Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights. 1 Polish Industrial Market Insight 2015 Warszawa Strefa 1 Colliers International

Transkrypt

1 Rynek nieruchomości magazynowych 2016 Market Insights 1 Polish Industrial Market Insight 2015 Warszawa Strefa 1 Colliers International

2

3 Warszawa Strefa I Odległości do granic Polski z Warszawy Podsumowanie roku 2015 Warszawa leży w woj. mazowieckim, w środkowo-wschodniej części Polski. Województwo zajmuje 1. miejsce pod względem wysokości regionalnego PKB w kraju. Największe miasto i stolica Polski, jest jednym z najważniejszych ośrodków gospodarczych oraz kulturalno-akademickich. Obszar metropolitalny Warszawy liczy około 3,8 mln mieszkańców. Rynek magazynowy Warszawy (2,86 mln m 2 ) podzielony jest na trzy strefy. Strefa I jest najmniejszą z nich. Jej zasięg wynosi ok. 15 km od centrum Warszawy i obejmuje obszar administracyjny miasta. W kontekście magazynowym są to głównie poprzemysłowe dzielnice miasta, a także okolice lotniska. > Największa koncentracja powierzchni magazynowych występuje w okolicach Lotniska Chopina (dzielnica Włochy) oraz dzielnic Ursus i Żerań. > Lotniczy i kolejowy terminal cargo znajdują się w promieniu 10 km od centrum Warszawy. > Autostrada A2 łącząca Warszawę z Łodzią (130 km) i Poznaniem (310 km). Źródło: Colliers International POPULACJA STOPA BEZROBOCIA 3,4% 5385,80 PLN PRZECIĘTNE MIESIĘCZNE WYNAGRODZENIE BRUTTO 3 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Warszawa Strefa 1 Colliers International

4 Demografia Warszawa to największe pod względem liczby ludności miasto w Polsce. Większość pracujących mieszkańców województwa zatrudnionych jest w sektorze usług (66,8%) oraz w przemyśle (21,9%). > Ludność w wieku produkcyjnym w województwie stanowi 62% (Warszawa 60,9%) populacji. > Wśród aktywnych zawodowo w woj. mazowieckim przeważają mieszkańcy z wykształceniem wyższym. > Najwyższa stopa bezrobocia w województwie jest wśród osób z wykształceniem gimnazjalnym, podstawowym i niższym (17,4%), najniższa mieszkańcy z wykształceniem wyższym (3,7%). Warszawa jest ważnym ośrodkiem akademickim i kulturalnym. W mieście znajduje się 78 szkół wyższych (105 w województwie). > Około 247,5 tys. studentów ogółem w Warszawie. > Ponad 63,9 tys. absolwentów w 2014 r. > 24,5% studentów na uniwersytetach, 16,2% na politechnikach. > 17,5 tys. uczniów w technikach. Specjalne Strefy Ekonomiczne W okolicy Warszawy funkcjonuje Łódzka Specjalna Strefa Ekonomiczna. Zaletami strefy są dostępność wysoko wykwalifikowanej kadry, zaangażowanie w klastry ICT oraz lokalizacja. > Łączna powierzchnia strefy wynosi około ha. > W sumie 286 wydanych zezwoleń na prowadzenie działalności na terenie SSE. Infrastruktura Przez Warszawę przebiega 20 dróg ponadpowiatowych i ponad 40 linii kolejowych. Miasto jest głównym węzłem transportowym regionu. > Autostrada A2 łącząca Warszawę z Łodzią (130 km) oraz Poznaniem (310km), A1/A2 łącząca stolicę z Gdańskiem (420 km). > 227 km planowanych dróg ekspresowych Absolwenci i studenci wg typu szkół w 2014 r. Źródło: Advisory Group TEST Human Resources na podstawie danych GUS dla miasta Warszawy, marzec Znajomość języków obcych wśród absolwentów na poziomie minimum średnim (B1) w województwie mazowieckim w 2015 r. 82,8% 10,2% 3,7% 9,7% Źródło: Advisory Group TEST Human Resources 2015, dane na próbie obserwacji, osoby w wieku lat, z tytułem co najmniej licencjata Drogi w województwie mazowieckim (km) Stan obecny Planowane do 2020 Ogółem brak danych Ekspresowe Autostrady 63 0 studenci absolwenci 2,7% 1,5% Lotnisko Cargo Dworzec Cargo Źródło: Colliers International na podstawie danych GDDKiA, marzec Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Warszawa Strefa 1 Colliers International

5 Podaż i pustostany Podaż i wskaźnik pustostanów w 2015 r. W 2015 r. podaż na rynku warszawskiej strefy I wzrosła o ok. 13,8 tys. m². Całkowite zasoby powierzchni magazynowej w strefie I osiągnęły poziom 559 tys. m 2. > W I strefie do użytku oddane zostały trzy projekty druga faza Diamond Business Park Ursus (5,2 tys m 2 ) oraz dwie hale Ideal Distribution Center (8,6 tys m 2 ) Podaż Wskaźnik pustostanów 1 8% 6% 4% 2% > Obecnie nie powstają żadne nowe obiekty. > Aktualne zasoby powierzchni magazynowej na całym rynku warszawskim wynoszą 2,86 mln m². Wskaźnik pustostanów w strefie I spadł w porównaniu do analogicznego okresu 2014 r. o 2,5 p.p. i na koniec 2015 r. wyniósł 8,2%. Struktura umów 2015 r. Popyt W 2015 r. umowy podpisane w obrębie warszawskiej strefy I odpowiadały za zaledwie 1 całkowitej wynajętej powierzchni magazynowej na rynku warszawskim. Największą część popytu w strefie I stanowiły nowe umowy (60,9%). 39% 61% Nowe umowy Renegocjacje > 64,7 tys. m² wynajętej powierzchni w 2015 r. > 58 podpisanych umów. Sektory Struktura najmu główne sektory w 2015 r. Na rynku warszawskiej strefy I występuje duże zróżnicowanie typów prowadzonej działalności. Główne sektory: > 8,9 tys. m² wynajętych w sektorze 3PL, 5,7 tys. m 2 w sektorze handlu detalicznego, 2,8 tys. m 2 w sektorze produkcyjnym. 2 15% 1 5% E-commerce Produkcja Handel detaliczny 3PL Czynsze Stawki czynszu efektywnego za nowoczesne powierzchnie magazynowe w warszawskiej strefie I utrzymywały podobny poziom przez cały 2015 rok. Czynsze wciąż sięgają najwyższego poziomu w porównaniu do pozostałych rynków w Polsce. > Wysokość czynszu efektywnego w Warszawie na koniec 2015 r. oscylowała w przedziale 3,5-4,8 EUR/m². 5,5 4,5 3,5 2,5 1,5 Czynsze w 2015 r. (EUR/m 2 ) 5 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Warszawa Strefa 1 Colliers International

6 Deweloperzy i inwestorzy obecni na rynku Na rynku przeważają deweloperzy z zagranicznym kapitałem. W 2015 r. wybudowano trzy hale: jedną przez firmę White Star w Ursusie oraz dwie, których właścicielem jest obecnie fundusz CBRE Global Investors, na Okęciu przez spółkę Ideal Idea. Deweloperzy i inwestorzy obecni na rynku warszawskiej strefy I, IV kw r. 17,9% 16,2% 13,1% 8,9% 5,8% 5,3% 4,9% > Najwięksi deweloperzy i inwestorzy pod względem posiadanej powierzchni istniejącej ogółem to Prologis (17,9 %), CBRE Global Investors (16,2%) oraz Hines (13%). > Przez ostatnie 5 lat na rynku najbardziej aktywnymi firmami były CBRE Global Investors, Raiffeisen Capital Management, White Star, SEGRO, ECI i Hines. Prognozy Podaż Popyt Pustostany Czynsze 6 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Warszawa Strefa 1 Colliers International

7 Warszawa Strefa I Parki Magazynowe 1. Diamond Business Park Ursus 13. Platan Park I & II 2. Ursus Logistic Center 14. Bokserska Office & Distribution Centre 3. Ideal Idea Park IV 15. Kolmet 4. Ideal Distribution Park 16. Norblin Industrial Park 5. Airport House 17. Annopol Business Park 6. Krakowska Distribution Center 18. Distribution Park Annopol 7. Warsaw Distribution Center 19. Prologis Park Warsaw-Żerań 8. Distribution Park Okęcie 20. SEGRO Business Park Warsaw, Żerań 9. Manhattan Distribution Center 21. Wenecka Logistics & Distribution Center 10. Space Distribution Center 22. Metropol Park Jagiellońska 11. Gate One Business Park 23. Prologis Park Warsaw II 12. Łopuszańska Business Park 24. City Point 7 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Warszawa Strefa 2 i 3 Colliers International

8 Warszawa Strefa II i III Odległości do granic Polski z Warszawy Podsumowanie roku 2015 Warszawa leży w woj. mazowieckim w środkowo-wschodniej części Polski. Województwo zajmuje 1. miejsce pod względem wysokości regionalnego PKB w kraju. Największe miasto i stolica Polski, jest jednym z najważniejszych ośrodków gospodarczych oraz kulturalno-akademickich. Obszar metropolitalny Warszawy liczy około 3,8 mln mieszkańców. Warszawski rynek magazynowy (2,86 mln m 2 ) podzielony jest na trzy strefy. Strefy II i III obejmują zasięgiem obszary odpowiednio od 15 km do 30 km i od 30 km do 60 km od centrum Warszawy. W strefie II zlokalizowane są m.in. Błonie, Pruszków, Piaseczno, Janki i Nadarzyn, w III: Sochaczew, Mszczonów oraz Teresin. Powierzchnia magazynowa zlokalizowana w strefie II odpowiada za ponad 6 całkowitej istniejącej powierzchni na rynku warszawskim. > Największa koncentracja powierzchni magazynowych występuje w okolicach Błonia i Pruszkowa (II strefa). > Lotniczy i kolejowy terminal cargo znajdują się w promieniu 10 km od centrum Warszawy. > Autostrada A2 łącząca Warszawę z Łodzią (130 km) i Poznaniem (310 km). Źródło: Colliers International POPULACJA * STOPA BEZROBOCIA 4,5%* 4 742,45* PLN PRZECIĘTNE MIESIĘCZNE WYNAGRODZENIE BRUTTO *Zagregowane dane dla podregionów: Miasto Warszawa, Warszawski-Wschodni oraz Warszawski-Zachodni 8 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Warszawa Strefa 2 i 3 Colliers International

