RYNEK MAGAZYNOWO-PRZEMYSŁOWY W POLSCE 2014 CBRE RESEARCH POLAND

1 RYNEK MAGAZYNOWO-PRZEMYSŁOWY W POLSCE 2014 CBRE RESEARCH POLAND

2 NAJNOWSZA PLATFORMA Z OFERTAMI MAGAZYNÓW I HAL PRODUKCYJNYCH

3 SPIS TREŚCI 04 OGÓLNA SYTUACJA NA RYNKU 05 SIEĆ DROGOWA W POLSCE 06 WARSZAWA I 08 WARSZAWA II 10 POLSKA CENTRALNA 12 GÓRNY ŚLĄSK 14 WROCŁAW 16 POZNAŃ 18 TRÓJMIASTO 20 BYDGOSZCZ & TORUŃ 22 KRAKÓW 24 SZCZECIN 26 REGION WSCHODNI 28 RYNEK INWESTYCYJNY 29 PRAKTYKA RYNKOWA 30 STANDARD NOWOCZESNEGO OBIEKTU MAGAZYNOWEGO 32 DEFINICJE I METODOLOGIA BADAŃ RYNKOWYCH 33 GRUNTY PRZEMYSŁOWE CONTENT 36 POLAND INDUSTRIAL & LOGISTICS MARKET 37 ROADS & HIGHWAYS IN POLAND 38 WARSAW I 40 WARSAW II 42 CENTRAL POLAND 44 SILESIA 46 WROCLAW 48 POZNAN 50 TRI-CITY 52 BYDGOSZCZ & TORUN 54 KRAKOW 56 SZCZECIN 58 EAST 60 INVESTMENT MARKET 61 MARKET PRACTICE 62 MODERN WAREHOUSE BUILDING STANDARD 64 METHODOLOGY & DEFINITIONS 65 INDUSTRIAL LAND Oświadczenie CBRE oświadcza, iż informacje zawarte w raportach pochodzą ze źródeł, które uważa za wiarygodne, jakkolwiek prawdziwość informacji nie została przez CBRE zweryfikowana i związku z tym CBRE nie gwarantuje ani nie zapewnia, że informacje te są prawdziwe. Jakiekolwiek przewidywania, opinie, założenia, oszacowania zawarte w raportach zostały podane jedynie dla przykładu i nie odzwierciedlają aktualnej ani przyszłej sytuacji na rynku. Ani CBRE ani jakikolwiek je reprezentant, lub pracownik CBRE nie ponosi odpowiedzialności za szkody poniesione przez Klienta powstałe na skutek wykorzystania w jakikolwiek sposób raportów w całości lub w części.

4 OGÓLNA SYTUACJA NA RYNKU POLAND INDUSTRIAL DESTINATIONS 2014: OGÓLNA SYTUACJA NA RYNKU Podstawowe dane Ludność 38.533.000 Stopa bezrobocia 13,2% Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw Podaż nowoczesnej powierzchni magazynowej Wskaźnik powierzchni niewynajętych Źródło: GUS, CBRE PLN 3.897 7.900.000 mkw. 10,4% Podział geograficzny rynku nowoczesnych powierzchni magazynowych w Polsce kształtuje się następująco: Warszawa I pojedyncze obiekty oraz parki magazynowe, zlokalizowane w promieniu do 15 km od centrum Warszawy. Warszawa II parki logistyczne i magazynowe zlokalizowane w promieniu od 15 do 80 km od centrum Warszawy, z reguły położone wzdłuż głównych tras wylotowych z miasta. Regiony parki logistyczne zlokalizowane w okolicy największych polskich miast, z wyjątkiem Warszawy i regionu warszawskiego: Śląsk, Polska Centralna (województwo łódzkie), Wrocław, Poznań, Kraków, Trójmiasto i Szczecin. Na mapie magazynowej pojawiają się też nowe lokalizacje takie jak Bydgoszcz i Toruń oraz Region Wschodni (Lublin, Rzeszów). Na początku 2014 r. całkowita podaż powierzchni magazynowych wyniosła prawie 7,90 miliona mkw., a współczynnik powierzchni niewynajętych ukształtował się na poziomie 10%. Jednocyfrowy wskaźnik pustostanów został odnotowany w Krakowie, Poznaniu, Szczecinie, w Trójmieście oraz we Wrocławiu. Popyt na nowoczesne powierzchnie magazynowe wyniósł 2,1 miliona mkw. w 2013 r., co było najwyższym wynikiem kiedykolwiek zanotowanym na polskim rynku magazynowym. Najsilniejszymi polskimi rynkami regionalnymi pod względem ilości wynajętej powierzchni były rynek wrocławski (485.000 mkw.) oraz poznański (432.000 mkw.). Wynik Warszawy (regionu i miasta) był umiarkowany w porównaniu do poprzednich lat i wyniósł 482.000 mkw. wynajętej powierzchni magazynowej. Najbardziej aktywnymi najemcami byli operatorzy logistyczni obsługujący branże FMCG i handel internetowy, jak również firmy produkcyjne, głównie przemysłu motoryzacyjnego. W 2014 r. poziom popytu na powierzchnie magazynowe powinien dodatkowo umocnić się z powodu polepszającej się sytuacji gospodarczej. W 2013 r. deweloperzy rozpoczęli budowę obiektów o łącznej powierzchni około 650.000 mkw., co było dwa razy większym wynikiem niż w 2012 r. Oczekuje się, że stawki czynszów w 2014 r. pozostaną na stabilnym poziomie, zwłaszcza w regionach o wysokim wskaźniku powierzchni niewynajętych. W niektórych lokalizacjach jednak, np. w okolicach Wrocławia czy Poznania można oczekiwać trendów wzrostowych, zwłaszcza pod względem stawek efektywnych. Przykłady największych ostatnich transakcji BTS w Polsce Projekt Najemca Region Powierzchnia (mkw.) Goodman Wrocław South Logistics Centre Amazon Wrocław 123.500 Panattoni Amazon Amazon Wrocław 100.600 Panattoni Amazon Amazon Poznań 100.600 Goodman Poznań II Logistics Center Intermarche Poznań 82.000 Panattoni BTS Castorama Castorama Centralna Polska 50.000 Panattoni BTS Polaris Polaris Górny Śląsk 34.000

