagrodzeń..................... 751 III. Charakter prawny tabel....................................... 757 60. Działalność organizacji zbiorowego zarządzania w świetle prawa konkurencji............................................... 760 61. Organizacje zbiorowego zarządzania na Rynku Wewnętrznym.... 767 Rozdział XI. Ochrona majątkowych praw autorskich na drodze cywilnej.. 783 62. Uwagi wstępne............................................ 784 63. Legitymacja czynna i bierna................................. 788 64. Poszczególne roszczenia.................................... 818 I. Uwagi wprowadzające....................................... 818 II. Roszczenie o odszkodowanie................................. 825 III. Roszczenie o wydanie uzyskanych korzyści...................... 826 IV. Prawo do wynagrodzenia twórców utworów wkładowych w utworze audiowizualnym............................................ 851 V. Relacja prawa do wynagrodzenia z art. 70 ust. 2 1 PrAut do ujęcia treści prawa autorskiego w art. 17 i 18 ust. 3 PrAut................ 861 VI. Znaczenie przesłanki stosowności wynagrodzenia z art. 70 ust. 2 1 PrAut........................................ 867 VII. Roszczenie o podwyższenie wynagrodzenia...................... 874

Spis treści VIII. Roszczenie o zaniechanie naruszeń............................. 875 IX. Roszczenie o usunięcie skutków naruszenia...................... 875 X. Orzeczenie o wytworzonych przedmiotach, użytych środkach i materiałach............................................... 876 XI. Roszczenie z art. 189 KPC................................... 877 XII. Żądanie udzielenia informacji................................. 877 XIII. Roszczenia informacyjne z art. 105 ust. 2 PrAut................... 881 XIV. Skutki niedostarczenia informacji lub nieudostępnienia dokumentów.. 883 XV. Zbieg żądań z art. 80 ust. 1 pkt 2 i z art. 105 ust. 2 PrAut............ 884 XVI. Orzeczenie o bezprawnie sporządzonych egzemplarzach............ 885 XVII. Żądanie zasądzenia odpowiedniej kwoty na Fundusz Promocji Twórczości................................................ 886 65. Przedawnienie............................................ 887 Rozdział XII. Ochrona autorskich dóbr osobistych................... 891 66. Uwagi wstępne............................................ 892 67. Środki niemajątkowe ochrony dóbr osobistych................. 895 I. Roszczenie o zaniechanie działań zagrażających naruszeniem lub naruszających dobra osobiste twórcy........................... 895 II. Roszczenia o usunięcie skutków naruszenia...................... 897 III. Powództwo o ustalenie naruszonego dobra....................... 905 68. Sankcje majątkowe........................................ 908 I. Roszczenie o zadośćuczynienie pieniężne za krzywdę.............. 908 II. Roszczenie o zapłatę na wskazany cel społeczny.................. 917 III. Problem jednoczesnego spełnienia obu roszczeń pieniężnych z art. 78 PrAut............................................. 920 IV. Roszczenie o naprawienie szkody majątkowej.................... 925 V. Roszczenie z art. 79 ust. 4 PrAut............................... 925 69. Kumulacja roszczeń (sankcji)................................ 926 70. Zagadnienia procesowe..................................... 930 I. Legitymacja czynna w procesie................................ 930 II. Legitymacja bierna w procesie................................ 935 71. Problematyka zbywalności, dziedziczności i przedawnienia roszczeń o ochronę autorskich praw osobistych................. 937 Rozdział XIII. Tymczasowe środki ochrony autorskich i pokrewnych praw majątkowych............................................. 941 72. Wprowadzenie............................................ 942 73. Wspólne zasady dotyczące postępowań pomocniczych........... 946 I. Sąd właściwy do wydania postanowienia tymczasowego............ 946 II. Rozpoznanie wniosku o zabezpieczenie na posiedzeniu niejawnym... 948 III. Legitymacja czynna i bierna w postępowaniach pomocniczych....... 950 IV. Wartość przedmiotu sporu.................................... 954 V. Uprawdopodobnienie istnienia roszczenia majątkowego, z którym zarządzenie tymczasowe ma związek........................... 955 74. Zabezpieczenie dowodów................................... 956 75. Postanowienie o obowiązku udzielenia informacji i udostępnienia określonej przez sąd dokumentacji........................... 959 76. Zabezpieczenie roszczeń.................................... 965 77. Tymczasowe środki ochrony przy kontroli granicznej............ 968 Rozdział XIV. Ochrona praw autorskich i pokrewnych na podstawie konwencji międzynarodowych.................................... 971 78. Wprowadzenie............................................ 973 79. Konwencja berneńska...................................... 976 XIII