9 Demografia Warszawa to pierwsze pod względem liczby ludności miasto w Polsce. Większość pracujących mieszkańców województwa zatrudnionych jest w sektorze usług (66,8%) oraz w przemyśle (21,9%). > Ludność w wieku produkcyjnym w województwie stanowi 62% populacji (Warszawa 60,9%). > Wśród aktywnych zawodowo w woj. mazowieckim przeważają mieszkańcy z wykształceniem wyższym. > Najwyższa stopa bezrobocia w województwie jest wśród osób z wykształceniem gimnazjalnym, podstawowym i niższym (17,4%), najniższa mieszkańcy z wykształceniem wyższym (3,7%). Warszawa jest ważnym ośrodkiem akademickim i kulturalnym. W mieście znajduje się 78 szkół wyższych (105 w województwie). > Około 252,2 tys. studentów ogółem *. > Ponad 65,6 tys. absolwentów w 2014 r. > 24% studentów na uniwersytetach, 15,9% na politechnikach. > 31,6 tys. uczniów w technikach. Specjalne Strefy Ekonomiczne W okolicy Warszawy funkcjonuje Łódzka Specjalna Strefa Ekonomiczna. Zaletami strefy są dostępność wysoko wykwalifikowanej kadry, zaangażowanie w klastry ICT oraz lokalizacja. > Łączna powierzchnia strefy wynosi około ha. > W sumie 286 wydanych zezwoleń na prowadzenie działalności na terenie SSE. Infrastruktura Przez Warszawę przebiega 20 dróg ponadpowiatowych i ponad 40 linii kolejowych. Miasto jest głównym węzłem transportowym regionu. > Autostrada A2 łącząca Warszawę z Łodzią (130 km) oraz Poznaniem (310km), A1/A2 łącząca stolicę z Gdańskiem (420 km). > 227 km planowanych dróg ekspresowych Absolwenci i studenci wg typu szkół w 2014 r. * Źródło: Advisory Group TEST Human Resources na podstawie danych GUS, marzec Znajomość języków obcych wśród absolwentów na poziomie minimum średnim (B1) w województwie mazowieckim w 2015 r. 82,8% 10,2% 3,7% 9,7% Źródło: Advisory Group TEST Human Resources 2015, dane na próbie obserwacji, osoby w wieku lat, z tytułem co najmniej licencjata Drogi w województwie mazowieckim (km) Stan obecny Planowane do 2020 Ogółem brak danych Ekspresowe Autostrady 63 0 studenci absolwenci 2,7% 1,5% Lotnisko Cargo Dworzec Cargo Źródło: Colliers International na podstawie danych GDDKiA, marzec Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Warszawa Strefa 2 i 3 Colliers International

10 Podaż i pustostany Podaż i wskaźnik pustostanów w 2015 r. W 2015 r. podaż na rynku warszawskiej strefy II wzrosła o 52,9 tys. m², natomiast w strefie III oddano do użytku 46,2 tys. m 2 nowej powierzchni magazynowej. Całkowita podaż warszawskiego rynku zwiększyła się o 112,9 tys. m². > Aktualne zasoby warszawskich stref wynoszą 2,86 mln m² powierzchni magazynowej (zasoby II strefy są największe spośród wszystkich polskich rynków - 1,84 mln m 2, III strefa 464,1 tys. m 2 ) Podaż Wskaźnik pustostanów 1 8% 6% 4% 2% > W strefie II wybudowano siedem nowych projektów, natomiast w budowie znajduje się obecnie dziesięć obiektów magazynowych o łącznej powierzchni ok. 172,3 tys. m 2. > W strefie III wybudowano tylko jeden projekt - magazyn typu BTS dla ID Logistics w parku P3 Mszczonów - którego powierzchnia wyniosła 46,2 tys. m 2 i stanowi 41% nowej podaży całego warszawskiego rynku. Obecnie w realizacji jest tylko jeden projekt pierwsza hala w MLP Teresin (37,6 tys. m 2 ). Wskaźniki pustostanów na koniec 2015 r. ukształtowały się na poziomie 5,9% w strefie II (6,2% w 2014 r.) i 7,8% w strefie III (6,5% w 2014 r.). Popyt W 2015 r. w warszawskich strefach II i III wynajętych zostało 605,8 tys. m 2 powierzchni przemysłowo-magazynowej. Popyt tworzony był głównie przez renegocjacje i nowe umowy. Strefa II była drugim najbardziej pożądanym przez najemców rynkiem w całej Polsce (za Górnym Śląskiem). > Podpisano umowy łącznie na 605,1 tys. m 2. > 133 podpisane umowy. Sektory Na obu rynkach wśród nowych umów podpisanych w 2015 roku przeważali najemcy sektora 3PL, który stanowił ok. 26% (handel detaliczny 9%). Struktura najmu wg głównych sektorów w 2015 r.: > 204,5 tys. m 2 wynajętych w sektorze logistycznym, 75,7 tys. m 2 w sektorze handlu detalicznego. Czynsze Struktura umów 2015 r. Struktura najmu główne sektory w 2015 r. 5,5 4,5 3,5 2,5 1,5 8,2% 8,4% 41,8% 41,6% 3 25% 2 15% 1 5% Czynsze w 2015 r. (EUR/m 2 ) Nowe umowy Renegocjacje Ekspansje BTS FMCG Produkcja Handel detaliczny 3PL Stawki czynszu efektywnego za nowoczesne powierzchnie magazynowe w warszawskich strefach II i III utrzymywały stały poziom przez cały 2015 rok. > Wysokość czynszu na analizowanych rynkach na koniec 2015 r. oscylowała w przedziale 2,0 2,9 EUR/m². 10 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Warszawa Strefa 2 i 3 Colliers International

11 Deweloperzy i inwestorzy obecni na rynku Na rynku przeważają deweloperzy i inwestorzy z zagranicznym kapitałem. W 2015 r. największy udział w nowo oddanej powierzchni należał do spółki P3 Logistic Parks, która wybudowała magazyn typu BTS dla ID Logistics w Mszczonowie. Deweloperzy i inwestorzy obecni na rynku II i III warszawskiej strefy, IV kw r. 29,9% 13,7% 10,2% 8,6% 7,8% > Najwięksi deweloperzy i inwestorzy pod względem posiadanej powierzchni istniejącej ogółem to Prologis (29,9 %), P3 Logistic Parks (13,7%) oraz MLP Group (10,2%). > Przez ostatnie 5 lat na rynku najbardziej aktywni byli Real Management, MLP Group, P3 Logistic Parks, SEGRO oraz Logicor. > W budowie znajdują się obiekty Panattoni, MLP Group, Hillwood, Altmaster i SEGRO. 65,7% powstającej powierzchni należy do dewelopera Panattoni. Prognozy Podaż Popyt Pustostany Czynsze 11 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Warszawa Strefa 2 i 3 Colliers International

12 Warszawa Strefa II i III Parki Magazynowe 1. Prologis Park Błonie II 17. Hillwood Ożarów Prologis Park Nadarzyn 2. Hillwood Błonie Panattoni Park Warsaw-Konotopa 34. Logicor Łazy 3. Panattoni Park Błonie III 19. Hillwood Ożarów Piaseczno Business Park 4. Logicor Błonie 20. Parzniew Logistics Center 36. Altmaster Piaseczno Geodetów 5. Metropol Park Błonie 21. Hillwood Pruszków 37. Altmaster Piaseczno Julianówka 6. Błonie Business Park 22. Park Logistyczny Pruszków 38. Logicor Piaseczno 7. P3 Błonie 23. MLP Pruszków I 39. Altmaster Grzędy 8. Prologis Park Błonie I 24. Panattoni Park Grodzisk 40. Panattoni Park Good Point Puławska 9. Logicor Święcice II 25. Goodman Warsaw Logistics Center 41. Good Point Puławska II 10. Logicor Święcice I 26. Altmaster Pęcice 42. Prologis Park Sochaczew 11. Panattoni Park Pruszków II 27. Panattoni Park Janki 43. Prologis Park Teresin 12. MLP Pruszków II 28. Prologis Park Janki 44. Logicor Teresin 13. SEGRO Logistics Park Warsaw, Pruszków 29. Raszyn Business Park 45. MLP Teresin 14. Pruszków Logistic Park 30. Diamond Business Park Raszyn 46. P3 Mszczonów 15. Ożarów Logistic Park 31. SEGRO Logistics Park Warsaw, Nadarzyn 47. Centrum Logistyczne AB Logistyka 16. SEGRO Business Park Warsaw, Ożarów 32. Lexar Distribution Centre 48. Panattoni Park Garwolin 12 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Górny Śląsk Colliers International

13 Górny Śląsk Odległości do granic Polski z Katowic Podsumowanie roku 2015 Województwo śląskie położone jest w południowej Polsce. Zajmuje 2. miejsce pod względem wysokości regionalnego PKB w kraju. Stolicą województwa są Katowice jeden z największych ośrodków gospodarczych w Polsce. Miasto jest również znaczącym centrum kulturalno-akademickim. Na terenie województwa śląskiego wyodrębniony został Górnośląski Okręg Przemysłowy. > Największa koncentracja powierzchni magazynowych występuje w rejonie Gliwic, Sosnowca oraz Tych. > Lotniczy terminal cargo w promieniu 35 km od centrum Katowic. Towarowe terminale kolejowe są rozmieszczone w większości sąsiednich miast. > Katowice połączone są autostradami z Krakowem (80km), Ostrawą (100 km) oraz Wrocławiem (200 km). Źródło: Colliers International POPULACJA * STOPA BEZROBOCIA 5,1%* 5 199,41* PLN PRZECIĘTNE MIESIĘCZNE WYNAGRODZENIE BRUTTO *Zagregowane dane dla podregionów: bytomski, gliwicki, katowicki, sosnowiecki, tyski 13 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Górny Śląsk Colliers International