5 SIEĆ DROGOWA W POLSCE KOSZALIN TRICITY OLSZTYN SZCZECIN BYDGOSZCZ BIAŁYSTOK TORUÑ GORZÓW WLKP. POZNAÑ WARSZAWA ZIELONA GÓRA ŁÓDŹ LUBLIN WROCŁAW KIELCE CZĘSTOCHOWA KATOWICE KRAKÓW Legenda Autostrady - Istniejące - Planowane Drogi ekspresowe - Istniejące - Planowane Drogi krajowe i wojewódzkie Lotniska * Planowany stan dróg na 2014r. RZESZÓW POLAND INDUSTRIAL DESTINATIONS 2014: SIEĆ DROGOWA W POLSCE GDYNIA SOPOT GDAÑSK

6 WARSZAWA I POLAND INDUSTRIAL DESTINATIONS 2014: WARSZAWA I Podstawowe dane o województwie Ludność 1.718.200 Stopa bezrobocia 4,9% Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw Podaż nowoczesnej powierzchni magazynowej Wskaźnik powierzchni niewynajętych Powierzchnia oddana do użytku w 2013 r. Popyt w 2013 r. Źródło: GUS, CBRE PLN 4.928 635.000 mkw. 19,0% 19.000 mkw. 100.000 mkw. Wysokość magazynowych stawek czynszowych (EUR/mkw./mies.) Wyjściowe stawki czynszów za najlepsze powierzchnie Warszawa I 4,20 5,00 Czynsz efektywny 3,60 4,50 Czynsz za powierzchnię biurową 9,00 10,00 Opłaty eksploatacyjne 1,10 1,60 Trend Warszawa, jako stolica kraju jest najważniejszym ośrodkiem gospodarczym i siedzibą licznych polskich i międzynarodowych korporacji oraz władz państwowych. Obiekty o funkcjach magazynowych oraz magazynowo-biurowych są położone głównie na obrzeżach miasta, zazwyczaj w pobliżu głównych tras wylotowych, czyli południowozachodnich (Włochy i Okęcie) oraz północnych (Żerań) dzielnicach stolicy. Obiekty magazynowe w Warszawie charakteryzują się mniejszymi powierzchniami składowania, często połączonymi z wysokiej jakości powierzchniami biurowymi. Są to obiekty dedykowane dla firm, które dostarczają towary na rynek lokalny i potrzebują szybkiego i łatwego dostępu do klientów. Najlepsze lokalizacje, blisko centrum miasta i największych klientów. Wysoka płynność rynku. Dobrze rozwinięta infrastruktura: transport publiczny oraz bliskość lotniska. Modernizacja infrastruktury, zwłaszcza domknięcie obwodnicy Warszawy, polepszy dostępność komunikacyjną lokalizacji w granicach miasta. Rozwój tzw. small business units dla najemców, którzy potrzebują niewielkich powierzchni (500-1000 mkw.) i wysokiej jakości dołączonego biura. ANALIZA SWOT Wysokie ceny i niewielka ilość gruntów pod inwestycje magazynowe. Ograniczony dostęp dla samochodów ciężarowych oraz duży ruch samochodowy, zwłaszcza na trasach wylotowych z Warszawy. Stosunkowo wysokie koszty pracy. Więksi najemcy wyprowadzają się z Warszawy, wybierając tańsze lokalizacje poza granicami miasta. Wysokie koszty utrzymania, podatku od nieruchomości i opłat za użytkowanie wieczyste. Jako stolica Warszawa często jest pierwszym punktem do inwestowania w Polsce. Rosnący wskaźnik powierzchni niewynajętych w północno-wschodniej części miasta. Największe ostatnie transakcje najmu w regionie Najemca Park logistyczny Powierzchnia (mkw.) Rodzaj transakcji Stalgast Prologis Park Warsaw II 13.200 Odnowienie Kompania Piwowarska City Point 8.800 Odnowienie DPD Distribution Park Annopol 7.600 Nowa transakcja Essilor Żerań Park I 7.000 Odnowienie Siódemka City Point 6.700 Odnowienie Solid Security Ideal Idea III 6.000 Nowa transakcja Schaeffler Warsaw Distribution Center 4.300 Ekspansja Schrack Prologis Park Warsaw II 3.800 Odnowienie