XIV Spis treści I. Geneza. Charakterystyka ogólna............................... 976 II. Przedmiotowy i podmiotowy zasięg stosowania konwencji, łączniki... 977 III. Podstawowe zasady......................................... 978 IV. Autorskie prawa osobiste..................................... 984 V. Autorskie prawa majątkowe.................................. 984 VI. Ograniczenia praw majątkowych............................... 986 80. Konwencja rzymska....................................... 988 I. Charakterystyka ogólna...................................... 988 II. Zasięg ochrony konwencyjnej................................. 995 III. Treść ochrony.............................................. 998 81. Porozumienie TRIPS....................................... 1007 I. Geneza i istota porozumienia TRIPS............................ 1007 II. Charakterystyka ogólna...................................... 1011 III. Treść ochrony prawa minimalne.............................. 1021 IV. Dochodzenie i egzekwowanie praw własności intelektualnej......... 1029 V. Rozstrzyganie sporów....................................... 1032 82. Traktat WIPO o prawie autorskim........................... 1034 I. Geneza i charakter prawny Traktatu o prawie autorskim............ 1034 II. Treść praw minimum traktatowe............................. 1037 III. Pozostałe zagadnienia....................................... 1045 83. Traktat WIPO o artystycznych wykonaniach i fonogramach...... 1049 I. Geneza i założenia ogólne.................................... 1049 II. Treść ochrony prawa minimalne.............................. 1055 III. Pozostałe zagadnienia....................................... 1067 84. Traktat pekiński o artystycznych wykonaniach audiowizualnych.. 1069 I. Geneza................................................... 1069 II. Zasady ogólne............................................. 1070 III. Prawa osobiste............................................. 1072 IV. Prawa majątkowe........................................... 1073 V. Podmiot prawa do artystycznych wykonań audiowizualnych......... 1075 VI. Inne postanowienia......................................... 1076 Rozdział XV. Prawo autorskie w społeczeństwie informacyjnym........ 1079 85. Uwagi wstępne............................................ 1080 86. Programy komputerowe.................................... 1081 I. Program komputerowy jako przedmiot prawa autorskiego........... 1081 II. Podmiot autorskich praw majątkowych.......................... 1083 III. Treść autorskich praw majątkowych............................ 1084 IV. Dozwolony użytek.......................................... 1086 V. Autorskie prawa osobiste..................................... 1089 VI. Środki technicznego zabezpieczenia programu.................... 1090 VII. Amnestia komputerowa.................................... 1090 87. Bazy danych.............................................. 1091 I. Uwagi wprowadzające....................................... 1091 II. Baza danych jako przedmiot prawa autorskiego................... 1092 III. Podmiot autorskich praw majątkowych.......................... 1093 IV. Tworzenie i eksploatacja baz danych............................ 1094 V. Treść prawa autorskiego i jego ograniczenia...................... 1095 VI. Nowy model ochrony baz danych.............................. 1095 88. Utwory multimedialne...................................... 1102 I. Uwagi wprowadzające....................................... 1102 II. Problemy dotyczące przedmiotu i podmiotu prawa autorskiego....... 1102 III. Tworzenie i eksploatacja produktów multimedialnych.............. 1104 89. Sieci komputerowe......................................... 1107

Spis treści I. Uwagi wprowadzające....................................... 1107 II. Przedmiot i podmiot prawa autorskiego......................... 1107 III. Podstawowe pojęcia: rozpowszechnianie i publikacja.............. 1108 IV. Podstawowe sposoby eksploatacji.............................. 1110 V. Dozwolony użytek.......................................... 1113 VI. Problem odpowiedzialności za naruszenie praw autorskich lub pokrewnych............................................... 1117 VII. Środki techniczne chroniące przed naruszeniem prawa............. 1121 VIII. Środki techniczne i informacje służące do zarządzania prawami wyłącznymi........................................ 1123 90. Nowe spojrzenie na prawo autorskie.......................... 1124 Indeks rzeczowy................................................ 1127 XV