14 Demografia Absolwenci i studenci wg typu szkół w 2014 r. * Śląskie to drugie pod względem liczby ludności województwo w Polsce. Większość pracujących mieszkańców województwa zatrudnionych jest w sektorze usług (57%) oraz w przemyśle (40,1%) > Ludność w wieku produkcyjnym w województwie stanowi 63,2% populacji (Katowice 62,5%). > Wśród aktywnych zawodowo w woj. śląskim przeważają mieszkańcy z wykształceniem policealnym oraz średnim zawodowym studenci absolwenci Katowice są ważnym ośrodkiem akademickim i kulturalnym. W mieście znajduje się 18 szkół wyższych (41 w województwie). 0 > Około 101,9 tys. studentów ogółem * (61,4 tys. w Katowicach). > Ponad 30,4 tys. absolwentów w 2014 r. (18,5 tys. w Katowicach). > 23,2% studentów na uniwersytetach, 26% na politechnikach. > 35,4 tys. uczących się w technikach. Źródło: Advisory Group TEST Human Resources na podstawie danych GUS, marzec 2016 Znajomość języków obcych wśród absolwentów na poziomie minimum średnim (B1) w województwie śląskim w 2015 r. Specjalne Strefy Ekonomiczne Na terenie województwa śląskiego funkcjonuje Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna. > Łączna powierzchnia strefy wynosi około ha ,3% > 250 wydanych zezwoleń na prowadzenie działalności na terenie SSE. > Katowicka SSE została uznana za najlepszą wolną strefę w Europie według rankingu Global Free Zones of the Year Infrastruktura Przez województwo przebiegają dwie autostrady, trzy drogi ekspresowe oraz inne drogi krajowe. Najważniejsze miasta w województwie połączone są średnicową trasą szybkiego ruchu. Województwo posiada najbardziej rozbudowaną sieć kolejową w Polsce. > Autostrada A4 łącząca Śląsk z Krakowem (80 km) i Wrocławiem (200 km) oraz autostrada A1, która prowadzi do granicy polsko-czeskiej w Gorzyczkach, a w planach ma połączyć Śląsk z północą Polski. > 75 km planowanych autostrad. > Lotniczy terminal cargo w promieniu 35 km od centrum Katowic. Towarowe terminale kolejowe rozmieszczone w większości miast aglomeracji. 2 10,9% Źródło: Advisory Group TEST Human Resources 2015, dane na próbie obserwacji, osoby w wieku lat, z tytułem co najmniej licencjata Drogi w województwie śląskim (km) Stan obecny Planowane do 2020 Ogółem brak danych Ekspresowe Autostrady Lotnisko Cargo 2,5% 3,7% 1,5% 1,5% Dworzec Cargo Źródło: Colliers International na podstawie danych GDDKiA, marzec Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Górny Śląsk Colliers International

15 Podaż i pustostany W 2015 r. podaż na górnośląskim rynku wzrosła o ok. 147,6 tys. m 2. Do użytku oddanych zostało osiem nowych hal magazynowych. Aktualne zasoby osiągnęły poziom 1,75 mln m 2. > Największy oddany do użytku projekt 45 tys. m 2 (BTS dla GE Industrial Solutions w Bielsko-Białej wybudowany przez Panattoni). > W budowie znajduje się kolejnych osiem projektów o łącznej powierzchni prawie 100 tys. m 2. Wskaźnik pustostanów spadł w porównaniu do analogicznego okresu 2014 r. o 3 p.p. i na koniec 2015 r. wyniósł 5,5%. Popyt W 2015 r. na Górnym Śląsku odnotowano historycznie rekordowy wolumen transakcji najmu. Największą część popytu stanowiły renegocjacje, jak również nowe umowy. > 494,4 tys. m 2 wynajętej powierzchni w 2015 r. > 78 podpisanych umów Podaż i wskaźnik pustostanów w 2015 r. 0 Podaż Struktura umów 2015 r. Wskaźnik pustostanów 6% 5% Nowe umowy 43% Renegocjacje Ekspansje BTS 46% 1 8% 6% 4% 2% Sektory Na górnośląskim rynku wśród nowo podpisanych umów w 2015 roku przeważał sektor logistyczny, który stanowił ok. 31% (produkcyjny 16% powierzchni wynajętej w ramach nowych umów). Struktura najmu wg głównych sektorów w 2015 r.: > 142 tys. m 2 wynajętych w sektorze 3PL, 84 tys. m 2 w sektorze produkcyjnym, 57,8 tys. m 2 w sektorze automotive. Czynsze Stawki czynszu efektywnego za powierzchnie magazynowe na Górnym Śląsku utrzymywały stały poziom przez cały 2015 rok. > Wysokość czynszu na analizowanym rynku na koniec 2015 r. oscylowała w przedziale 2,0 3,0 EUR/m². Struktura najmu główne sektory w 2015 r. 5,5 4,5 3 FMCG 25% 2 15% 1 5% Czynsze w 2015 r. (EUR/m 2 ) Handel detaliczny Przemysł samochodowy Produkcja 3PL 3,5 2,5 1,5 15 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Górny Śląsk Colliers International

16 Deweloperzy i inwestorzy obecni na rynku Na Górnym Śląsku obecni są deweloperzy i inwestorzy zarówno polscy jak i zagraniczni. W 2015 r. przeważający udział w nowo oddanej powierzchni posiadała spółka Panattoni (91%), która budowała w Bielsko-Białej, Sosnowcu, Czeladzi i Gliwicach. Deweloperzy i inwestorzy obecni na rynku górnośląskim, IV kw r. 28% 14% 12% 8% 7% 6% 5% > Najwięksi deweloperzy i inwestorzy pod względem posiadanej powierzchni istniejącej ogółem to Prologis (28%), SEGRO (14%) oraz Logicor (12%). > W budowie znajdują się obiekty należące do deweloperów Goodman, Panattoni i SEGRO, które wybudują nowe magazyny głównie w Sosnowcu i Gliwicach.. Prognozy Podaż Popyt Pustostany Czynsze 16 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Górny Śląsk Colliers International

17 Górny Śląsk Parki Magazynowe 1. Prologis Park Ujazd 14. DL Invest Park Dąbrowa Górnicza 27. WATT Sosnowiec 2. SEGRO Logistics Park Gliwice 15. Distribution Park Będzin 28. Panattoni Park Sosnowiec 3. SEGRO Business Park Gliwice 16. Panattoni Park Czeladź II & III 29. Goodman Sosnowiec Logistics Centre 4. Goodman Gliwice Logistics Centre 17. Distribution Park Sosnowiec 30. Śląskie Centrum Logistyczne 5. Auro Business Park Gliwice 18. Prologis Park Będzin II 31. Logicor Mysłowice 6. Diamond Business Park Gliwice 19. Logicor Czeladź 32. Promont Tychy 7. MLP Gliwice 20. Alliance Silesia Logistics Center 33 MLP Bieruń 8. CityFlex Business Park Gliwice 21. Centrum Logistyczne Milowice 34. MLP Tychy 9. Panattoni Park Gliwice II 22. CityFlex Business Park Sosnowiec 35. SEGRO Industrial Park Tychy I & II 10. Logicor Gliwice I & II 23. CityFlex Business Park Katowice I 36. Panattoni Park Bielsko-Biała II 11. CityFlex Business Park Bytom 24. Górnośląski Park Przemysłowy 37. Hillwood Bielsko-Biała 12. DL Invest Park Psary/Czeladź 25. Prologis Park Chorzów 13. Prologis Park Dąbrowa Górnicza 26. CityFlex Business Park Katowice II 17 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Polska Centralna Colliers International

18 Polska Centralna Odległości do granic Polski z Łodzi Podsumowanie roku 2015 Polska Centralna (region łódzki) leży w środkowej części Polski. Województwo zajmuje 6. miejsce pod względem wysokości regionalnego PKB w kraju. Łódź dawne zagłębie włókiennicze, aktualnie ważny ośrodek zarówno akademicki i kulturalny, jak również biznesowo-przemysłowy. > Największa koncentracja powierzchni magazynowych występuje w okolicy Strykowa (przy skrzyżowaniu autostrady A1 z A2) oraz w przemysłowej dzielnicy Łodzi Widzew. Źródło: Colliers International > Lotniczy i kolejowy terminal cargo znajdują się w promieniu 15 km od centrum Łodzi. > Łódź z Warszawą połączona jest autostradą A2 (130km). POPULACJA STOPA BEZROBOCIA 9,5% 3837,47 PLN PRZECIĘTNE MIESIĘCZNE WYNAGRODZENIE BRUTTO 18 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Polska Centralna Colliers International

19 Demografia Łódź to 3. pod względem liczby ludności miasto w Polsce. 56,3% pracujących mieszkańców w województwie łódzkim zatrudnionych jest w sektorze usług, 31,1% w przemyśle, natomiast 12,3% w rolnictwie. > Ludność w wieku produkcyjnym w województwie stanowi 61,9% populacji (Łódź 60,7%). > Wśród aktywnych zawodowo w woj. łódzkim największą grupą są mieszkańcy z wykształceniem wyższym. Natomiast ponad połowę stanowią mieszkańcy z wykształceniem licealnym i średnim zawodowym oraz zasadniczym zawodowym Absolwenci i studenci wg typu szkół w 2014 r studenci absolwenci Łódź jest ważnym ośrodkiem akademickim i kulturalnym. W mieście znajdują się 23 szkoły wyższe (30 w województwie). > Około 80,7 tys. studentów ogółem w Łodzi. > Ponad 21,3 tys. absolwentów w 2014 r. > 42,5% studentów na uniwersytetach, 27,5% na politechnikach. > 7,8 tys. uczących się w technikach. Źródło: Advisory Group TEST Human Resources na podstawie danych GUS dla miasta Łodzi, marzec 2016 Znajomość języków obcych wśród absolwentów na poziomie minimum średnim (B1) w województwie łódzkim w 2015 r. Specjalne Strefy Ekonomiczne Na terenie województwa łódzkiego funkcjonuje Łódzka Specjalna Strefa Ekonomiczna. Zaletami strefy są dostępność wysoko wykwalifikowanej kadry, zaangażowanie w klastry ICT oraz lokalizacja. Ponadto, rejon wyróżnia się połączeniem kolejowym z Chinami (Łódź-Chengdu). > Łączna powierzchnia strefy wynosi około ha ,6% 10,9% 2,5% 5,4% 2, 1,1% > W sumie 286 wydanych zezwoleń na prowadzenie działalności na terenie SSE. > Od początku swojej działalności Łódzka SSE przyczyniła się do powstania 33,2 tys. nowych miejsc pracy. Infrastruktura Przez Łódź przebiega 6 dróg ponadpowiatowych oraz 11 linii kolejowych. > Autostrada A2 łącząca Łódź z Warszawą (130 km) oraz Poznaniem (200 km). > 154 km planowanych dróg ekspresowych i autostrad. Źródło: Advisory Group TEST Human Resources 2015, dane na próbie obserwacji, osoby w wieku lat, z tytułem co najmniej licencjata Drogi w województwie łódzkim (km) Stan obecny Planowane do 2020 Ogółem brak danych Ekspresowe Autostrady > Lotnisko z terminalem cargo i dworzec PKP Cargo w promieniu 15 km. Lotnisko Cargo Dworzec Cargo Źródło: Colliers International na podstawie danych GDDKiA, marzec Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Polska Centralna Colliers International