7 POLAND INDUSTRIAL DESTINATIONS 2014: WARSZAWA I

8 WARSZAWA II POLAND INDUSTRIAL DESTINATIONS 2014: WARSZAWA II Podstawowe dane o województwie Ludność 5.307.300 Stopa bezrobocia 11,0% Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw Podaż nowoczesnej powierzchni magazynowej Wskaźnik powierzchni niewynajętych Powierzchnia oddana do użytku w 2013 r. Popyt w 2013 r. Źródło: GUS, CBRE PLN 4.638 2.184.000 mkw. 12,0% 50.000 mkw. 382.000 mkw. Wysokość magazynowych stawek czynszowych (EUR/mkw./mies.) Wyjściowe stawki czynszów za najlepsze powierzchnie Warszawa II 2,50 3,60 Czynsz efektywny 1,90 3,10 Czynsz za powierzchnię biurową 8,50 10,00 Opłaty eksploatacyjne 0,90 1,20 Trend Region warszawski to obszar zlokalizowany w odległości od 15 do 80 km od centrum Warszawy. Obejmuje obiekty położone przy głównych trasach komunikacyjnych w województwie mazowieckim. Głównym atutem regionu jest bliskość aglomeracji warszawskiej, niższe koszty wynajmu powierzchni w porównaniu do Warszawy oraz dostępność gruntów o dużej powierzchni, oferujących możliwości przyszłej ekspansji. Obiekty magazynowe najczęściej zlokalizowane są w okolicach trasy E77 w kierunku Krakowa, trasy E67 w kierunku Katowic i Wrocławia oraz DK92 w stronę Poznania. Ponadto ukończenie budowy autostrady A2 z Warszawy do Łodzi znacząco wpłynęło na atrakcyjność lokalizacji wzdłuż trasy w kierunku zachodnim. Dzięki temu zyskały na popularności takie regiony jak Pruszków czy Ożarów kosztem dotychczasowych lokalizacji w Błoniu czy Nadarzynie. Rosnący rynek warszawski, napędzający popyt na usługi logistyczne; stopniowo obniżający się wskaźnik powierzchni niewynajętych. Duży zasób powierzchni przemysłowych i logistycznych (2,17 mln mkw.), dający najemcom możliwość wyboru pomiędzy różnymi projektami. Wysoka płynność rynku. Duży zasób gruntów dostępnych do zabudowania. Polepszające się połączenie z centrum Warszawy dzięki inwestycjom w infrastrukturę. Zwiększająca się liczba mieszkańców aglomeracji warszawskiej wpływa na coraz większe zapotrzebowanie na usługi logistyczne. ANALIZA SWOT Niektóre lokalizacje (np. Błonie) tracą swoją pozycję na rzecz lokalizacji bliżej autostrady A2. Ograniczona liczba nowych inwestycji. W niektórych lokalizacjach istnieje problem niedoboru siły roboczej. Nowe inwestycje w infrastrukturę mogą spowodować, że niektóre lokalizacje stracą na atrakcyjności. Wzrost znaczenia i zamożności innych regionów może sprawiać ze część firm będzie przesuwała swoje centralne magazyny z regionu Warszawy w stronę lepiej skomunikowanej Polski Centralnej. Wzrastające koszty pracy. Największe ostatnie transakcje najmu w regionie Najemca Park logistyczny Powierzchnia (mkw.) Rodzaj transakcji Stokrotka Prologis Park Teresin 27.000 Nowa transakcja Żabka Tulipan Park Warszawa 23.500 Nowa transakcja Electrolux MLP Pruszków I 17.300 Odnowienie Hebe WAN Pruszków 15.300 Nowa transakcja Hellman Worldwide Logistics Raszyn Business Park 13.500 Odnowienie Rhenus Prologis Park Błonie I 13.500 Odnowienie Merlin.pl Good Point Puławska I 13.000 Nowa transakcja Action Tulipan Park Warszawa 12.200 Odnowienie/ekspansja