Wykaz skrótów 1. Źródła prawa dyrektywa 92/100/EWG........ dyrektywa Rady 92/100/EWG z 19.11.1992 r. w sprawie prawa najmu i publicznego wypożyczania oraz określonych praw pokrewnych w zakresie własności intelektualnej (Dz.Urz. WE L Nr 346, s. 61) dyrektywa 96/9/WE........... dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 96/9/WE z 11.3.1996 r. o prawnej ochronie baz danych (Dz.Urz. WE L Nr 77, s. 20) dyrektywa 2001/29/WE........ dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/29/WE z 22.5.2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym (Dz.Urz. UE L Nr 167, s. 10) dyrektywa 2006/115/WE....... dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/115/WE z 12.12.2006 r. w sprawie prawa najmu i użyczenia oraz niektórych praw pokrewnych prawu autorskiemu w zakresie własności intelektualnej (Dz.Urz. UE L Nr 376, s. 28) dyrektywa 2006/116/WE....... dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/116/WE z 12.12.2006 r. w sprawie czasu ochrony prawa autorskiego i niektórych praw pokrewnych (Dz.Urz. UE L Nr 372, s. 12) dyrektywa 2009/24/WE........ dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/24/WE z 23.4.2009 r. w sprawie ochrony prawnej programów komputerowych (Dz.Urz. UE L Nr 111, s. 16) dyrektywa 2011/77/WE........ dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/77/UE z 27.9.2011 r. dotycząca zmiany dyrektywy 2006/116/WE w sprawie czasu ochrony prawa autorskiego i niektórych praw pokrewnych (Dz.Urz. UE L Nr 265, s. 1) GATT............. Układ ogólny w sprawie taryf celnych i handlu (General Agrement on Tariffs and Trade) z 30.10.1947 r. KC............... ustawa z 23.4.1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) KC austr........... Kodeks cywilny austriacki z 1.6.1811 r. (ABGB Allgemeines Bürgerliches Gesetzbuch, Justizgesetzsammlung Nr 946/1811) KC franc........... Kodeks cywilny francuski z 21.3.1804 r. (Cciv Code civil) KC niem........... Kodeks cywilny niemiecki z 18.8.1896 r. (BGB Bürgerliches Gesetzbuch, BGBl I S. 42, FNA 400 2) KC szwajc.......... Kodeks cywilny szwajcarski z 10.12.1907 r. (ZGB Zivilgesetzbuch, SR. 210. AS 24 233, 27 207 und BS 2 3) KC włos........... Kodeks cywilny włoski z 16.3.1942 r. (CC Codice Civile, Gazzetta Ufficiale, n 79 del 4.4.1942 r.) KH............... rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 27.6.1934 r. Kodeks handlowy (Dz.U. Nr 57, poz. 502 ze zm.) KK............... ustawa z 6.6.1997 r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) KM............... ustawa z 18.9.2001 r. Kodeks morski (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 758) KomPrywU........ ustawa z 30.8.1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 216) XVII

XVIII Wykaz skrótów Konstytucja RP...... Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.4.1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.) konwencja berneńska.. konwencja berneńska z 9.9.1886 r. o ochronie dzieł literackich i artystycznych w brzmieniu Aktu paryskiego z 24.7.1971 r. (Dz.U. z 1990 r. Nr 82, poz. 474) konwencja paryska... konwencja Związkowa Paryska z 20.3.1883 r. o ochronie własności przemysłowej, w brzmieniu Aktu Sztokholmskiego z 14.7.1967 r. (Dz.U. z 1975 r. Nr 9, poz. 51) konwencja powszechna......... Powszechna konwencja o prawie autorskim z 1952 r. (Dz.U. z 1978 r. Nr 8, poz. 28) Konwencja rzymska.. Konwencja z 26.10.1961 r. o ochronie wykonawców, producentów fonogramów oraz organizacji nadawczych (Dz.U. z 1997 r. Nr 125, poz. 800) KP................ ustawa 26.6.1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) KPC.............. ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) KRO.............. ustawa z 25.2.1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r. poz. 788 ze zm.) KSH.............. ustawa z 15.9.2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. z 2013 r. poz. 1030) KW............... ustawa z 20.5.1971 r. Kodeks wykroczeń (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 482) KWU.............. ustawa z 6.7.1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 707 ze zm.) KZ................ rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 27.10.1933 r. Kodeks zobowiązań (Dz.U. Nr 82, poz. 598 ze zm.) NBPU............. ustawa z 29.8.1997 r. o Narodowym Banku Polskim (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 908) NormU............ ustawa o normalizacji z 12.9.2002 r. (Dz.U. Nr 169, poz. 1386 ze zm.) ObrIFinU........... ustawa 29.7.2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (tekst jedn.: Dz.U. z 2010 r. Nr 211, poz. 1384 ze zm.) OchrBDU.......... ustawa z 27.7.2001 r. o ochronie baz danych (Dz.U. Nr 128, poz. 1402 ze zm.) OchrDOU.......... ustawa z 29.8.1997 r. o ochronie danych osobowych (tekst jedn.: Dz.U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.) OchrKonkurU....... ustawa z 16.2.2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. Nr 50, poz. 331 ze zm.) OchrKonkurU z 2000 r............ ustawa z 15.12.2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (tekst jedn.: Dz.U. z 2005 r. Nr 244, poz. 2080 ze zm.) OchrKonsU......... ustawa z 2.3.2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r. poz. 1225) OrdPU............. ustawa z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) POPC............. ustawa z 18.7.1950 r. Przepisy ogólne prawa cywilnego (Dz.U. Nr 34, poz. 311 ze zm.) PPU............... ustawa z 25.9.1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (tekst jedn.: Dz.U. z 2002 r. Nr 112, poz. 981 ze zm.) PrAut............. ustawa z 4.2.1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 ze zm.) PrAut z 1926 r....... ustawa z 29.3.1926 r. o prawie autorskiem (tekst jedn.: Dz.U. z 1935 r. Nr 36, poz. 260) PrAut z 1952 r........ ustawa z 10.7.1952 r. o prawie autorskim (Dz.U. Nr 34, poz. 234 ze zm.)