20 Podaż i pustostany Podaż i wskaźnik pustostanów w 2015 r. W 2015 r. podaż na rynku Polski Centralnej wzrosła o 47 tys. m 2. > Do użytku oddane zostały dwie hale nowego parku Panattoni Business Center Łódź II oraz projekt magazynowy BTO dla UPS Podaż Wskaźnik pustostanów 1 8% 6% 4% 2% > W budowie znajdują się dwa magazyny o łącznej powierzchni 88 tys. m 2, które utworzą kolejny nowy park w Polsce Centralnej- Panattoni Park Stryków II. > Aktualne zasoby rynku wynoszą 1,16 mln m 2 powierzchni magazynowej. Wskaźnik pustostanów spadł w porównaniu do analogicznego okresu 2014 r. o 1,2 p.p. i na koniec 2015 r. ukształtował się na poziomie 2,7%. Struktura umów 2015 r. Popyt Podpisane w 2015r. umowy najmu uplasowały Polskę Centralną na trzeciej pozycji (po rynkach warszawskim i górnośląskim) pod względem wolumenu transakcji. Popyt tworzyły głównie nowe umowy. 5% 16% 36% 43% Nowe umowy Renegocjacje Ekspansje BTS > 369,7 tys. m 2 wynajętej powierzchni w 2015 r. > 33 podpisane umowy. Sektory Na rynku Polski Centralnej wśród nowo podpisanych umów w 2015 r. przeważały sektory produkcyjny i handlu detalicznego, które zajęły po ok. 19% nowo wynajętej powierzchni. Struktura najmu wg głównych sektorów w 2015 r.: > 93,4 tys. m 2 wynajętych w sektorze 3PL, 93,3 tys. m 2 w sektorze produkcyjnym, 83,1 tys. m 2 w sektorze handlu detalicznego. Struktura najmu główne sektory w 2015 r. 3 25% FMCG 2 Handel detaliczny 15% 1 Produkcja 5% 3PL Czynsze Stawki czynszu efektywnego za nowoczesne powierzchnie magazynowe w Polsce Centralnej przez cały rok utrzymywały się na stabilnym poziomie. Obserwowane minimalne stawki wzrosły nieznacznie tylko na początku roku. > Wysokość czynszu w Polsce Centralnej na koniec 2015 r. oscylowała w przedziale 2,0 2,9 EUR/m². 5,5 4,5 3,5 2,5 1,5 Czynsze w 2015 r. (EUR/m 2 ) 20 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Polska Centralna Colliers International

21 Deweloperzy i inwestorzy obecni na rynku Na rynku przeważają deweloperzy z zagranicznym kapitałem. W 2015 r. jedynie Panattoni oddał do użytkowania nowe obiekty magazynowe w Łodzi i Strykowie. Deweloperzy i inwestorzy obecni na rynku Polski Centralnej, IV kw r. > Najwięksi deweloperzy i inwestorzy pod względem posiadanej powierzchni istniejącej ogółem to SEGRO (23%), Logicor (21%), Prologis (15%), Emerson (12%) oraz PZU Fundusz Inwestycyjny (11%). 23% 21% 15% 12% 11% 6% 4% > W budowie znajduje się jeden nowy park magazynowy realizowany przez dewelopera Panattoni w Strykowie. Prognozy Podaż Popyt Pustostany Czynsze 21 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Polska Centralna Colliers International

22 Polska Centralna Parki Magazynowe 1. Goodman Łódź Logistics Center III 15. Panattoni Park Łódź East 2. Hillwood Łódź 16. SEGRO Logistics Park Łódź 3. SEGRO Logistics Park Stryków I & II 17. SEGRO Logistics Park Widzew 4. Logicor Stryków 18. Panattoni Park Łódź Olechów 5. Prologis Park Stryków 19. Logicor Łódź II 6. Diamond Business Park Stryków 20. ŁSSE Olechów 7. Panattoni Park Stryków II 21. Logicor Łódź III 8. Martis Logistic Center 22. Goodman Łódź Logistics Centre 9. MLP Łódź 23. Goodman Łódź Logstics Centre II 10. SEGRO Business Park Łódź I & II 24. P3 Piotrków 11. Panattoni Business Center Łódź II 25. Prologis Park Piotrków II 12. Aviva Business Centre Łódź 26. Logistic City 13. Panattoni Business Center Łódź I 27. Prologis Park Piotrków 14. Logicor Łódź I 22 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Poznań Colliers International

23 Poznań Odległości do granic Polski z Poznania Podsumowanie roku 2015 Poznań położony jest w środkowo-zachodniej Polsce, w centralnej części woj. wielkopolskiego. Województwo zajmuje 3. miejsce pod względem wysokości regionalnego PKB w kraju. Miasto jest ważnym ośrodkiem zarówno turystyczno-kulturalnym, jak i przemysłowo-logistycznym oraz handlowym. > Największa koncentracja powierzchni magazynowych występuje w rejonie Żernik i Gądek oraz w okolicach Tarnowa Podgórnego, Swarzędza i gminy Komorniki. > Lotniczy i kolejowy terminal Cargo znajdują się w promieniu 10 km od centrum Poznania. > Poznań z Warszawą połączony jest autostradą A2 (ok. 310 km). Źródło: Colliers International POPULACJA STOPA BEZROBOCIA 2,4% 4 354,40 PLN PRZECIĘTNE MIESIĘCZNE WYNAGRODZENIE BRUTTO 23 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Poznań Colliers International

24 Demografia Poznań to 5. pod względem liczby ludności miasto w Polsce. 51,8% pracujących mieszkańców w województwie wielkopolskim zatrudnionych jest w sektorze usług, 35,1% w przemyśle, a 12,9% w rolnictwie. > Ludność w wieku produkcyjnym w województwie stanowi 63,1% populacji (Poznań 62,3%). > Wśród aktywnych zawodowo w woj. wielkopolskim przeważają mieszkańcy z wykształceniem zasadniczym zawodowym. > Poznań cechuje najniższa stopa bezrobocia pośród innych miast regionalnych Absolwenci i studenci wg typu szkół w 2014 r studenci absolwenci Poznań jest ważnym ośrodkiem akademickim i kulturalnym. W mieście znajduje się 25 szkół wyższych (38 w województwie). > Około 117 tys. studentów ogółem w Poznaniu. > Ponad 32,5 tys. absolwentów w 2014 r. > 31,2% studentów na uniwersytetach, 17,7% na politechnikach. > 8,3 tys. uczących się w technikach. Źródło: Advisory Group TEST Human Resources na podstawie danych GUS dla miasta Poznania, marzec 2016 Znajomość języków obcych wśród absolwentów na poziomie minimum średnim (B1) w województwie wielkopolskim w 2015 r. Specjalne Strefy Ekonomiczne W okolicy Poznania funkcjonuje Kostrzyńsko-Słubicka Specjalna Strefa Ekonomiczna. > Łączna powierzchnia strefy wynosi około ha. > Kostrzyńsko-Słubicka SSE oferuje wynajem powierzchni magazynowych wraz z obsługą logistyczną ,5% 15,8% 2,9% 4,8% 2,1% 0,7% Infrastruktura Przez Poznań przebiega 9 dróg ponadpowiatowych oraz 20 linii kolejowych, co czyni miasto jednym z najważniejszych węzłów komunikacyjnych w Polsce. > Autostrada A2 łącząca Poznań z Berlinem (270 km). > 111 km planowanych dróg ekspresowych. > Lotnisko z terminalem cargo i PKP Cargo w promieniu 10 km od centrum. Źródło: Advisory Group TEST Human Resources 2015, dane na próbie obserwacji, osoby w wieku lat, z tytułem co najmniej licencjata Drogi w województwie wielkopolskim (km) Stan obecny Planowane do 2020 Ogółem brak danych Ekspresowe Autostrady Lotnisko Cargo Dworzec Cargo Źródło: Colliers International na podstawie danych GDDKiA, marzec Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Poznań Colliers International

25 Podaż i pustostany Podaż i wskaźnik pustostanów w 2015 r. Rynek poznański w 2015 r. na tle innych regionów odznaczał się największą aktywnością deweloperów. Całkowite zasoby powierzchni magazynowej wzrosły o 226,8 tys. m 2. Na rynku poznańskim wciąż pozostaje najwięcej powierzchni w budowie. > Do użytku oddanych zostało dziewięć obiektów magazynowych. Największy oddany projekt magazyn typu BTS dla Intermarché (82,4 tys. m 2, Goodman) Podaż Wskaźnik pustostanów 1 8% 6% 4% 2% > W budowie znajduje się 11 magazynów o łącznej powierzchni 209,3 tys. m 2. > Aktualne zasoby rynku wynoszą 1,38 mln m 2 powierzchni magazynowej. Wskaźnik pustostanów w porównaniu ze stanem z końca 2014 r. (0,6%) wzrósł o 1,4 p.p. do poziomu 2% na koniec grudnia 2015 r. Popyt Wolumen transakcji na rynku magazynowym w Poznaniu zmalał w porównaniu z rokiem poprzednim, jednak nadal jest na wysokim poziomie. W 2015 r. popyt był tworzony głównie przez nowe umowy. Struktura umów 2015 r. 19% 13% 68% Nowe umowy Renegocjacje BTS > 248,6 tys. m 2 wynajętej powierzchni w 2015 r. > 40 podpisanych umów. Struktura najmu główne sektory w 2015 r. Sektory Na poznańskim rynku wśród nowo podpisanych umów w 2015 r. przeważał sektor logistyczny, który stanowił ok. 27% (e-commerce 16% powierzchni wynajętej w ramach nowych umów). Struktura najmu wg głównych sektorów w 2015 r.: > 68,8 tys. m 2 wynajętych w sektorze 3PL, 26,5 tys. m 2 w sektorze e-commerce. 3 25% 2 15% 1 5% FMCG Produkcja Handel detaliczny E-commerce 3PL Czynsze Stawki czynszu efektywnego za nowoczesne powierzchnie magazynowe w Poznaniu utrzymywały stabilny poziom przez cały 2015 rok. Obserwowane maksymalne stawki wzrosły nieznacznie tylko na początku roku. > Wysokość czynszu na rynku poznańskim na koniec 2015 r. oscylowała w przedziale 2,2 3,0 EUR/m². 5,5 4,5 3,5 2,5 1,5 Czynsze w 2015 r. (EUR/m 2 ) 25 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Poznań Colliers International

26 Deweloperzy i inwestorzy obecni na rynku Na rynku obecni są deweloperzy i inwestorzy zarówno zagraniczni jak i polscy. W 2015 r. największy udział w nowo oddanej powierzchni posiadała spółka Goodman, która dostarczyła na rynek dwie hale nowego parku Goodman Poznań Airport Logistics Centre oraz magazyn w Goodman Poznań II Logistics Centre. Deweloperzy i inwestorzy obecni na rynku poznańskim, IV kw r. 21% 18% 12% 11% 1 1 7% > Najwięksi deweloperzy i inwestorzy pod względem posiadanej powierzchni istniejącej ogółem to Panattoni (21%), SEGRO (18%), Prologis (12%), CLIP (11%), Goodman (1) oraz Logicor (1). > Pośród pozostających w budowie magazynów przeważają projekty Panattoni (119,3 tys. m 2 ). Prognozy Podaż Popyt Pustostany Czynsze 26 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Poznań Colliers International