9 POLAND INDUSTRIAL DESTINATIONS 2014: WARSZAWA II

10 POLSKA CENTRALNA POLAND INDUSTRIAL DESTINATIONS 2014: POLSKA CENTRALNA Podstawowe dane o województwie Ludność 2.516.000 Stopa bezrobocia 14,6% Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw Podaż nowoczesnej powierzchni magazynowej Wskaźnik powierzchni niewynajętych Powierzchnia oddana do użytku w 2013 r. Popyt w 2013 r. Źródło: GUS, CBRE PLN 3.387 1.060.000 mkw. 13,2% 27.500 mkw. 214.300 mkw. Wysokość magazynowych stawek czynszowych (EUR/mkw./mies.) Wyjściowe stawki czynszów za najlepsze powierzchnie Polska Centralna 2,60-3,70 Czynsz efektywny 2,00-3,00 Czynsz za powierzchnię biurową 8,00-10,00 Opłaty eksploatacyjne 0,90-1,10 Trend Czynnikiem wpływającym na wzrost znaczenia regionu i rozwój rynku jest strategiczna lokalizacja w pobliżu skrzyżowania dwóch autostrad: A1 (północ-południe) i A2 (wschódzachód). Skrzyżowanie znajduje się w okolicach Strykowa, około 10 km od Łodzi. Ponadto, w regionie planowana jest budowa dróg ekspresowych: S14 (zachodnia obwodnica Łodzi), S8 (Wrocław Łódź) i S74 (Piotrków Trybunalski Nisko). Najprężniej rozwijającymi się sektorami gospodarki są branże: sprzętu AGD, paliwowoenergetyczna, farmaceutyczna oraz materiałów budowlanych. Wśród najważniejszych firm obecnych w regionie są takie jak Dell, Corning Cable, RR Donnelley, Unilever, Indesit, BSH, większość działająca w ramach Łódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Centralna lokalizacja, która sprawia, że region jest naturalnym miejscem do lokowania inwestycji logistycznych w dystrybucji krajowej. Dobrze rozwinięta infrastruktura, stwarzająca dogodne połączenia z innymi regionami, skrzyżowanie dwóch głównych polskich autostrad A1 i A2. Duża podaż powierzchni przemysłowych i logistycznych wynosząca 994 tys. mkw. Bezpośrednie połączenie pociągiem towarowym z Chengdu (Chiny) z możliwym przedłużeniem do Szanghaju, gdzie podróż zajmuje 2 tygodnie (zamiast 6 tygodni drogą morską). ANALIZA SWOT Bliskość Warszawy powodująca odpływ wykwalifikowanej siły roboczej. Niewykorzystany potencjał Łodzi wpływa na słabsze tempo rozwoju tego miasta. Niewielkie lotnisko regionalne oferujące ograniczoną liczbę połączeń lotniczych. Duże inwestycje w mniejszych miejscowościach mogą spowodować wyczerpanie zasobów siły roboczej. Wysoki wskaźnik powierzchni niewynajętych w rejonie Piotrkowa Trybunalskiego. Łódź, która jest trzecim największym polskim miastem, ma duży potencjał rozwojowy i zapotrzebowanie na usługi logistyczne będzie rosło. Wysoka stopa bezrobocia o charakterze strukturalnym w Łodzi i Piotrkowie Trybunalskim, która powoduje długoterminowe problemy gospodarcze. Atrakcyjne stawki czynszów w rejonie Piotrkowa Trybunalskiego. Największe ostatnie transakcje najmu w regionie Najemca Park logistyczny Powierzchnia (mkw.) Rodzaj transakcji Leroy Merlin Panattoni Park Stryków 56.000 Odnowienie Castorama Panattoni Park Stryków 50.000 BTS Sonoco Tulipan Park Stryków 23.700 Odnowienie Azymut Tulipan Park Stryków 21.300 Odnowienie Recticel Panattoni Park Łodź South 21.000 Odnowienie Spedimex Panattoni Park Stryków 16.800 Odnowienie K-Flex Panattoni BTS K-Flex 16.000 BTS