Wykaz skrótów PrBank............ ustawa z 29.8.1997 r. Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r. poz. 1376 ze zm.) PrBank z 1989 r...... ustawa z 31.1.1989 r. Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz.U. z 1992 r. Nr 72, poz. 359 ze zm.) PrBud............. ustawa z 7.7.1994 r. Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz.U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 ze zm.) PrPras............. ustawa z 26.1.1984 r. Prawo prasowe (Dz.U. Nr 5, poz. 24 ze zm.) PrPrzew........... ustawa z 15.11.1984 r. Prawo przewozowe (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r. poz. 1173 ze zm.) PrPrywM.......... ustawa z 4.2.2011 r. Prawo prywatne międzynarodowe (Dz.U. Nr 80, poz. 432) PrSpółdz........... ustawa z 16.9.1982 r. Prawo spółdzielcze (tekst jedn.: Dz.U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848 ze zm.) PrStow............ ustawa z 7.4.1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (tekst jedn.: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855 ze zm.) PrWeksl............ ustawa z 28.4.1936 r. Prawo wekslowe (Dz.U. Nr 37, poz. 282 ze zm.) PrWłPrzem......... ustawa z 30.6.2000 r. Prawo własności przemysłowej (tekst jedn.: Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 ze zm.) PWKC............ ustawa z 23.4.1964 r. Przepisy wprowadzające Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 94 ze zm.) RTVU............. ustawa z 29.12.1992 r. o radiofonii i telewizji (tekst jedn.: Dz.U. z 2011 r. Nr 43, poz. 226 ze zm.) SportKwalifU....... ustawa z 29.7.2005 r. o sporcie kwalifikowanym (Dz.U. Nr 155, poz. 1298 ze zm.) SwobGospU........ ustawa z 2.7.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 672 ze zm.) TFUE............. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/2) TKU.............. ustawa z 1.8.1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) TRIPS............. porozumienie w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej załącznik 1C do Porozumienia ustanawiającego Światową Organizację Handlu, sporządzone w Marakeszu 15.4.1994 r. (Dz.U. z 1996 r. Nr 32, poz. 143) TUE............... Traktat o Unii Europejskiej (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/30 ze zm.) UbezpU............ ustawa z 22.5.2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 950) UbezpU z 1990 r..... ustawa z 28.7.1990 r. o działalności ubezpieczeniowej (tekst jedn.: Dz.U. z 1996 r. Nr 11, poz. 62 ze zm.) traktat pekiński...... Traktat pekiński o artystycznych wykonaniach audiowizualnych z 24.6.2012 r. traktat WIPO o artystycznych wykonaniach i fonogramach...... Traktat WIPO o artystycznych wykonaniach i fonogramach z 20.12.1996 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 41, poz. 375) traktat WIPO o prawie autorskim... Traktat WIPO o prawie autorskim z 20.12.1996 r. (Dz.U. z 2005 r. Nr 3, poz. 12) WynU............. ustawa z 19.10.1972 r. o wynalazczości (tekst jedn.: Dz.U. z 1993 r. Nr 26, poz. 117 ze zm.) ZmKC z 28.7.1990 r... ustawa z 28.7.1990 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 55, poz. 321 ze zm.) ZmKC z 14.2.2003 r... ustawa z 14.2.2003 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 49, poz. 408) ZmPrAut z 2000 r.... ustawa z 9.6.2000 r. o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. Nr 53, poz. 637 ze zm.) XIX