27 Poznań Parki Magazynowe 1. Goodman Poznań Logistics Centre 14. SEGRO Logistics Park Poznań, Komorniki 2. MLP Poznań Zachód 15. POZLOGIS 3. Prologis Park Poznań I 16. Park Przemysłowy Luboń 4. Goodman Poznań II Logistics Centre 17. Logicor Poznań I 5. Prologis Park Poznań II 18. Panattoni Park Poznań VI 6. Goodman Poznań Airport Logistics Centre 19. Panattoni Park Poznań III 7. Panattoni Park Poznań Airport 20. MLP Poznań 8. CLIP Poznań 21. Panattoni Park Poznań I 9. Centrum Logistyczno-Magazynowe Kostrzyn 22. Logicor Poznań III 10. Panattoni Park Poznań V 23. P3 Poznań 11. MLP Poznań Południe 24. Logicor Poznań II 12. Prologis Park Poznań III 25. SEGRO Logistics Park Poznań, Gądki 13. Panattoni Park Poznań IV 26. Doxler Business Park 27 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Wrocław Colliers International

28 Wrocław Odległości do granic Polski z Wrocławia Podsumowanie roku 2015 Wrocław położony jest w południowo-zachodniej Polsce, we wschodniej części woj. dolnośląskiego. Województwo zajmuje 4. miejsce pod względem wysokości regionalnego PKB w kraju. Miasto jest ważnym ośrodkiem zarówno turystyczno-kulturalnym jak i przemysłowo-logistycznym i handlowym. > Największa koncentracja powierzchni magazynowych występuje w rejonie Bielan Wrocławskich i Nowej Wsi Wrocławskiej. > Lotniczy i kolejowy terminal Cargo znajdują się w promieniu odpowiednio 15 km i 3 km od centrum. > Wrocław z Warszawą połączony jest trasą ekspresową S8 (ok. 360 km). Źródło: Colliers International POPULACJA STOPA BEZROBOCIA 3,4% 4 337,99 PLN PRZECIĘTNE MIESIĘCZNE WYNAGRODZENIE BRUTTO 28 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Wrocław Colliers International

29 Demografia Wrocław to 4. miasto pod względem liczby ludności w Polsce. 60,5% pracujących mieszkańców w województwie dolnośląskim zatrudnionych jest w sektorze usługowym, 34,7% w przemyśle, a 4,6% w rolnictwie. > Ludność w wieku produkcyjnym w województwie stanowi 63,5% populacji (Wrocław 62,7%). > Wśród aktywnych zawodowo w woj. dolnośląskim przeważają mieszkańcy z wykształceniem wyższym (32,4%). Wrocław jest ważnym ośrodkiem akademickim i kulturalnym. W mieście znajduje się 25 szkół wyższych (38 w województwie) Absolwenci i studenci wg typu szkół w 2014 r studenci absolwenci > Około 122,1 tys. studentów ogółem we Wrocławiu. > Ponad 31,6 tys. absolwentów w 2014 r. > 21% studentów na uniwersytetach, 26,8% na politechnikach. > 6,9 tys. uczących się w technikach. Specjalne Strefy Ekonomiczne W okolicy Wrocławia funkcjonują podstrefy czterech Specjalnych Stref Ekonomicznych: Wałbrzyskiej, Tarnobrzeskiej, Legnickiej oraz Kamiennogórskiej. > Łączna powierzchnia stref wynosi ha. > W sumie wydano 746 zezwoleń na prowadzenie działalności na terenie ww. SSE. Infrastruktura Przez Wrocław przebiega 6 dróg ponadpowiatowych oraz 27 linii kolejowych (w tym jedna wyłącznie towarowa). > Autostrada A4 łącząca Wrocław z Katowicami (200 km) oraz Dreznem (Niemcy) 270 km. > 171 km planowanych dróg ekspresowych. > Lotnisko z terminalem cargo i dworzec PKP Cargo w promieniu odpowiednio 15 km i 3 km od centrum. Źródło: Advisory Group TEST Human Resources na podstawie danych GUS dla miasta Wrocławia, marzec Znajomość języków obcych wśród absolwentów na poziomie minimum średnim (B1) w województwie dolnośląskim w 2015 r. 78,9% 18, 2,5% 4,8% 2, 1,3% Źródło: Advisory Group TEST Human Resources 2015, dane na próbie obserwacji, osoby w wieku lat, z tytułem co najmniej licencjata Drogi w województwie dolnośląskim (km) Stan obecny Planowane do 2020 Ogółem brak danych Ekspresowe Autostrady Lotnisko Cargo Dworzec Cargo Źródło: Colliers International na podstawie danych GDDKiA, marzec Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Wrocław Colliers International

30 Podaż i pustostany Podaż i wskaźnik pustostanów w 2015 r. W 2015 r. całkowite zasoby powierzchni magazynowej na rynku wrocławskim powiększyły się o 111,3 tys. m 2. > Do użytku oddano pięć projektów dwie hale w Goodman Wrocław IV Logistics Centre (jedna jako inwestycja BTS dla firmy Gestamp), magazyn dla firmy Bodycote wybudowany przez P.A. Nova, magazyn w Panattoni Park Wrocław III (45,6% nowej podaży) oraz halę należącą do Prologis Park Wrocław V Podaż Wskaźnik pustostanów 1 8% 6% 4% 2% > W budowie znajduje się pięć magazynów o łącznej powierzchni 99,2 tys. m 2. > Aktualnie, całkowite zasoby rynku wynoszą 1,29 mln m 2 powierzchni magazynowej. Wskaźnik pustostanów znacząco wzrósł w porównaniu do analogicznego okresu w 2014 r. o 3,5 p.p. i na koniec 2015 r. wyniósł 5,5%. Powodem tego jest między innymi duży udział renegocjacji oraz transakcji typu BTS w tworzeniu popytu w regionie. Nie bez znaczenia również pozostaje fakt, że część powierzchni w 2015 r. była wybudowana spekulacyjnie. Popyt Struktura umów 2015 r. 19% 36% 5% 39% Nowe umowy Renegocjacje Ekspansje BTS Poziom popytu na powierzchnie magazynowe na rynku wrocławskim utrzymuje się na wysokim poziomie. W 2015 r. największą część popytu stanowiły renegocjacje. Warty odnotowania udział miały również inwestycje typu BTS. > 253,6 tys. m 2 wynajętej powierzchni w 2015 r. Struktura najmu główne sektory w 2015 r. 2 > 51 podpisanych umów. Sektory Wśród nowo podpisanych umów w 2015 r. przeważał sektor logistyczny, który stanowił ok. 27% (e-commerce 1 powierzchni wynajętej w ramach nowych umów). Najwięcej renegocjowanych umów dotyczyło powierzchni produkcyjnych (21%). 15% 1 5% E-commerce Handel detaliczny Elektronika Produkcja 3PL Struktura najmu wg głównych sektorów w 2015 r.: > 48,5 tys. m 2 wynajętych w sektorze 3PL, 47,5 tys. m 2 w sektorze produkcyjnym, 30 tys. m 2 zajęła elektronika. Czynsze Stawki czynszu efektywnego za nowoczesne powierzchnie magazynowe we Wrocławiu utrzymywały podobny poziom przez cały rok. 5,5 4,5 3,5 2,5 1,5 Czynsze w 2015 r. (EUR/m 2 ) > Wysokość czynszu na analizowanym rynku na koniec 2015 r. oscylowała w przedziale 2,5 3,2 EUR/m². 30 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Wrocław Colliers International

31 Deweloperzy i inwestorzy obecni na rynku Na rynku obecni są deweloperzy i inwestorzy zarówno polscy jak i zagraniczni. W 2015 r. największy udział w oddanej powierzchni posiadały spółki Panattoni (46%) i Goodman (36%), które wybudowały hale na południe od Wrocławia przy skrzyżowaniu obwodnicy Wrocławia z autostradą A4. Deweloperzy i inwestorzy obecni na rynku wrocławskim, IV kw r. 4 18% 15% 1 5% > Najwięksi deweloperzy i inwestorzy pod względem posiadanej powierzchni istniejącej ogółem to Prologis (4), Goodman (18%), Panattoni (15%) oraz Hillwood (1). > Ponad połowę powstającej obecnie powierzchni dostarczy deweloper Panattoni (65%), który wybuduje hale na terenie nowych parków Panattoni Park Wrocław IV i V. Prognozy Podaż Popyt Pustostany Czynsze 31 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Wrocław Colliers International

32 Wrocław Parki Magazynowe 1. Prologs Park Wrocław IV 14. Gazowa Industrial Park 2. Hillwood Wrocław II 15. Panattoni Park Wrocław Airport 3. Panattoni Park Wrocław II 16. Prologis Park Wrocław Airport 4. Panattoni Park Wrocław IV 17. Magazyny Nowa Siódemka 5. Prologis Park Wrocław V 18. Distribution Park Wrocław 6. Panattoni Park Wrocław I 19. Aviva Business Centre Wrocław 7. Goodman Wrocław South Logistics Centre 20. Goodman Wrocław East Logistics Centre 8. Hillwood Wrocław I 21. MKD Wrocław 9. Panattoni Park Wrocław III 22. SEGRO Industrial Park Wrocław 10. Prologis Park Wrocław I 23. MLP Wrocław 11. Tiner Logistics Park 24. Panattoni Park Wrocław 12. Panattoni Park Wrocław VI 25. Vatt Długołęka 13. Goodman Wrocław IV Logistics Centre 26. Eurologis Centrum Logistyczne 32 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Trójmiasto Colliers International

33 Trójmiasto Odległości do granic Polski z Gdańska Podsumowanie roku 2015 Trójmiasto ośrodek metropolitalny tworzony przez Gdańsk, Gdynię i Sopot zlokalizowany jest w województwie pomorskim nad Zatoką Gdańską. Województwo zajmuje 7. miejsce pod względem wysokości regionalnego PKB w Polsce. Aglomeracja trójmiejska, posiadająca dostęp do morza, jest ważnym ośrodkiem komunikacyjnym i logistycznym, a także turystycznym. > Największa koncentracja powierzchni magazynowych występuje w okolicach Kowali i Pruszcza Gdańskiego oraz gdańskiego lotniska. > Lotniczy i kolejowy terminal cargo w promieniu 20 km od centrum Gdańska oraz dostęp do dwóch portów morskich (Gdańsk i Gdynia). > Gdańsk z Warszawą połączony jest autostradą A1/A2 (420 km) oraz drogą krajową nr 7 (340km). Źródło: Colliers International POPULACJA STOPA BEZROBOCIA 4,3% 4701,11 PLN PRZECIĘTNE MIESIĘCZNE WYNAGRODZENIE BRUTTO 33 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Trójmiasto Colliers International