11 POLAND INDUSTRIAL DESTINATIONS 2014: POLSKA CENTRALNA

12 GÓRNY ŚLĄSK POLAND INDUSTRIAL DESTINATIONS 2014: GÓRNY ŚLĄSK Podstawowe dane o województwie Ludność 4.599.000 Stopa bezrobocia 11,4% Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw Podaż nowoczesnej powierzchni magazynowej Wskaźnik powierzchni niewynajętych Powierzchnia oddana do użytku w 2013 r. Popyt w 2013 r. Źródło: GUS, CBRE PLN 4.074 1.486.000 mkw. Wysokość magazynowych stawek czynszowych (EUR/mkw./mies.) Wyjściowe stawki czynszów za najlepsze powierzchnie 10,0% 56.100 mkw. 349.100 mkw. Śląsk 2,90 3,40 Czynsz efektywny 2,50 3,10 Czynsz za powierzchnię biurową 7,00 10,00 Opłaty eksploatacyjne 0,85 1,00 Trend Znaczący wpływ na atrakcyjność regionu mają zarówno jego strategiczna lokalizacja w Polsce Południowej, w obszarze technologicznym Europy Środkowo - Wschodniej, jak i istniejąca oraz planowana infrastruktura drogowa (droga ekspresowa do Warszawy, autostrada A4 do Wrocławia i Rzeszowa) uważana za jedną z najlepszych w Polsce. Region szczególnie skorzystał na ustanowieniu Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, która zajęła 11 pozycję na świecie w rankingu stref ekonomicznych organizowanym przez fdi Magazine -- Global Free Zones of the Future 2012/2013. Do niedawna dominującą gałęzią przemysłu było górnictwo i hutnictwo, ale obecnie wzrasta pozycja przemysłu motoryzacyjnego, energetycznego, informatycznego i spożywczego. Najwięksi inwestorzy w regionie to: General Motors, Fiat, Delphi Automotive System, Roca, NGK Ceramics, Isuzu Motors, Brembo czy Electrolux. Duża podaż powierzchni przemysłowej i logistycznej wynosząca 1,45 mln mkw. drugi największy rynek w Polsce. Dobrze rozwinięta infrastruktura, stwarzająca dogodne połączenia z Polską Południową, Czechami, Słowacją i Niemcami. Specjalna Strefa Ekonomiczna, oferująca zachęty inwestycyjne, przyciąga inwestorów przemysłowych. Restrukturyzacja przemysłu ciężkiego, nastawienie na badania, rozwój i nowe technologie. Planowane duże inwestycje motoryzacyjne i w infrastrukturę techniczną (elektrownia Opole). ANALIZA SWOT Stosunkowo wysokie koszty pracy. Duże różnice w rozwoju miast w regionie. Zanieczyszczenie środowiska naturalnego. Wzrost wskaźnika powierzchni niewynajętych w 2013 r. o około 5 punktów procentowych do 10%. Konkurencja ze strony innych dużych ośrodków miejskich Wrocławia i Krakowa. Rozwój gospodarczy regionu dzięki korzystnemu położeniu blisko granicy. Ryzyko związane z zanieczyszczeniami środowiska i szkodami górniczymi. Największe ostatnie transakcje najmu w regionie Najemca Park logistyczny Powierzchnia (mkw.) Rodzaj transakcji Inter Cars Goodman Sosnowiec Logistics Centre 25.800 Nowa transakcja DHL Goodman Racibórz BTS 21.800 Odnowienie Dayco Segro Industrial Park Tychy 18.900 Nowa transakcja Coty Panattoni Park Bielsko-Biała 16.900 Odnowienie Saint Gobain Panattoni Park Czeladź 15.400 Odnowienie DHL Panattoni Park Mysłowice 12.700 Nowa transakcja

13 POLAND INDUSTRIAL DESTINATIONS 2014: GÓRNY ŚLĄSK

14 WROCŁAW POLAND INDUSTRIAL DESTINATIONS 2014: WROCŁAW Podstawowe dane o województwie Ludność 2.911.100 Stopa bezrobocia 13,7% Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw Podaż nowoczesnej powierzchni magazynowej Wskaźnik powierzchni niewynajętych Powierzchnia oddana do użytku w 2013 r. Popyt w 2013 r. Źródło: GUS, CBRE PLN 3.689 929.000 mkw. 6,5% 129.200 mkw. 485.000 mkw. Wysokość magazynowych stawek czynszowych (EUR/mkw./mies.) Wyjściowe stawki czynszów za najlepsze powierzchnie Wrocław 3,00-3,90 Czynsz efektywny 2,55-3,10 Czynsz za powierzchnię biurową 8,50-10,00 Opłaty eksploatacyjne 0,90-1,20 Trend Region wrocławski, obejmujący województwo dolnośląskie, stanowi część jednego z najbardziej uprzemysłowionych obszarów Europy Centralnej. Głównymi atutami regionu są dogodne położenie w bliskiej odległości od granic z Niemcami i Republiką Czeską, a także dobrze rozwinięta infrastruktura drogowa łącząca region z państwami Europy Zachodniej oraz Południowej. Najdynamiczniej rozwijające się gałęzie przemysłu to: motoryzacja, przemysł maszynowy, metalowy, elektrotechniczny oraz spożywczy. Główni inwestorzy sektora produkcyjnego obecni w regionie to: Cadbury Schweppes, Whirlpool Polar S.A., Faurecia, SCA Molnlycke, LG Electronics, 3M, Wabco, Volvo, Toshiba, Toyota i wielu innych. Korzystna lokalizacja, blisko granicy z Niemcami i Czechami przyciąga najemców prowadzących działalność na rynku krajowym i za granicą. Rekordowa ilość wynajętej powierzchni w 2013 r. oraz silne zainteresowanie bezpośrednimi inwestycjami zagranicznymi. Przyjazna wobec biznesu polityka władz miasta. Szybko rozwijające się miasto Wrocław, które przyciąga młodych ludzi i wysoko wykwalifikowanych pracowników. Drogi ekspresowe S3, S5, S8, które połączą Wrocław z innymi regionami kraju. Kontynuacja trendu przenoszenia produkcji z Europy Zachodniej do Polski (w szczególności branża motoryzacyjna). ANALIZA SWOT Brak bezpośredniego, szybkiego połączenia drogowego z Warszawą, Poznaniem, Polską Północną i Czechami. Relatywnie duży udział użytkowania wieczystego w strukturze własnościowej gruntów przemysłowych na terenie Wrocławia. Częściowe niedopasowanie struktury podaży do popytu zgłaszanego przez najemców, przekładające się na niską dostępność wolnej powierzchni przemysłowej i magazynowej na wynajem. Oddanie do użytkowania blisko 300 tys. mkw. powierzchni logistycznej i przemysłowej w jednym roku może spowodować niedobór siły roboczej. Konkurencja ze strony Czech w przyciąganiu inwestorów z sektora produkcyjnego. Nieterminowa realizacja dużych projektów infrastrukturalnych (drogi S8, S5 i S3). Największe ostatnie transakcje najmu w regionie Najemca Park logistyczny Powierzchnia (mkw.) Rodzaj transakcji Amazon Goodman Wrocław South Logistics Centre 123.500 BTS Amazon Panattoni BTS Amazon Wrocław 100.600 BTS Eko Holding Prologis Park Wrocław V 35.000 Nowa transakcja Polaris Panattoni BTS Polaris 33.600 BTS Geodis Distribution Park Wrocław 22.200 Nowa transakcja Dirk Consumer Logistics S-Logistic Park 20.000 Nowa transakcja Tradis Prologis Park Wrocław V 18.300 Nowa transakcja Neonet Prologis Park Wrocław V 17.800 Nowa transakcja

