Prawo autorskie i wolne licencje

Transkrypt

1 Prawo autorskie i wolne licencje Mariusz Karolak materiał szkoleniowy na licencji CC BY-SA 4.0

2 Źródło prawa autorskiego w Polsce Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U Nr 24 poz. 83, Dz.U poz. 880) Poprzednia ustawa pochodziła z 1952 roku.

3 Co to jest prawo autorskie? prawo autorskie - ogół praw przysługujących autorowi utworu (lub innemu uprawnionemu podmiotowi) upoważniających go do decydowania o eksploatacji utworu i czerpaniu z niej korzyści finansowych prawo autorskie - przepisy, w których są zawarte regulacje do posługiwania się dziełem twórcy i czerpaniem z nich korzyści prawo autorskie - każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór) [art. 1.1] autor (twórca) - osoba fizyczna, która stworzyła dzieło dzieło (utwór) - każdy utrwalony przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia

4 Utwór (dzieło) działalność twórcza objęta ochroną prawa autorskiego: fotografie, artykuły, utwory literackie, utwory publicystyczne, opracowania naukowe, utwory kartograficzne, utwory muzyczne, utwory plastyczne, wypracowania szkolne, prezentacje multimedialne, filmy, książki, strony www, programy komputerowe, wzornictwo przemysłowe, projekty architektoniczne, utwory choreograficzne i sceniczne [art. 1.2], tłumaczenia i opracowania, przeróbki i adaptacje [art. 2.1] chronione są zarówno utwory dokończone i niedokończone (plany, szkice, wersje próbne) [art. 1.3] ochrona przysługuje twórcy niezależnie od spełnienia jakichkolwiek formalności [art. 1.4] prawem autorskim nie są objęte: akty normatywne lub ich urzędowe projekty, urzędowe dokumenty, opublikowane opisy patentowe, proste informacje prasowe [art. 4] Utwór można zabezpieczać technicznie i oznaczać na nim twórcę [art. 6]

5 Autor (twórca) twórcą jest osoba, której nazwisko w tym charakterze uwidoczniono na egzemplarzach utworu lub której autorstwo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek inny sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu [art. 8.2] prawa autorskie należą wyłącznie do człowieka bez względu na jego wiek twórcy przysługują niezbywalne autorskie prawa osobiste, które są nieograniczone w czasie i nie podlegają zrzeczeniu się twórca ma prawo: do oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo, do nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania, do decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności, do nadzoru nad sposobem korzystania z utworu [art. 16] autorskie prawa osobiste twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu [art. 17] autorskie prawa majątkowe

6 Dozwolony użytek bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego, który obejmuje korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów przez krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego [art ] dozwolony użytek może być prywatny (towarzyski) lub publiczny dozwolony użytek publiczny polega na ustawowym zezwoleniu na nieodpłatnie korzystanie z utworów do realizacji określonych celów, np. dydaktycznego, informacyjnego, naukowego i kulturalnego, jednakże zawsze należy podawać autora i źródło szkoła jako instytucja oświatowa może korzystać z utworów w celach dydaktycznych na szczególnych zasadach, tzn. nauczyciele i uczniowie mogą wykorzystywać cudzy utwór bez potrzeby uzyskania zezwolenia jego autora i bez stosownej opłaty każdy prywatnie może korzystać z już rozpowszechnionych utworów we własnym zakresie można wykonać kopię utworu, ale wtedy należy odtwarzać tylko jeden egzemplarz

7 Utwór osierocony dzieło, co do którego prawdopodobnie nie wygasły autorskie prawa majątkowe i jednocześnie nie ma możliwości dotarcia do właścicieli tych praw nie można takiego utworu upublicznić, a dostęp do niego jest możliwy jedynie w czytelniach bibliotek, archiwach i prywatnych zbiorach nie można takiego dzieła udostępnić w ogólnie dostępnych w internecie bibliotekach elektronicznych, nie można opublikować ich wznowień, a także włączać do antologii czy wykorzystywać ich fragmentów w innych dziełach można z takiego utworu korzystać w celach edukacyjnych

8 Prawo autorskie majątkowe oznacza, iż twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu w Polsce i w większości krajów prawo autorskie majątkowe jest ograniczone czasowo i upływa po 70 latach od śmierci twórcy lub ostatniego ze współtwórców ustawa o przedłużeniu praw autorskich (Copyright Term Extension Act) w Stanach Zjednoczonych z 1998 r., czyli tzw. ustawa o ochronie Myszki Miki (Mickey Mouse ProtectionAct) wydłużyła o 20 lat ochronę praw autorskich dla amerykańskich utworów stworzonych przed 1978 r. lub przez korporacje przez 95 lat od pierwszego wydania Micky Mouse po raz pierwszy pojawiła się na ekranie w 1928 r.

9 Domena publiczna i wolne licencje domena publiczna (ang. public domain) - twórczość, z której można legalnie korzystać bez żadnych ograniczeń wynikających z uprawnień, które mają posiadacze autorskich praw majątkowych, gdyż prawa te wygasły lub twórczość ta nigdy nie była lub nie jest przedmiotem prawa autorskiego wolna licencja (ang. copyleft) - system licencjonowania praw autorskich, zezwalający na modyfikację pracy i jej dalszą redystrybucję na identycznych warunkach Projekty na wolnych licencjach: GNU, FreeBSD, Mozilla, Creative Commons. Wszystkie licencje Creative Commons są bezpłatne.