34 Demografia Trójmiasto jest jednym z największych ośrodków miejskich w Polsce. Centrum aglomeracji i stolicą województwa jest Gdańsk (462 tys. mieszkańców, ok. 6 populacji Trójmiasta). 60,3% pracujących mieszkańców w województwie pomorskim zatrudnionych jest w sektorze usług, 32,9% w przemyśle, a 6,5% w rolnictwie. > Ludność w wieku produkcyjnym w województwie stanowi 62,8% populacji (Gdańsk 61,9%). > Wśród aktywnych zawodowo w woj. pomorskim przeważają mieszkańcy z wykształceniem wyższym (30,5%) oraz zasadniczym zawodowym (27,8%) Absolwenci i studenci wg typu szkół w 2014 r studenci absolwenci Trójmiasto jest ważnym ośrodkiem akademickim i kulturalnym. W aglomeracji znajduje się 20 szkół wyższych (Gdańsk 13, województwo pomorskie - 27). > Około 92,2 tys. studentów ogółem w Trójmieście. > Prawie 23,8 tys. absolwentów w 2014 r. > 29,2% studentów na uniwersytetach, 27% na politechnikach. > 9,5 tys. uczących się w technikach. Specjalne Strefy Ekonomiczne W okolicy Trójmiasta funkcjonuje Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna. Działalność PSSE ukierunkowana jest głównie na rozwój nowych technologii w gospodarce morskiej. Strefa prowadzi dwa projekty stoczniowe. > Łączna powierzchnia strefy wynosi ha. Źródło: Advisory Group TEST Human Resources na podstawie danych GUS dla podregionu trójmiejskiego, marzec Znajomość języków obcych wśród absolwentów na poziomie minimum średnim (B1) w województwie pomorskim w 2015 r. 82,2% 11,8% 2,1% 5, 1,9% 0,9% > W sumie 121 firm zainwestowało w strefie. Infrastruktura Przez aglomerację przebiega 10 dróg ponadpowiatowych. Trójmiejski węzeł kolejowy liczy 26 linii. > Autostrada A1 łącząca Trójmiasto z Łodzią (330 km) i Warszawą (A1/A2 420 km). > 173 km planowanych dróg ekspresowych do 2020 r. > Lotnisko z terminalem cargo i dworzec PKP Cargo w zasięgu 20 km od centrum Gdańska. > Dostęp do dwóch portów morskich (Gdynia, Gdańsk). > W Trójmieście działają cztery terminale kontenerowe wśród nich największy DCT Gdańsk, osiągający ponad TEU rocznej zdolności przeładunkowej. Źródło: Advisory Group TEST Human Resources 2015, dane na próbie obserwacji, osoby w wieku lat, z tytułem co najmniej licencjata Drogi w województwie pomorskim (km) Stan obecny Planowane do 2020 Ogółem brak danych Ekspresowe Autostrady 66 0 Lotnisko Cargo Dworzec Cargo Port Morski Źródło: Colliers International na podstawie danych GDDKiA, marzec Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Trójmiasto Colliers International

35 Podaż i pustostany Podaż i wskaźnik pustostanów w 2015 r. W 2015 r. całkowite zasoby powierzchni magazynowej na rynku trójmiejskim wzrosły o 66,4 tys. m 2. > Trzy hale magazynowe zostały oddane do użytkowania: dwie kolejne fazy Pomorskie Centrum Logistyczne (Goodman) o łącznej powierzchni 39,3 tys. m 2 oraz nowy budynek należący do SEGRO Logistics Park Gdańsk (27,1 tys. m 2 ) Podaż Wskaźnik pustostanów 1 8% 6% 4% 2% > W budowie znajdują się trzy magazyny o łącznej powierzchni 50,5 tys. m 2. > Aktualnie, całkowite zasoby rynku wynoszą 314,3 tys. m 2 powierzchni magazynowej. Wskaźnik pustostanów wzrósł w porównaniu do analogicznego okresu 2014 r. o 1 p.p. i na koniec grudnia 2015 r. wyniósł 5,8%. Popyt Poziom popytu na rynku powierzchni magazynowych w regionie trójmiejskim w 2015 r. był niższy w porównaniu do roku ubiegłego o ok. 10 tys. m 2. Nowe umowy stanowiły większość zawartych transakcji. > 78,1 tys. m 2 wynajętej powierzchni w 2015 r. Struktura umów 2015 r. 16% 84% Nowe umowy Renegocjacje > 24 podpisane umowy. Sektory Struktura najmu główne sektory w 2015 r. 75% W 2015 r. struktura popytu w Trójmieście była mało zróżnicowana. Wśród nowo podpisanych umów przeważał sektor logistyki firm trzecich, który stanowił ok. 24%. Struktura najmu wg głównych sektorów w 2015 r.: > 15,5 tys. m 2 wynajętych w sektorze 3PL, 2,5 tys. m 2 w sektorze produkcyjnym, Czynsze Stawki czynszu efektywnego za nowoczesne powierzchnie magazynowe na rynku trójmiejskim nie zmieniały swojego poziomu przez cały rok. > Wysokość czynszu efektywnego w Trójmieście na koniec 2015 r. oscylowała w przedziale 2,5 3,5 EUR/m % 3 15% 5,5 4,5 3,5 2,5 1,5 Czynsze w 2015 r. (EUR/m 2 ) Produkcja 3PL Inne 35 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Trójmiasto Colliers International

36 Deweloperzy i inwestorzy obecni na rynku Na rynku obecni są deweloperzy i inwestorzy zarówno polscy jak i zagraniczni. W 2015 r. swoje projekty na rynku trójmiejskim oddały spółki Goodman w Gdańsku oraz SEGRO w Pruszczu Gdańskim. > Najwięksi deweloperzy i inwestorzy pod względem posiadanej powierzchni istniejącej ogółem to Prologis (29%), 7r Logistic (17%), Goodman (17%) oraz SEGRO (1). Deweloperzy i inwestorzy obecni na rynku trójmiejskim, IV kw r. 29% 17% 17% 1 9% 6% 5% > W budowie znajdują się projekty trzech spółek: 7r Logistic (Kowale pod Gdańskiem), Panattoni (Pruszcz Gdański) i Zarządu Morskiego Portu Gdynia. Prognozy Podaż Popyt Pustostany Czynsze 36 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Trójmiasto Colliers International

37 Trójmiasto Parki Magazynowe 1. Prologis Park Gdańsk Airport 6. 7R Logistic Gdańsk Kowale II 2. Pomorskie Centrum Logistyczne 7. 7R Logistic Gdańsk Kowale IV, V, VI 3. Panattoni Park Gdańsk 8. SEGRO Logistics Park Gdańsk 4. 7R Logistc Gdańsk Kowale I 9. Panattoni Park Gdańsk II 5. 7R Logistic Gdańsk Kowale III 37 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Kraków Colliers International

38 Kraków Odległości do granic Polski z Krakowa Podsumowanie roku 2015 Kraków położony jest w południowej Polsce, w północno-zachodniej części województwa małopolskiego. Województwo zajmuje 5. miejsce pod względem wysokości regionalnego PKB w kraju. Miasto, choć kojarzone głównie z turystyką, jest również znaczącym ośrodkiem gospodarczym. > Największa koncentracja powierzchni magazynowych występuje w okolicach obszaru Rybitw w krakowskiej dzielnicy XIII Podgórze. > Lotniczy i kolejowy terminal Cargo znajdują się w promieniu 15 km od centrum. > Kraków z Warszawą połączony jest drogą krajową nr 7 (300 km). Źródło: Colliers International POPULACJA STOPA BEZROBOCIA 4,5% 4152,52 PLN PRZECIĘTNE MIESIĘCZNE WYNAGRODZENIE BRUTTO 38 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Kraków Colliers International

39 Demografia Kraków to 2. pod względem liczby ludności miasto w Polsce. 58,2% pracujących mieszkańców w województwie małopolskim zatrudnionych jest w sektorze usług, 30,4% w przemyśle, natomiast 11% w rolnictwie. > Ludność w wieku produkcyjnym w województwie stanowi 62,8% populacji (tyle samo w Krakowie). > Wśród aktywnych zawodowo w woj. małopolskim przeważają mieszkańcy z wykształceniem wyższym (31%) oraz zasadniczym zawodowym (3). Kraków jest ważnym ośrodkiem akademickim i kulturalnym. W mieście znajduje się 21 szkół wyższych (31 w województwie) Absolwenci i studenci wg typu szkół w 2014 r studenci absolwenci > Około 165,9 tys. studentów ogółem w Krakowie. > Prawie 46,5 tys. absolwentów w 2014 r. > 25,6% studentów na uniwersytetach, 29,2% na politechnikach. > 11,5 tys. uczących się w technikach. Specjalne Strefy Ekonomiczne Na terenie i w okolicy Krakowa funkcjonuje Krakowska Specjalna Strefa Ekonomiczna Krakowski Park Technologiczny. Działalność KPT skupiona jest głównie na rozwoju branży high-tech. Strefa oferuje przede wszystkim tereny greenfield. > Łączna powierzchnia strefy wynosi 700 ha. > W sumie wydano 208 zezwoleń na prowadzenie działalności na terenie SSE. Infrastruktura Przez Kraków przebiega 6 dróg ponadpowiatowych oraz 26 linii kolejowych. > Autostrada A4 łącząca Kraków z Katowicami (80km) i Rzeszowem (170 km). > 24 km planowanych dróg ekspresowych do 2020 r. i plan rozbudowy drogi S7 do północnej granicy województwa. > Lotnisko z terminalem cargo i dworzec PKP Cargo w promieniu odpowiednio 15 km i 10 km od centrum. Źródło: Advisory Group TEST Human Resources na podstawie danych GUS dla miasta Krakowa, marzec Znajomość języków obcych wśród absolwentów na poziomie minimum średnim (B1) w województwie małopolskim w 2015 r. 83,6% 11,4% 3,8% 5,7% 2,7% 2,1% Źródło: Advisory Group TEST Human Resources 2015, dane na próbie obserwacji, osoby w wieku lat, z tytułem co najmniej licencjata Drogi w województwie małopolskim (km) Stan obecny Planowane do 2020 Ogółem brak danych Ekspresowe Autostrady Lotnisko Cargo Dworzec Cargo Źródło: Colliers International na podstawie danych GDDKiA, marzec Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Kraków Colliers International