15 POLAND INDUSTRIAL DESTINATIONS 2014: WROCŁAW

16 POZNAŃ POLAND INDUSTRIAL DESTINATIONS 2014: POZNAŃ Podstawowe dane o województwie Ludność 3.465.900 Stopa bezrobocia 10.0% Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw Podaż nowoczesnej powierzchni magazynowej Wskaźnik powierzchni niewynajętych Powierzchnia oddana do użytku w 2013 r. Popyt w 2013 r. Źródło: GUS, CBRE PLN 3.461 970.500 mkw. 4,6% 9.200 mkw. 432.000 mkw. Region Poznania jest tradycyjnie uznawany za centrum polskiego handlu i biznesu oraz lokalizację dużej liczby inwestorów zagranicznych. Obszar ten cieszy się bardzo dobrym dostępem do sieci drogowej. Podstawowymi atutami regionu są przebiegająca autostrada A2 oraz rozbudowana sieć połączeń kolejowych i lotniczych. Poznań to jedyne miasto w kraju z połączeniem autostradowym z Warszawą i Berlinem. Poznań jest rozpoznawalnym miastem na mapie Europy ze względu na Międzynarodowe Targi oraz Poznań jest rozpoznawalnym miastem na mapie Europy, również ze względu na obecność międzynarodowych firm, takich jak Volkswagen, Bridgstone, Beiersdorf, Wrigley czy Unilever, działające w ramach podstref ekonomicznych czy parków technologicznych. Do wiodących gałęzi przemysłu należy zaliczyć: zaawansowane technologie, sprzęt gospodarstwa domowego, przemysł samochodowy, produkcję maszyn i urządzeń, przetwórstwo spożywcze oraz usługi. Wysokość magazynowych stawek czynszowych (EUR/mkw./mies.) Wyjściowe stawki czynszów za najlepsze powierzchnie Poznań 3,00-3,60 Czynsz efektywny 2,45-3,10 Czynsz za powierzchnię biurową 8,50-10,00 Opłaty eksploatacyjne 0,90-1,10 Trend Korzystna lokalizacja, w połowie drogi między Berlinem a Warszawą. Dostęp do wysoko wykwalifikowanej siły roboczej. Niski wskaźnik powierzchni niewynajętych i duża ilość projektów w budowie 240 tys. mkw. na początku 2014 r. Droga ekspresowa S5, która połączy Poznań z Wrocławiem i Bydgoszczą. Rozwój Poznania jako centrum akademickiego i kulturalnego Polski Zachodniej. Rozwój ekonomiczny aglomeracji poznańskiej, przyciąganie nowych mieszkańców i zachęcanie do prowadzenia własnej działalności gospodarczej. ANALIZA SWOT Wysokie opłaty za przejazd autostradą A2. Niskiej jakości transport publiczny na poziomie regionu. Częściowe niedopasowanie systemu edukacji do potrzeb rynku. Wrocław jako główny konkurent podobna lokalizacja, a bardziej elastyczne podejście do inwestorów. Odpływ mieszkańców z Poznania na obrzeża, który może spowodować przeciążenie infrastruktury transportowej. Brak spójnego planowania przestrzennego, który powoduje rozciągnięcie procesu inwestycyjnego w czasie. Największe ostatnie transakcje najmu w regionie Najemca Park logistyczny Powierzchnia (mkw.) Rodzaj transakcji Amazon Panattoni BTS Amazon Poznań 100.600 BTS Intermarche Poznań Goodman II Logistics Centre 82.400 BTS Volkswagen Segro Logistics Park Poznań 32.000 Nowa transakcja Rhenus Clip Poznań 30.800 Nowa transakcja PF Concept Point Park Poznań 26.700 Nowa transakcja Raben Panattoni Park Robakowo 26.650 Odnowienie Zaparoh PointPark Poznań 11.300 Nowa transakcja