40 Podaż i pustostany Podaż i wskaźnik pustostanów w 2015 r. W 2015 r. całkowite zasoby powierzchni magazynowej na rynku krakowskim wzrosły o 40,3 tys. m 2. > Powstały trzy nowe magazyny hala w Centrum Logistycznym Kraków-Kokotów (7r Logistic) o powierzchni 13,5 tys. m 2, magazyn Panattoni Park Kraków II (15,3 tys. m 2 ) oraz nowy budynek w parku Goodman Kraków Airport Logistics Center (11,4 tys. m 2 ) Podaż Wskaźnik pustostanów 1 8% 6% 4% 2% > W budowie znajduje się kolejny obiekt, który dołączy do Centrum Logistycznego Kraków-Kokotów o powierzchni 13,7 tys. m 2. > Aktualnie, całkowite zasoby rynku wynoszą 212,6 tys. m 2 powierzchni magazynowej. Wskaźnik pustostanów znacząco spadł w porównaniu do analogicznego okresu w 2014 r. o 3,8 p.p. i na koniec grudnia 2015 r. wyniósł 2%. Na rynku pojawiło się wielu nowych najemców. Popyt Struktura umów 2015 r. 5% 3% 18% 74% Nowe umowy Renegocjacje Ekspansje BTS Zainteresowanie najemców powierzchniami logistycznymi na rynku krakowskim w 2015 r. znacznie wzrosło w porównaniu do ubiegłego roku. Poziom popytu był większy o blisko 7 od odnotowanego w 2014 r. Zdecydowaną większość stanowiły nowe umowy. > 92,2 tys. m 2 wynajętej powierzchni w 2015 r. > 23 podpisane umowy. Struktura najmu główne sektory w 2015 r. 4 Sektory Na krakowskim rynku wśród nowo podpisanych umów w 2015 r. przeważał sektor logistyki zewnętrznej, który stanowił ok. 29% (handel detaliczny 9%). Struktura najmu wg głównych sektorów w 2015 r.: > 39,1 tys. m 2 wynajętych w sektorze 3PL, 7,7 tys. m 2 w sektorze FMCG, 6 tys. m 2 zajął handel detaliczny. Czynsze Stawki czynszu efektywnego za nowoczesne powierzchnie magazynowe w Krakowie utrzymywały podobny poziom przez cały rok. Kraków pozostaje najdroższym rynkiem zaraz po warszawskiej strefie I, przede wszystkim ze względu na wysokie ceny gruntów inwestycyjnych. > Wysokość czynszu na analizowanym rynku na koniec 2015 r. oscylowała w przedziale 3,3 4,5 EUR/m² Czynsze w 2015 r. (EUR/m 2 ) 5,5 4,5 3,5 2,5 1,5 Handel detaliczny FMCG 3PL 40 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Kraków Colliers International

41 Deweloperzy i inwestorzy obecni na rynku Na rynku obecni są deweloperzy i inwestorzy zarówno polscy jak i zagraniczni. W 2015 r. udziałem w nowo oddanej powierzchni równo podzieliły się spółki Goodman, 7r Logistic oraz Panattoni. > Najwięksi deweloperzy i inwestorzy pod względem posiadanej powierzchni istniejącej ogółem to Goodman (38%), polska spółka działająca wyłącznie na rynku krakowskim MK Logistics (15%), Logicor (1) oraz Biuro Inwestycji Kapitałowych (9%). Deweloperzy i inwestorzy obecni na rynku krakowskim, IV kw r. 38% 15% 1 9% 7% 6% 6% > Deweloper 7r Logistic aktualnie posiada jedyny projekt pozostający w budowie w Kokotowie pod Krakowem. Prognozy Podaż Popyt Pustostany Czynsze 41 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Kraków Colliers International

42 Kraków Parki Magazynowe 1. Goodman Kraków Airport Logistic Center 8. Magazyn BUMA 2. Witek Airport Logistics Center 9. Centrum Logistyczne Kraków II 3. Centrum Magazynowe Cholerzyn 10. MARR Business Park 4. Panattoni Park Kraków II 11. MK Logistics Park 5. Logicor Kraków 12. Centrum Logistyczne Kraków Kokotów 6. Centrum Magazynowe Łęgprzem 13. Centrum Logistyczne Kraków III 7. Centrum Logistyczne Kraków I 42 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Bydgoszcz i Toruń Colliers International

43 Bydgoszcz i Toruń Odległości do granic Polski z Bydgoszczy Podsumowanie roku 2015 Bydgosko-Toruński obszar metropolitalny leży w środkowej części województwa kujawsko-pomorskiego, w północnej Polsce. Województwo zajmuje 8. miejsce pod względem wysokości regionalnego PKB w Polsce. Bydgoszcz i Toruń - miasta oddalone od siebie o około 50 km to ważne ośrodki gospodarcze, kulturalne, naukowe i turystyczne. Na obszarze wyróżniony został Bydgosko-Toruński Okręg Przemysłowy, który specjalizuje się głównie w przemyśle chemicznym. > Największa koncentracja powierzchni magazynowych występuje na obrzeżach Torunia i Bydgoszczy przy głównych ciągach komunikacyjnych. > Lotniczy i kolejowy terminal cargo w promieniu 5 km od centrum Bydgoszczy oraz kolejowy terminal towarów w Toruniu. > Autostrada A1 łącząca Toruń z Gdańskiem (170 km) oraz Łodzią (175 km). Źródło: Colliers International POPULACJA STOPA BEZROBOCIA 7,4% 3675,57 PLN PRZECIĘTNE MIESIĘCZNE WYNAGRODZENIE BRUTTO 43 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Bydgoszcz i Toruń Colliers International

44 Demografia Bydgoszcz to największe miasto województwa kujawskopomorskiego (357,7 tys. mieszkańców, Toruń 203,2 tys.) i 8. pod względem liczby ludności w kraju. 54,7% pracujących mieszkańców w województwie zatrudnionych jest w sektorze usług, 31,1% w przemyśle, a 14,1% w rolnictwie. > Ludność w wieku produkcyjnym w województwie stanowi 63,3% populacji (Bydgoszcz 61,9%, Toruń 63,3%). > Wśród aktywnych zawodowo w woj. kujawskopomorskim przeważają mieszkańcy z wykształceniem zasadniczym zawodowym (32,2%) Absolwenci i studenci wg typu szkół w 2014 r studenci absolwenci Aglomeracja bydgosko-toruńska jest ważnym ośrodkiem akademickim i kulturalnym. Na jej obszarze znajduje się 14 szkół wyższych (21 w województwie). > Około 61 tys. studentów ogółem podregionie bydgosko-toruńskim. > Prawie 18,3 tys. absolwentów w 2014 r. > Zdecydowana większość studentów na uniwersytetach (60,2%). > 11,9 tys. uczących się w technikach. Źródło: Advisory Group TEST Human Resources na podstawie danych GUS dla podregionu bydgosko-toruńskiego, marzec Znajomość języków obcych wśród absolwentów na poziomie minimum średnim (B1) w woj. kujawsko-pomorskim w 2015 r. Specjalne Strefy Ekonomiczne W okolicy aglomeracji bydgosko-toruńskiej funkcjonuje Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna. Działalność PSSE ukierunkowana jest głównie na rozwój branży high-tech, biotechnologii oraz gospodarki morskiej. > Łączna powierzchnia strefy wynosi ha ,6% 10,8% 1,9% 6,5% 0,8% 0,8% > W sumie 121 firm zainwestowało w strefie. Infrastruktura Przez aglomerację przebiegają 22 drogi ponadpowiatowe. Bydgoski węzeł kolejowy liczy 7 linii. > Autostrada A1 łącząca Toruń z Gdańskiem (170 km) i Łodzią (175 km). > 150 km planowanych dróg ekspresowych do 2020 r. > Lotnisko z terminalem cargo i dworzec PKP Cargo w zasięgu 5 km od centrum Bydgoszczy (kolejowy terminal towarowy w Toruniu). Źródło: Advisory Group TEST Human Resources 2015, dane na próbie obserwacji, osoby w wieku lat, z tytułem co najmniej licencjata Drogi w woj. kujawsko-pomorskim (km) Stan obecny Planowane do 2020 Ogółem brak danych Ekspresowe Autostrady Lotnisko Cargo Dworzec Cargo Źródło: Colliers International na podstawie danych GDDKiA, marzec Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Bydgoszcz i Toruń Colliers International

45 Podaż i pustostany Podaż i wskaźnik pustostanów w 2015 r. Rynek bydgosko-toruński był jedynym pośród analizowanych, na którym w 2015 r. nie oddano nowych projektów. > W budowie znajduje się magazyn należący do Panattoni Park Bydgoszcz, którego powierzchnia wyniesie ponad 16 tys. m Podaż Wskaźnik pustostanów 1 8% 6% 4% 2% > Aktualnie, całkowite zasoby rynku wynoszą 123,4 tys. m 2 powierzchni magazynowej. Wskaźnik pustostanów znacząco spadł z 29% odnotowanych w 2014 r. do aktualnie najniższego poziomu w kraju 1,3%. Tak duża różnica wynika z faktu, że na tym wschodzącym rynku nawet małe zmiany w strukturze najmu skutkują dużymi wahaniami wskaźnika. Ponadto w 2015 r. zainteresowanie najemców powierzchnią magazynową było dużo większe niż przed rokiem. Struktura umów 2015 r. 18% Popyt W 2015 r. poziom popytu na rynku bydgosko-toruńskim był prawie pięciokrotnie większy od odnotowanego w 2014 r. Nowe umowy stanowiły zdecydowaną większość zawieranych w ciągu roku transakcji. 82% Nowe umowy BTS > 68 tys. m 2 wynajętej powierzchni w 2015 r. > 7 podpisanych umów. Sektory Na rynku wśród nowo podpisanych umów w 2015 r. przeważali najemcy spoza głównych sklasyfikowanych sektorów. Struktura najmu wg głównych sektorów w 2015 r.: > 12,5 tys. m 2 wynajętych w sektorze automotive, 1,8 tys. m 2 w sektorze 3PL. Czynsze Struktura najmu główne sektory w 2015 r PL Przemysł samochodowy Inne Stawki czynszu efektywnego za nowoczesne powierzchnie magazynowe na obszarze bydgosko-toruńskim utrzymywały niezmienny poziom przez cały rok. > Wysokość czynszu na analizowanym rynku na koniec 2015 r. oscylowała w przedziale 2,2 2,8 EUR/m². 5,5 4,5 3,5 2,5 1,5 Czynsze w 2015 r. (EUR/m 2 ) 45 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Bydgoszcz i Toruń Colliers International

46 Deweloperzy i inwestorzy obecni na rynku Bydgosko-toruński rynek pod względem istniejącej powierzchni zdominowany jest przez trzech deweloperów: Goodman, Panattoni oraz LCP, którzy jako jedyni oferują najem nowoczesnych powierzchni magazynowych na tym obszarze. > Największy udział w rynku należy do spółki Goodman, która posiada ponad połowę istniejącej powierzchni magazynowej. Deweloperzy i inwestorzy obecni na rynku bydgosko-toruńskim, IV kw r. 53% 25% 22% > Jedyny obecnie budowany magazyn to projekt firmy Panattoni realizowany w Bydgoszczy. > Swoje banki ziemi na rynku posiadają również spółki Waimea Holding S.A. oraz White Star Real Estate. Prognozy Podaż Popyt Pustostany Czynsze 46 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Bydgoszcz i Toruń Colliers International