17 POLAND INDUSTRIAL DESTINATIONS 2014: POZNAŃ

18 TRÓJMIASTO POLAND INDUSTRIAL DESTINATIONS 2014: TRÓJMIASTO Podstawowe dane o województwie Ludność 2.292.500 Stopa bezrobocia 13,9% Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw Podaż nowoczesnej powierzchni magazynowej Wskaźnik powierzchni niewynajętych Powierzchnia oddana do użytku w 2013 r. Popyt w 2013 r. Źródło: GUS, CBRE PLN 3.804 199.200 mkw. 2,5% 25.800 mkw. 66.000 mkw. Wysokość magazynowych stawek czynszowych (EUR/mkw./mies.) Wyjściowe stawki czynszów za najlepsze powierzchnie Trójmiasto 2,90-3,70 Czynsz efektywny 2,50-3,20 Czynsz za powierzchnię biurową 9,00-9,50 Opłaty eksploatacyjne 0,75-1,40 Trend Trójmiasto ma wieloletnie tradycje przemysłu stoczniowego i petrochemicznego. Rozwój portów morskich w Gdańsku i Gdyni, głównych miast trójmiejskich, jest ważnym czynnikiem wpływającym na rozwój rynku nowoczesnych powierzchni magazynowych i logistycznych w Polsce Północnej. Funkcjonująca od wielu lat Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna, inkubatory biznesu i parki technologiczne również wspomagają rozwój gospodarczy regionu. Zakończenie budowy autostrady A1, łączącej północ Polski z południem, w dużej mierze przyczyni się do dalszego wzrostu znaczenia całej aglomeracji trójmiejskiej i województwa pomorskiego. Dominujące gałęzie gospodarki to przemysł stoczniowy, rafineryjny, papierniczy a także transport i usługi. Do największych inwestorów w regionie można zaliczyć: International Paper Kwidzyn, DCT Gdańsk, Suruga Seiki, Lotos. Autostrada A1 zapewniająca szybkie połączenie z Centralną Polską. Najwyższa jakość środowiska naturalnego spośród polskich metropolii. Dobrze przygotowane tereny inwestycyjne dzięki powszechnym planom miejscowym. DCT Gdańsk najnowocześniejszy polski terminal kontenerowy o maksymalnej wydajności 1.250.000 TEU jest drugim największym portem kontenerowym na Bałtyku (po St. Petersburgu), może odegrać istotną rolę w rozwoju trójmiejskiego rynku magazynowego i logistycznego. Lokalizacja blisko Państw Bałtyckich i Obwodu Kaliningradzkiego daje szansę, aby Trójmiasto stało się węzłem logistycznym na skalę regionalną. Planowana droga ekspresowa S6 zapewni dobre połączenie z północnymi częściami Polski i Niemiec. ANALIZA SWOT Lokalizacja z dala od innych istotnych polskich metropolii. Niewielka podaż nowoczesnych powierzchni przemysłowych i logistycznych. Niepełna współpraca między Gdańskiem, Gdynią i Sopotem. Nastawienie wyłącznie na rynek trójmiejski ograniczy możliwości rozwojowe regionu. Brak współpracy między miastami może doprowadzić do rozproszenia potencjału wzrostu. Konkurencja innych portowych miast europejskich, szczególnie z Państw Bałtyckich. Największe ostatnie transakcje najmu w regionie Najemca Park logistyczny Powierzchnia (mkw.) Rodzaj transakcji Żabka Segro Logistic Park Gdańsk 24.600 Nowa transakcja Tradis Prologis Park Gdańsk 17.800 Odnowienie Vector Fashion Services Prologis Park Gdańsk 6.200 Nowa transakcja Dr. Oetker Prologis Park Gdańsk 5.900 Odnowienie Solid Logistics Prologis Park Gdańsk 5.200 Odnowienie Bacpol 7R Logisitics Gdańsk Kowale II 5.200 Nowa transakcja