47 Bydgoszcz i Toruń Parki Magazynowe 1. Panattoni Park Bydgoszcz 4. Goodman Toruń Logistics Centre 2. Waimea Logistic Park Bydgoszcz 5. Panattoni Park Toruń 3. Logistic & Business Park Bydgoszcz 6. Diamond Business Park Toruń 47 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Szczecin Colliers International

48 Szczecin Odległości do granic Polski ze Szczecina Podsumowanie roku 2015 Szczecin położony jest przy zachodniej granicy województwa zachodniopomorskiego, w północno-zachodniej części Polski. Województwo zajmuje 11. miejsce pod względem wysokości regionalnego PKB w Polsce. Miasto leżące przy granicy polsko-niemieckiej jest ważnym ośrodkiem gospodarczym oraz znaczącym centrum kulturalnym i akademickim w regionie. Zespół portowy tworzony przez Szczecin i Świnoujście jest jednym z największych nad morzem bałtyckim. > Istniejące parki magazynowe zlokalizowane są na obrzeżach miasta przy drodze ekspresowej S3 prowadzącej, m.in. do lotniska w Goleniowie. > Lotniczy i kolejowy terminal cargo w promieniu odpowiednio 10 km i 50 km od centrum miasta. > Dostęp do portu morskiego, który położony jest w środkowej części Szczecina, w dzielnicy Śródmieście ok. 69 km na południe od Zatoki Pomorskiej. > Autostrada łącząca Szczecin z Berlinem (140 km) oraz trasa ekspresowa S3/A2 prowadząca do Poznania (265km). Źródło: Colliers International POPULACJA STOPA BEZROBOCIA 6,8% 4176,65 PLN PRZECIĘTNE MIESIĘCZNE WYNAGRODZENIE BRUTTO 48 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Szczecin Colliers International

49 Demografia Szczecin to największe miasto w województwie zachodniopomorskim i 7. pod względem liczby ludności w kraju. 62,7% pracujących mieszkańców w województwie zachodniopomorskim zatrudnionych jest w sektorze usług, 29,1% w przemyśle, a 8% w rolnictwie. > Ludność w wieku produkcyjnym w województwie stanowi 63,8% populacji (Szczecin 62,6%). > Wśród aktywnych zawodowo w woj. zachodniopomorskim przeważają mieszkańcy z wykształceniem wyższym (28,4%), zasadniczym zawodowym (26,5%) oraz policealnym i średnim zawodowym (25,8%). Szczecin jest ważnym ośrodkiem akademickim i kulturalnym. W mieście znajduje się 14 szkół wyższych (19 w województwie). > Około 42,1 tys. studentów ogółem w Szczecinie. > Ponad 10,9 tys. absolwentów w 2014 r. > 37,6% studentów na uniwersytetach, 27,8% na politechnikach. > 6,1 tys. uczących się w technikach Absolwenci i studenci wg typu szkół w 2014 r. Źródło: Advisory Group TEST Human Resources na podstawie danych GUS, dla miasta Szczecina marzec studenci absolwenci Znajomość języków obcych wśród absolwentów na poziomie minimum średnim (B1) w woj. zachodniopomorskim w 2015 r. Specjalne Strefy Ekonomiczne W okolicy Szczecina funkcjonują podstrefy trzech specjalnych stref ekonomicznych Pomorskiej, Kostrzyńsko Słubickiej oraz Euro-Parku Mielec. > Łączna powierzchnia stref wynosi ok ha ,5% 17,4% 0,9% 3,9% 1, 0,7% Infrastruktura Przez Szczecin przebiega 6 dróg ponadpowiatowych. Szczeciński węzeł kolejowy liczy 21 aktywnych linii. Źródło: Advisory Group TEST Human Resources 2015, dane na próbie obserwacji, osoby w wieku lat, z tytułem co najmniej licencjata > Autostrada nr 11 łącząca Szczecin z Berlinem (140 km). > Trasa S3/A2 łącząca Szczecin z Poznaniem (265 km). > 168 km planowanych dróg ekspresowych. > Dostęp do lotniczego, kolejowego terminalu cargo oraz do portu morskiego. Drogi w woj. zachodniopomorskim (km) Stan obecny Planowane do 2020 Ogółem brak danych Ekspresowe Autostrady 25 0 Lotnisko Cargo Dworzec Cargo Port Morski Źródło: Colliers International na podstawie danych GDDKiA, marzec Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Szczecin Colliers International

50 Podaż i pustostany Podaż i wskaźnik pustostanów w 2015 r. W 2015 r. całkowite zasoby powierzchni magazynowej na rynku szczecińskim powiększyły się o ponad 70 tys. m 2. > Za nową podaż odpowiadały trzy nowe projekty dwie hale w North-West Logistic Park (Waimea Holding S.A.) o powierzchni 42,6 tys. m 2 oraz magazyn wybudowany w Prologis Park Szczecin I (27,6 tys.m 2 ) Podaż Wskaźnik pustostanów 1 8% 6% 4% 2% > W budowie znajdują się trzy magazyny o łącznej powierzchni 32 tys. m 2 dwie hale nowego parku Panattoni Park Szczecin (27,4 tys. m 2 ) i kolejna należąca do North-West Logistic Park (4,6 tys. m 2 ). > Aktualnie, całkowite zasoby rynku wynoszą 143,5 tys. m 2 powierzchni magazynowej. Wskaźnik pustostanów na koniec grudnia 2015 r. wyniósł 5,8%. W analogicznym okresie poprzedniego roku wszystkie powierzchnie pozostawały całkowicie wynajęte. Popyt W 2015 r. poziom popytu na powierzchnie magazynowe na rynku szczecińskim był ponad trzykrotnie większy niż ten odnotowany w ubiegłym roku. Widać coraz większe zainteresowanie powierzchniami logistycznymi w tym regionie, a nowe umowy stanowiły większość zawartych transakcji. > 116,1 tys. m 2 wynajętej powierzchni w 2015 r. > 18 podpisanych umów. Struktura umów 2015 r. 11% Nowe umowy 2 Renegocjacje Ekspansje 69% Struktura najmu główne sektory w 2015 r. 25% Sektory W 2015 r. na rynku szczecińskim widać było duże zróżnicowanie w prowadzonej działalności przez najemców. Wśród nowo podpisanych umów przeważał sektor handlu detalicznego, który stanowił ok. 31% (produkcja - 17% powierzchni wynajętej w ramach nowych umów). Struktura najmu wg głównych sektorów w 2015 r.: 2 15% 1 5% E-commerce 3PL Produkcja Handel detaliczny > 24,3 tys. m 2 wynajętych w sektorze handlu detalicznego, 16 tys. m 2 w sektorze produkcyjnym, 15,6 tys. m 2 zajęła logistyka firm trzecich. Czynsze Obserwowany minimalny poziom czynszu efektywnego za nowoczesne powierzchnie magazynowe w okolicy Szczecina uległ obniżeniu w drugiej połowie 2015 r. z 2,8 EUR/m 2 do 2,4 EUR/m 2. 5,5 4,5 3,5 2,5 1,5 Czynsze w 2015 r. (EUR/m 2 ) > Wysokość czynszu efektywnego w Szczecinie na koniec 2015 r. oscylowała w przedziale 2,4 3,5 EUR/m Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Szczecin Colliers International

51 Deweloperzy i inwestorzy obecni na rynku W 2015 r. szczeciński rynek nadal zdominowany był przez spółki Prologis oraz Waimea Holding S.A.. W kolejnych kwartałach sytuacja ulegnie zmianie dzięki wejściu na rynek kolejnego dewelopera Panattoni. Deweloperzy i inwestorzy obecni na rynku szczecińskim, IV kw r. > W budowie znajdują się projekty należące do istniejących parków deweloperów Panattoni i Waimea Holding S.A.. 56% 44% Prognozy Podaż Popyt Pustostany Czynsze 51 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Szczecin Colliers International

52 Szczecin Parki Magazynowe 1. Waimea Logistic Park Port Morski Szczecin 3. Panattoni Park Szczecin 2. North West Logistic Park 4. Prologis Park Szczecin 52 Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Wynagrodzenia w branży Colliers International

53 > > > > >

54 > > > > > >

55 Kontakty Tomasz Kasperowicz Partner Director Warszawa Maciej Chmielewski Partner Director Warszawa Maciej Cieliczko Associate Director Warszawa Grzegorz Paluch Associate Director Warszawa Jan Barbasiewicz Associate Director Warszawa Paweł Nosal Associate Director Warszawa Łukasz Grupa Senior Associate Warszawa Krzysztof Kienorow Senior Associate Warszawa Szymon Gasparski Associate Warszawa Łukasz Pańczyk Associate Warszawa Research and Consultancy Services Dominika Jędrak Director Warszawa Research and Consultancy Services Norbert Kowalczyk Junior Analyst Warszawa Rynek nieruchomości magazynowych Market Insights 2016 Wynagrodzenia w branży Colliers International

56 Advisory Group TEST Human Resources TEST jest firmą konsultingową z 25-letnią tradycją, dostarczającą międzynarodowym korporacjom oraz polskim czołowym przedsiębiorstwom wysokiej jakości usługi HR, poprzez 5 wyspecjalizowanych linii biznesowych: TEST Executive, TEST Recruitment, TEST Consulting HR, TEST Training & Development, TEST Salary Survey. TEST wsparł powstanie kilkunastu nowoczesnych zakładów produkcyjnych (green field) na południu Polski, rekrutując ponad 3000 osób - managerów oraz wysoko wykwalifikowanych specjalistów. Poza działaniami rekrutacyjnymi TEST dostarcza swoim Klientom z branży produkcji usługi konsultingu HR: Assessment Centre, Development Centre, systemy ocen okresowych, badania satysfakcji pracowników i inne. Od 1999 roku firma wydaje największy polski Raport Płacowy oraz raporty regionalne i branżowe, m.in. dla produkcji oraz motoryzacji. Dodatkowo od kilkunastu lat TEST zajmuje się budowaniem i wdrażaniem efektywnych systemów wynagrodzeń. DZIAŁ REKRUTACJI Łukasz Pich Business Development Manager lukasz.pich@testhr.pl Tel.: Tel. kom.: DZIAŁ KONSULTINGU Agata Broś Senior Project Manager & Development Coordinator agata.bros@testhr.pl Tel.: Tel. kom.: DZIAŁ ANALIZ I RAPORTÓW PŁACOWYCH Maria Krawczyk Starszy Konsultant w Dziale Analiz i Raportów Płacowych maria.krawczyk@raportplacowy.pl Tel.: Tel. kom.:

57

58 SZUKASZ NOWEJ NIERUCHOMOŚCI? NASZE WYSZUKIWARKI NASZA WIEDZA TWOJA NOWA LOKALIZACJA Mapa ulic i centrów handlowych Znajdź swoje nowe biuro Znajdź swój nowy magazyn

59