19 POLAND INDUSTRIAL DESTINATIONS 2014: TRÓJMIASTO

20 BYDGOSZCZ & TORUŃ POLAND INDUSTRIAL DESTINATIONS 2014: BYDGOSZCZ & TORUŃ Podstawowe dane o województwie Ludność 2.094.100 Stopa bezrobocia 18,8% Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw Podaż nowoczesnej powierzchni magazynowej Wskaźnik powierzchni niewynajętych Powierzchnia oddana do użytku w 2013 r. Popyt w 2013 r. Źródło: GUS, CBRE PLN 3.155 87.300 mkw. 10,0% 0 mkw. 10.100 mkw. Wysokość magazynowych stawek czynszowych (EUR/mkw./mies.) Wyjściowe stawki czynszów za najlepsze powierzchnie Bydgoszcz i Toruń 2,50-2,90 Czynsz efektywny 2,20-2,40 Czynsz za powierzchnię biurową 9,00-9,50 Opłaty eksploatacyjne 0,75-1,40 Trend Region kujawsko-pomorski zlokalizowany jest w północno-środkowej części Polski. Charakteryzuje się bardzo dobrze rozwiniętym systemem transportowym, głównie dzięki autostradzie A1 oraz międzynarodowemu lotnisku w Bydgoszczy. Dotychczas główne sektory przemysłu to przemysł chemiczny, rolnictwo, produkcja mebli i przetwórstwo spożywcze. Jednakże w ostatnich latach coraz bardziej rozwija się sektor nowych technologii takich jak elektronika, telekomunikacja i inżynieria. Najwięksi zagraniczni inwestorzy działający na terenie parków przemysłowo-technologicznych to Unilever, Alcatel-Lucent Technologies, Apator, Neupack, Lafarge działający na terenie parków przemysłowo-technologicznych. Polepszające się połączenie z Gdańskiem i Centralną Polską przez autostradę A1. Atrakcyjne koszty pracy. Niższe stawki czynszowe w porównaniu do rejonu Trójmiasta. Planowana droga ekspresowa S5, która połączy Bydgoszcz i Toruń z Poznaniem i polepszy połączenie z Niemcami. Rozwój infrastruktury w ramach korytarzy europejskich, zwłaszcza transport rzeczny. Lepsza współpraca między Toruniem i Bydgoszczą umożliwi szybszy rozwój gospodarczy regionu. ANALIZA SWOT Niewielki rynek wewnętrzny, co skutkuje ograniczonym zapotrzebowaniem na usługi logistyczne, a w rezultacie niewielką ilością nowoczesnej powierzchni przemysłowej i magazynowej. Wysoka stopa bezrobocia. Słaba rozpoznawalność miasta w kraju i na arenie międzynarodowej Brak zapotrzebowania na usługi logistyczne w przyszłości. Lokalizacja między dwoma dużymi rynkami Trójmiastem i Łodzią, które pomniejszają potencjał inwestycyjny Bydgoszczy i Torunia. Opóźnienia w realizacji projektów infrastrukturalnych. Największe ostatnie transakcje najmu w regionie Najemca Park logistyczny Powierzchnia (mkw.) Rodzaj transakcji FM Bravo Goodman Toruń Logistics Centre 10.100 Nowa transakcja

21 POLAND INDUSTRIAL DESTINATIONS 2014: BYDGOSZCZ & TORUŃ

22 KRAKÓW POLAND INDUSTRIAL DESTINATIONS 2014: KRAKÓW Podstawowe dane o województwie Ludność 3.359.700 Stopa bezrobocia 11,6% Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw Podaż nowoczesnej powierzchni magazynowej Wskaźnik powierzchni niewynajętych Powierzchnia oddana do użytku w 2013 r. Popyt w 2013 r. Źródło: GUS, CBRE PLN 3.493 202.000 mkw. 5,1% 9.100 mkw. 23.100 mkw. Kraków jest drugim największym polskim miastem. Jest to główna siedziba wielu koncernów światowych, które w ostatnich latach wybrały Kraków na swoje centra usług lub fabryki. Nie bez znaczenia dla miasta jest funkcjonowanie Krakowskiego Parku Technologicznego oraz bliskość autostrady A4, łączącej granice Polski. Jej ukończenie przyczyni się do dalszego wzrostu atrakcyjności regionu. W okolicach Krakowa rozwijają się różnorodne gałęzie przemysłu, w tym farmaceutyczny, tytoniowy, produkcja materiałów budowlanych, przetwórstwo spożywcze, produkcja stali czy zaawansowane technologie oraz sektor usług. Do największych firm funkcjonujących w regionie można zaliczyć: ArcelorMittal, Valeo, CEZ, Pliva Kraków czy Philip Morris. Wysokość magazynowych stawek czynszowych (EUR/mkw./mies.) Wyjściowe stawki czynszów za najlepsze powierzchnie Kraków 3,75-5,00 Czynsz efektywny 3,25-4,00 Czynsz za powierzchnię biurową 9,00-10,00 Opłaty eksploatacyjne 0,90-1,10 Trend Korzystna lokalizacja, blisko rynku czeskiego i słowackiego, w gęsto zaludnionym regionie. Dobrze rozwinięta infrastruktura, zapewniająca szybkie połączenie ze Śląskiem, Ukrainą i Niemcami. Rozpoznawalna marka miasta Krakowa, przyciągająca międzynarodowych inwestorów oraz wysoko wykwalifikowaną siłę roboczą. Kraków będzie przyciągał coraz więcej operatorów logistycznych, na których usługi zapotrzebowanie będzie rosło. Rozwój wysokich technologii. Wysoka liczba studentów. ANALIZA SWOT Rynek zdominowany przez lokalnych deweloperów. Niewielka ilość wysokiej jakości powierzchni przemysłowej i magazynowej oraz niewielka ilość obiektów oddanych do użytku i nowych inwestycji w 2013 r. Sąsiedztwo Śląska, z wyższym poziomem pustostanów i niższymi stawkami czynszu. Miejscowe firmy mogą niechętnie współpracować z dużymi deweloperami przemysłowymi. Rosnąca konkurencja ze strony Górnego Śląska. Ograniczona ilość gruntów o przeznaczeniu przemysłowym. Największe ostatnie transakcje najmu w regionie Najemca Park logistyczny Powierzchnia (mkw.) Rodzaj transakcji KMC BIK Kraków II 4.300 Nowa transakcja Royal Canin Goodman Kraków Airport Logistics Centre 3.700 Nowa transakcja Rohlig Panattoni Park Kraków 3.400 Ekspansja Berner Panattoni Park Kraków 3.100 Odnowienie